ایران

ایران با نام رسمی جمهوری اسلامی ایران کشوری خودفرمان در آسیای غربی در فلات ایرانی است. در شمال‌غرب با ارمنستان، جمهوری نیمه‌رسمی قره‌باغ و جمهوری آذربایجان، در شمال با دریای خزر، در شمال‌شرق با ترکمنستان، در شرق با افغانستان و پاکستان، در جنوب با دریای عُمّان و خلیج فارس و در غرب با ترکیه و عراق مرز خاکی دارد. ۱٬۶۴۸٬۱۹۵ کیلومتر مربع مساحت دارد که دومین کشور بزرگ خاورمیانه و هجدهمین در جهان می‌باشد. با ۸۲٫۸ میلیون نفر جمعیت، هفدهمین کشور پرجمیعت جهان است. تنها کشوری است که با هر دو دریای خزر و اقیانوس هند خطِّ ساحلی دارد. جایگیری‌ ایران در اوراسیا و غرب آسیا و نزدیکی آن به تنگهٔ هُرمُز، به این کشور برجستگی ژئوپولیتکی بخشیده است. تهران پایتخت کشور و بزرگترین شهر ایران است و همچنین کانون پیشتاز اقتصادی آن.

این صفحه، دربرگیرندهٔ نقل قول‌هایی از همهٔ سرشناسان دربارهٔ موضوعات کلّی ایران است که بیشتر آن‌ها تاریخ‌گذاری شده‌اند.

گفتاوردها

الف

ما به کسانی نیازمندیم که فریادِ «من عاشقِ وطنم» را از اعماقِ روح برآورند و نیاندیشند به اینکه وطن در کدام زمان، در کدام حال، با کدام نظام.

~ نادر ابراهیمی

• ما به کسانی نیازمندیم که فریادِ «من عاشقِ وطنم» را از اعماقِ روح برآورند و نیاندیشند به اینکه وطن در کدام زمان، در کدام حال، با کدام نظام.
  • نادر ابراهیمی، یادداشت در یادنامهٔ مهدی اخوان ثالث، ۱۹۹۱م/ ۱۳۷۰ش
• تا مهر وطن در دلم انگیخته دارم/ خون دلم از دیده به رخ ریخته دارم...
  • احمد اخگر، «مهر وطن»
• ز پوچِ جهان هیچ اگر دوست دارم/ تو را ای کهن بوم و بر دوسَت دارم//ترا، ای کهن پیر جاوید برنا/ترا دوست دارم، اگر دوست دارم//
  ترا، ای گرانمایه، دیرینه ایران/ترا ای گرامی گهر دوست دارم...
  • مهدی اخوان ثالث، «تو را ای کهن بوم و بر دوسَت دارم»

• من به کشورهای مختلفی سفر کرده‌ام اما هیچ جا مانند ایران چهار فصل و زیبا نیست.
  • منوچهر آذری، ۱۳ آوریل ۲۰۱۵/ ۲۴ فروردین ۱۳۹۴
• ما همواره در حال فرار کردنیم. بخش اعظمی از اعمال و فعالیت‌های ما تنها با این هدف انجام می‌شوند که از مواجهه با خودمان، مواجهه با وضعیتمان و مواجهه با جهانمان بگریزیم. راه‌های فرار جامعه از مواجهه با خود از حیث کمی بسیار زیادند.. به‌طور نمونه… این هشت‌الگو: «خودکشی»، «مهاجرت»، «باستان‌گرایی»، «عرفان‌زدگی»، «طبیعت پاک»، «جراحی پلاستیک و زیبایی»، «تماشای سریال‌های تلویزیونی و ماهواره‌ای» و «خرید و مصرف بی‌رویه»، هرکدام به نوعی باعث می‌شوند که ما (هم در مقام فرد و هم در مقام جامعه) از خودمان فرار کنیم و در اکثر مواقع با آن روبه‌رو نشویم.
  • محمدمهدی اردبیلی، ۲۱ ژوئیه ۲۰۱۳/ ۳۰ تیر ۱۳۹۲
• فرهنگ و جامعهٔ ایرانی براساس اصول و مبانی و جهت‌گیری‌هایی بنیادین، تعریف و با غیر از خودش متمایز شده‌است. یکی از اصلی‌ترین این اصول و جهت‌گیری‌ها «گذشت» یا «بخشش» است. مردمان ایرانی با همه سختی‌ها و گرفتاری‌هایی که دچار می‌شده‌اند براساس آموخته‌های فرهنگی و دینی و تاریخی‌شان اهل گذشت بوده‌اند.
  • تقی آزاد ارمکی، ۱۱ مه ۲۰۱۴/ ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۳
• ما باید به غرب نگاه کنیم اما نباید فرهنگ شرق را فراموش کنیم. نباید خودمان را فراموش کنیم. باید پاهای‌مان را در زمین خودمان سفت کنیم و بعد دنیا را ببینیم، ما نمی‌توانیم در محیط کوچک زندگی کنیم. ایران بزرگ است، ولی در برابر دنیا کوچک است.
  • گئورک آساتوریان، ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹/ ۲۹ آبان ۱۳۹۸، مصاحبه با «ایسنا»
• تمام احساساتم، افکارم، اعمالم، نگاه‌ها و علایقم برای کشور شما مملو از شیفتگی و عشق به مردمی است که طی هزاران سال با تمام وجود با بازتولید در شعر، کلام و سینما برای ترسیم دنیایی دیگر مبارزه می‌کنند.
  • ایتالو اسپینلی، ۱ اکتبر ۲۰۱۶/ ۱۰ مهر ۱۳۹۵

ایران باید به کمک همهٔ مردم خود بر سرپا بایستد و به هر کسی، از زن و مرد، به اندازهٔ استحقاقش بها داده شود… باید محیطی فراهم باشد که همگی خود را شهروند کشوری بدانند که باید در ادامهٔ پایندگی آن همکاری داشت، کشوری که سزاوار آن است که هم آباد باشد و هم سرفراز، در دنیایی پرتلاطم. ~ م.ع. اسلامی ندوشن

• بین افسانهٔ قُقنُس و سرگذشت ایران تشابهی می‌توان دید. ایران نیز چون آن مرغ شگفت بی‌همتا، بارها در آتش خود سوخته‌است و باز از خاکستر خویش زائیده شده.
  • محمدعلی اسلامی ندوشن، فوریه ۱۹۶۲/ بهمن ۱۳۴۰؛ مقدمهٔ «ایران را از یاد نبریم»
• ایران به چه نیاز دارد؟ به پول فراوان؟ به ارز؟ به آب و باران؟ به ذخائر معدنی پایان‌ناپذیر؟ به نیروی نظامی قوی؟ به تکنولوژی پیشرفته؟ به حمایت بین‌المللی؟ به اتم؟ خوب، هر یک از این‌ها می‌توانند از جهتی کارساز باشند، ولی هیچ‌یک به تنهائی مشکل او را حلّ نمی‌کنند. او به یک چیز احتیاج دارد و آن انسان است. همین و بس. اگر آن را داشت همه چیز دارد، اگر نداشت به جائی نخواهد رسید.
  • محمدعلی اسلامی ندوشن، ۱۹۹۰م/ ۱۳۶۹ش، «سخن‌ها را بشنویم»
• من گمان می‌کنم که نخستین و مهم‌ترین واقعیّتی که فرد فرد ایرانی و دولتیان باید بر سر آن به هم برسند آن است که «ایران کشور بزرگی» است، که این کشور از بعضی جهات سرآمد است و از جهات دیگر از هیچ سرزمینی کمتر نیست…
  دومین واقعیت آن است که این کشور بزرگ کهنسال و ساکنشانش، دارای کمبودهای مشکل‌آفرینی هستند که باید به اصلاح آن‌ها کوشیده شود…
  سومین واقعیت آن است که ایرانی مانند مرغی است که با دو بال «دین» و «ایرانیّت» پرواز کرده‌است. هر یک از این دو بال سست شود، بر زمین می‌افتد…
  چهارمین واقعیت آن است که ایران باید به کمک همهٔ مردم خود بر سرپا بایستد، و به هر کسی، از زن و مرد، به اندازهٔ استحقاقش بها داده شود…
• … باید محیطی فراهم باشد که همگی خود را شهروند کشوری بدانند که باید در ادامهٔ پایندگی آن همکاری داشت، کشوری که سزاوار آن است که هم آباد باشد و هم سرفراز، در دنیایی پرتلاطم.
  • محمدعلی اسلامی ندوشن، ۴ ژوئن ۱۹۹۷/ ۱۴ خرداد ۱۳۷۶، «مرزهای ناپیدا»، «چند و چون رأی ۲ خرداد»
• اینکه گفته‌اند «دریغ است ایران که ویران شود» ویرانی تنها در خرابیِ مرئی نیست، در خرابی روح نیز هست.
  • محمدعلی اسلامی ندوشن، «بازتاب‌ها»، «آران و بیدگل»، بهار ۲۰۰۱م/ ۱۳۸۰ش
• ایران یک کشور فرهنگی است. اصولاً هر کشوری یک نوع شاخصیّتی دارد. به خصوص در دوران بعد از اسلام چون ایران از آن صورت سیادت سیاسی خارج شده بود، می‌بایست چیزی جانشین آن بشود که آن را فرهنگ بر عهده گرفت؛ بنابراین یک فرهنگ پهناور و متنوّع ایجاد شد. این فرهنگ، در طیّ این ۱۴۰۰ سال تکیه‌گاه شخصیّتی این کشور بوده‌است و هنوز هم این خاصیّت در آن هست که مهم‌ترین عامل برای سرپا نگه داشتن این ملّت، به عنوان ملّتی مستقل و مؤثر در مسایل جهان باشد.
• این کافی نیست که ملّتی مانند ایران که دارای یک تمدّن و فرهنگ خیلی کهن است، سرمایهٔ گذشته را فقط جلو بیاورد و بخواهد که در دنیای امروز بر آن‌ها تکیه کند، بلکه این نیز باید باشد که خودش را لایق این فرهنگ و تمدّن نشان بدهد، و نشانهٔ این لیاقت این است که خودش هم حرکت فرهنگ‌مدارانه داشته باشد، حرکت تمدّن‌ساز داشته باشد. خوب، این مستلزم آن است که بداند که چه داشته و اکنون چه دارد و چگونه باید نگاه کند به گذشته و حال خود، و همچنین ببیند که چه احتیاجی برای پیش رفتن در دنیای امروز دارد. این مستلزم دید نقدی است نسبت به گذشته.
• ما نمی‌توانیم با مقداری تسامح و تعارف و باری به هر جهت نگاه کنیم به گذشته‌مان و با مقداری حرف بخواهیم سر و ته قضیه را به هم بیاوریم. داشتن یک دید نقدیِ بی‌طرفانه و دقیق نسبت به مسائل گذشته، باعث می‌شود که ما بتوانیم این صاف و دُردی که به آن اشاره کردم، این کاه و دانه‌ای را که هست از هم جدا کنیم و با یک دید نقدیِ درست، امروز و فردای خود را روشن‌تر ببینیم که خیلی احتیاج به این هست.
• یک مثلّث فرهنگ، سیاست و اقتصاد، این کشور را باید بر سر پا نگه دارد، یعنی جامعه احتیاج اولیه به این سه چیز دارد.
  • محمدعلی اسلامی ندوشن، «بازتاب‌ها»، ۱۴ اکتبر ۱۹۹۹/ ۲۲ مهر ۱۳۷۸، جلسهٔ قومس‌شناسی، دامغان

