دین

دین یک جهان بینی و مجموعه‌ای از باورها است که می‌کوشد توضیحی برای یک رشته از پرسش‌های اساسی مانند چگونه زیستن ارائه دهد.

آ - الف - ب - پ - ت - ث - ج - چ - ح - خ - د - ذ - ر - ز - ژ - س - ش - ص - ض - ط - ظ - ع - غ - ف - ق - ک - گ - ل - م - ن - و - هـ - ی

آ

• «آدم‌های سربراه و پرکاری وجود دارند که مذهب را همچون نشانی از انسان برتر به‌سینه خود نصب کرده‌اند، این افراد کاملأ پای‌بند مذهب خواهند ماند زیرا باعث زیبائی آن‌ها است.»
  • فریدریش نیچه
• «آزادی، مذهب جدید است، مذهب زمان ما.»
  • هاینریش هاینه
• «آنچه در آئین مسیحیت رایج است به همان اندازه نیز در بودائیسم اعتبار دارد. [...] جامعه راهبان بودایی - به عنوان مثال در تبت - به شدت مخالف آموزش، ضدبشر و ستم‌پیشه است.»
  • برتراند راسل
• «آنها اسلامی را می‌خواستند که آزادی را ولنگاری می‌دانست. اسلامی را می‌خواستند که مردم‌سالاری را شرک می‌دانست و مخالف را معاند و معاند را برانداز و برای نابودی آن برانداز هر عملی را مجاز می‌دانست. آنها اسلامی را می‌شناختند که تحمل و مدارا را ضد دین می‌دانست و با تحریک احساسات دین‌داران و تئوریزه کردن خشونت و ترور، جوانان متدین و دین‌دار را به اعمال‌خشونت در جامعه ترغیب می‌کرد.»
  • محمد خاتمی
• «آنکه خبردار شد ز مسئله عشق// کار ندارد به هیچ ملت و مذهب»
  • فروغی بسطامی
• «اگر دین را اینچنین ببینیم که در مقابل دنیای انسان و آزادی، حرمت و کرامت انسانی و عدالت قرار بگیرد، طبیعی است که زدگی از دین پیدا می‌شود و ما در اسلام چنین چیزی را قبول نداریم.»
  • محمد خاتمی ۲۲ آوریل ۲۰۱۷/ ۲ اردیبهشت ۱۳۹۶؛ «در یکصدودهمین نشست تخصصی ماهانه بنیاد باران»

الف

• «اراده‌ای هست که می‌خواهد اختلافات را در منطقه ما ریشه‌ای‌تر کند. به همین دلیل به اختلافات قومی و مذهبی عجیب دامن زده می‌شود و هر روز بیشتر برای ما احساس ترس ایجاد می‌کند.»
  • محمد خاتمی
• «از این روست که از عالمان همهٔ ادیان و متفکران و دانشمندان و هنرمندان سراسر جهان و از همهٔ نهادهای بین‌المللی و منطقه‌ای مجدّانه می‌خواهم که برای پیشبرد این مهم، در برابر امواج غیریت‌سازیی‌های مصنوعی که ابزار دست قدرت‌های خشونت‌گراست بایستند و بخصوص برای بیرون بردن حریم قدسی پیامبران و مقدسات همهٔ ادیان از عرصهٔ منازعات سیاسی و فرهنگی به‌اقدامات مؤثر بین‌المللی و تلاش‌های جدید حقوقی بیندیشند.»
  • محمد خاتمی
• «اکثر مذهب‌ها تأثیری در بهبودی انسان ندارند ولی به‌آن‌ها هشدار می‌دهند. آیا این بی‌فایده است؟»
  • الیاس کانه‌تی
• «اگر کلیهٔ مذهب‌ها را عمیقأ بررسی نمائیم خواهیم دید که ساختار همگی آن‌ها بر اساس افکاری کم و بیش متضاد که در افسانه‌ها به چشم می‌خورد، بنا شده است؛ باور کردنی نیست اگر انسانی باعقل سالم و نگاهی انتقادی به‌آن‌ها بنگرد و به‌نادرستی آن‌ها پی‌نبرد.»
  • فریدریش کبیر / auf die Frage, ob die katholischen Schulen in Preußen abzuschaffen seien
• «اگر مذهب ما را تسلی نمی‌داد زندگی‌ِ رقت‌انگیزی داشتیم.»
  • لئو تولستوی
• «امثال و حکم بخش مهمی از گنجینه زبان است. ضرب‌المثل خزانه‌ای است مملو از جهان‌بینی، آرا و عقاید، قوانین و احکام، آموخته‌ها و تجارب، ادیان و آداب و رسوم تمام انسان‌ها و مبین ذکاوت و درایت آن‌هاست.»
  • کارل فریدریش ویلهلم واندر
• «امروز وقتی به‌تاریخ می‌نگریم حکومت‌هایی را می‌بینیم که منتسب به دین هستند و نیز از تمدن اسلامی، معارف، علوم و فرهنگِ پاگرفته در دنیای اسلام، نشان می‌بینیم. در شاخه‌ها و شعبه‌های اسلام متحقق در تاریخ، شاهد آراء، سلیقه‌ها و تجربه‌های گوناگونی هستیم که جملگی خود را اسلامی می‌دانند و بر باور خویش چنان استوارند که گاه به‌کشاکش‌ها و درگیری‌های خونین نیز تن می‌دهند.»
  • محمد خاتمی
• «انسان به‌لحاظ ساختار بدنی خود، یک حیوان مذهبی است.»
  • ادموند بارک
• «انسان در مذهب، ارضاء نفس خویش را می‌جوید؛ مذهب بالاترین نقدینه اوست.»
  • لودویگ فویرباخ
• «ای مغ‌بچه از مهر بده جام می‌ام// کامد ز نزاع سنی و شیعه قی‌ام// گویند که جامیا چه مذهب داری// صد شکر که سگ‌سنی و خر‌شیعه نی‌ام»
  • عبدالرحمن جامی

