زربفت: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Sialkgraph (بحث | مشارکت‌ها) |
Sialkgraph (بحث | مشارکت‌ها) |
||
خط ۷:
==دربارۀ زربفت==
* «عجیب‌ترین محصول کارگاه‌های پارچه‌بافی ایران در عهد صفویه زربفت و مخمل‌های آن است که هنوز در تاریخ پارچه‌بافی کسی نتوانسته است محصول به این زیبایی و از نظر فنی بی‌نقص ببافد.»
** '''سید حسین
* «شهر کاشان به‌دلیل مخمل و زری‌های زیبا و کم‌نظیرش با شهر لیون فرانسه که مرکز صنایع ابریشم اروپاست هم‌ارز و برابر است.»
خط ۲۰:
* «نساجی پارچه را بنابر اشاره اوستا، ایرانیان عصر هخامنشی به خوبی می‌دانستند. گاه پارچه‌ها و جامه‌ها را زردوزی می‌کردند. بافتن پارچه‌های ابریشمین و زری به رنگ‌های دلاویز در بیست و پنج قرن پیش در ایران شایع بوده است. رنگ‌ها و نقش‌های این دوره معمولا در رنگ آبی، سرخ، قهوه‌ای، سفید، ارغوانی، زرد روشن و بنفش در زمینه‌های طلا، نقره و آبی روشن با نقش‌هایی از اشکال دایره، مثلث و انواع گل و برگ‌ها و خطوط‌های متوازی و شیرهای بالدار و عقاب بوده است.»
** '''اسدالله بیژن. ''سیر تمدن و تربیت در ایران باستان.'''''
==شعر==
* «ای دل ز دلبران جهانت گزیده باز // پیوسته با تو و ز دو عالم بریده باز // خورشید کز فروغ جمالش جهان پر است // هر روز پیش روی تو بر سر دویده باز // هر شب سپهر پرده‌ی '''زربفت''' ساخته // رویت به دست صبح به یکدم دریده باز // بدری که در مقابل خورشید آمدست // از خجلت رخت به هلالی رسیده باز // در پای اسب خیل خیال تو آفتاب // '''زربفت''' هر شبانگهیی گستریده باز // از شوق ابروی و رخ تو ماه ره نورد // صد ره تمام گشته و صد ره خمیده باز // گر زاهد زمانه ببیند جمال تو // از دامن تو دست ندارد کشیده باز // چون از برای روی تو خون می‌خورد دلم // آن خون از آن نهاد به روی و به دیده باز // لعل شکر فروش تو بخشیده یک شکر // عطار را ز دست مشقت خریده باز»
** '''[[عطار]] . ''غزلیات.'''''
* «ز انواع نفایس صد شتروار // خراج کشوری بر هر شتر بار // دو صد مفرش ز دیبای گرامی // چه مصری و چه رومی و چه شامی // دو صد درج از گهرهای درخشان // ز یاقوت و در و لعل بدخشان // دو صد طبله پر از مشک تتاری // ز بان و عنبر و عود قماری // به هر جا ساربان منزل‌نشین شد // همه روی زمین صحرای چین شد // مرتب ساخت از بهر زلیخا // یکی دلکش عماری حجله اسا // مرصع سقف او چون چتر جمشید // زرافشان قبه‌اش چون گوی خورشید // برون او، درون او، همه پر // ز مسمار زر و آویزه‌ی در // فروهشته در او '''زربفت''' دیبا // به رنگ دلپذیر و نقش زیبا // زلیخا را در آن حجله نشاندند // به صد نازش به سوی مصر راندند»