دوست دارم خیلی جاها را در ایران ببینم و با افتخار بگویم این کشور من است و بیایید ایران را ببینید … من دوست دارم به خیلی‌ها بگویم که به ایران بیایند و زیبایی‌هایش را ببینند…

~ نرگس اشتری

• دوست دارم خیلی جاها را در ایران ببینم و به دوستان خارجی‌ام با افتخار بگویم این کشور من است و بیایید ایران را ببینید … من دوست دارم به خیلی‌ها بگویم که به ایران بیایند و زیبایی‌هایش را ببینند…
  • نرگس اشتری، مصاحبه با شرق؛ چاپ ۲۶ فروردین ۱۳۹۶/ ۱۵ آوریل ۲۰۱۷
• یکسره و کورانه پذیرفتنِ گذشته نشانهٔ سنّت پرستیِ خشک و سترون است و یکجا رد کردن و به چشمِ خواری نگریستن در آن نیز غربزدگی است. بی ارج انگاشتنِ نهانی آن «مُحققانه» و «مُتتبعانه» روبرو شدن با آن نیز غربزدگیِ مستشرقانه است. گذشتهٔ ما و امروزِ ما باید با یکدیگر برخوردِ سنجشگرانه و متفکّرانه داشته باشند تا معنا و ارج و ارزشِ نسبی یکدیگر را روشن کنند.
• ما باید همهٔ آنچه را که غرب به ما آموخته‌است از نو بیاموزیم و نقادی کنیم و هرگز از یاد نبریم که برتری مادی غرب به معنای برتری مطلق همهٔ معیارها و شیوه‌های زندگی و فرهنگ آن نیست.
  • داریوش آشوری، ۱۹۷۶م/ ۱۳۵۵ش
• فرهنگ ایران جانیست رازآمیخته به نور. ذوالقرانی‌ست که سالک جهانست در رسیدن به چشمه‌ی زندگانی. خضر فرخ‌پی است رسیده به آب حیوان و همیشه زنده است. اما تنها حاضر شوند و حاجت‌دهنده است آن تقوایی که از ریاضت ظلمت‌ها گذشته باشد، و جانی باشد حضور یافته بر خود و بر جهان، فرهنگ ایران را می‌شود گفت یک راه‌پیمایی طولانی و پیگیر بوده است به سوی عدالت و توازن. تداوم لمعات پیگیر این فرهنگ، بر چند مسأله اساسی است که علت وجود می‌یابد: یکی جریان سرعت انتقال از برده‌داری‌ست به نوعی زمینداری متحول، یا خود نفی برده‌داری و بنیانی خاصه داشتن در روابط اقتصادی، و تنظیم اساس سلسله مراتب اجتماعی، اقتصادی. دو دیگر منشعب از آن، رجعت و اشتیاق وصولست بر نور مثالی. بر آن هستی که سلسله مراتبی‌ست از دریافت نور و نفوذ بر عشق. این دو عامل دایم جریانی پاسخ‌دهنده و کامل‌کننده بر هم داشته‌‌اند. ذهنیت شکار و گله‌داری بسیار زود خاطره‌های خود را از دست هشته است. ظریفه‌های پروای نقش‌ها، قدرت متوازن قلم بر سفال، تبحر شکل‌دهنده دست بر گِل ورز شده و حجم‌های گسترش یابنده سفالینه‌ها در «سیلک» و «مارلیک» و پس در «شوش» نشان از تبحری حاصل از تقسیم کار در جوامع کشاورزی می‌دهد، هم ایمان بر حیات و ادامه‌ی آن و هم ایثارگر جهان ازل و ابد بوده است. اشیاء ایثاری بوده‌اند به تساوی، بر مردگان و زندگان. علایمی کمک کننده بوده‌اند بر تداوم زندگی. گذار از جهان تاریک مرگ و رسیدن به جاودانگی حیات، بی‌شباهت به ذهنیت آن‌جهانی مصر باستانی نیست منتها نه آنچنان انحصارگر و طبقاتی. در این مرکز اصلی حیات دوران باستان ایران، می‌باید که همراه انتقال اشیاء، مفاهیم هم به وسیله‌ای انتقال یافته باشد - اگر خود اشکال بر سفالینه ها را نوعی اندیشه نگاری ندانیم.
  • محمدرضا اصلانی، تیر ۱۳۵۸
• ابتدا باید سنت‌های خودمان را درک کنیم و تاریخ و فرهنگ خود را بشناسیم و به‌مرور آن را با پیشرفت‌های دنیای امروز همسو کنیم، نه اینکه به‌طور کامل سنت‌ها و مفاهیم گذشته را کنار بگذاریم و تقلیدی کورکورانه داشته باشیم که اینها همه توجه و رسیدگی و وقت و هزینه معینی می‌خواهد.
  • ارفع اطرائی، ۲۸ ژوئیه ۲۰۱۶/ ۷ مرداد ۱۳۹۵
• من فکر می‌کنم که یک‌جور کولونیالیسم بومی بر سر ما آمده و پای هیچ موجود غیری هم در میان نیست.
  • شاپور اعتماد، ۲۶ مه ۲۰۱۴/ ۵ خرداد ۱۳۹۳
• [بیشتر دل‌تنگ چه چیزی در ایران می‌شوید؟] «کوچه عشق و یاسمن‌های زرد. کوچه‌های تنگ و باریک ایران، مانند کوچه‌های ایتالیا و مصر، اطمینان دارم این کوچه‌ها را دیده‌اید. در واقع، تنها دو نفر، دست در دست یکدیگر، می‌توانند از این کوچه‌ها عبور کنند. نسل پیش از من، این کوچه‌ها را کوچه‌های حقیقت می‌نامیدند و نسل من کوچه‌های عشق. به این دلیل که ما می‌توانیم دوستانمان را به این کوچه‌ها ببریم و برای آنها شعرهای عاشقانه زمزمه کنیم. من این کار را می‌کردم.
  • شهره آغداشلو، ۱۰ ژوئن ۲۰۱۳/ ۲۰ خرداد ۱۳۹۲
• مراست قبله‌ام ایران و هر کجا گذرم/به کعبهٔ وطن خویشتن بود نظرم//به سوی ایران هر جا روم نماز کنم/که نیست جز وطن خویش قبلهٔ دگرم...
  • محمود افشار یزدی، «کعبهٔ وطن» }}

