ضرب‌المثل‌های ارمنی
آ - الف - ب - پ - ت - ث - ج - چ - ح - خ - د - ذ - ر - ز - ژ - س - ش - ص - ض - ط - ظ - ع - غ - ف - ق - ک - گ - ل - م - ن - و - ه - ی
ضرب‌المثل‌های ارمنی و مترادف آن به فارسی
Ա ա Բ բ Գ գ Դ դ Ե ե Զ զ Է է Ը ը Թ թ Ժ ժ Ի ի Լ լ Խ խ Ծ ծ Կ կ Հ հ Ձ ձ Ղ ղ Ճ ճ Մ մ Յ յ Ն ն Շ շ Ո ո Չ չ Պ պ Ջ ջ Ռ ռ Ս ս Վ վ Տ տ Ր ր Ց ց Ւ ւ Փ փ Ք ք Օ օ Ֆ ֆ
Ա ա
ویرایش- Ագռավի հետ ընկերացար, կեղտը կտուցիդ պիտի լինի։
- Աղվէսը բերանը խաղողին չի հասնում, ասում է՝ խակ է։
- Աղքատը, որ հավ կուտե, յա հավն է հիվանդ, յա՝ աղքատը:
- Ամեն փայտ շերեփ չի դառնա, ամեն սար՝ Մասիս։
- Ամենին մի աչքով է նայում։
- Անճարը կուտի բանջար։
- Աշխարհը մի խոսքի է, ժամանակը ոսկի է։
- Աչքը ինչ տեսնար, սիրտը չի մոռնար։
- Առաջ մտածիր, յետոյ խոսիր։
- Առուն թռի նոր տռի։
- Արտը խախուտ, մահանան՝ կարկուտ։
- Արջը յոթ երգ գիտի, յոթն էլ տանձի մասին։
- Արևին ասում է դուրս մի արի՝ ես դուրս եմ եկել։
- Արևն ամպի տակ չի մնայ։
- Աչքը աչքից կամաչի։
- Աշխատանքը գեղեցկացնում է մարդուն:
- Ախպերը ախպորը մեռնելը չի ուզի, բայց վատ ապրելը կուզի:
Բ բ
ویرایش- Բազարի աչքը հանել ես:
- Բախտը մի անգամ է այցելում:
Գ գ
ویرایش- Գայլի գլխին Ավետարան են կարդում, ասում է՝ շուտ արէ՛ք, հոտս գնաց: կամ Գելի գլխին Ավետարան են կարդում, ասում է. «Շուտ արա, ոչխարը սարովն անցավ»:
- Գառը՝ գարնան, ձյունը՝ ձմռան:
- Գետն ամեն անգամ գերան չի բերի։
- Գետն ընկնողը անձրևից չի վախենա։
- Գիտունի հետ քար քաշիր, բայց անգետի հետ փլավ մի կեր:
- Գյուղը կանգնի՝ գերան կը կոտրի:
- Գողը գողից գողացավ, Աստված տեսավ՝ զարմացավ:
- Գող՝ սիրտը դող:
- Գուցէ ուզեցավ իրեն գցի հորը, դու էլ կը՞ գցես:
Դ դ
ویرایش- Դուն քուն, բախտդ արթուն:
- Դու քեզ մի գովիր թող ուրիշը քեզ գովի
Ե ե
ویرایش- Եկաւ ունքը սարքի՝ աչքն էլ քոռացրեց:
- Ես աղա ու դու աղա, բա մեր աղունն ո՞վ կաղա:
- Երբ որ կացինը եկաւ անտառ, ծառերը ասացին... «Կոտը մերոնցից է:»
- Երբ որ մեծնաս այս ամենը կմոռնաս:
- Երգեր շատ գիտեմ, բայց երգել չգիտեմ:
- Եօթ անգամ չափիր, մէկ անգամ կտրիր:(հին հրեական ասացվածք)
Զ զ
ویرایشԷ է
ویرایش- Էս ականջով լսում է, մյուսով դուրս է անում։
- Էշի ականջում է քնել։
- Էշն ինչ գիտի նուշն ինչ է։
Ը ը
ویرایشԹ թ
ویرایش- Թե ականջ դնես քեզ բամբասողին, կյանքդ կդարձնես վշտի անկողին...