ب

• «باز در دین چون خر لنگ آید او// دست زیر سنگ، بی‌سنگ آید او»
  • عطار نیشابوری
• «بشر دوپا، دارای دو بینش است: بینش اول برای دوران خوب زندگی و بینش دوم برای دوران ناخوشی؛ بینش دوم نامش مذهب است.»
  • کورت توخلسکی
• «به‌تمام مذاهب باید به‌دیدهٔ احترام و اغماض نظر داشت و حکومت باید مراقبت نماید تا کسی مزاحم دیگری نشود، چون در این‌جا باید هرفردی مطابق با عمل و ایمان خود به‌آرامشِ جاودانی بپیوندد.»
  • فریدریش کبیر / auf die Frage, ob die katholischen Schulen in Preußen abzuschaffen seien
• «به‌سختی می‌توان در بین مغزهای متفکر جهان کسی را یافت که دارای یک نوع احساس مذهبی مخصوص به‌خود نباشد، این مذهب با مذهب یک شخص عادی فرق دارد.»
  • آلبرت اینشتین
• «به‌طور کلی تعلیات مذهبی ژاپن، روح فضیلت، ثبات و شجاعت و تحمل و امانت و تسلط بر نفس را در تمام افراد از مرد و زن پدید می‌آورد و همین صفات ملت ژاپن را در شمار ملل معظم دنیا در آورده است.»
  • لرد آویبوری
• «به محض این‌که مذهب طمع در فلسفه کند، انحطاطش حتمی است.»
  • هاینریش هاینه، درباره تاریخ مذهب و فلسفه در آلمان
• «به نظر من بزرگ‌ترین مطالبه زنان (افغانستان) بازتعریف احکام و دستورهای دینی است. زنان می‌خواهند هویت و جایگاه خود را در بطن دین بازیابند. باید با تأویل بنیادگرایانه و زن‌ستیزانه از دین مبارزه کرد.»
  • صدیق برمک
• «به نظر من تمام چالش‌های ما از تعابیر نادرست از سنت، مذهب و مدرنیته نشأت می‌گیرد.»
  • صدیق برمک
• «به نیروتر آن‌کس که از راه دین// کند بردباری گه خشم و کین»
  • اسدی طوسی
• «به‌وظایف خود عمل کن: این جمله حاوی مفاد آموزشی تمام مذاهب است.»
  • هاینریش فن کلایست
• «بی‌آزاری بهترین دین است.»
  • ضرب‌المثل سانسکریتی