• اگر می‌خواهیم که صد در صد با سوادی در مملکت باشد، اگر می‌خواهیم که کارگر حرفه‌ای کارآ داشته باشیم، اگر می‌خواهیم که مردم در توسعه شریک باشند و مسایل دیگر، باید به زنان توجه کنیم چرا که نصف جمعیت زنان هستند و این نصف جمعیت نیمه‌ای است که نیمه دیگر را آموزش می‌دهد.
  • مهناز افخمی، ۲۶ ژانویه ۲۰۱۰/ ۰۶ بهمن ۱۳۸۸
• چقدر زیباست با خود و جهان در صلح باشیم.
  • مهناز افشار، ۱۸ مارس ۲۰۱۵/ ۲۷ اسفند ۱۳۹۳
• من نگاهم به شعر دوباره می سازمت وطن این‌گونه بود که همه را برای ساخت وطن دعوت کنم اما این اواخر از ساخت وطن ناامید شدم چون ایران از نگاه فرهنگی، گرفتاری‌های فرهنگی دارد و انکار می‌کند. به همین دلیل این روزها به جای وطن خاکی به وطن اصلی که خودمان هستیم بیشتر فکر می‌کنم، امروز فکر می‌کنم باید اول وطن اصلی یعنی درون خودمان را باید ساخت. من فکر می‌کنم وطن درون ما سیاهی‌هایی دارد که بیشتر از سیاهی‌هایی است که جمهوری اسلامی درون کشورمان ایجاد کرده‌است. ما درون خود هرکدام یک متجاوز به خود هستیم. امروزه فکر می‌کنم باید این شعر را از این زاویه دید.
  • داریوش اقبالی، ۲۱ ژوئیه ۲۰۱۵/ ۳۰ تیر ۱۳۹۴
• روح بلند ایرانی شکست‌ناپذیر است. اگرچه داغ دیده‌ایم، اما روح بلند ایرانی هرگز در برابر این غم‌ها از پای ننشسته‌است.
  • اکبر اکسیر، ۵ اوت ۲۰۱۵/ ۱۴ مرداد ۱۳۹۴؛ در گفت‌وگو با ایسنا
• تعصب مانع پیشرفت علم است. ما باید اعتقاداتمان را داشته باشیم و نسبت به آنها ثابت قدم هم باشیم ولی تعصب جلوی واقعیت‌ها را نگیرد.
  • ژاله آموزگار، ۲۰۱۰م/ ۱۳۸۹ش
• واقعیت این است که بیش از ۹۰ درصد مردم ایران در مورد امور مبتذل و شرم‌آور کنجکاوی به‌خرج می‌دهند.
  • زهرا امیرابراهیمی، ۲۳ نوامبر ۲۰۰۶/ ۲ آذر ۱۳۸۵
• ایران یکی از بهترین کارگاه‌های حقوق بشر است چرا که همهٔ مفاهیم مرتبط با حقوق بشر، درآن قابل لمس است.
  • اردشیر امیرارجمند، ۵ آوریل ۲۰۰۰/ ۱۷ اسفند ۱۳۷۹

برای رسیدن به اتحاد و همزیستی مسالمت‌آمیز هرچه بیشتر، دست در دست یکدیگر بگذاریم و به جامعه‌ای سالم فکر کنیم. جامعه‌ای که همه افکار و دیدگاه‌های مختلف می‌توانند در کنار یکدیگر و با یکدیگر باشند…

~ حسین انصاری‌راد

• هر شهروندی وقتی در شهر پیاده رفت‌وآمد می‌کند، خیلی از مسائل جامعه را دقیق‌تر می‌بیند. کافی است کمی با نگاه تیزبین و کنجکاو به مردمی که از مقابل می‌آیند نگاه کنیم تا آنچه را در ذهن آنها می‌گذرد، ببینیم؛ نگاه‌های گویایی که مشکلات و ناکامی‌های اجتماعی را عیان می‌کند…
  باید از مردم خواست که برای رسیدن به اتحاد و همزیستی مسالمت‌آمیز هرچه بیشتر، دست در دست یکدیگر بگذاریم و به جامعه‌ای سالم فکر کنیم. جامعه‌ای که همه افکار و دیدگاه‌های مختلف می‌توانند در کنار یکدیگر و با یکدیگر باشند و اجازه اظهارنظر و زندگی مسالمت‌آمیز به یکدیگر می‌دهد. باید این فرهنگ را جا بیندازیم که نظرات متفاوت و دیدگاه‌های مختلف است که یک جامعه موفق را می‌سازد و جامعه‌ای با این شرایط به سمت توسعه و آبادی سریع‌تر حرکت می‌کند.
  • حسین انصاری‌راد، ۲۵ اکتبر ۲۰۱۵/ ۳ آبان ۱۳۹۴
• ایران سرزمینی است با هزاران سال سابقه فرهنگی و با یک فرهنگ پر توشه و پربار و فرهنگی که با اسلام غریبه نیست. ما با معانی توحید کاملاً آشنا هستیم، به همین خاطر اسلام را سریع می‌پذیریم و در آن شرکت و در توسعه‌اش دخالت می‌کنیم و آن را مال خود می‌کنیم.
• گرچه مسلمان هستیم، ولی ویژگی‌های خودمان و تفاوت‌هایمان را با دیگر کشورها داریم. اسلام انسان‌ها را آزاد گذاشته و بنابراین دلیل ندارد همه چیز مشترک باشد…
  • باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی، سپتامبر ۲۰۰۸/ شهریور ۱۳۸۶
• ایران زادگاه من است و حقیقت این است به هیچ‌وجه نمی‌توانم از ریشه‌هایم جدا شوم.
  • ادمان آیوازیان، ۱ اکتبر ۲۰۱۶/ ۲۳ مهر ۱۳۹۵،
• عطر خوش یادهای رفته و مانده… عالم را به افسون این عطر نمی‌فروشم، عطر تن ایران، عطر خاکم، عطر وطنم.
  • ادمان آیوازیان به نقل از هادی سیف، ۲۰۱۰م/ ۱۳۸۹ش

ب

آنچه که ما را، ما ایرانیان را به هم پیوند می‌دهد، ایرانی بودنِ ماست. و آنچه که ما را به انسان‌های دیگر در ورای مرزِ کشور ایران به هم پیوند می‌دهد، انسانیت ماست. آنچه را که ما از نظر فرهنگ ملی در اعصار و قرون داشته‌ایم، موجب مباهات ماست. و اگر ما این هویت ملی را از دست بدهیم، همه چیز خود را از دست داده‌ایم.

~ شاپور بختیار

• این چند کلمه که نام می‌برم: سفال، قالی ایرانی، که خودش همیشه یک گل قالی در وسط دارد و حاشیه آن را تجلی می‌دهد ـ بـاغ ایران، با آن جویبارها و درختها و شرشره‌ها و خیابانهایی در اطراف آن: که صف کشیده به تدریج، سرو و کاج و چنار. همه اینها، عوامل آسایش روح، و تسکین خاطر و زداینده آلام و اسقام زندگی است.
  • محمدابراهیم باستانی پاریزی
• در ایران دو چیز مرا به شوق می‌آورد: اول شعر که همیشه آسمانی است و بعد قالی که کاملاً زمینی است.
  • شاپور بختیار، «یکرنگی»
• آنچه که ما را، ما ایرانیان را به هم پیوند می‌دهد، ایرانی بودنِ ماست. و آنچه که ما را به انسان‌های دیگر در ورای مرزِ کشور ایران به هم پیوند می‌دهد، انسانیت ماست. آنچه را که ما از نظر فرهنگ ملی در اعصار و قرون داشته‌ایم، موجب مباهات ماست. و اگر ما این هویت ملی را از دست بدهیم، همه چیز خود را از دست داده‌ایم.
  • شاپور بختیار، ۱ سپتامبر ۱۹۷۹/ ۳۰ شهریور ۱۳۵۸، سخنرانی در هایدپارک، لندن
• من ایران را کشوری اصیل می‌بینم که خودکفاست و یک بازیگر جدی در منطقه است. در ایران انسجام واقعی وجود دارد چیزی که شما در دیگر کشورهای منطقه نمی‌بینید… این کشوری با هویت معتبر با دولتی مستحکم است که شاید بتوان گفت مصر کمی شبیه آن است اما هنوز اصالت خود را به دست نیاورده و یکپارچه نشده‌است.
  • زیبیگنیف برژینسکی

ایرانی بودن یعنی اینکه خصلت‌هایی را دیدن و نوعی نگاه را داشتن.

~ محمدعلی بنی‌اسدی

• ایرانی بودن یعنی اینکه خصلت‌هایی را دیدن و نوعی نگاه را داشتن.
  • محمدعلی بنی‌اسدی، ۱۹ ژوئن ۲۰۱۶/ ۱۲ تیر ۱۳۹۵
• به‌هوش باش که ایران تو را پیام دهد/ترا پیام به صد عز و احترام دهد//نسیم صبح که بر سرزمین ما گذرد/ز خاک پاک نیاکان، ترا سلام دهد//وز استخوان نیاکانت برگذشته بود/دم بهار که ازگل به گل پیام دهد//به کارنامهٔ پیشینیان نگر، بد و خوب/ که تلخ کامیت آرد پدید و کام دهد...
  • محمدتقی بهار، «پیام ایران»
• دو عالم گر فراموشِ تو گردد/فراموشت مبادا نام ایران.
  • یدالله بهزاد، «با فرزندان ایران»
• سعادت کشور در گرو وجود این فرهیختگی است که وقتی از میراث فرهنگی سخن گفته می‌شود، به یاد فرهنگ، حقیقت آن و هویت خود بیافتیم؛ در این صورت، میراث فرهنگی، از نفت هم اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
• ما باید برای زندگی در این سرزمین آن را بشناسیم و برای شناخت آن هم، باید به رد پایی که از تجربهٔ گذشتگان به‌جا مانده توجه کنیم. لباس‌های آمادهٔ غربی را دایم نباید بر تن سرزمین خود کنیم که یا برای آن گشاد است یا تنگ؛ باید لباسی اندازهٔ ایران داشته باشیم، که اندازه‌های آن را با داشتن رویکردی تازه به میراث فرهنگی و طبیعی می‌توان به‌دست‌آورد.
  • محمد بهشتی شیرازی ۱۶ ژوئیه ۲۰۰۶/ ۲۵ تیر ۱۳۸۵
• تمدّن ایران کهن‌تر از تاریخِ شاهنشاهی آن است.
• ما باید به بخشی از سنّت‌ها ارزش دهیم چرا که آنچه در آینده میراثِ فرهنگی بشری را تشکیل خواهد داد، همین سنّت‌ها هستند که موجبِ تنوعِ فرهنگی خلّاق خواهند بود.
• ما می‌توانیم با نوعی ارزیابی مستمر و دقیق و با توجّه به وضعِ زمانه، آن بخشی از میراثِ فرهنگی خود را که ریشهٔ آن در خاطرهٔ جمعی ملّتِ ایران دست نخورده‌است و با دنیای امروز هم سازگاری دارد، حفظ کنیم.
• میراث فرهنگی که به صورتِ مادّی یا غیرِ مادّی به ما رسیده‌است، مجموعه‌ای است که در خاطرهٔ جمعی ملّتِ ما جای خاص دارد و عنصرِ حیاتی هویّتِ فرهنگی ماست و منشأ هر نوع خلاقیّتِ فکری و هنری در طولِ زمان. این میراث مجموعهٔ تجربه‌های نسل‌های پیشین است و برماست که آن را حفظ کنیم و به نسل‌های بعدی انتقال دهیم.
  • جمشید بهنام، ۲۰۰۳م/۱۳۸۲ش