- Թթու է՝ թան չէ,
Ամեն մարդու բան չէ:
Ժ ժ
ویرایش- Ժամանակը ոսկի է
Ի ի
ویرایش- Իմ սև սիրտ, քո վարդագույն տռուսիկ։
- Ինչ որ ցանես, այն կը հնձես։ կամ Ինչ ցանես, այն էլ կհնձես։
- Ինչպես ուռին ու բարդին, ամեն մարդ իրա դարդին:
- Ինչքան լեզու իմանաս՝ այնքան մարդ էս:
- Իրա բաղաջի տակնա կրակ անում:
Լ լ
ویرایش- Լավություն արա ու ջուրը գցի,ձուկը չիմանա Աստված կիմանա
- Լեզուդ չլներ՝ ագռավները աչքերդ հանել էին:
- Լուից ուղտ են սարքում:
"Լույսը կբացվի, բարին հետը" G.H.
Խ խ
ویرایش- Խնձորը ծառից հեռու չի ընկնում։
- Խոզի գլուխը տաք կաթսայի մեջ չի մնա։
- Խորամանկ աղվեսը երկու ոտով է թակարդն ընկնում։
- Խօսքով փիլաւ չեփուիր։
- Խոզի գլուխը խալու վրա չի մնում։
Կ կ
ویرایش- Կաղնած եզնը կթրքի նստան եզան գլխին։ (Արցախ)
- Կարծում ե՞ս Երուսաղեմում էշ չկայ։
- Կարմիր կովը կաշին չի փոխի։
- Կիրակի օրվա փլավը երկուշաբթի էլ կուտվի։
- Կուժ ասում եմ, կուլա լսի։
- Կաղնու տակ կանգնես ու բարիք սպասես:
Հ հ
ویرایش- Համը հոտից հանեց:
- Հասկացողին մին ասա, չհասկացողին՝ հազար ու մին:
- Հարսի վոռով փեսուն լավություն ա անում:
- Հարսը պարել չի կարող, ասում է՝ գետինը ծուռ է:
- Հարևանի հարսի հետևը կարմիրա:
- Հաց ու պանիր, կեր ու պարիր:
- Հաց ու պանիր, կեր ու բանիր:
- Հետևն էլ կպած չելներ կտար օտարի:
- Հյուրը Աստծունն է:
- Հացը հացվորին տուր, մի հատ էլ ավել տուր:
- Հեռվի զուռնի ձենը քաղցր է:
- Հոտի բերանը որ հետ են շրջում, կաղ ոչխարները հոտի առաջև են հայտնվում:
Ձ ձ
ویرایش- Ձենը որ ձվով լիներ, հավի ոռը բլբուլի ձեն կհաներ։
- Ձուագողը ձիագող կը դառնայ: կամ Ձու գողացողը ձի էլ կգողանա։
- Ձուկը գլխից է հոտում։
Ղ ղ
ویرایشՃ ճ
ویرایش- Ճակատագրից չես փախչի:
- Ճանճից փիղ են սարքում։
- Ճիշտ կարծես փղի քթիցա ընկել:
- Ճշտասողի գլխարկը ծակ է:
- Ճպատըտ քոլատ կտրի։ (Արցախ)
- Ճտերն աշնանն են հաշվում:
Մ մ
ویرایش- Մեկ նալին ա խփում՝ մեկ մեխին:
- Մի ծաղիկով գարուն չի գա:
- Մի ձեռքը ծափ չի տա:
- Մեկը տերտերին է սիրում, մյուսը տերտերակնկան:
- Մի գիժ քար գցեց հորը, քառասուն իմաստուն չկարողացան հանել:
- Մի վախենա վարար գետից, վախեցիր մարմանդ գետից:
- Մի քոսոտ մոզին սաղ նախիրի անունը կգցի։
- Մինչև հաստը բարակի, բարակը կկտրվի:
- Մինչև Շուշանը զարդարվի, ժամը կլրվի:
- Միությունը ուժ է:
- Միսը ձեզի, ոսկորը ինձի:
- Մոր մի օրհնանքը յոթ անեծք կքանդի:
- Մորը տես, աղջկան ուզի։
- Մուկը իսկի ինքը ծակը չի մտնում, հլը ցախավելն էլ կապելա պոչից:
- Մեկը բոլորի համար, Բոլորը մեկի:
Ն ն
ویرایش- Նույնիսկ էփած հավի ծիծաղն է գալիս:
- Նւիրւած ձիու ատամները չեն հաշւի:
- Նախիրի մեջից գնացիր էշի ճակատը պաչեցիր:
Շ շ
ویرایش- Շան անունը տուր ու փետը վերցրու ձեռքդ: կամ Շան անունը տուր՝ փետն առ ձեռդ։
- Շանը հետ հնգերաց, մհակը ձեռքատ վեր մե քցել։ (Արցախ)
- Շինողը միջից հանեց:
- Շոնը շանը վեննը կոխել չի։ (Արցախ)
- Շունը շան թաթ չի կծի:
- Շունը շան միս չի ուտի:
Ո ո
ویرایش- Ոչ իմ հալը, ոչ քո հարսանիք գալը:
- Ոչ հայի խունկ է, ոչ թուրքի ուզարլուկ:
- Ով աշխատի՝ նա կուտի:
- Ով ալարի` ոչ դալարի:
- Ով՝ տռի, ով՝ էթա սանատորիա:
- Ոտքդ վերմակիդ չափով մեկնիր:
- Որտեղ հաց, այնտեղ կաց:
- Որտեղ պանիր, այնտեղ բանիր:
Չ չ
ویرایش- Չկայ չարիք՝ առանց բարիք:
Պ պ
ویرایش- Պատերազմ չկայ երբ որ մարդիկ՝ շիտակ մարդ են:
Ջ ջ
ویرایش- Ջրի բերածը ջուրն էլ կտանի։
- Ջուրը գնում է, ավազը մնում է. Մարդը մէռնում է, հիշատակը մնում է։
- Ջուրը ճամբան կը ճարի։
Վ վ
ویرایش- Վռազողին տղա չի ծնվում։
- Վատ մարդուց բարիք չես ստանա:
Տ տ
ویرایش- Տերտերն ամեն օր գաթա չի ուտի։
- Տռեմ ես, բամփեմ քեզ։
Ր ր
ویرایش- Րոպեն անցավ ժամն էլ անցավ:
Ց ց
ویرایش- Ցռան կովը նախրի անունը կավիրե։
Ու ու
ویرایش- Ուղտը կերել ես՝ պոչին նստել։
- Ուշ լինի, նուշ լինի:
- Ուս ուսի որ տանք, սարեր շուռ կտանք:
- Ուտեմ, տիտեմ [նստեմ], մթնի՝ քնեմ:
- Ուրբաթ ամպեց, շաբաթ պարզեց:
- Ուրիշի հարսի հետևը կարմիրա:
- Ուրբաթը շաբաթից շուտ եկավ:
Փ փ
ویرایش- Փափուկ լեզւով նոյնիսկ օձը բնից դուրս կը քաշես:
- Փետը վերցնես՝ գող շունը կիմանա:
- Փողը հաշիվ ա սիրում:
- Փորձված թանը անփորձ մածունի հետ չեն փոխի
Ք ք
ویرایش- Քաղցր լեզուն օձին բնից կհանի:
- Քանի լեզու իմանաս, այնքան մարդ ես:
- Քեզ ի՞նչ թթու մածուն է ծախել։
- Քեզանից Պողոս Պետրոս դուրս չի գայ:
- Քեզանից քեզ բոր [բորբոքում] ամալ գա [առաջանա]:
- ՔեՖ անողին՝ քեֆ չի պակսիլ:
- Քոսոտ էծը աղբյուրի ակից է ջուր խմում։
Օ օ
ویرایش- Օտարի հարսի հետևը կարմիրա:
Ֆ ֆ
ویرایشالف
ویرایش- Միութիւնը՝ ոյժ է:
- ترجمه: «اتحاد قدرت است.»
