مرتضی مطهری

مرتضی مطهری (۱۳ بهمن، ۱۲۹۸ فریمان − ۱۱ اردیبهشت، ۱۳۵۸ تهران) مفسّر قرآن، متکلم، عضو هیئت موتلفه اسلامی و از نظریه‌پردازان نظام جمهوری اسلامی ایران بود.

منبع‌دار

• اسلام‌شناسی غیر از اسلام‌سرایی است!
• محبت دنیا بد است و الّا خود دنیا که بد نیست، اگر بد بود خداوند خلق نمی‌کرد!
  • منبع: بیست گفتار
• «از نظر روان‌شناسی مذهبی، یکی از موجبات عقبگرد مذهبی این است که اولیای مذهب میان مذهب و یک نیاز طبیعی، تضاد برقرار کنند، مخصوصا هنگامی که آن نیاز در سطح افکارعمومی ظاهر شود. درست در مرحله‌ای که استبدادها و اختناق‌ها در اروپا به اوج خود رسیده بود و مردم تشنه این اندیشه بودند که حق حاکمیت از آن مردم است؛ کلیسا یا طرفداران کلیسا یا با اتکا به افکار کلیسا، این فکر عرضه شد که مردم در زمینه حکومت، فقط تکلیف و وظیفه دارند نه حق. همین کافی بود که تشنگان آزادی و دموکراسی و حکومت را بر ضد کلیسا، بلکه بر ضد دین و خدا به‌طور کلی برانگیزد... در این فلسفه‌ها مسوولیت در مقابل خداوند موجب سلب مسوولیت در مقابل مردم فرض شده‌است. مکلف بودن در برابر خداوند کافی دانسته شده‌است برای اینکه مردم هیچ حقی نداشته باشند... عدالت همان باشد که حکمران انجام می‌دهد و ظلم برای او مفهوم و معنی نداشته باشد، به عبارت دیگر، حق‌الله موجب سقوط حق‌الناس فرض شده‌ است.»
  • منبع: مرتضی مطهری، سیری در نهج‌البلاغه، ص ۱۲۳.

• «از نظر فلسفه اجتماعی نه‌تنها اعتقاد به خدا پذیرش حکومت مطلقه افراد نیست و حاکم در مقابل مردم مسوولیت دارد، بلکه از نظر این فلسفه، تنها اعتقاد به خداست که حاکم را در مقابل اجتماع مسوول می‌سازد و افراد را ذی‌حق می‌کند و استیفای حقوق را یک وظیفه لازم شرعی معرفی می‌کند... در نوشته‌های خود تصریح کرده‌ام که... هر مقام غیر معصومی که در وضع غیرقابل ا نتقاد قرار گیرد هم برای خودش خطر است و هم برای اسلام.»
  • منبع: مرتضی مطهری، اندیشه سیاسی آیت‌الله مطهری، ص‌ ۱۸۹.

• «اگر بی‌حجابی تمدن است پس حیوانات از همه متمدن‌تر هستند.»
  • منبع: فلسفه حجاب، مرتضی مطهری، نشر صدرا.

• «تصور مردم از ولایت فقیه این نبوده و نیست که فقها حکومت کنند واداره مملکت را بدست گیرند... این مفهوم اختصاص به جهان تسنن دارد. در شیعه هیچ‌گاه چنین مفهومی وجود نداشته‌است.»
  • منبع: کتاب «پیرامون انقلاب اسلامی»، مرتضی مطهری، دفتر انتشارات اسلامی.

• «روحانیت نه باید به طور مجموعه و دستگاه روحانیت وابسته به دولت شود و نه افرادی از روحانیون بیایند پست‌های دولتی را به جای دیگران اشغال کنند، بلکه روحانیت باید همان پست خودش را که ارشاد و هدایت و نظارت و مبارزه با انحرافات حکومت‌ها و دولت‌ها است حفظ کند.

در آينده هم همين پست را بايد حفظ بكند البته اين به معنی تحريم نيست ، به معنی پيشنهاد است ممكن است يك وقتی ضرورت ايجاب بكند كه يك فرد روحانی معينی چون كس ديگری نيست ، يك پست دولتی را اشغال كند ديگر نمی گوئيم چون بر روحانيون تحريم شده نبايد چنين بشود.»

• • منبع: پیرامون جمهوری اسلامی، مرتضی مطهری، انتشارات صدرا، ص ۲۶.