پ

• انگار ما با «حال» مان تعارف داریم. نمی‌توانیم در اکنون زیست کنیم. داریم خودمان را گول‌می‌زنیم و ادای زندگی در حال را درمی‌آوریم؛ وقتی برای «حال» برنامه نداشته باشیم، بالطبع به گذشتهِ خیالی و خاطره‌های خودساخته پناه می‌بریم؛ عمده دلیلش هم این است که به تاریخمان بی‌توجه هستیم. اشتباهاتی که امروز هست، قبلاً خیلی بیش‌تر هم بوده‌است. برنمی‌گردیم که عبرت بگیریم… گویا عبرت‌گرفتن را کسر شأن خود می‌دانیم. در یک توهم مبهم فکر می‌کنیم دانای کل هستیم و بی‌نیاز از دانش بشری.
• لازم و واجب است به صورت کاربردی و اجرایی خودمان را در آینه تاریخ ببینیم، اگر نبینیم، قطعاً هیچ چشم‌اندازی برای فردا نخواهیم داشت. نگاه کنید چقدر در جا می‌زنیم؛ بی‌تعارف داریم با سرعت نور حرکت می‌کنیم اما مدام در جاییم یا به عقب برمی‌گردیم… ما در گذشته جا مانده‌ایم.
  • حسین پاکدل، ۱۴ فوریه ۲۰۱۶/ ۲۶ بهمن ۱۳۹۵
• اگر ایران به جز ویران‌سرا نیست/من این ویران‌سرا را دوست دارم
  • حسین پژمان بختیاری، «من این ویران‌سرا را دوست دارم»
• مرغ دلباختگانیم، وطن لانهٔ ماست/آهوی یک چمن و ایران کاشانهٔ ماست//پور یک مام و وطن مادر فرزانهٔ ماست/همه فرزند و یکی باب و وطن خانهٔ ماست..
  • ابراهیم پورداوود

”	ایرانِ آشتی کرده با جهان و صلح‌آمیز، آزاد و دموکراتیک، شیرین‌ترین رؤیای من است… من اطمینان دارم که ایران از میان خاکسترش دوباره زنده خواهد شد.	“
— فرح پهلوی

• ایرانِ آشتی کرده با جهان و صلح‌آمیز، آزاد و دموکراتیک، شیرین‌ترین رؤیای من است. من امید آن را دارم که رژیم کنونی روزی تغییر کرده و کشورم یک حکومت لائیک داشته باشد. این همان ایده‌آلی است که تمام مردم منطقه دارند و در ذهن خود می‌پرورانند.
  روزهایی که دلم برای ایران بیشتر تنگ می‌شود، دیدگان‌ام را می‌بندم و به آسمان بی‌نظیر، رودخانه‌ها، درختان، به طبیعت و سرشت آن کشور که از بین نمی‌رود، فکر می‌کنم… من اطمینان دارم که ایران از میان خاکسترش دوباره زنده خواهد شد.
  • فرح پهلوی، ۱۴ اکتبر ۲۰۰۳/ ۲۲ مهر ۱۳۸۲
• این مملکتی که ایران نام دارد و مقدّر بوده‌است که در تاریخ جهان مشعل‌دار یکی از پُرافتخارترین و درخشان‌ترین تمدّن‌های روی زمین باشد، باید جاوید بماند.
  • محمدرضا پهلوی، ۱۹ اوت ۱۹۶۱/ ۲۸ مرداد ۱۳۴۰
• سوابقِ ملّی ما و عظمتِ گذشتهٔ ما و رشدِ باطنی و عمیق ما و شایستگی مردم این سرزمین و همچنین ثروت‌های طبیعی و خدادادِ ما در واقع ما را ملزم و محکوم می‌کند که در زمرهٔ مللِ زنده و بزرگِ دنیا قرار بگیریم. برای تأمینِ این منظور می‌بایستی ما از هر جهت دوشادوشِ پیشرفته‌ترین ممالک دنیا قدم برداریم.
  • محمدرضا پهلوی، در سلام عید غدیر، ۳۰ آوریل ۱۹۳۶/ ۲۳ اردیبهشت ۱۳۴۲/ ۱۸ ذی‌الحجه ۱۳۸۲
• ما افتخار می‌کنیم که تمدن و فرهنگ ما از آغاز، تمدن و فرهنگی انسانی و دنیایی بوده است. متفکران ما، فلاسفه و عرفا و نویسندگان و شعرای ما همواره دید بشری و جهانی داشته و از جنبه معنویت و اخلاق و بشردوستی به سراسر جهان نگریسته‌اند. آنچه مایه اصلی ادبیات و حکمت ایران است محبت و پیوستگی است، و آنچه اساس تاریخ کهنسال ما است نیز همین توجه عمیق به اصول معنویت و اخلاق است.»
  • محمدرضا پهلوی، در کنگره جهانی ایران‌شناسان، شهریورماه ۱۳۴۵، تهران.
• ما امروز وقتی صحبت از وطن و مملکت می‌کنیم، منظورمان فقط یک اصطلاحِ کتابی و یک چیزِ خشکی که تنها مربوط به گذشته یا صرفاً عاملِ تحریکِ احساساتِ وطن‌پرستی و عِرقِ ملیّت ما باشد، نیست. وقتی صحبت از وطن و آینده می‌کنیم، نظرمان مملکتی است که در دنیای امروز بتواند همگامِ پیشرفته‌ترین ممالکِ دنیا به زندگیِ پُرافتخارِ خود ادامه دهد.
  • محمدرضا پهلوی، ۲۹ اکتبر ۱۹۶۲/ ۷ آبان ۱۳۴۱، در میانِ دانشجویانِ ایرانی مقیم آنکارا
• من هیچ‌کس را فهمیده تر از ایرانی در هیچ جا ندیده‌ام. تنها مسئله‌ای که هست، تشکّلِ این افراد است، که چطور اجتماعِ آن‌ها همان درایت و فهمِ انفرادی را پیدا بکند. چیزی که باید آرزومند آن باشیم این است که همان فهمی که فرد فردِ مردمِ ایرانی دارند، همان را اجتماعِ آن‌ها هم باهم پیدا بکند. البتّه این مستلزم این است که غرض‌ها کمتر بشود، و اگر چنین شد و هر فردی فهمید که بقای او بسته به بقای اجتماع است، این مشکل حل می‌شود.
  • محمدرضا پهلوی، ۳۱ اکتبر ۱۹۶۱/ ۹ آبان ۱۳۴۰، در میان نمایندگان مردمِ استان‌ها و عشایر
• یکی از بزرگترین خصوصیّاتِ ایران همانا توجّهِ این کشور به صلح است. علاقه و تأکید به صلح از سطورِ منظومه‌های حماسی ما می چِکَد و ادبیّاتِ ما از آن لبریز است. این فکر که دنیا یکی است و حیاتِ هر فرد جزء ارجمندی در هستی مطلقِ کیهانِ بزرگ است، از فکرهای ویژهٔ سرزمین ماست.
  • محمدرضا پهلوی، ۱۷ نوامبر ۱۹۴۹/ ۲۶ آبان ۱۳۲۸، در پاسخِ بیاناتِ وزیر امور خارجهٔ آمریکا، واشینگتن؛ ۲۶/۸/۱۳۲۸
• تمام تهاجم به هویت فرهنگی ما از درون بوده‌است. خشونت‌ها، سیاست‌های تحقیرآمیز، سرکوب و انحصار مسایلی هستند که ارزشی را برای انسان به جای نمی‌گذارند.
  • حبیب‌الله پیمان، ۱۶ فوریه ۲۰۰۰ /۲۷ بهمن ۱۳۷۸

