شیرین نشاط

شیرین نشاط (۱۳۳۶ /۱۹۵۷)، هنرمند عکاس و فیلمساز ایرانی.

«بخشی از من همیشه دنبال یک زندگی پرتعادل و راحت و سنتی می‌گردد که هیچ وقت به آن نرسیدم.»

«آن چیزی که من خیلی دوست دارم، ایمان داشتن به چیزی است... ایمان در زندگی خیلی به آدم کمک می‌کند. برای عده‌ای مذهب است، برای بعضی‌ها فلسفه؛ ولی ما آدم‌هایی هستیم گم شده و همیشه دنبال یک نوع اعتقاداتی هستیم که در سختی‌ها، در تلاشی که در زندگی می‌کنیم، به ما کمک کند.»

گفتاوردها

• «من آدمی هستم که از سال ۱۹۹۶ به بعد ایران نرفتم…»
• «انگیزه من اصلاً این نیست که ایرانی‌ها را به دنیا نشان بدهم یا بگویم که حرف جدیدی دارم راجع به موقعیت زن‌ها… من چنین ادعایی ندارم.»
• «من خودم را مسلمان حساب می‌کنم. من با دولت ایران همپا نیستم. ولی من اصولاً خودم را مسلمان حساب می‌کنم.»
• «من به هیچ دولتی اعتماد ندارم. فقط فکر می‌کنم دولتی باید روی کار باشد که به انسان‌ها‌ آزادی و دموکراسی بدهد. من هم مثل خیلی‌ها خیلی ایدئولوژیک نیستم. برایم همه‌ی این‌ها نسبتاً یکی است. برای من دین اسلام باید از دولت جدا شود. اصلاً نمی‌توانم قبول کنم که دولتی اجباراً چیزی را تحمیل کند.»
• «باید قبول کنیم که هنرمندانی را تشویق کنیم که به تاریخ و سنت ایران علاقه دارند و وفادارند تا آن‌ها آبروی ایران را حفظ کنند. از نظر هنری و نه سیاسی.»
• «ما ایرانی‌ها لازم داریم کاری کنیم در مورد این اسم بدی که ایران پس از انقلاب در کرده… باید همدیگر را تشویق کنیم. متاسفانه رسمی داریم که همدیگر را می کوبیم. به نظر من انتقاد کردن خیلی سالم است ولی سرکوب بی‌ربط همدیگر به نظرم بیجاست و سازنده نیست. باید متوجه باشیم که ما به حمایت همدیگر احتیاج داریم. با وجود این‌که آدم‌های متفاوتی خواهیم بود از نظر سیاسی و غیره ولی هر چه باشد همه ایرانی هستیم و تا جایی که می‌توانیم باید اسم و فرهنگ خود را حفظ کنیم و جلو برویم.»
• «باید به شما یادآوری کنم که ما ایرانی‌ها در زندگی خود نمی‌توانیم مساله سیاست، دین و خشونت را از مسایل شخصی و روزمره خود جدا کنیم. من واقعاً دوست ندارم که زیاد نزدیک مسایل سیاسی و اجتماعی و یا مساله مذهب بشوم. کاشکی فقط می‌توانستم شعر بگویم و مسایل فلسفی و عرفانی را دنبال می‌کردم ولی متاسفانه همه چیزهایی که شما گفتید، مسایلی هستند که در زندگی ما وجود دارد. مساله اسلحه، مساله فشار سیاسی و مذهب. همه اینها چیزهایی هستند که من خودم شخصاً فکر می‌کنم هیچ هنرمند ایرانی نمی‌تواند به یک نحوی به آنها نزدیک نشود.»
• «این درست است که به من به عنوان یک مسلمان سکولار نگاه می‌کنند. خیلی هم عالی است. برای اینکه من صد در صد کسی هستم که مسلمان هستم و اعتقاد دارم آن طور که به اسلام در غرب نگاه شده، اشتباه است. کسانی هستند که به اسلام اعتقاد دارند و سکولار هستند و این چیز خیلی خوبی است. من با این تعریفی که از من می‌شود مشکلی ندارم.»
• «من قبل از هر چیز یک ایرانی هستم و به یک حالتی سنتی هستم. اسلام جزء فرهنگ من بوده، اسلام بخشی از کودکی من بوده است، من به کسی اجازه نمی‌دهم که آن را از من بدزد. این چیزی است که من به آن افتخار می‌کنم. آن طوری که بزرگ شده‌ام و خاطرات خوبی هم دارم. من نمی‌توانم طاقت بیاورم که یک دفعه چون که مسلمان هستم به من فحش بدهند یا این را یک چیز منفی بدانند.»
• «آن چیزی که من خیلی دوست دارم، ایمان داشتن به چیزی است. من فکر می‌کنم که ایمان در زندگی خیلی به آدم کمک می‌کند. برای عده‌ای مذهب است، برای بعضی‌ها فلسفه؛ ولی ما آدم‌هایی هستیم گم شده و همیشه دنبال یک نوع اعتقاداتی هستیم که در سختی‌ها، در تلاشی که در زندگی می‌کنیم، به ما کمک کند.»
