شک
(تغییرمسیر از تردید)
شک در مقابل یقین قرار می‌گیرد. در یک کلمه فرق بین شک و یقین علیت است؛ اگر امری دلیل دارد یقین است و اگر ندارد صدق آن زیر تیغ شک میرود.
گفتاوردها
ویرایش- «... و شكّ چهار بخش دارد: جدال در گفتار، ترسيدن، دودل بودن، و تسليم حوادث روزگار شدن. پس آن كس كه جدال و نزاع را عادت خود قرار داد از تاريكي شبهات بيرون نخواهد آمد و آن كس كه از هرچيزي ترسيد، همواره در حال عقب‌نشيني است، و آن كس كه در ترديد و دودلي باشد، زيرپاي شيطان كوبيده خواهد شد، و آن كس كه تسليم حوادث گردد و به تباهي دنيا وآخرت گردن نهد، هر دو جهان را از كف خواهد داد.» [۱]
- «آدمی برای شک کردن آفریده نشده، برای پرسیدن آفریده شده‌است.»
- «آدمی به مسایل خود بیش از اندازه نزدیک می‌شود و از این‌رو تردید می‌کند و می‌ترسد. دوست یا «شفادهنده» به روشنی موفقیت و سلامت یا برکت و ثروت را برای او می‌بیند و هرگز دچار تزلزل نمی‌شود چون بیش از اندازه به‌آن وضعیت نزدیک نیست.
- فلورنس اسکاول شین، چهار اثر
- «از هیچ اندیشه‌ای بدون فهم آن حمایت نکنید. بلکه با شک و تردید در آن وارد شده و حقیقت را کشف کنید.»
- «… ایمانی که از خلاء مذهبی عبور کرده و در تنور شک گداخته باشد و بوی حقیقت را خود استشمام کرده، از هر خطری مصون است.»
- «بالاترین رمز کامیابی اینست که انسان چیزی بگوید و کاری بکند و چیزی را بخواهد که دیگران معمولاً آنرا نمی‌گویند و نمی‌کنند و نمی‌خواهند، یا در گفتن و کردن و خواستن آن تردید دارند.»
- «به کسی که حقیقت را جستجو می‌کند باور داشته باش و به کسی که مدعی دستیابی به حقیقت است شک کن.»
- «تا یقین چهره بر تو بنماید// شک کن اندر درستی هرچیز»
- رشید یاسمی ، دیوان اشعار
- «تردید، اطاق انتظار شناخت است.»
- «تردید، بخشی از هویت انسان است. تنها با گذشتن از میان تردید است که می‌توان به حقیقت رسید.»
- «تردیدهای خود را بپذیرید و به حرفهای آنها گوش کنید؛ آنگاه می‌توانید راهی برای آنها بیابید.»
- «تنها جریانی وسیع از شک‌گرایی می‌تواند پرده‌هایی که این حقیقت را از ما پنهان می‌کنند، بدرانند.»
- «در زمانهای لازم برای برداشتن یک قدم بزرگ تردید نداشته باشید.»
- «روزی که ترس و تردید را از خود برانید، میوه شهامت خود را نیز خواهید چید.»
- «زیانبارترین احساس پس از شکست، از دست دادن اعتماد به نفس و مشکوک شدن به توانایی و صلاحیت خویش است.»
- «شک کردن شروع فرزانگی است نه پایان آن.» (مشابه: «شک کاروان‌سرای خوبی است، منزل‌گاه خوبی نیست.»، شک منزل عبور است نه منزل سکون»)
- «شک و تردید، امری یکسره طبیعی است؛ آدمی هرگز از آنچه باید بخواهد آگاهی ندارد، زیرا زندگی یک بار بیش نیست و نمی‌توان آن را با زندگی‌های گذشته مقایسه و یا در آینده درست کرد.»
- «فرد عاقل همواره نه نکته را در نظر دارد : روشن دیدن، خوب گوش دادن، مهربان سخن گفتن، آداب داشتن، راستگو بودن، انجام وظیفه کردن، پرسیدن هنگام تردید ، خود را از خشم دور نگاه داشتن و در عین موفقیت، عادل و منصف بودن.»
- کسی که تردید می‌کند، می‌بازد.
- «ما هرگز دانشِ کافی نداریم تا مطمئن شویم که یک روش کردار، از روشِ دیگر فرزانه‌تر است.»
- پیرون، فیلسوف باستان[۳]
- «ما می‌توانیم مدعی شویم که جسم وجود ندارد و همچنین ادعا کنیم که جهانی نیز وجود ندارد... اما هرگز نمی‌توانیم ادعا کنیم که من وجود ندارم؛ زیرا من می‌توانم در حقیقت سایر اشیاء شک کنم.»
- «مقصدی وجود دارد، اما راهی به‌سوی آن نیست؛ آنچه ما راه می‌نامیم، تردید است.»
- فرانتس کافکا، پندهای سورائو، ص. ۳۶
- «شک‌گرایی که من از آن دفاع می‌کنم، تنها به همین میزان است: (۱) اینکه هنگامی که کارآزمودگان هم رای هستند، نگرشِ مخالف نمی‌تواند مسلم انگاشته شود؛ (۲) اینکه هنگامی که آنها موافق نیستند، نگرشِ فردی ناکارآزموده نمی‌تواند مسلم انگاشته شود؛ (۳) اینکه هنگامی که همهٔ آنها باور دارند که هیچ زمینهٔ موجه‌ای برای نگرشی مثبت وجود ندارد، فرد معمولی باید داوریِ خود را معوق گذارد.