ت

• اگر با یک بارِ فرهنگی به تمدنی دیگر نظر افکنیم، چیزی از خود در آن می‌بینیم.
• با گفتن از ریشهٔ ایرانی خود، جهانی می‌شویم.
  • نهال تجدد، ۵ دسامبر ۲۰۱۵/ ۱۴ آذر ۱۳۹۴
• من ایران را دوست دارم، برای این‌که وطن من است، خوزستان را دوست دارم، برای این‌که ولایت من است، و عاشق آبادان هستم، برای این‌که زادگاه من است.
  • ناصر تقوایی، ۸ ژوئیه ۲۰۰۸/ ۱۸ تیر ۱۳۸۷، مصاحبه با «ایسنا»
• کشور ما سرزمین قهرمانان گم‌نام است.
  • حمید تمجیدی، ۲۵ مه ۲۰۰۳/ ۴ خرداد ۱۳۸۲

ج

• اگر در عالَمِ وجود، اصل و اساس را معنی بدانیم، و اهلِ معنی باشیم، باید اعتراف نماییم که عالی‌ترین و شاداب‌ترین میوه‌ای که نهالِ نبوغ و قریحهٔ ایرانی در بوستانِ تمدّن بشری به وجود آورده‌است؛ همانا اوّل، کیشِ زرتشت است در زمانِ پیش از اسلام، و دوّم طریقه و مذهبِ تصوّف است در دورهٔ اسلامی.
  • محمّدعلی جمال‌زاده
• آرزو دارم وطنم ایران به جایگاهی که لایق است دست یابد و ایرانیان باز هم در دنیا احساس غرور کنند.
  • فریدون جنیدی، ۱ سپتامبر ۲۰۱۵/ ۲۳ شهریور ۱۳۹۴

چ

• خاک ما پر از حرف‌های نگفته‌است.
  • کاظم چلیپا، ۱۶ اوت ۲۰۱۶/ ۲۶ مرداد ۱۳۹۵

ح

• شکر که ایرانی نجیب اصیلم/ ذم نیاکان خود شعار نکردم..
  • حسین حزین بروجردی، «پردهٔ راز»

• سادگی و عشق از عوامل پیشرفت است، که در قلب ما ایرانیان است.
• بزرگترین خوشحالی من در زندگی: هوش و استعداد جوانان ایرانی است.
• ایران، جزیره هوش و ذکاوت است.
  • محمود حسابی
• با این جامهٔ سفید برف‌های خجسته که بیانگیر سپیدی و صفای نیت است، به نظر من مایهٔ خوشوقتی است که انسان در میان ایرانیان باشد.»
  • شاهزاده حسن بن طلال در تهران پس از شرکت در هشتمین سازمان همکاری اسلامی (۱۲ دسامبر ۱۹۹۷/ ۲۱ آذر ۱۳۷۶)
• ملت ایران، خصوصاً جوانان مملکت، شایستگی آن را دارند تا در شرایطی زندگی کنند که تمام استعدادهایی که در نهادشان به صورت بالقوه بوده، شکوفا شود.
  • شهاب حسینی، ۱۶ ژوئیه ۲۰۰۵/ ۲۵ تیر ۱۳۸۴

خ

• مردمِ ما همواره در انتظارِ قهرمان هستند امّا مردم باید باور کنند که قهرمان خودشان هستند و نیروی نجات‌بخش در درونِ خودشان نهفته‌است؛ باید قدرتِ خود را باور کنند و ابرازِ وجود کنند.
  • محمد خاتمی، ۱۲ اوت ۱۹۹۸/ ۲۱ مرداد ۱۳۷۱
• برای بهروزی ملتِ ما تنها یک راه وجود دارد: استوار کردن مردم‌سالاری برپایهٔ اعتقاد و فرهنگ مردم، و نوسازی فرهنگ دینی و اجتماعی در جهت سازگاری با مردم‌سالاری و تقویت بنیادهای مردم‌سالارانه که در انقلاب اسلامی بوده و در قانون اساسی نیز منعکس شده است.
  • محمد خاتمی، ۲۰۰۴م/ ۱۳۸۳ش
• ما هیچ وقت نمی‌توانیم برای مردم ایران یک رنگ و یک عقیده و یک نگاه و نظر داشته باشیم. مردم ایران هم مثل تمام مردم دنیا عقاید مختلفی دارند.
  • نسیم خاکسار، ۲۶ ژوئیه ۲۰۰۹/ ۴ مرداد ۱۳۸۸
• عیب ما این است که خیال می‌کنیم با تقلید از دیگران و ترک آثار ملی خود متمدن می‌شویم. ایرانی مقلد بسیار خوبی است، همه چیز را زود تقلید می‌کند و هر ضرری هم می‌کشیم از همین تقلیدهای نارواست.
  • روح‌الله خالقی ۱۹۴۶م/ ۱۳۳۵ش
• یک ایرانِ آزادْ ما می‌خواهیم و یک ایران مستقل ما می‌خواهیم، یک ایران قدرتمند می‌خواهیم، یک ایرانی ما می‌خواهیم که خود ملت بایستد و خود ملت اداره کند مملکت را.
  • روح‌الله خمینی (۲۴ نوامبر ۱۹۷۸/ ۳ آذر ۱۳۵۷ / ۲۳ ذی الحجه ۱۳۹۸)
• من اهل قم و اهل تهران و اهل جایی نیستم! من اهل ایرانم. من در ایران هستم و با همهٔ ایرانی‌ها رفیقم.
  • روح‌الله خمینی (۶ فوریه ۱۹۷۹/ ۱۷ بهمن ۱۳۵۷/ ۸ ربیع الاول ۱۳۹۹)

د

• من هم مثل اکثر قریب به اتفاق مردم ایران کشورم را دوست می‌دارم اما اهل تعصب نیستم. همه می‌دانیم که ایران تاریخ طولانی دارد و در این تاریخ طولانی راه‌های پست و بلند و پر فراز و نشیب را پیموده و قوت و ضعف و خردمندی و بی‌خردی را آزموده‌است. پس آن را نه مرکز جهان و مجمع همه خوبی‌ها و مبری از هر شر و فساد بدانیم و نه از آن رو بگردانیم که این رو گرداندن با هیچ توجیهی موجه نمی‌شود. ایران، ایران تاریخی است. پس از یاد نبریم که جامعه کنونی ما هم مظهری از ایران است. ما ایرانیم و ایران حاصل و خلاصه وجود مردم ایران است.
  • رضا داوری اردکانی، ۷ دسامبر ۲۰۱۶/ ۱۷ آذر ۱۳۹۵

ایران را دوست بداریم و برای نسل آینده ایران ردپایی از خودمان بگذاریم تا در سازندگی آیندهٔ بهتر ایران، سهمی داشته باشیم. این مادران ایرانی هستند که عهده‌دار تربیت نسل آینده ایران‌اند. برای ایران فردا، آیندهٔ بهتری برای فرزندانتان بسازید و این را فراموش نکنیم ملیت ما، هویت ماست.

~ ایران درّودی

• ثروت واقعی من در دو چیز است: نخست اینکه نام مرا ایران گذاشته‌اند و دیگر عشق به ایران که نخست غریزی بود و سپس فرهنگی شد
  • ایران درودی، ۵ مارس ۲۰۱۶/ ۱۴ اسفند ۱۳۹۳
• ایران را دوست بداریم و برای نسل آینده ایران ردپایی از خودمان بگذاریم تا در سازندگی آیندهٔ بهتر ایران، سهمی داشته باشیم. این مادران ایرانی هستند که عهده‌دار تربیت نسل آینده ایران‌اند. برای ایران فردا، آیندهٔ بهتری برای فرزندانتان بسازید و این را فراموش نکنیم ملیت ما، هویت ماست.
  • ایران درودی، ۷ فوریه ۲۰۱۷/ ۱۹ بهمن ۱۳۹۵
• برای وحدت و پیشرفت کشور ایران، باید مردم دربارهٔ تاریخ و تمدن خود آگاه باشند… نام کشور و تمدن ایران، داستانی دیرینه است. این سخنان به‌خاطر احساسات ناسیونالیستی نیست، بلکه حقیقتی است که در کمک به تمامیت ارضی ایران نقش ایفا می‌کند. داشتن دانش دربارهٔ ایران، به نحوهٔ رفتار با اقوام و گروه‌های مختلف ایران کمک می‌کند… شناخت خودمان برای پیشبرد کشور و همبستگی‌مان بسیار مهم است.
• ایران از اقوام و مذاهب مختلف ساخته شده‌است. اگر هرکدام پیشینهٔ تاریخی پدیده‌ای به نام ایران را بشناسند و بدانند که چگونه هزاران سال است که این‌چنین بوده‌است، به‌طور حتم برخوردشان با مسائل امروزی دربارهٔ قومیت و کشور تفاوت خواهد داشت.
  • تورج دریایی، ۱۴ فوریه ۲۰۱۷/ ۲۶ بهمن ۱۳۹۵
• ای جوانان وطن نوبت آزادی ماست/ روز عیش و طرب و خرّمی و شادی ماست…
  • یحیی دولت‌آبادی، «سرود جوانان وطن»

