میرفندرسکی

فیلسوف، دانشمند، فقیه و حکیم ایرانی
(تغییرمسیر از فندرسکی)

میر ابوالقاسم موسوی فندرسکی (۱۵۶۲، فندرسک - ۱۶۴۰، اصفهان) صوفی، عارف و شاعر ایرانی بود. [۱]

گفتاوردها ویرایش

 
  • «روزی در اثنای صحبت، شاه به میر گفت که شنیده‌ام بعضی از طلبهٔ علوم در سلک اوباش حاضر و به مزخرفات ایشان ناظر می‌شوند. جناب میر، مطلب را دریافته، گفت: من هر روزه در کنار معرکه‌ها حاضرم. کسی را از طلاب در آنجا نمی‌بینم. شاه شرمسار شده، دم درکشید.»[۱]
  • «بدو گفتند که چرا به حج نمی‌روی؟ گفت: در آنجا باید به دست خود گوسفندی کشت و مرا دشوار است که جانداری بی جان کنم.»[۱]
چرخ با این اختران نغز و خوش زیباستی      صورتی در زیر دارد هرچه بر بالاستی
صورت زیرین اگر با نردبان معرفت      بر رود بالا همان با اصل خود یکتاستی
این سخن را درنیابد هیچ فهم ظاهری      گر ابونصرستی وگر بوعلی سینا ستی
جان اگر نه عارضستی زیر این چرخ کهن      این بدن‌ها نیز دایم زنده و برپاستی
هرچه عارض باشد آن را جوهری باید نخست      عقل بر این دعوی ما شاهدی گویاستی
می‌توانی گر ز خورشید این صفت‌ها کسب کرد      روشن است و بر همه تابان و خود تنهاستی
صورت عقلی که بی‌پایان و جاویدان بود      با همه هم بی‌همه مجموعه و یکتاستی
جان عالم خوانمش گر ربط جان داری به تن      در دل هر ذره هم پنهان و هم پیداستی
هفت ره بر آسمان از فوق ما فرمود حق      هفت در از سوی دنیا جانب عقباستی
می‌توانی از ره آسان شدن بر آسمان      راست باش و راست رو کانجا نباشد کاستی
هرکه فانی شد به او یابد حیات جاودان      ور به خود افتاد کارش بی شک از موتاستی
این گهر در رمز دانایان پیشین سفته‌اند      خویش را او ساز اگر امروز و گر فرداستی
زین سخن بگذر که او مهجور اهل عالم است      نی برون از ما و نی با ما و نی بی ماستی
هرچه بیرونست از ذاتش نیابد سودمند      قول با کردارِ زیبا لایق و زیباستی
گفتن نیکو به نیکویی نه چون کردن بود      نام حلوا بر زبان بردن نه چون حلواستی
این جهان و آن جهان و بی‌جهان و با جهان      هم توان گفتن مر او را هم از آن بالاستی
عقل کشتی، آرزو گرداب و دانش بادبان      حق تعالی ساحل و عالم همه دریاستی
نفس را چون بندها بگسست یابد نام عقل      چون به بی‌بندی رسی بند دگر برجاستی
گفت دانا نفس ما را بعد ما حشر است و نشر      هر عمل کامروز کرد او را چرا فرداستی
گفت دانا نفس ما را بعد ما باشد وجود      در جزا و در عمل آزاد و بی‌همتاستی
نفس را نتوان ستود او را ستودن مشکلست      نفس بنده عاشق و معشوق آن مولاستی
گفت دانا نفس هم با جاه و هم بی‌جاه بود      گفت دانا نفس نی بی‌جاه نی با جاستی
گفت دانا نفس را آغاز و انجامی بود      گفت دانا نفس بی انجام و بی مبداستی
این سخن‌ها گفت دانا و کسی از وهم خویش      در نیابد این سخن‌ها کاین سخن معماستی
گفت دانا نفس را وصفی بیارم گفت هیچ      نه به شرط شیء باشد نه به شرط لاستی
بیتکی از بومعین آرم در استشهادِ وی      گرچه او در باب دیگر لایق اینجاستی
هر یکی بر دیگری دارد دلیل از گفته‌ای      در میان، بحث و نزاع و شورش و غوغاستی
کاش دانایان پیشین می‌بگفتندی تمام      تا خلاف ناتمامان از میان برخاستی
هر کسی چیزی همی‌گوید به تیره رای خویش      تا گمان آید که او قسطای بن لوقاستی
خواهشی اندر جهان هر خواهشی را در پی است      خواستی باید که بعد از وی نباشد خواستی[۱]
* * *
ندانم کز کجا آمدشد خلق است می‌دانم      که هردم از سرای این جهان این رفت و آن آمد[۱]
* * *
کافر شده‌ام به دست پیغمبر عشق      جنت چه کنم جان من و آذر عشق
شرمندهٔ عشق روزگارم که شدم      درد دل روزگار و درد سر عشق[۱]

منابع ویرایش

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ هدایت، رضاقلی‌خان. «ابوالقاسم فندرسکی قُدِّسَ سِرُّهُ». نصرت‌الله فروهر. در ریاض العارفین. به کوشش سید رضی واحدی و سهراب زارع. تهران: انتشارات امیرکبیر، سال ۲۰۰۹م. ص ۲۰۲. شابک ‎۹۷۸-۹۶۴-۰۰-۱۲۳۳-۸.