ت

• «تصور غلط وجود دارد و آن اینکه دین فضای گریه است در حالی که خدا آفرین می‌گوید کسی را عامل شادی مردم است و قاعده این است که خنده ارزش دارد.»
  • محمدرضا زائری
• «تا کی ز خُم هوس شوی رنگارنگ// روزت شب اسلام و شبت شهر فرنگ// زین مذهب تردید به جایی نرسی// یا رومی روم باش یا زنگی زنگ»
  • ادیب کرمانی
• «تا زمانی که انسان به گرد خود بچرخد، مذهب فقط خورشیدی تخیلی است که به گرد انسان می‌چرخد.»
  • کارل مارکس نقدی بر فلسفه هگل
• «تمدن و مذهب، یکدیگر را متقابلأ حذف می‌کنند.»
  • آرتور چارلز کلارک

ج

• «جائی که آموزش عفت و ایمان به‌سادگی انجام‌پذیر نیست، آموزش مذهب به‌مراتب مشکل‌تر است.»
  • ژوزف ژوبرت / Gedanken, Versuche und Maximen
• «جهان را بی‌ثباتی رسم و دین است// همیشه عادت دنیا همین است»
  • عبید زاکانی
• «جهان، روز خوش نخواهد دید مگر وقتی که از خداپرستی دست بدارد.»
  • ژان مارک لامتری

چ

• «چراغ مذهب یکی پس از دیگری خاموش می‌شود اما تفکر مذهبی که خالق آن‌ها است، هرگز نابود نخواهد شد.»
  • ژان پل

ح

• «حماقت انسان دین را آورد و دین حماقت انسان را جاودانه کرد.»
  • کارل مارکس

خ

• «خالص‌ترین فلسفه زن، مذهب است.»
  • کارل ژوئل

د

• «دین همه اش پند دادن و راستی است [نصیحت]؛ برای خدا و کتابش و پیامبرش، و برای پیشوایان و عامهٔ مسلمانان.»
  • محمد بن عبدالله صحیح مسلم، کتابِ ایمان، برگرفته از نشرِ دارالمعرفه، ص ۸۵
• «دین شناخت معنای جهان، معنای زندگانی و زیستن به آیین خرد است.»
  • احمد کسروی
• «در حال حاضر، هرگونه اعتراضی به‌دولت چین مبنی‌بر اعمال فشار بر فرهنگ مردم تبت، قابل قبول و مورد تأیید می‌باشد. اما نباید فراموش کرد که منشأ و مبدأ فرهنگ تبت، مذهبی است که بیش از هر پدیده دیگری ظالمانه و مردم تبت را به شیوه منحط‌ترین دیکتاتوری‌ها تحت ستم قرار داده بود. از این رو، باید از ابراز احساساتِ غیر منقدانه به‌سود دالای لاما و ترسایانِ تبتی، دوری جست.»
  • اولریش ویکرت - ۱۲ اکتبر ۱۹۹۷ / Tagesthemen
• «درحالی که بسیاری از روشنفکرانی که گرایش دینی دارند، به آن چیزی می‌آویزند که او را «مابعدالطبیعه‌ای فردی» می‌نامد، کارتر یکی از اعضای کلیسای پروتستان، دین را به عنوان سنت عبادت گروهی تعریف می‌کند.»
  • ریچارد رورتی
• «در حکومت‌های عادله، یعنی حکومت‌های مشروطه و جمهوری، مبنای حکومت‌ها بر تقواست. تقوای دینی نه، تقوای مدنی.»
  • دهخدا
• «در دوران جهالت، مذهب بهترین راهنمای ملت‌ها بود، همان‌طور که در شب‌های تاریک و ظلمانی یک‌نفر نابینا، بهترین راهنما است؛ او، راه را بهتر از بینایان از چاه تمیز می‌دهد. اما، احمقانه خواهد بود که پس از طلوع خورشید، از آن کور پیروی کنیم.»
  • هاینریش هاینه
• «دین بدون علم کور است و علم بدون دین لنگ است.»
  • آلبرت اینشتین
• «دین برای فراغت خاطر و آرامش خیال بیشتر از آنچه بتوانیم تصور کنیم مفید است، در روزگار بدبختی و بیچارگی، دین بهترین وسیله‌ای است که ما را تسلیت داده، فشار ناراحتی‌ها را سبک‌تر می‌سازد.»
  • لرد آویبوری
• «دین بهترین وسیله‌است برای ساکت نگه‌داشتن مردم.»
  • ناپلئون بوناپارت
• «دین عبارت است از شناختن تکالیف بشری در شکل اوامر خدائی.»
  • کانت
• «دین فقط یکی است، اما عقیده ممکن است انواع زیادی داشته باشد.»
  • کانت
• «دین مسیح و تبلور آن در تشکیلات کلیسایی، دشمن اصلی و بازدارنده رشد اخلاقی بوده و می‌باشد.»
  • برتراند راسل
• «دین ناشی از عقل محدود و قاصر بشری است.»
  • فردریش انگلس
• مردم همیشه در ثروت و آرامش به خدا شک می‌کنند ولی وقتی که کاسه‌ها و کیسه‌ها خالی شد خداپرستی شروع می‌شود.
  • منسوب به ویل دورانت
• «دیانت با فطرتِ انسان سازگار است و بدبخت‌ترین انسان، کسی است که دین ندارد. حتّی از لحاظِ جامعه‌شناسی هم، حذفِ عنصرِ دین از جامعه یعنی گرفتنِ مهم‌ترین اساسِ هویّتِ جمعی از یک جامعه... .»
  • سید محمد خاتمی سخنرانی در دیدار با اعضای شورای مرکزی جمعیّتِ مؤتلفه اسلامی، ۱۸/۵/۱۳۷۷، برگرفته از کتابِ «احزاب و شوراها، نشرِ طرحِ نو، ۱۳۸۸، ص ۲۰