ر

• من امیدوارم که در آینده، کشور ما به صورتِ یک خانوادهٔ بزرگ درآید، که انتقادمان از هم -و خدای نکرده بدگویی‌هایمان از هم - یا بی‌اطلاعی‌مان از قوانین، دقیقاً در رابطه با افراد یک خانواده باشد؛ که اشتباه می‌کنند ولی هرگز سوء ظن و کینه‌ای به یکدیگر ندارند…
  • محمدعلی رجایی، ۱۹۸۱م/ ۱۳۶۰ش
• جوان ایرانی باید واقعیت‌ها را ببیند. جوانان باید با خرد مأنوس شوند. آن‌ها یک عرصهٔ بازدارند و آن اِشراف به معارف ایرانی، اسلامی و جهانی است … جوانان ما باید اعتماد به نفس پیدا کنند و خودباخته نباشند و بدانند که ما وارث یک میراث فرهنگی و علمی بسیار غنی هستیم یعنی بعد از تمدن یونان که چندصد سال بر تمدن ایرانی و بر تمدن اسلامی پیشی داشت در جایگاه رفیعی بوده‌ایم و ما اکنون وارث این تمدن عظیم هستیم… جوان ایرانی تا خودش را نیازمند مادیات غرب ببیند همیشه «بنده» خواهد بود باید طوری تربیت پیدا کند که فراتر این خواسته‌ها باشد.
  • فضل‌الله رضا، ۲۵ نوامبر ۲۰۱۳/ ۴ آذر ۱۳۹۲
• ایران با تاریخ کهن و فرهنگِ باروری که دارد، باید در میدان نبرد فرهنگ‌ها پیروزی یابد.
• در چنین روزگاری اگر بخواهیم روی کرهٔ زمین قومی به نام ایرانی وجود زنده و پایدار داشته باشد، باید فرهنگ سنتی آن قوم را پیوسته پاسداری کنیم. مهم‌ترین عاملی که قوم ایرانی را از دیگر اقوام برجسته می‌سازد، فرهنگ ملّی ایران است.
  • فضل‌الله رضا، ۲ ژانویه ۱۹۹۱/ ۱۲ دی ۱۳۶۹
• همه ملت ایران در حقیقت در یک مجموعه و خانه به نام ایران زندگی می‌کنند.. آبادانی و خرابی در هر جای این کشور بر همه ملت تأثیر خواهد داشت، بنابراین همه باید دست به دست هم داده و دستگیر یکدیگر باشیم؛ لذت زندگی چیزی جز تعاون و کمک کردن به دیگران نیست و لذت دستگیری از مردم از هر لذتی بالاتر است.
  • حسن روحانی، ۸ مارس ۲۰۱۴/ ۱ فروردین ۱۳۹۳
• بگذاریم که فضا و فرصتِ خدمت برای همهٔ ایرانیانی که دل در گرو این مرزوبوم دارند، باز شود. بگذاریم که شایستگان، به ملّت خدمت کنند. بگذاریم که سینه‌ها از کینه‌ها پاک شود. بگذاریم که آشتی به‌جای قهر، و دوستی به‌جای دشمنی بنشیند. بگذاریم که اسلام با چهرهٔ رحمانی‌اش، ایران با چهرهٔ عقلانی‌اش، انقلاب با چهره انسانی‌اش و نظام با چهره عاطفی‌اش هم‌چنان حماسه بیافرینند.
  • حسن روحانی، ۲۱ ژوئیه ۲۰۱۳/ ۱۲ مرداد ۱۳۹۲
• [در پاسخ به این سؤال که آیا تا به حال به فکر خروج از کشور افتاده‌است؟] اینجا ریشهٔ ماست. کشور ماست، اینجا خانهٔ ماست.
  • سعید روستایی، ۲۷ مه ۲۰۲۲/ ۶ خرداد ۱۴۰۱؛ در نشست خبری «برادران لیلا»، جشنواره بین‌المللی کن

ز

• خوشبختانه وجب به وجب این خاک دیدنی است، دیدنی‌های متفاوتی که تماشای آنها هر انسانی را سر ذوق می‌آورد.
• ما در کشورمان مدعی یک فرهنگ ۲۵۰۰ ساله هستیم اما متأسفانه ردپایی از آن فرهنگ دیده نمی‌شود. عادت کرده‌ایم که یک ویترین خوب داشته باشیم…
  • پرند زاهدی، ۲۲ ژانویه ۲۰۱۹/ ۲ بهمن ۱۳۹۶، مصاحبه با «صنعت و توریسم»

س

هر آدمی از جایی از دنیا می‌آید و جایی که در آن‌جا به‌دنیا آمده و بزرگ شده، بهترین جا برای اوست… همهٔ ما وطن‌مان را خیلی دوست داریم. همین!

~ مرجان ساتراپی

• کدام خانوادهٔ ایرانی‌ای هست که سیاست در آن رُلی بازی نکرده باشد. شما فقط تاریخ قرن بیستم ایران را در نظر بگیرید: انقلاب مشروطیت، ملی کردن صنعت نفت، یک انقلاب دیگر، جنگ! آن‌قدر تغییرات و تحولات در جامعهٔ ایران صورت گرفته که در هر نسلی یک تحول بزرگ اتفاق افتاده و این تحولات باعث شده که زندگی مردم از روال عادی خودش بیرون بیاید. من در عمرم یک ایرانی ندیده‌ام که بگوید من به دنبا آمدم، مدرسه رفتم، دانشگاه رفتم، ازدواج کردم، بچه‌دار شدم، بچه‌های‌ام بزرگ شدند، حالا هم دیگر دارم می‌میرم؛ یعنی شما هر ایرانی را که می‌بینید، در برهه‌ای از زندگی‌اش یک اتفاق خارق‌العاده می‌افتد.
• من هرچیزی که هستم و هر چیزی که شده‌ام، همین ایران بوده که همهٔ این چیزها را به من داده‌است. من هرگز این را فراموش نمی‌کنم؛ بدون این‌که بخواهم وارد بحث ملی‌گرایی و ناسیونالیسم بشوم، چون ناسیونالیسم را خیلی دوست ندارم. اما به‌هرحال هر آدمی از جایی از دنیا می‌آید و جایی که در آن‌جا به‌دنیا آمده و بزرگ شده، بهترین جا برای اوست… همهٔ ما وطن‌مان را خیلی دوست داریم. همین!
  • مرجان ساتراپی، ۱۰ اکتبر ۲۰۱۱/ ۱۸ مهر ۱۳۹۰
• اگر این مملکت حرفی برای گفتن داشته باشد همین فرهنگ آن است.
  • جلال ستاری
• هر قوم و ملتی که بتواند مفاهیم و تئوری‌ها را در قالب‌های جدید بفهمد و تجربه کند، آن قوم مدرن است و هر قومی که قالب‌های جدید را نپذیرد و مفاهیم خود را ثابت بداند، آن قوم سنتی است… استبداد در ما، خیلی عمیق است، ما عملاً و تاریخاً در یک بستر استبدادی بار آمده‌ایم. ما نگاهمان به دین، تاریخ و انسان استبدادی است.
  • عبدالکریم سروش، ۱ ژانویه ۲۰۰۰/ ۲۴ دی ۱۳۷۸
• ما در دنیا به سه نام معروف هستیم؛ ادبیات، فرش و خوشنویسی.
  • محمد سلحشور ۴ ژانویه ۲۰۱۷ / ۱۵ دی ۱۳۹۵

ش

• خدایا! با که می‌توان گفت که در این مملکت، هرکه محروم‌تر، به ایران و فرهنگ ایران دلبسته‌تر و آن‌که از نعمت‌های ایران برخوردارتر، از این هردو گریزنده‌تر.
  • فخرالدین شادمان، ۷ ژوئیه ۱۹۶۵/ ۲۶ تیر ۱۳۴۴
• سرزمین ایران، سرزمین و محیط جغرافیایی یکپارچه‌ای است که دارای نقشه و ابعاد مشخص با چشم‌اندازهایی معین نزد همه ساکنان این سرزمین است که در آن قله‌های رفیع تا دشت‌ها و دره‌ها و دریاها و دریاچه‌هایی استقرار دارند و تاریخ نشان داده که همه ایرانیان در هر جای این کره خاکی آنها را اجزایی منسجم و تفکیک‌ ناپذیر پنداشته و برای حفظ آنها در قلمروی این سرزمین، حاضر به همه نوع از جان‌گذشتگی هستند. از قله سر به فلک کشیده دماوند تا چشمه‌ساران زاگرس، از امواج زیبای خزر تا آبهای نیلگون خلیج فارس، دشت پهناور کویر تا بیابان زیبای لوت، و از جلگه‌های سرسبز کناره جنوبی دریای خزر دره‌های خراسان، کوههای آذربایجان و کردستان تا هامون‌های سیستان و از جلگه زیبای خوزستان تا دریاچه ارومیه همگی اجزای تفکیک‌ناپذیر سرزمین جغرافیایی ایران هستند که حتی در ذهن یک ایرانی هم نمی‌گنجد که بتوان یکی از آ‌نها را نادیده گرفت.
  • سیاوش شایان
• ایران به چشمِ جان، دلِ گرمِ تویی/هستند دیگران همگی جسم، و جان تویی//گهوارهٔ تمدن و فرهنگی و هنر/خورشیدِ گرمتاب فلک آستان تویی//در کوره راهِ تیرهٔ تاریخ باستان/در گوشِ ما حماسه‌گر داستان تویی... آیین مهر زادهٔ دامانِ پاکِ توست/محرابِ عشق و معبد پیر مُغان تویی...مام‌وطن به عشق تو سوگند می‌خورم/والاترین حماسه و جانِ جهان تویی.
  • توران شهریاری، «ایران»

ص

• ما به احساس مشترک نیاز داریم که بتوانیم با کمک آن خود را کشف کنیم و از آن به عنوان هویت ملی حفاظت کنیم.
  • سعید صادقی، ۲۵ ژوئن ۲۰۱۹/ ۴ تیر ۱۳۹۸؛ مصاحبه با «ایسنا»
• ای وطن! ای که تو میراث منی/زادگاه منی و باغ و گلستان منی//دیده بر خاک دلاویز تو دارم شب و روز/که در آفاق جهان اختر تابان منی//پدرانم همه در دامن تو رفته به خواب/قبله‌گاه من و محبوب جوانان منی//خاک و سنگ تو به چشم همه درُّ و گُهَر است/که امید من و گنجینهٔ شایان منی... نشود لحظه‌ای از یاد تو غافل دل من/که به گیتی سبب فخر فراوان منی..تویی ای خاک گرامی، وطن و میهن من/بهتر از این نتوان گفت که:ایران منی!
  • ابراهیم صفایی، «ایران منی!»