- «شک و تردیدها را نباید سرکوب کرد. از آنها باید به عنوان سکوی پرش استفاده نمود.»
- به راستی، چیزی هولناک‌تر از عادتِ شک، وجود ندارد. ایمان، مردم را کنار هم قرار می‌دهد و شک میان ایشان جدایی می‌افکند. سِمّی است که دوستی‌ها را متلاشی می‌کند و روابط دلنشین را می‌شکند. تیغی است دردناک که می‌آزارد؛ شمشیری است مرگ‌آور. باید از گرامی داشتن ذهنِ شکاک برحذر بود.
- گوتاما بودا، حقیقت و برادری: خلاصهٔ بسیاری از متون بودایی، ترجمه از ژاپنی توسط دوایت گدار، ص. ۱۱۶
- «نشان راه عشق آن است که زبان گنگ گردد و دل گویا، چشم نابینا گردد و دل بینا گوش کر گردد و دل شنوا نفس ضعیف گردد و توکل قوی سودا برود و همت بلند گردد هنر و تمنا برسد و یقین فرا رسد رغبت برسد زهد و قناعت فرا رسد، شک برسد، تسلیم و یقین فرا رسد، امل برسد، شوق و محبت و ارادت حرقت و نیاز و ملامت از خلق فرا رسد، راه عاشقان به شرط این باشد.»
- «نظم، نوعی اجبار در تکرار است که وقتی برقرار شد، مشخص می‌کند که یک کار، کی، کجا و چگونه انجام شود و با این روش، آدمی را از درنگ و تردید در تکرار موارد مشابه به دور می‌دارد.»
- «هنگامی که آدمی، در موردی شک و تردید دارد، بهتر است به جای بیان باورهای نادرست، به راستی، به بیان دیدگاه خود بپردازد.»
- «هر گاه در کار ما «اگر» نباشد، بدون شک پیروز خواهیم شد.»
- «هر انسانی حق دارد به رسالتش شک کرده و گاه آن را رها کند، اما هرگز حق ندارد آن را از یاد ببرد»
بدون منبع
ویرایش- «از هیچ اندیشه تازه بدون فهم طرف‌داری نکنید، بلکه خود با شک و انکار در آن وارد شده و به حقیقت موضوع برسید.»
- «اگر خدا وجود می‌داشت فکر می‌کنم بعید است او انقدر بیهوده و لوس باشد که از اینکه افرادی در وجود داشتن او شک کنند ازرده شود.»
- منسوب به برتراند راسل
- «پاپ یک خصلت لازم را ندارد، آن هم شک است.»
- به خاطر مخالفت با قرص‌های ضد بارداری
- «پیرها به همه‌چیز باور دارند. پخته‌گان به همه‌چیز مشکوکند. جوانان به همه‌چیز واقفند.»
- «تردیدها به ما خیانت می‌کنند، ما را از تلاش به دور می‌سازند و از پیروزی‌هایی که به احتمال زیاد نصیب ما خواهد شد محروم می‌سازند»
- «دین فرهنگی از جنس ایمان است، علم فرهنگی است از جنس شک.»
- منسوب به ریچارد فاینمن
- «روشنفکری اساساً با شک آغاز می‌شود. یعنی شک کردن و نقدکردن، ماهیت و موضوع روشنفکر راستین است. او با بیدارکردن شک می‌کوشد تا پایه‌های یقین را در جامعه استوار کند. در حقیقت، برای یک روشنفکر راستین، شک کردن تنها مسئله‌ای است که در آن شک نیست.»
- «سادگی و صفائی که در برابر ابراز احساسات حقیقی و بی شائبه وجود دارد سبب شک و تردید نمی‌گردد.»
- «شک، حالت مطبوعی نیست اما یقین مطلق نیز مسخره‌است.»
- «شک ندارم که شک دارم.»
- «معنای آیه افی الله شک فاطرالسموات والارض این نیست که نباید در خدا شک کرد بلکه معنایش این است که خداوند آن مفهومی است که هیچ شکی نمی‌توان در او کرد و هر وقت به یک معنایی دست یافتید که دیدید نمی‌توانید در آن شک کنید، آن خداوندست»
- حسین الهی قمشه‌ای
- «می‌توانم با شک و عدم‌قطعیت و ندانستن زندگی کنم. فکر می‌کنم زندگی با ندانستن جالب‌تر است از دانستن پاسخ‌هایی که ممکن است اشتباه باشند.»
- منسوب به ریچارد فاینمن
- «وقتی به کاری مصمم شدی، دیگر درهای شک و تردید را از هر سو ببند.»
- «هرگز حاضر نیستم به خاطر عقایدم بمیرم، چون ممکن است عقایدم اشتباه باشند.»
- منسوب به برتراند راسل
- «هروقت در مورد احساست شک داری خاموش باش.»
- الکساندر پاپ
منبع
ویرایش