• مشروعیت مبارزه و قداست آن مشروط به این نیست که حقوق فردی یا ملی مورد تجاوز واقع شده باشد؛ در همهٔ زمینه‌هایی که یکی از مقدسات بشر دچار مخاطره شده باشد مبارزه مشروع و مقدس است. آنچه مبارزه را مشروع می‌کند این است که حقی به مخاطره افتاده باشد، خصوصاً اگر آن حق به جامعهٔ بشریت تعلق داشته باشد. آزادی از این قبیل است، مبارزه برای نجات مستضعفان که در قرآن تصریح شده‌است از این باب است.

• انتظار فرج و آرزو و امید و دلبستن و به آینده دو گونه است : انتظاری که سازنده و نگهدارنده است، تعهد آور است، نیرو آفرین و تحرک بخش است، به گونه‌ای است که می‌تواند نوعی عبادت و حق‌پرستی شمرده شود، و انتظاری که گناه است، ویرانگر است اسارت بخش است، فلج کننده است و نوعی " ابا حیگری " باید محسوب گردد. این دو نوع انتظار فرج، معلول دو نوع برداشت از ظهور عظیم مهدی موعود است؛ و این دو نوع برداشت به نوبه خود، از دو نوع بینش دربارهٔ تحولات و انقلابات تاریخی ناشی می‌شود.

• به همان دلیل که اصلاحات جزئی و تدریجی مشروع است، ایجاد نابسامانی‌ها و تخریبها به منظور ایجاد بن‌بست و بحران که نظریه ابزاری تجویز می‌کند نا مشروع است.

• سیر تکاملی بشریت به سوی آزادی از اسارت طبیعت مادی و شرائط اقتصادی و منافع فردی و گروهی، و به سوی هدفی بودن و مسلکی بودن و حکومت و اصالت بیشتر ایمان و ایدئولوژی بوده و هست.

• قیام مهدی موعود (عج) آخرین حلقه از مجموع حلقات مبارزات حق و باطل است که از آغاز جهان بر پا بوده‌است.

• مهدی موعود تحقق بخش ایده‌آل همه انبیاء و اولیاء و مردان مبارز راه حق است.

• مثلث " تز - آنتی - تز - سنتز " در شکل هگلی و مارکسیستی نه در طبیعت صدق می‌کند و نه در تاریخ.

• حسین (ع) در شب عاشورا، و روز عاشورا، دو تا دلخوشی دارد، دلخوشی بزرگش به اهل بیتش است که می‌بیند قدم به قدمش دارند می‌آیند، از آن طفل کوچکش گرفته تا فرد بزرگش. دلخوشی دیگرش بر اصحاب با وفایش هست که می‌بیند کوچکترین نقطه ضعفی ندارند.

• شهید احیاناً برای حماسه آفرینی، برای تزریق خون به جامعه، برای نوربخشی به جامعه، برای حیات دادن به جامعه باید شهید شود.

• شهادت تنها برای این نیست که دشمن مغلوب بشود، در شهادت حماسه آفرینی هم هست.

دربارهٔ مطهّری

• به نظرم تا به امروز هنوز هیچ کس جای مطهری را نگرفته است این به رغم آن است که کارها و گرایشها تخصصی‌تر شده و اما به یک صد دلیل همچنان مطهری یکه‌تاز میدان تفکر در ایران است. مهم‌ترین ویژگی او هم قدرت نقادی و توانی است که در تفکر دارد. دیگران در هر دو زمینه مشکل دارند و غالبا عبارت‌پردازی می‌کنند. همچنان مثل قدیم چنین می‌اندیشم که استاد مطهری نه یک بلکه چندین سر و گردن از تمامی نویسندگان مسلمان ایران و جهان اسلام معاصر خود بالاتر است. آدمی فکور، معتدل، جستجوگر. کسی که تلاش می‌کرد بفهمد، و این مهم‌ترین خصلت او بود. او به مهم‌ترین مسائل اجتماعی می‌اندیشید و جامعه را از طریق تفکر دنبال می‌کرد و این تفکر را در هر جایی دنبالش می‌گشت و وقتی می‌یافت، یافته‌هایش را کنار هم می‌گذاشت، روی آنها می‌اندیشید، حلاجی می‌کرد، در سخنرانی‌ها با مخاطبان در میان می‌گذاشت، گاه چند بار، همه جزئیات آنچه را یافته بود می‌نوشت، و نتیجه را به صورت یک کتاب منتشر می‌کرد...
  • رسول جعفریان

پانویس

‎