- مترادف فارسی: «اتحاد موجب قدرت است.»
- مترادف فارسی: «دست خدا با جماعت است.»
- مترادف فارسی: «آب به آب می‌خورد، زور بر میدارد.»
- تمثیل: «دولت همه زاتفاق خیزد// بی دولتی از نفاق خیزد» سعدی
- تمثیل: «دو دل یک شود بشکند کوه را// پراکندگی آرد انبوه را» نظامی
- تمثیل: «مورچگان را چو بود اتفاق// شیر ژیان را بدرانند پوست» سعدی
- «از کیف خوش گذران کم نمی‌شود.»
- Գուցէ ուզեցաւ իրեն գցի հորը, դու էլ կը՞ գցես:
- ترجمه: «اگر او خواست خودش را تو چاه بیفکند تو هم دنبالش میری؟»
- مترادف فارسی: «هر که خودش را از پشت بام انداخت، تو هم خودت را پرت می‌کنی؟»
- معنی: «در مذمت تقلید آورند. خطاب به کسانی که بدون بررسی و مطالعه، مقلد دیگرانند.»
- Առաջ մտածիր, յետոյ խոսիր:
- ترجمه: «اول فکر کن، سپس حرف بزن.»
- مترادف فارسی: «اول اندیشه وانگهی گفتار» سعدی
- Ծարաւ կտանի ջուրն ու հետ կը բերի:
- ترجمه: «او مردم را تا لب آب می‌برد و تشنه برمی‌گرداند.»
- مترادف فارسی: «او آدم را می‌بره لب رودخانه و تشنه برمی‌گرداند.»
- معنی: «آدم زرنگ و شارلاتانی است.»
- Ամենին մի աչքով է նայում:
- ترجمه: «او همه را به یک چشم می‌بیند.»
- مترادف فارسی: «او همه را به یک چشم نگاه می‌کند.»
- مترادف فارسی: «او همه را به یک چوب می‌راند.»
ب
ویرایش- Փափուկ լեզւով նոյնիսկ օձը բնից դուրս կը քաշես:
- ترجمه: «بازبان خوش می‌توانی حتی یک مار را هم از لانه‌اش بیرون بکشی.»
- Մուկը ըսկի ինքը ծակը չի մտնում, հլը ցախավելն էլ կապել ա վոռից:
- ترجمه: «با وجود تنگی لانه، موش سعی می‌کند با یک جارو که به کونش بسته، وارد لانه‌اش شود.»
- Մէկ ծաղիկով գարուն չի գայ:
- ترجمه: «با یک گل بهار نمی‌آید.»
- Գառը՝ գարնան, ձիւնը՝ ձմռան:
- ترجمه: «بره در بهار، برف در زمستان.»
- مترادف فارسی: «هرچیز به جای خویش نیکوست!»
- مترادف فارسی: «هر کاری وقتی دارد.»
- مترادف فارسی: «هر چیز به هنگام خوش است.»
- مترادف فارسی: «هر چیز به جای خویش و به وقت خویش حق است و با حق بسته.» خواجه نصیرالدین طوسی
- تمثیل: «این مثل در زمانه معروف است// که عمل‌ها به وقت موقوف است» سنایی
- «بدبختی و خوشبختی، دو خواهرند.»