ز

• «زیان کسان از پی سود خویش // بجویند و دین اندر آرند پیش»
  • فردوسی

ع

• «عارفان، فیلسوفان، متکلمان، محدثان، فقیهان و اهل ظاهر و اصحاب تأویل و باطن هرکدام با زاویه دید خود به‌سراغ دین و قرآن رفته‌اند و برداشت‌های خاص خود را داشته‌اند که این اختلاف اگر به‌تنازع نیانجامد و اگر انسان برداشت محدود و تغییرپذیر خود را با حقیقت جاودان دین یکی نداند منشأ خیر و پویایی است.»
  • محمد خاتمی
• «عیسی به‌عنوان روشن‌بینی غیب‌گوی معرفی می‌شود که اگر در روزگار ما متولد می‌شد جایش گوشه دارالمجانین و تیمارستان‌ها بود.»
  • فریدریش نیچه

ف

• «فرانسوی‌ها فکر کردند: اگر با ادبیات زیبای ما الفتی گرفتند، به شناخت واقعی آلمان دست می‌یابند. از این رو، در وضعیتی کاملأ جاهلانه فقط به درکی قشری نائل شدند. تا زمانی‌که به مفهوم واقعی مذهب و فلسفه آلمان پی‌نبرند، ادبیات زیبای ما همچون گُلی بی‌بو و مجموعه اندیشه‌های آلمانی برای آن‌ها معمائی بیگانه‌گداز خواهد ماند.»
  • هاینریش هاینه

ق

• «قدرت در روزگار ما بی‌مقصد، بی‌مسؤولیت و حتی بی‌خواست و آرزو است. قدرت چیزی جز خود را نمی‌خواهد و قدرتی که در پی دستیابی به‌قدرت است، مصداق بارز «نهیلیسم» است و این است فاجعه بزرگ روزگار ما که در جنگها، اشغال‌ها، آوارگی انسان‌ها، پایمال کردنِ حق و حقوق ملت‌ها و ترور و خشونت تجلی می‌کند و این است راز و رمز مصیبتی که در اثر استخدام علم، هنر و دین توسط قدرت و اشتهای سیری‌ناپذیر قدرت‌های ریز و درشت روزگار ما برای استیلا برآنچه آن را «غیرخودی» و «دیگری» می‌دانند نصیب ما شده‌است و جهان ما را ناامن و از نعمت محبت و همدلی محروم کرده‌است.»
  • محمد خاتمی
• «قومی زپی مذهب و دین می‌سوزند// قومی زبرای حور عین می‌سوزند// من شاهد و می‌دارم و باغی چو بهشت// ویشان همه در حسرت این می‌سوزند»
  • عبید زاکانی

