ضرب‌المثل‌های گیلکی

مانستن

انءِ دیم پیچادیم ءَ مانه
سک و پیچا یَ مانیدی
شکمدار زناکءَ مانه

ا

ا دونیا کوهنه دونیا یه
آب ءِامَرا نشا سیاکلاچ ءَ سیفیت ءَ کودن
آب سراجور شه ان سراجیر ءَ گرده
اشان ایتا اسب و عراده ایدی
آفتاب بَه آفتاب چل قدم را شه
ان ءِ بوز راداری نَاره
ان ءَ دس فدی چان نَاری
ان ءَ فرفر نشا ایسان
ان ءَ نشا واسوخستن
ای بار بوشوم به طاروم هف سالی گرمی دارم
ای روج خوره مورغ ءِ سینه ای روج مانه دس به سینه
ایتا نخوره مئک ءَ وا ترسئن ایتا پا نوشوسته مئمان ءَ
ایمامزاده ائترام به ان ءِ متولی ایسه
ایمسال ءِ چی چی نی پارسال ءِ چی چی نی ءَ گه جینجیره جیس

ب

• بادءِ بوقا گیرءَکودیم
  
• بامو ابرو یَ چاکونه بزه چم ءَ کورءَ کوده
  
• بج بج ءَ دینه رنگ اوسانه آدم آدم ءَ دینه فن اوسانه
  

مشابه ضرب المثل بلوچی : مجی مجی دید رنگی کیپت مردی مردی دید فندی گیپت

• بعد از خیار و خربزه، چفتر خیار آمد مزه
  
• بوشو ناخوش ءِ رءِ یخ باوره
  
• بوکون آرده یارستن دره
  
• بی بی بیچادری جا خانه نیشین ه
  
• بعدِ فتال نوغان ، عمئه تی موتِ قوربان

نوش دارو پس از مرگ سهراب

پ

پیچا گو درمان بو خاکمال ءَ کوده

ت

تتنبلی جا ارمنی ءَ گه آق دایی
تی مال ءَ قایم بدار موردوم ءَ دوز چانکون

مالت را بپا تا مجبور نشوی مردم را دزد بیانگاری. همتای فارسی : پای خروست را ببند ، مرغ همسایه را حیز مخوان.

ج

جا دشتیم جانیشین نشتیم
جان کوردی کندن دره
جعبه امَرا سر ءَ دء
جیرجیر ءَ نگرده جورجور ان ءِ جیگا نیه

چ

چس گه قلیان ءِ آب بو دهه
چم ءَ دَوَده دهن ءَ واکونه

خ

خاخورئک ءِ دیل مرد خاستی گوفتی برار زن نیگیری ؟
خاک اوچین خاک ءَ خو سر ایگانه
خانگی مولا یَ صدق ناره
خرس ءَ تب ءَ گیفته
خو پالان ءَ تاواده شوند ء کله
خو پئر ءِ سوفره سر پیلا بوسته ---- مشابه : خو پئر ءِ سوفره رنگ ءَ بیده داره
خو پئر ءِ سوفره ءَ نیده بی پادشاهی ادعا یَ کودی
خیال کونه کور ءِامرا آشتالوتوشک بازی کراکونه

د

در ءَ گه دیوار بیشتاوه
دروازه در ءَ شا دَوَستن موردوم ءِ دهن ءَ نشا
دس دس ءَ شوره دس واگرده دیم ءَ شوره
دوز ءِ پیچا رءِ پای ءَ اوسانی خو کار ءَ فهمه
دونیا بوبو نه سر و نه کون چمچه بشو ملاقه بوکون
دهن ءَ گیری کون به حرف آیه

س

سک دانه و پینیک دوج
سک ءِ دوم ءَ هف سال بنی قالب بیرون ءَ وری راست ءَ نیبه
سک ءِ سر و ان ءِ سر مرءِ ایتا یه
سک ءَ شیکار ءِ موقه ریدن گیره
سک ءَ گه بیگیر پیچا یَ گه بوگریز
سک و پیچا یَ مانیدی
سنگ و سوفال شومی سر کربلا خاک امی سر