پ
ویرایش- Խօսքով փիլաւ չեփուիր:
- ترجمه: «پلو به حرف پخته نمی‌شود.»
- مترادف فارسی: «از حلواحلوا (خرما خرما) گفتن، دهن شیرین نمی‌شود.»
- مترادف فارسی: «از پلو پلو گفتن، شکم سیر نمی‌شود.»
ت
ویرایش- Ձուագողը ձիագող կը դառնայ:
- ترجمه: «تخم‌مرخ‌دزد، اسب‌دزد می‌شود.»
- مترادف فارسی: «تخم‌مرغ‌دزد، شتردزد می‌شود.»
- مترادف فارسی: «تخم‌مرغ‌دزد، شترمرغ‌دزد می‌شود.»
- مترادف فارسی: «هرکه دانگی بدزدد، از دیناری نترسد.»
خ
ویرایش- Արևն ամպի տակ չի մնայ:
- ترجمه: «خورشید پشت ابر نمی‌ماند»
- مترادف فارسی: «آفتاب پشت ابر نمی‌ماند.»
- Բախտը մի անգամ է այցելում:
- ترجمه: «خوشبختی فقط یک‌بار به ملاقات می‌آید.»
- مترادف فارسی: «خوشبختی فقط یک‌بار در خانه شخص را می‌زند.»
چ
ویرایش- Ի՞նչ կապ ունի՝ Ալէքսանդրի բեղերին:
- ترجمه: «چه ربطی به سبیل اسکندر دارد؟»
- مترادف فارسی: «گوز چهکار به شقیقه داره؟»
د
ویرایش- Գայլի գլխին Աւետարան են կարդում, ասում է՝ շուտ արէ՛ք, գալլէս գնաց:
- مترادف فارسی: «گرگ را گرفتند پندش دهند، گفت: سرم دهید گله رفت.»
- مترادف فارسی: «زودباش تمام کن که گله رفت!»
- Ծառը ինչքան բերք տայ ու բարի, գլուխն էնքան խոնարհ կը պահի:
- ترجمه: «درخت هرچه بیشتر میوه بدهد، بیشتر سرش را پایین می‌آورد.»
- Գողը գողից գողացաւ, Աստւած նայեց՝ զարմացաւ:
- ترجمه: «دزد از دزد، دزدید؛ خدا دید و تعجب کرد.»
- مترادف فارسی: «دزد که از دزد بزند شاه‌دزد است.»
- Նւիրւած ձիու ատամները չեն հաշւի:
- ترجمه: «دندان اسب پیش‌کشی را نشمار!»
- «دیوانه مثل هوای ماه مارس است.»
س
ویرایش- Շունը՝ շան միս չի ուտի:
- ترجمه: «سگ، گوشت سگ را نمی‌خورد.»
- Խնձորը ծառից հեռու չի ընկնում:
- ترجمه: «سیب از درخت دور نمی‌افتد.»
- مترادف فارسی: «میوه از درخت دور نمی‌افتد.»
- مترادف فارسی: «خوشه از خرمن دور نمی‌افتد.»
ع
ویرایش- Հարսը պարել չի կարող, ասում է՝ գետինը ծուռ է:
- ترجمه: «عروس نمی‌تواند برقصد، می‌گوید کف اطاق ناهموار است.»
ک
ویرایش- Սարը սարին չի հասնի, մարդը մարդուն՝ կը հասնի:
- «کشیش در روستای خود مورد احترام نیست.»
- مترادف فارسی: «هیچ پیغمبری در شهر خود احترام ندارد.»
- ترجمه: «کوه به طرف کوه نمی‌رود، اما انسان به سوی انسان می‌رود.»
- مترادف فارسی: «کوه به کوه نمی‌رسد، آدم به آدم می‌رسد.»