ک

• «کسی که فقط یک دین را می‌شناسد دین دار نیست.»
  • ماکس مولر
• «کلیسا بود که پرینلی را به خاطر این سخن که: "ستارگان از جای خود نمی‌افتند!" با ضربات شلاق مجروح کرده، کامپانلا را به خاطر آن که از وجود دنیاهای بیشمار دم زده بود، به جرم دخالت در امر آفرینش بیست و هفت بار به زندان و شکنجه محکوم کرد. گالیله را به خاطر اعتقادش به گردش زمین به زندان افکند، کریستف کلمب را به خاطر کشف سرزمینی که در تورات ذکر نشده بود زندانی ساخت و پاسکال را به نام مبانی مذهب، مونتنیه را به نام مبانی اخلاق ومولیر را به نام مبانی مذهب و اخلاق تکفیر کرد.»
  • ویکتور هوگو
• «که ارباب معانی نیک دانند// که دین و ملک باهم توأمانند»
  • خواجوی کرمانی

گ

• «گناه، حاصل تفکرات مذهبی است، تقصیر، از مقوله اخلاقیات است.»
  • هرمان کستن

م

• «ما معتقدیم اصل دین جاودانه است و کهنه و نو ندارد، اما اندیشهٔ انسان‌ها، نو و کهنه می‌شود.»
• «ما باید بدانیم که با کدام پیش‌فرض‌ها سراغ دین خدا می‌رویم و چگونه آن‌ها را استنباط می‌کنیم و چگونه می‌توانیم به پرسش‌های زمانه پاسخ دهیم و به مسایلی بپردازیم که هر لحظه نو می‌شوند و سؤالاتی تازه را مطرح می‌کنند.»
  • محمد خاتمی ۲۲ آوریل ۲۰۱۷/ ۲ اردیبهشت ۱۳۹۶؛ «در یکصدودهمین نشست تخصصی ماهانه بنیاد باران»
• «ما بزرگترین چشمه قدرت را دیدیم و او را خدا خواندیم. ما می‌توانستیم هر لقب دیگری که مایل بودیم به او بدهیم، مانند: ژرفنا، تاریکی مطلق، روشنایی مطلق، ماده، روح، امید نهایی و یا سکوت. اما هرگز فراموش مکن که ما اسمش را تعیین کردیم.»
  • نیکوس کازانتزاکیس
• «متاع کفر و دین بی‌مشتری نیست// گروهی این، گروهی آن پسندند»
  • باباطاهر عریان
• «مذاهب خواهند مرد وقتی‌که واقعیت آن‌ها برملا شود.»
  • اسکار وایلد
• «مذهب، امیدبخش و مداواکننده است.»
  • هنری لینک
• «من معتقدم دین امری است مربوط به توده مردم؛ دین تغذیه میکنه از جهل مردم، به دلیل اینکه هر چقدر آگاهی مردم کمتر باشه احکام دینی نافذتره!»
  • نادر نادرپور
• «مذهب، آهِ شکسته در گلوی محرومان رنج‌دیده و ریشخند دنیای سنگ‌دلی است که زائیدهٔ روح بی‌جان شرایط اجتماعی می‌باشد. دین افیون ملت‌ها است.»
  • کارل مارکس نقدی بر فلسفه هگل
• «مذهب، انسان را نمی‌سازد؛ انسان مذهب را می‌سازد. مذهب ساخته انسانی است که در شرایط و جامعه معینی می‌زیست. دین در واقع تئوری عام، دائره المعارف، معیارهای اخلاقی و بطور کل منطق آن جامعه معین به زبانی عامیانه است. محصولات تئوریک جامعه و اشکالی که آگاهی (شعور) بخود می‌گیرد (در شکل مذهب، فلسفه، اخلاقیات وغیره) همه از مناسبات تولیدی و اجتماعی میان انسانها سرچشمه گرفته است.»
  • کارل مارکس (نقل به معنی از "درآمدی بر نقد فلسفه حق هگل")
• «مذهب تمثیلی از خوشبختی تخیلی مردم است و از بین بردنش تمثیلی از مطالبه کردن خوشبختی واقعی»
  • کارل مارکس نقدی بر فلسفه هگل
• «مذهب با آنکه حقیقتأ دائمأ در تغییر است، معتقدین و پیشوایان آن، آن را جامد و دائمأ صحیح و لایتغییر می‌دانند. اما مذهب مطابق با معلومات زمان اصلاح می‌گردد؛ ولی دیگر «مذهب اصلاح‌شده» آخرین درجه ترقی مذهب است. ظهور طبقه روحانیون نیز مانند طبقات دیگر برحسب طبیعت خودِ هیئت جامعه بوده و به مجرد اینکه تاریخ، وجود آنها را نالازم دانست ضعیف شده و به خودی خود از میان رفته‌اند. عقاید آنها که خود هم مانند عموم معتقد بوده‌اند، عقاید عمومی و مناسب با درجه تمدن زمان بوده‌است. ممالکی که رو به ترقی می‌باشند مذهب را از حکومت جدا می‌نمایند.»
  • تقی ارانی
• «مذهب بهترین تانک جنگی است ولی بدترین پالتو است.»
  • ضرب‌المثل آمریکایی