ش

شاگال ءَ مورغخور نوکون
شاگال ءَ گوفتیدی چرءِ مورغ ءِ لانه بیجا خوسی گوفتی مرا اشان ءِ خرُخُر خوش ءایه
شاگال توبه بوکوده بو بازونئم مورغ ءِ لانه ورجا خوفتی
شبدیرین روزدیرین ءَ اندرز دهه
شوتور ءَ ببردیدی نعلبندی قورباغه یم خو پا یَ راست ءَ گیفته

ک

کپچی لپچی ءَ گه آغزنه باخ !
کل ءِرِ پلا دینبو گوفتی آبشلا باورید
کل ءَ گیدی زولف علی کورءَ گیدی عین علی
کله ایشکنه دامن ءَ آغوز دوکونه
کور ءِ اسب و شیشه بار !
کور و کچل و پیندیر و پاره ، کور ناقاره زنه کچل دیاره
کورد ءِ کوته یَ نازءَ دی دوشاب پلا یخا گیره
کون خُب داشتی آفتاب ءِ دیم ئم نیشتی
کونمان دکفته --- کونمان دکفتیم
کوه واستی دکلایه کی دره پرءَ به

ترجمه : باید کوهی فروبریزد تا دره ای پر شود --- یعنی برای اینکه نتیجه بزرگی به دست آید باید کار بزرگی کرد

گ

گاوءِگو آب بیگیفته
گَمَج گیل گیلی بُخورده خو نُخونَ پیدا کُدَه: یکی لنگه خودش
گمج گلی گلی بکود خو سر نخون پیدا بکود

گاب دکفته بازار : کنایه از جایی که در آن هرج و مرج حاکم است

ع

عروس ءِ پا فلنگستی گوفتی مردءِمار ءِ سئرا ناهموار ایسه
علی اصغر به زبان بامو

ل

لال ءِ زبان ءَ انءِ مار دانه
لالِ زبان، لالِ مارِ حالی به.

م

ماست خُب بُبُسته بی گالش نوفرُختی --- معادل گالش ماستی ءَ فروشه کی نوخوره
مورده یَ خو ور بنی خو کفن ءَ واجاواره
موفت ءِ آخوند ءَ بیده خو ساکوته زاک ءِ رءئم سرکیتاب واکوده

ن

نماز خوان بیبی قبله راست آیه
نوخور ءِ شین ءَ بوخور خوره
نوخون گیلگیلی بوخورده خو گمج ءَ بیافته
نه تنه کل ءَ بیدینه نه تنه بی کل بئسه
نه جنگل بوخوس نه پریشان ءِ خواب بیدین

ترجمه : جنگل نخواب تا خواب پریشان نبینی --- یعنی خودت را به دردسر نینداز ، وارد کار دردسر ساز نشو

نه چک بزئیم نه چانه عروس بامو بخانه

هـ

هم خر ءَ خایه هم خورما یَ

ی

یوئودی خو کهنه قبالئان ءَ چو زئن دره

بقیه

• آب مرا نشه سیا کلاچه سیفیده کودن.

کلاغ سیاه را با آب نمی توان سفید کرد؛ ننگ با رنگ پاک نمیشود.

• آخوند موفته بیده ، کرا خو ساکودانی رم سرکیتاب واکونه.

آخوند مفت پیدا کرده، دارد طالع توله سگ هایش را هم میبیند.

• آدم خو آبه دینه ور زنه.

بی گدار به آب نزن ، اول گز کن بعد پاره کن یا گز نکرده پاره نکن.

• آدم خودا گیر دکفه، گدا گیر دنکفه.

گیر غضب و بی مهری خدا بیفت دون همتی آدم گدا صفت نیفت.

• آدم خر ببه ، گیرفتار خر نبه.

آدم خودش خر بشه بهتره تا که گرفتار خر بشه.

• آدم به گبه ، حیوان به لافند.

آدم حرف سرش میشود ، حیوان فقط طناب و افسار.

• آدم چوس خور دوتا خرج داره .

خرج آدم خسیس دو برابر است.

• آدم خو دسه شال کونه ویجا گرمه نوکونه .

آدم دست یخ کرده اش را در ک..... شغال گرم نمیکند.

از نو کیسه توقع نداشته باش.

• آدم دیل وا وسعت بداره.

با ریسک خطر و بیم هلاک بایستی مصمم کار شد. دل آدم باید بزرگ باشه.

• آدمه قسمته سیمرغ نتانه بردن.

قسمتی که ترا نیافریدند ـ گر سعی کنی میسرت نیست.