- «کنده رو تو چشم خودش نمی‌بینه، خار رو تو چشم دیگران می‌بینه.»
- مترادف فارسی: «خار را در چشم دیگران بیند، شاه‌تیر را در چشم خود نمی‌بیند.»
گ
ویرایش- Միսը ձեզի, ոսկորը ինծի:
- ترجمه: «گوشتش مال شما، استخوانش از مال من.»
و
ویرایش- Երբ որ մեծնաս այս ամեմը կը մոռնա:
- ترجمه: «وقتی بزرگ شدی اتفاقات را فراموش می‌کنی.»
- مترادف فارسی: «بزرگ میشی یادت میره!»
- Երբ որ կացինը եկաւ անտառ, ծառերը ասացին... «Կոտը մերոնցից է:
- ترجمه: «وقتی تبر به جنگل آمد، درختان گفتند: کار خود ما است.»
- Աղւէսը բերանը խաղողին չի հասնում, ասում է՝ խակ է:
- ترجمه: «وقتی روباه دستش به انگور نمی‌رسد، می‌گوید: نارس است.»
- مترادف فارسی: «روباه دستش به انگور نمی‌رسید می‌گفت ترش است.»
- مترادف فارسی: «گربه دستش به گوشت نمی‌رسید می‌گفت بو می‌ده.»
هـ
ویرایش- Ինչ որ ցանես, այն կը հնձես:
- ترجمه: «هرچه بکاری، همان را درو خواهی کرد.»
- مترادف فارسی: «هرچه بکاری تو، همان بدروی»
- مترادف فارسی: «اگر بد کاشتی هم بد بروید»
- مترادف فارسی: «اگر بد کنی جز بدی ندروی»
- تمثیل: «به جز کِشته خویشتن ندروی// چـو دشنام گویی دعا نشنوی» سعدی
- تمثیل: «نگر تا چه کاری همان بدروی// سخن هرچه گویی همان بشنوی» فردوسی
- تمثیل: «هرچه کنی کشت همان بدروی// کار بد و نیک چو کوه و صداست» پروین اعتصامی
- Աչքը ինչ տեսնար, սիրտը չի մոռնար:
- ترجمه: «هرچیزی که چشم می‌بیند، قلب فراموش نمی‌کند.»
- «هرجا نان، همان جا بمان.»
- مترادف فارسی: «نان اینجا، آب اینجا؛ کجا برم به از اینجا.»
- «هرکه زیاد حرف بزند، کم‌تر می‌شنود.»
- تمثیل: «گوش تو دو دادند و زبان تو یکی// یعنی که دو بشنو و یکی بیش مگو» بابا‌افضل کاشانی
- Եօթ անգամ չափիր, մէկ անգամ կտրիր:
- ترجمه: «هفت‌بار اندازه بگیر، یک بار پاره کن.»
- مترادف فارسی: «گز نکرده پاره مکن!»
- تمثیل: «بریدی تو ناکرده‌گز، جامه را// نخواندی تو پایان شهنامه را» ادیب پیشاوری
ی
ویرایش- Մէկ գիժ քար գցեց հորը, քառասուն խելօք չկարողացան հանել:
- Մէկ ձեռքը ծափ չի տայ:
- ترجمه: «یک دست صدا ندارد.»
- مترادف فارسی: «دست یکهِ صدا ندارد.»
- تمثیل: «هیچ بانگ کف‌زدن آید بدر// از یکی دست تو بی‌دست دگر؟» جلال‌الدین محمد بلخی
- تمثیل: «دست چپم به جاست اگر نیست دست راست// اما هزار حیف که یک دست بی‌صداست» حکیم سوری
بدون متن اصلی
ویرایش- اگر نمی‌توانی پولدار شوی، همسایه مرد پولداری شو.
 این یک نوشتار ناتمام است. با گسترش آن به ویکی‌گفتاورد کمک کنید. |