** '''[[جامی]]. ''اورنگ پنجم یوسف و زلیخا.'''''
* «مشورت می‌رفت در ایجاد خلق // جانشان در بحر قدرت تا به حلق // چون ملایک مانع آن می‌شدند // بر ملایک خفیه خنبک می‌زدند // مطلع بر نقش هر که هست شد // پیش از آن کین نفس کل پابست شد // پیشتر ز افلاک کیوان دیده‌اند // پیشتر از دانه‌ها نان دیده‌اند // بی دماغ و دل پر از فکرت بدند // بی سپاه و جنگ بر نصرت زدند // آن عیان نسبت بایشان فکرتست // ورنه خود نسبت بدوران ریتست // فکرت از ماضی و مستقبل بود // چون ازین دو رست مشکل حل شود // دیده چون بی‌کیف هر باکیف را // دیده پیش از کان صحیح و زیف را // پیشتر از خلقت انگورها // خورده میها و نموده شورها // در تموز گرم می‌بینند دی // در شعاع شمس می‌بینند فی // در دل انگور می را دیده‌اند // در فنای محض شی را دیده‌اند // آسمان در دور ایشان جرعه‌نوش // آفتاب از جودشان '''زربفت'''پوش // چون ازیشان مجتمع بینی دو یار // هم یکی باشند و هم ششصد هزار // بر مثال موجها اعدادشان // در عدد آورده باشد بادشان // مفترق شد آفتاب جانها // در درون روزن ابدان ما // چون نظر در قرص داری خود یکیست // وانک شد محجوب ابدان در شکیست // تفرقه در روح حیوانی بود // نفس واحد روح انسانی بود // چونک حق رش علیهم نوره // مفترق هرگز نگردد نور او // یک زمان بگذار ای همره ملال // تا بگویم وصف خالی زان جمال // در بیان ناید جمال حال او // هر دو عالم چیست عکس خال او // چونک من از خال خوبش دم زنم // نطق می‌خواهد که بشکافد تنم // همچو موری اندرین خرمن خوشم // تا فزون از خویش باری می‌کشم»
** '''[[مولوی]]. ''دفتر دوم مثنوی معنوی.'''''
* «جمله را جستیم پیش آی ای نصوح // گشت بیهوش آن زمان پرید روح // همچو دیوار شکسته در فتاد // هوش و عقلش رفت شد او چون جماد // چونک هوشش رفت از تن بی‌امان // سر او با حق بپیوست آن زمان // چون تهی گشت و وجود او نماند // باز جانش را خدا در پیش خواند // چون شکست آن کشتی او بی‌مراد // در کنار رحمت دریا فتاد // جان به حق پیوست چون بیهوش شد // موج رحمت آن زمان در جوش شد // چون که جانش وا رهید از ننگ تن // رفت شادان پیش اصل خویشتن // جان چو باز و تن مرورا کنده‌ای // پای بسته پر شکسته بنده‌ای // چونک هوشش رفت و پایش بر گشاد // می‌پرد آن باز سوی کیقباد // چونک دریاهای رحمت جوش کرد // سنگها هم آب حیوان نوش کرد // ذره‌ی لاغر شگرف و زفت شد // فرش خاکی اطلس و '''زربفت''' شد // مرده‌ی صدساله بیرون شد ز گور // دیو ملعون شد به خوبی رشک حور // این همه روی زمین سرسبز شد // چوب خشک اشکوفه کرد و نغز شد // گرگ با بره حریف می شده // ناامیدان خوش‌رگ و خوش پی شده»
** '''[[مولوی]]. ''دفتر پنجم مثنوی معنوی.'''''
* «برهنه خلعت خورشید پوشد و گوید // خنک کسی که ز '''زربفت''' او قبا دارد»
** '''[[مولوی]]. ''دیوان شمس (غزلیات) (مها به دل نظری کن که دل تو را دارد)'''''
* «چه حله‌ایست گرانتر ز حیلت دانش // چه دیبه‌ایست نکوتر ز دیبه‌ی عرفان // هر آن گروهه که پیچیده شد بدوک خرد // به کارخانه‌ی همت، حریر گشت و کتان // نه بانوست که خود را بزرگ میشمرد // بگوشواره و طوق و بیاره‌ی مرجان // چو آب و رنگ فضیلت بچهره نیست چه سود // ز رنگ جامه‌ی '''زربفت''' و زیور رخشان // برای گردن و دست زن نکو، پروین // سزاست گوهر دانش، نه گوهر الوان»