• «مذهب به‌مثابه یوغی ذهنی است که توده‌های زحمت کش را در همه‌جا به‌قبول یک زندگی فقیرانه و منزوی محکوم و مورد تعدی و استثمار دیگران قرار می‌دهد. [...] دین، افیون ملت هاست. مذهب همانند مسکری مجازی است که برده‌گانِ سرمایه، در نیمه راه تحقق حیثیت انسانی و یک زندگی شرافتمندانه، می‌نوشند.»
  • لنین - سوسیالیسم و مذهب
• «مذهب، بیش از هرچیز متکی به ترس بوده و بر مبنای ترس استوار است.»
  • برتراند راسل
• «مذهب بیمارستان روح است، روحی که دنیا آنرا مجروح کرده است.»
  • ژان آنتوان پتی - سن Geistesfunken und Gedankensplitter
• «مذهب پنهان در آلمان، پانته‌ایسم است.»
  • هاینریش هاینه
• «مذهب تنها پدیده ماوراء الطبیعه‌ای است که توده‌ها قادر به درک و پذیرش آنند.»
  • ژوزف ژوبرت - Gedanken und Maximen, Die französischen Moralisten
• «مذهب توهینی به حرمت بشریت است. انسان‌های نیکوکار به‌عمل خیر خود و شیطان‌صفتان به زشتکاری خود ادامه می‌دهند، خواه متدین خواه مرتد. اما انسان نیک برای ریاکار شدن، نیاز به دین دارد.»
  • استیون واینبرگ
• «مذهب چیز مفیدی است حتی برای انسان‌ها هم لازم است.»
  • ژان ژاک روسو
• «مذهب، چیزی نیست بجز سایه‌ای که کهکشان بر عقلانیت انسان افکنده است.»
  • ویکتور هوگو
• «مذهب خدمت بزرگی به عشق نمود وقتی که آن را گناه اعلام کرد.»
  • آناتول فرانس
• «مذهب خرافات است و مردم را برای انتخاب گزینه دیگری آگاه می‌کند.»
  • پیتر اوستینف
• «مذهب‌داشتن وظیفه انسان‌ها است برای محافظت خود.»
  • امانوئل کانت
• «مذهب ریشهٔ فلسفه وجودی انسان است.»
  • آگوست ویلهلم شلگل
• «مذهب زهر است»
  • مائو تسه تونگ
• «مذهب شاهکار خدا است ولی شیطان آن را کامل کرده است.»
  • پیتر اوستینف
• «مذهب، فلسفه‌ای است که خم شده است تا بچه‌ها را در آغوش بگیرد.»
  • تئودور جوفروی
• «مذهب متکی به‌تفاوت‌های اساسی بین انسان و حیوان است - حیوانات فاقد مذهب‌اند.»
  • لودویگ فویرباخ
• «مذهب نیروی بزرگی است، تنها نیروی محرکه واقعی جهان، اما شما بایستی دیگران را از طریق مذهب خودشان به‌حرکت وادارید نه از طریق مذهب خودتان.»
  • جورج برنارد شاو
• «مذهبی که از علم و دانش می‌ترسد، آبروی خدا را می‌برد و دست به‌خودکشی می‌زند.»
  • رالف والدو امرسون
• «مذهبی که به‌عقلانیت اعلان جنگ کند در نهایت شکست خورده است.»
  • امانوئل کانت
• «مسخرگی و قوادی و دف‌زنی و غمازی و گواهی به دروغ‌دادن و دین به دنیا فروختن و کفران نعمت پیشه سازید تا پیش بزرگان عزیز باشید و از عمر برخوردار گردید.»
  • عبید زاکانی
• «مسلمانان باید امروز با تمسک به کتاب آسمانی و سنت دینی خود، مبشّران صلح و امنیت و آزادی و عدالت باشند و قدرت‌های بزرگ نیز نباید با تحریک گروهی که جز حقد و کینهٔ مسلمانان را در سینه ندارند جنگ تبلیغاتی و نظامی علیه مسلمانان را ادامه دهند.»
  • محمد خاتمی
• «ملتی که همیشه در فقر، بی‌سوادی و ناآگاهی نگه داشته شده، خریدار متاع بنیادگرایی مذهبی است. از طرف دیگر سیاستمداران ما هم از این دور باطل جنگ و خشونت سود جسته و بر قدرت و ثروت خود می‌افزایند. جهالت باعث لجاجت ما شده و لجاجت ما باعث خشونت ما شده است.»
  • صدیق برمک
• «من به‌این دلیل مخالف مذهب هستم که مارا به‌راضی‌بودن و سرسپردگی تعلیم می‌دهد تا از درک علمی جهان ناتوان باشیم.»
  • ریچارد داوکینز
• «من تحت هیچ شرایطی نمی‌توانم بپذیرم که فردی- هرکه می‌خواهد باشد- آرزو کند که تعالیم دین مسیح واقعی باشد؛ اگر چنین آرزویی به حقیقت بپیوندد، آیات انجیل مبین این است که بی‌ایمان‌ها، که من پدر، برادر و بیشتر دوستانم را جزو این گروه می‌دانم، به عذاب جاودانی گرفتار خواهند شد. این آموزشی است نفرت‌انگیز.»
  • چارلز داروین
• «من دین را به دیده یک بیماری و منشأ رنج‌های بی‌شمار می‌نگرم.»
  • برتراند راسل
• «من لامذهب هستم!»
  • هراس - Sermones 1, 9, 70

