هرمز فرهت
آهنگساز، استاد دانشگاه، و موسیقی‌دان ایرانی (۱۳۰۷–۱۴۰۰)
هُرمُز فَرهَت (۹ اوت ۱۹۲۸ – ۱۶ اوت ۲۰۲۱) (۱۸ مرداد ۱۳۰۷ – ۲۵ مرداد ۱۴۰۰) آهنگساز ایرانی-آمریکایی بود. زادهٔ تهران، تحصیلاتش را تا مدرک دکترای موسیقی در دانشگاه یو سی ال ای آمریکا ادامه داد پس از بازگشت به ایران از سال ۱۹۷۱ تا ۱۹۷۹م/۱۳۵۰ تا ۱۳۵۷ش رئیس دپارتمان موسیقی دانشگاه تهران بود. برای شماری از فیلم‌های سینمای ایران از جمله جنوب شهر، گاو، پستچی، دایرهٔ مینا و آرامش در حضور دیگران، موسیقی ساخت. در تابستان ۱۹۷۹م/ ۱۳۵۸ش از ایران خارج شد و در ایرلند جای گرفت. از ۱۹۸۲ تا ۱۹۹۵م/ ۱۳۶۱ تا ۱۳۷۴ش رئیس دپارتمان موسیقی دانشگاه ترینیتی دوبلین بود. به سن ۹۳ سالگی همان‌جا درگذشت.[۱]
گفتاوردها ویرایش
- موسیقی ایرانی دارای خصوصیاتی است که هویتش را از موسیقی کلاسیک غرب کاملاً مشخص می‌کند. موسیقی ایرانی، موسیقی یک صدایی است یعنی موسیقی است که در یک زمان، شما فقط یک تن می‌شنوید، اما موسیقی کلاسیک غرب، موسیقی چند صدایی است یعنی موسیقی از تلفیق اصوات مختلف در یک زمان روی اصولی متدون خلق می‌شود. این جدایی و فردیت موسیقی ایرانی، خودش یک جذبه ای دارد. چون به قدری متفاوت است که در نوع خودش، یک خاصیت و لطف خیلی انسانی و فردی دارد. موسیقی ایرانی متکی است بر بداهه نوازی و بداهه خوانی. این سنت در موسیقی کلاسیک غرب تقریباً از میان رفته‌است در حالی که اساس موسیقی ایرانی است… ارزش‌هایی در موسیقی ایرانی هست که خاص خودش است و اینها می‌توانند خیلی جذاب باشند.
- کار یک آهنگساز با خودش است. کسی که آهنگساز است، صرفاً به خاطر اینکه ایرانی است هیچ الزامی برایش وجود ندارد که از موسیقی محلی یا سنتی استفاده کند. اگر بخواهد، می‌کند و اگر نه نمی‌کند.
- بزرگ‌ترین آهنگساز به نظر من یوهان سباستیان باخ است.
- ۱۱ اکتبر ۲۰۱۰/ ۱۹ مهر ۱۳۸۹؛ مصاحبه با «بی‌بی‌سی فارسی»، برنامهٔ «به عبارت دیگر»[۲]
- … در موسیقی، آفرینش اثر که همان آهنگسازی است، در جهان غرب سابقه ۸۰۰ ساله دارد و در ایران تنها از ۱۰۰ سال پیش شروع شده؛ این اختلاف زمانی خیلی زیاد است. ما در تاریخ موسیقی‌مان نت نویسی و چیزی به عنوان آهنگسازی نداشته‌ایم. همه چیز بر اساس بداهه نوازی شکل می‌گرفته‌است. اگر شواهدی هم از قرن ۱۵ میلادی مثل عبدالقادر مراغه ای که نت نویسی شخصی داشته در دسترس است، آن قدر منفرد و استثنایی است که در تاریخ آهنگسازی به حساب نمی‌آید. اگر از این نمونه‌های اندک، پراکنده و شخصی بگذریم، موسیقی ما همیشه همانی بوده که نوازندگان می‌نواخته‌اند و ثبت و ضبط نمی‌شده‌است؛ یعنی ما هیچ‌گاه هنر آهنگسازی جدا از عمل اجرایی نداشته‌ایم.
- از دید من امکان بهره‌گیری از موسیقی‌های محلی ایران در کار آهنگسازی خیلی عملی‌تر است، چون تم‌های خیلی مشخص و عیناً تکرار شده‌ای دارند در حالی که در موسیقی شهری ما این‌طور نیست.
- ۱۷ اوت ۲۰۱۳/ ۲۶ مرداد ۱۳۹۲؛ مصاحبه با «خبرآنلاین»[۳]
- من برای آهنگساز وظیفه قائل نیستم. او هر کاری را که تمایل دارد و در آن ذوق داشته باشد باید انجام دهد. اگر به بیان بسیار آوانگارد متمایل است، باید انجام بدهد. ولی کار با ارزش ماندگار است.
- بر این باور هستم که اساساً موضوع پیشرفت در موسیقی معنا ندارد… از نظر ارزش هنری آثار موسیقی ما برتر یا پایین‌تر نداریم… موسیقی اساساً ارزش‌های «انتلکتول» ندارد. موسیقی صرفاً با احساس و عاطفه سر و کار دارد. موسیقی نمی‌تواند حاوی پیامی باشد که دنیا را عوض کند زیرا موسیقی بیان ملموس ندارد.
- بر خلاف اینکه گفته می‌شود موسیقی یک زبان بین‌المللی است من معتقد به این نیستم زیرا موسیقی اساساً یک زبان نیست! زبان انسان وسیلهٔ ارتباط اندیشه است. موسیقی اندیشه را نمی‌تواند القاء کند. علاوه بر این، احساس و عاطفه هم بین انسان‌ها یکسان نیست.
- موسیقی من رابطه عمدی با موسیقی ملی ندارد. بیشترین آثار من دارای تم‌ها و ملودی‌هایی هستند که خودم خلق کرده‌ام.
- ۳۰ اکتبر ۲۰۲۰/ ۹ آبان ۱۳۹۹؛ مصاحبه با «کیهان لندن»[۴]
منابع ویرایش
- ↑ امید، جمال. فرهنگ سینمای ایران. تهران: نگاه، ۱۳۷۷ش-۱۹۹۸م. ۳۲۶. شابک ۹۶۴۶۱۷۴۸۹۲.
- ↑ «به عبارت دیگر». بی‌بی‌سی فارسی، ۱۹ مهر ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲ ژوئیه ۲۰۱۸.
- ↑ «چرا سینمای ایران جهانی شد اما موسیقی نه؟ / گفت و گو با هرمز فرهت، موسیقی‌دان ایرانی مقیم ایرلند». خبرآنلاین، ۲۶ مرداد ۱۳۹۲. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲۵ مه ۲۰۲۲.
- ↑ «گفتگو با پروفسور هرمز فرهت: موسیقی زبان نیست و برعکس زبان نه با اندیشه بلکه با احساس و عاطفه سر و کار دارد». بی‌بی‌سی فارسی، ۹ آبان ۱۳۹۹. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲۵ مه ۲۰۲۲.