• «آرزوی هر هنرمند ایرانی این است که اول از همه تماشاچیانش ایرانیان باشد. این را همین اول بگویم و یکی از دلایلی که من به سینما نزدیک تر شدم این بود که ایرانی‌ها به سینما نزدیک ترند تا با هنری که در گالری‌ها و موزه‌ها است.»
• «آمریکایی‌ها وقتی نوبت خودشان می‌رسد، این قدر خودشان را پاک نگاه می‌کنند و نمی دانند که خودشان را هم باید محکوم حساب بکنند.»
• «مردم باید آزاد باشند که انتخاب کنند که با زندگی خود چه کار می‌خواهند بکند٬ چه می‌خواهند بپوشند٬ چه مذهبی را باور داشته باشند٬ این چیزی نیست که دولت یا جامعه باید تحمیل کند.»
• «ایرانیان داخل و خارج از کشور به شدت آسیب دیده‌اند، دچار تفرقه شده‌اند. به آنها اتحاد و دموکراسی را نشان بدهید. نشان بدهید که ما علی‌رغم طبقات اجتماعی و مذاهبی که داریم، خواه مسلمان، خواه مسیحی و خواه یهود، همه ایرانی هستیم. یک تصویر جدید از کشور ارائه بدهید که بتواند الگویی برای صلح و دموکراسی و عدالت باشد.»
• «ما همه ایرانی‌ها به نحوی سیاسی هستیم.»
• «بخشی از من همیشه دنبال یک زندگی پرتعادل و راحت و سنتی می‌گردد که هیچ وقت به آن نرسیدم.»
• «در ایران هیچ چیز به قدرت زبان ادبیات نبوده است. من وقتی فروغ فرخزاد را می‌خوانم به نظرم خیلی تصویری است. هم شخصی است و هم اجتماعی، اما در هر صورت بصری است.»
• «من خودم آدمی هستم که در زندگی ام زیاد مطالعه نکرده‌ام. نمی‌توانم ادعا کنم که خیلی علاقه زیادی به ادبیات دارم، اما علاقه زیادی به مسائل ایران داشتم و همیشه فکر می‌کردم در ادبیات ایران می‌توانید ببینید که ایرانی‌ها چقدر قشنگ توانسته‌اند حرف هایشان را بیان کنند.»
• «این ادبیات ایران بوده که در دوره‌های مختلف روح و انسانیت را حفظ کرده و از طرفی بیان کننده وقایع سیاسی و اجتماعی هم بوده. برای همین دوست دارم که این دو وجه را با هم ترکیب کنم.»
• «من الان سال‌ها است که ایران نرفته‌ام، نتوانسته‌ام یا نرفته‌ام، و خب این دوری باعث می‌شود که طرز فکر هنرمند هم عوض شود. باعث می‌شود که فکر کنی تا کی باید با این وابستگی‌ها زندگی کرد؟ من یک هنرمند بین‌المللی شده‌ام که از مراکش تا مصر و مکزیک و ترکیه کار کرده‌ام و خب یک زمانی آن نوستالژی‌ها اولیه کم رنگ می‌شوند. این مرز بین من و ایران و دیگر کشورها کم‌کم دارد از بین می‌رود. یکدفعه همان احساس نزدیکی را با مردم مصر و ام کلثوم می‌کنم که با مردم ایران؛ ایرانی که الان اگر خودم هم بروم آنجا یک غریبه خواهم بود»
• «ام کلثوم به عنوان یک هنرمند زن مسلمان، در دوره خودش یک پدیده بوده و یک تابوهایی را شکسته که هنوز که هنوز است در هیچ مملکت اسلامی هیچ هنرمندی نتوانسته بشکند. برای من جالب است که بروم زیر پوست چنین هنرمندی که ببینم چطور توانست این تعادل را برقرار کند»

دربارهٔ او

• «اجازه بده از یک بِرَند موفق ایرانی خانم شیرین نشاط مثال بیاورم. یک بار به اتفاق ایشان برای یک برنامه افتتاحیه به موزه هنر مدرن نیویورک رفتیم که ایشان با یکی از عکس‌های فیلم «زنان بدون مردان» در آن نمایشگاه گروهی زنان هنرمند شرکت کرده بود. عکس درخشانی بود متعلق به همان صحنه‌ای که زن برهنه تنش را خراش می‌داد اما موزه از او خواسته بود تا یکی از زنان الله اش را جایگزین کند. حالا آیا موزه هنرهای مدرن نیویورک، کلاسیک شده بود یا آن اثر با سیمای بِرَند شدهٔ شیرین نشاط همخوانی نداشت یا موزه می‌خواست هوای مخاطب‌های مسلمانش را داشته باشد که انتظار ندارند از هنرمند مسلمان خاورمیانه‌ای چنین اثری ببینند. به نظرم هر سه این‌ها بود.»
  • محمد شیروانی