ط

• ایران شما از نظر موقعیت جغرافیایی و طبیعی در این نقطه از کرهٔ خاکی بی‌همتا و شگفتی‌آور است. برخیزید و بروید ایرانتان را بگردید و بیشتر و بیشتر ببینید.
• ما ایرانی‌ها امروزه باید کشورمان و اقوام مختلف ساکن در این سرزمین را به خوبی بشناسیم.
  • منوچهر طیاب، ۱۷ مارس ۲۰۱۶/ ۲۷ اسفند ۱۳۹۴؛ مصاحبه با روزنامهٔ «شرق»

ع

• ایرانی‌ها تنها مردم دنیا هستند که یا دارند می‌روند خارج یا دارند فکر می‌کنند بروند خارج یا می‌گویند اگر رفته بودیم خارج چی می‌شد، برخلاف ۹۹درصد مردم خارج که یا دارند می‌آیند ایران یا دارند فکر می‌کنند بیایند ایران یا می‌گویند اگر برویم ایران چی می‌شود؟
  • پوریا عالمی، ۲۲ ژوئن ۲۰۱۴/ ۱۴ تیر ۱۳۹۳
• من یک ایرانی‌ام و این را با هیچ‌چیز عوض نمی‌کنم.
  • حسین علیزاده، ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۶/ ۲۷ شهریور ۱۳۹۵
• ما طوری رفتار می‌کنیم که انگار هیچ گذشته‌ای نداریم. هر روز متولد می‌شویم، هر شب می‌میریم».
  • غزاله علیزاده، سپتامبر ۱۹۹۵/ مهر ۱۳۷۴

ف

• ایرانِ رؤیای من شاید اصلاً دیگر وجود نداشته باشد.
  • گلشیفته فراهانی، ۹ اوت ۲۰۱۳/ ۱۸ مرداد ۱۳۹۲
• آرزوی من برقراری رونق و آسایش و امنیت در کشور عزیزم است و همیشه برای مملکتم دعا می‌کنم. مملکت مثل مادر است. پیر می‌شود، می‌شکند ولی باز هم مادر است. من آرزو دارم شمال، جنوب، شرق، غرب و خلیج همیشه‌فارس، همیشه با صلابت و برقرار باشد.
  • محمود فرشچیان
• ایرانِ فرهنگی سرزمینی است که در آن مظاهر فرهنگی ایران اعم از ادبیات، آداب، رسوم، تاریخ، زبان و … حضور دارد. به نظر من نمی‌توان هیچ پایه اشتراکی بهتری از فرهنگ برای مردمان این سرزمین پهناور جست. فرهنگ را هم باید در گسترده‌ترین معنای آن در نظر گرفت و بر هیچ‌یک از شاخصه‌های آن مثل زبان یا مذهب یا آدابی خاص تأکید نگذاشت. زیرا اگر بر هر یک از این شاخصه‌ها تأکید بگذاریم، مجبور می‌شویم گروهی را کنار بگذاریم.
  • داریوش فرهود، ۸ اکتبر ۲۰۱۳/ ۱۶ مهر ۱۳۹۲

ک

• ایرانیان فرانسویان آسیا هستند. آنها شاعرانی خوب، مردمانی مودب و خوش‌ذوق هستند. آنها را نمی‌توان پیروان جدی اسلام دانست و خُلق‌وخوی شاد و مسرورشان به آنها رخصتی می‌دهد تا حد زیادی تفسیری با مسامحه از قرآن داشته باشند.
  • امانوئل کانت
• ایران متعلق به تمام تیره‌های ایرانی است و از هر تیره و تبار که باشیم و در هر جای این سرزمین بامی (درخشان) که می‌زییم، همه ایرانی هستیم. کُردان، آذریان، لُران، خوزیان، بلوچان، گیلکان، تات‌ها و ده‌ها تیره و تبار دیگر که در ایران می‌زیند، همه ایرانی‌اند.
  • میر جلال‌الدین کزازی، ۲۱ ژانویه ۲۰۱۷/ ۳ بهمن ۱۳۹۵
• مردم (ایران) زنده هستند و فقط زندگی نمی‌کنند. هر طعم کوچک آزادی برای آن‌ها هزاران بار شیرین تر است. من به آن‌ها احترام می‌گذارم، به ویژه به زنان. زنان ایرانی بسیار قدرتمند و شجاع هستند.
  • مریم کشاورز، ۲ مه ۲۰۱۱/ ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۰
• ما تافتهٔ جدابافته از جهان نیستیم.
  • الهه کولایی، در مصاحبه با روزنامهٔ شرق»؛ چاپ ۹ مه ۲۰۱۷/ ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۶،
• من در خیلی قلب‌ها خانه‌ای دارم. هیچ وقت آواره نمی‌شوم. بی سرپناه نمی‌مانم. این همه قلب، این همه خون، این همه تپش. این همه عشق، این همه تنهایی واین همه مردم. این مردم نازنین.
  • رضا کیانیان، این مردم نازنین (۲۰۰۹م/ ۱۳۸۸ش)
• خوشا ایران، آن روزی که ایرانیان هوش و خرد خود را بکار انداخته نیک و بد جهان را جز با ترازوی هوش و خرد نسنجند.
  • احمد کسروی

گ

• ای ایران ای مرز پرگُهر/ای خاکت سرچشمهٔ هنر//دور از تو اندیشهٔ بَدان/پاینده مانی تو جاودان
  ای دشمن ار تو سنگ خاره‌ای من آهنم/جان من فدای خاک پاک میهنم
  مهر تو چون، شد پیشه‌ام/ دور از تو نیست اندیشه‌ام//در راه تو، کِی ارزشی دارد این جان ما/پاینده باد خاک ایران ما
  سنگ کوهت درّ و گوهر است/خاک دشتت بهتر از زر است//مهرت از دل کِی برون کنم/ بَرگو بی مهرِ تو چون کنم//تا گردش جهان و دور آسمان به‌پاست/نورِ ایزدی همیشه رهنمای ماست
  مهر تو چون، شد پیشه‌ام/دور از تو نیست اندیشه‌ام//در راه تو، کِی ارزشی دارد این جان ما/پاینده باد خاک ایران ما
  ایران ای خرّم بهشت من/روشن از تو سرنوشت من//گر آتش بارد به پیکرم/جز مهرت در دل نپرورم//از آب و خاک و مهرِ تو سرشته شد گِلم/مهر اگر برون رود گلی شود دلم
  مهر تو چون، شد پیشه‌ام/دور از تو نیست اندیشه‌ام//در راه تو، کِی ارزشی دارد این جان ما/پاینده باد خاک ایران ما
  
  • حسین گل‌گلاب، «ای ایران»، سرود دولت موقت انقلاب ایران (۱۹۷۹–۱۹۸۰)