** '''[[پروین اعتصامی]]. ''مثنویات و تمثیلات و مقطعات (در آن سرای که زن نیست، انس و شفقت نیست)'''''
* «خسرو مشرق جلال الدین که کرد // ذوالجلالش کامران مملکت // شاهد روز از نهان آمد برون // خوانچه‌ی زر ز آسمان آمد برون // چهره‌ی آن شاهد '''زربفت''' پوش // از نقاب پرنیان آمد برون // شاهد و شاه از قبای فستقی // همچو فستق ز استخوان آمد برون // نقب در دیوار مشرق برد صبح // خشت زرین ز آن میان آمد برون»
** '''[[خاقانی]]. ''ترجیعات (سر چو آه عاشقان برکرد صبح)'''''
* «خورشید زرکش تافته '''زربفت''' عیسی بافته // زنار زرین یافته زر بر مسیحا ریخته»
** '''[[عطار]]. ''غزلیات (شب را ز تیغ صبحدم خون است عمدا ریخته)'''''
* «که را به دست شود یک رفیق یکتادل // که خفته در بنهد هفت چارطاق دو تا // به خنده دم دهدت صبح تا تو خوش بخوری // تو از کجا و دم ریشخند او ز کجا // اگرچه صبح کله‌دار صادق است چه سود // که پرده‌ی '''زربفت''' شب به تیغ قبا // وگرچه خوانچه‌ی خورشید دایم است ولیک // چه فایده که همه خود همی خورد تنها»
** '''[[عطار]]. ''قصاید (خطاب هاتف دولت رسید دوش به ما)'''''
* «پیش از آن کین کار بر این سقف مینا کرده‌اند // وین مقرنس قبه‌ی نه توی مینا کرده‌اند // عقل اول را ز کاف و نون برون آورده‌اند // وز عدم اوضاع موجودات پیدا کرده‌اند // عالم سفلی ز عقل و روح فایض گشته‌اند // صورت اجرام علوی را هیولا کرده‌اند // اطلس '''زربفت''' را در اختران پوشیده‌اند // کوه را پیراهن از اکسون و خارا کرده‌اند // حیز ارواح را ترتیب و تزیین داده‌اند // سوی او روحانیان عزم تماشا کرده‌اند // این منور سطح اخضر در میان گسترده‌اند // وین مدور طاق هفت ایوان خضرا کرده‌اند»
** '''[[عبید زاکانی]]. ''قصاید (پیش از آن کین کار بر این سقف مینا کرده‌اند)'''''
* «گشادند زان پس در گنج باز // کجا گرد کرد او به روز دراز // نخستین سد و شست بند اوسی // که پند او سی خواندش پارسی // به گوهر بیاگنده هر یک چو سنگ // نهادند بر هر یکی مهر تنگ // بران هر یکی دانه ها سد هزار // بها بود بر دفتر شهریار // بیاورد سیسد شتر سرخ موی // سیه چشم و آراسته راه جوی // مران هر یکی را درم دو هزار // بها داده بد نامور شهریار // ز دیبای چینی سد و چل هزار // ازان چند '''زربفت''' گوهرنگار // دگر پانسد در خوشاب بود // که هر دانه یی قطره‌ی آب بود // سد و شست یاقوت چون ناردان // پسندیده‌ی مردم کاردان // ز هندی و چینی و از بربری // ز مصری و از جامه‌ی پهلوی // ز چیزی که خیزد ز هر کشوری // که چونان نبد در جهان دیگری // فرستاد سیسد شتروار بار // از ایران بر قیصر نامدار // یکی خلعت افگند بر خانگی // فزون‌تر ز خویشی و بیگانگی // همان جامه و تخت و اسب و ستام // ز پوشیدنیها که بردیم نام»
** '''[[فردوسی]]. ''شاهنامه (پادشاهی خسرو پرویز ۱۱)'''''
* «چو رفتی به دستوری رهنمای // مگر یافتی نزد پرویز جای // یکی جامه افکنده بد '''زربفت''' // برش بود وبالاش پنجاه و هفت // بگوهر همه ریشه‌ها بافته // زبر شوشه‌ی زر برو تافته // بدو کرده پیدانشان سپهر // چو بهرام و کیوان و چون ماه و مهر // ز کیوان و تیر و ز گردنده ماه // پدیدار کرده ز هر دستگاه // هم از هفت کشور برو بر نشان // ز دهقان و از رزم گردنکشان // برو بر نشان چل و هشت شاه // پدیدار کرده سر تاج و گاه // برو بافته تاج شاهنشهان // چنان جامه هرگز نبد درجهان»
** '''[[فردوسی]]. ''شاهنامه (پادشاهی خسرو پرویز ۱۱)'''''
==جستارهای وابسته==
| |||