ن

• «نخستین قانون، خداشناسی است. نخستین قانون را که اجرا کنی، به‌هیچ قانون دیگری نیاز نخواهی داشت.»
  • یوهان ولفگانگ گوته

و

• «وای به روزی که طرفداران دین، [و] نه خود دین، بر جهان فرمانروا شوند.»
  • برتراند راسل

هـ

• «هالهٔ مذهب، پوششی است که لامذهبی را می‌پوشاند.»
  • ژان ژاک روسو
• «هرکه صاحب علم و هنر است، دین هم دارد؛ هرکه فاقد آن دو باشد، مذهبی است.»
  • یوهان ولفگانگ گوته
• «همهٔ ما، در یک مذهب مشترک هستیم و آن هم ثروت است.»
  • ولتر
• «همهٔ مذاهب بطور مساوی در نظر فیلسوفان باطل است، اما بطور مساوی برای سیاست‌مداران مفید.»
  • ادوارد گیبون
• «هیئت‌های مذهبی وقتی که به‌سرزمین ما آمدند، دارای آئین مقدس بودند و ما صاحب زمین، اکنون آنها مالک زمین هستند و ما دارای آئین مقدس.»
  • از کتاب اقتصاد در قرن بیستم- از زبان یک دهقان آفریقائی
• «هیچ جنگی غیرانسانی‌تر و ننگ‌آورتر از جنگ‌های متعصبانهٔ مذهبی و تنفرآور حزبی، که در داخل یک کشور شعله‌ور می‌شود، نیست.»
  • فریدریش شیلر
• «هراسناکترین چیز برای دین و انسان دین خو، منطق و عقل سلیم است»
  • ولتر
• «هر نظم اجتماعی ارتجاعی به دو چیز نیاز دارد: جلاد و روحانی!»
  • ولادیمیر لنین

ی

• «یک پادشاه لامذهب اغلب به‌صورت یک دیکتاتور به‌نظر می‌آید.»
  • ژوزف ژوبرت Gedanken, Versuche und Maximen
• «یکی از والاترین اهداف هنر موسیقی نشر مذهب و ترغیب ارواح جاودان است.»
  • کارل فیلیپ امانوئل باخ
• «یک ملّتِ بدون دین، مانند انسانِ بدون تنفّس است.»
  • یوزف گوبلس Volk ohne Religion, das ist so wie Mensch ohne Atem