م

• به نظر من وطن هر انسانی درون دلش است.
• حضور داشتن در یک کشور به معنای داشتن آدرسی در آنجا نیست، بلکه به این معناست که شما چقدر با آن محیط پیوند عاطفی و فرهنگی دارید.»
• من نمی‌توانم فکر کنم که حتماً غذای ایرانی خوردن و در خیابان‌های ایران راه رفتن دال بر ایرانی بودن یک فرد باشد. من به عنوان یک ایرانی هر جای دنیا که باشم پیوند عاطفی و فرهنگی با کشورم دارم و همواره در پی شناخت عمیق و دقیق این فرهنگ هستم، همین موجب می‌شود هر جای دنیا هم که باشم با فرهنگ ایرانی زندگی کنم.
• ایران را باید فراتر از مرزهای جغرافیایی‌اش نگریست. به نظر من ایران در واقع یک کشور نیست؛ بلکه یک نماد، یک فرهنگ و یک اخلاق است.
• من عاشق این ملک و فرهنگ اصیل ایرانی هستم، اما ناراحت می‌شوم از این‌که ما هنوز نتوانسته‌ایم فرهنگ از هر نظر غنی ایرانی را به دنیا نشان دهیم.
  • حمید متبسم، مصاحبه با روزنامهٔ جام‌جم؛ چاپ ۱۳ اوت ۲۰۱۳ / ۲۲ مرداد ۱۳۹۲
• خاک پاک تو سوگند ای دیار عزیز/که نام تو شرف و عزّ و افتخار من است//اگر به صورت ظاهر فتاده تفرقه‌ای/همیشه نقشهٔ تو در بر و کنار من است//به صفحهٔ دلِ من نقشهٔ وطن نقش است/چرا که نقش وطن دلبر و نگار من است.
  • سرور محصص، «دیار من»
• اگر دین در ثریا باشد، مردانی از سرزمین فارس به آن دست خواهند یافت.
  • محمّد بن عبدالله
• آیا می‌شود زمانی در وطنم ایران، هویتِ ملّی ایرانیان به هویتِ قومی و سیاسی و جناحی آن‌ها بچربد؛ یعنی ما به عنوان یک ملت، منافع ملی‌مان را مقدم بدانیم بر منافع جناحی و شخصی و فرقه‌ای و صنفی. این یک رؤیاست…
  • محسن مخملباف، ۱۰ فوریه ۲۰۰۳/ ۲۱ بهمن ۱۳۸۱؛ مصاحبه با «بیتا ملکوتی»
• ایران درطول تاریخ کشوری چند قومی، چند لهجه‌ای، چند زبانی و چند دینی بوده‌است. در کل تاریخ ایران ما هیچوقت نمی‌توانیم سراغ بگیریم که یک دین به تنهایی توانسته باشد همه ایران رابه خودجلب کند، یا ما نمی‌توانیم مثال بیاوریم که همه مردم ایران به یک زبان سخن بگویند. این نشان دهنده فرهنگی است که حاصل ترکیب رنگ‌ها متفاوت است، که باعث تبادل فرهنگی بین خرده فرهنگ‌های متفاوت درچهارچوب کلی فرهنگ ایرانی شده‌است واین خودیکی از علل باروری و خلاقیت فرهنگ ایرانی دررابطه بین خرده فرهنگ‌ها باهم است.
  • سیامک مره صدق، ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۳/ ۲ مهر ۱۳۹۲
• ایرانی بودن با همهٔ مصیبت‌ها به زبان فارسی‌اش می‌ارزد. من در یادداشت‌هایم آرزوی زبانی را می‌کنم که وقتی از کوه صحبت می‌کند به سختی کوه باشد و وقتی از جان یا روح… از سَبُکی به دست نتواند آمد.
  • شاهرخ مسکوب
• در تاریخِ حیاتِ ملّت‌ها نادراً روزهای درخشان و پُرمسئولیت و افتخار و موفّقیّت پیدا میی شود. ایّامِ عادی و گذران برای همهٔ ملل یکسان است، ولی آن ملّتی که خوب و شرافتمندانه وظیفه اش را در برابر وطن، پرچم و تاریخِ مملکت ادا کند بیشتر از دیگران قدرتِ اخلاقی و عظمتِ روحی از خود نشان داده‌است.
  • محمّد مصدّق، ۸ ژوئن ۱۹۵۱/ ۳۰ خرداد ۱۳۳۰
• من نه به مال عقیده دارم نه به مقام و هدف من در زندگی یکی است و آن استقلال و عظمت کشور است که به خاطر همین هدف زنده‌ام و کمال سربلندی است که در این راه از بین بروم.
  • محمد مصدق
• اصولاً ایرانی خوب و پاک نهاد، در هرجای دنیا، همان ذات همیشگی خود را دارد… جامعهٔ ایرانی، مردم صبور و مهربان و باگذشت هستند
  • معین (خواننده) اوت ۲۰۱۲/ مرداد ۱۳۹۱
• … این مملکت متعلق به پدران و مادران ماست و به این آب و خاک علاقه دارم… رفقا، دوستان، پدرومادر و دوستان هیچ‌کدام جای وطن را نمی‌گیرند. وطن یک دلبستگی دیگری دارد.
• وقتی انسان به یک جا علاقه‌مند می‌شود و زندگی می‌کند این علاقه، از بین رفتنی نیست. اینجا وطن من است.. وطن جایی نیست که انسان ترک کند. ما ایرانی هستیم و وطنمان برایمان عزیز است. خصیصه ما وطن‌پرستی ماست. البته وطن‌پرستی برای کسی امتیاز نیست. وطن‌پرستی باید جزو ذات فرد باشد.
  • ناصر ملک‌مطیعی، ۸ ژانویه ۲۰۱۴/ ۱۸ دی ۱۳۹۲؛ مصاحبه با روزنامهٔ «شرق»
• وقتی از کشورمان بیرون می‌رویم، هرچقدر هم که آدم مهمی باشیم، دست‌دوم هستیم. ریشه‌مان آنجا نیست.
  • پری ملکی، روزنامهٔ شرق؛ چاپ «۱۲ آوریل ۲۰۱۷/ ۲۳ فروردین ۱۳۹۶»

ن

• چیزی که من بیشتر از همه دوست دارم این است که من ایرانی هستم و ایرانی هم مانده‌ام. من نمی‌خواهم که این از بین برود.
• ما ایرانی‌ها در زندگی خود نمی‌توانیم مسئله سیاست، دین و خشونت را از مسایل شخصی و روزمره خود جدا کنیم.
  • شیرین نشاط، ۳۰ ژوئیه ۲۰۱۰/ ۸ مرداد ۱۳۸۹

و

• شاید بتوانم برگردم، مطمئن نیستم، اما ترس همیشه وجود دارد. آنها می‌توانند شما را برای هر چیزی، آنجا، در دردسر و مشکل قرار دهند. هر چیزی.
  • سارا ولی‌نژاد، مدیر وقت رادیو فردا

ه

• ملی‌گرایی به این معنا که ما عظمت و اعتبار ایران را بخواهیم و اجازه ندهیم هیچ چیزی از جامعهٔ ما به عنوان ایرانی کاسته شود، چیز با ارزشی است؛ اما اگر ملی‌گرایی معنی‌اش این باشد که مثلاً چون اسلام را یک عرب آورده ما نمی‌پذیریم، یا قرآن چون به زبان ما نسیت برای ما در مقام دوم قرار دارد، این‌ها غلط است و ما با این‌طور ملی‌گراها مخالیم. در عین حال، تعصب بی‌جا در مقابل علم، فضل، ادب و هنر و این‌طور امور اصلاً معنا ندارد و ما باید برای گرفتن چیزی که در زندگی با ارزش و مفید است، آماده باشیم. این خواست اسلام است. این جزء معارف دین ماست که اینگونه باشیم و این به معنای فراموش کردن هویّت ملّی خودمان و هویّت قومی خودمان نیست، بلکه همان مکتب به ما دستور می‌ردهد هویت ملّی‌تان را هم حفظ کنید و زبان خودتان را نگه دارید و درگرفتن علم و ادب و هنر از دیگران هم تعصب نداشته باشید.
  • اکبر هاشمی رفسنجانی، ۲ ژانویه ۱۹۹۱/ ۱۲ دی ۱۳۶۹
• من همیشه در ایران زندگی کرده‌ام… من عاشق ایرانم و تا زنده‌ام در اینجا نفس می‌کشم.
  • پرواز همای، ۱۵ آوریل ۲۰۱۸/ ۲۶ فروردین ۱۳۹۴

ی

• از شوق سخن بوسه زند بر دهن من/چون نام وطن می‌گذرد بر سخن من//در گور نپاشد چو شهیدان تنم از هم/گر نام وطن نقش بود بر کفن من//من سر به کفم، تا به کف خصم بلرزد/شمشیر از این حربهٔ بنیادکنِ من//تا نگذرد از کشته یمن، راه نیابد/بر میهن من، دشمن چون اهرمن من//چون تیر، که با آن همه نیزی ننشیند/بر پیکر من، تا ندرد پیرهن من
  • حیدر یغما، «وطن من»
• ما گل‌های خندانیم/فرزندان ایرانیم//ایران پاک خود را/مانند جان می‌دانیم//ما باید دانا باشیم/هشیار و بینا باشیم//از بهر حفظ ایران/باید توانا باشیم//آباد باشی ای ایران/آزاد باشی ای ایران//از ما فرزندان خود/دلشاد باشی ای ایران.
  • عباس یمینی شریف، «فرزندان ایران»

• وقتی می‌خواهیم فرهنگ خود را بشناسیم و حفظ کنیم، مسحور و مقهور فرهنگ‌های قادر زمان نشویم، وقتی موجودیت فکری و منش ایرانی برای ما اهمیت دارد، گمان نمی‌کنم این مقصود جز به مدد زبان فارسی میسر باشد… زبان فارسی یکی از استوارهای رشته‌های پیوند قومی ما در طیِّ قرن‌ها بوده‌است و هنوز تواند بود. میان ایرانیان از آذربایجانی و خراسانی و کُرد و لُر و مازندرانی و گیلک و خوزستانی و زابلی و ترکمن و بلوچ و ارمنی و دیگران، یک وسیله بیش از هرچیز هم‌فکری و همدلی و همگامی پدید تواند آورد و آن بی‌گمان زبان فارسی است.
• ایران در همهٔ فراز و نشیب‌های تاریخ، به چنگ‌آویز آیین و فرهنگ و زبان خویش پایدار و استوار مانده‌است. بی‌گمان به همین سبب امروز نیز باید در برخورد با مسائل دنیای جدید به تحکیم این بنیان دیرپای و محکمِ شخصیّت ملّی و فکری خود هرچه بیشتر بپردازد.
  • غلامحسین یوسفی، ۱۹۷۵م /۱۳۵۴ش

نوشتارهای وابسته

• تهران
• رده:اهالی ایران
• اقتصاد ایران
• تاریخ ایران
• جامعه ایران

منابع

پیوندهای بیرونی

در پروژه‌های خواهر می‌توانید در مورد ایران اطلاعات بیشتری پیدا کنید.

در میان مقاله‌ها از ویکی‌پدیا
در میان واژه‌ها از ویکی‌واژه
در میان تصویرها و رسانه‌ها از ویکی‌انبار