چهارراه (نمایشنامه)

چهارراه نمایشنامه‌ای است از بهرام بیضایی، نوشتهٔ سالِ ۱۳۸۸، که نخستین بار در ۱۳۹۷ به نمایش درآمد، در ۱۳۹۸ چاپ شد و سالِ ۱۴۰۰ فیلمش منتشر شد.

از متنِ اثر

• سارنگ: خیال می‌کنین تنها اتّفاقِ این نمایش باریِ هیجده‌چرخیه که قراره سرِ این چهارراه منو زیربگیره؟ . . .
  • ص. ۱۲
• نهال: زندگی نمایشنامه‌ایه که بد نوشته شده. ما حق نداریم نقدش کنیم؛ حداکثر این که − خوب یا بد − بازیش کنیم!
  • ص. ۳۹
• سارنگ: زندگی نمایشنامه‌ی بدیه که ما نوشتیمش!
  • ص. ۵۹

دربارهٔ اثر

• این زندگی روزمره که ما را وامی‌دارد در خانه و خیابان و محل کار و روابط اجتماعی مدام رنگ عوض کنیم و نقاب بزنیم و به فراخور حال نقش‌های متفاوتی را ماهرانه بازی کنیم، همان نمایشی‌ست که به گفتهٔ سارنگ بد نوشته شده. (یا به قول شکسپیر در نمایش‌نامهٔ مکبث، قصه‌ای‌ست پر از خشم و هیاهو که ابلهی آن را حکایت می‌کند.) چهارراه گوشه‌هایی از این وضعیت ناگوار و غم‌انگیز زندگی بدنوشته‌شده را از راه روایت و شیوهٔ بیان جذاب و بازی‌های گیرا و درجهٔ یک شخصیت‌های اصلی و فرعی ترسیم می‌کند.
  • جهانبخش نورایی، ۱۴۰۰
• در روزهای پایان آگوست و آغاز سپتامبر ۲۰۲۱ که چند نوبت امکان تماشای آنلاین این نمایش توسط مرکز مطالعات ایران‌شناسی دانشگاه استنفورد فراهم شد، در بین آن‌ها که موفق به دیدار اثر شدند، تازه بحث بر سر میزان ارتباط آشکار آن با محدودیت‌های زندگی در ایران چهار دهه بعد از جمهوری اسلامی بالا گرفته بود که خبر بازداشت ارسلان یزدانی، نوۀ خواهر بیضایی، به جرم بهائیّت رسید.
  شاید اگر معاصر این اتفاق نبودیم و دهه‌ها بعد خبرش را می‌خواندیم، این همزمانی را نتیجۀ اغراق بدبینان تصور می‌کردیم. اما به همین سرعت و همین قدر بی‌دلیل، تمام آن محدودیت‌‌ها که در دل اثر نمایشی می‌بینیم، در روزگاری که مردم می‌گذرانند، عینیت می‌یابد.
  از آن روزها تا کنون، ارسلان یزدانی که در فیلم «مسافران» بیضایی نقش یکی از دو پسر خانوادۀ مهتاب معارفی (هما روستا) و حشمت داوران (هرمز هدایت) را بازی می‌کرد، هنوز در بازداشت و خانواده‌اش در بلاتکلیفی محض است؛ در حالی که برخی نمایش «چهارراه» را به افراط در خلق تصویری تیره‌وتار از احوال زیستی مردمان ایران متهم کرده‌اند.
  • امیر پوریا، ۱۴۰۰