ضرب‌المثل‌های افغانی

آ - الف - ب - پ - ت - ث - ج - چ - ح - خ - د - ذ - ر - ز - ژ - س - ش - ص - ض - ط - ظ - ع - غ - ف - ق - ک - گ - ل - م - ن - و - ه - ی

آ

• «آب دریا به غوغو سگ مردار نمی‌شود.»
• «آب را نادیده موزه از پا کشیدن خطاست.»
• «آب رفته به جوی بر نمی‌گردد.»
• «آب که از سر پرید چه یک نیزه چه صد نیزه.»
• «آدم تنبل، عقل چهل وزیر را دارد.»
• «آدم دورغگو کم حافظه است.»
• «آدم بی کار یا غر شود یا بیمار.»
• «آزموده را آزمودن خطاست.»
• «آسوده کسی که خر ندارد، از کاه و جوش خبر ندارد.»
• «آش مردها دیر پخته می‌شود.»

الف

• «ابله گفت و لوده باور کرد.»
• «اجل گرفته بمیرد نه بیمار سخت.»
• «ارزان بی علت نیست، قیمت بی همت.»
• «از آدم بیکار خدا بیزار است.»
• «از بد بدتر اش توبه.»
• «از بی کفنی زنده‌ ایم.»
• «از بید سیب گرفتن.»
• «از تنگی چشم پیل معلوم شد، آنان که غنی ترند محتاج ترند.»
• «از جوانی تا پیری از پیری تا به کی.»
• «از حق تا ناحق چهار انگشت فاصله است.»
• «از دوست نادان کَدَه دشمن دانا بهتر است.»
• «از سه چیز باید ترسید: دیوار شکسته، سگ درنده، زن سلیطه.»
• «از صورت خوب کَدَه سیرت خوب بهتر است.»
• «از کیسه خلیفه می‌بخشد.»
• «از ماست که بر ماست.»
• «از نو کیسه قرض مکن، قرض کردی خرج مکن.»
• «از هزار خویش، یک همسایه بیش.»
• «از یک دست صدا نمی‌برآید.»
• «اول بِچش، بعد بگو بی نمک است.»
• «اول برادریت ثابت کن، بعد ادعای ارث و میراث کن.»

ب

• «با پنبه سر بریدن.»
• «با حلوا حلوا گفتن دهان شیرین نمی‌شود.»
• «با همه چیز بازی با ریش بابَه نیز بازی.»
• «بادنجان بد را بلا نمی‌زند.»
• «بار کج به منزل نمی‌رسد.»
• «با ماه نشینی ماه شوی، با دیگ نشینی، سیاه شوی.»
• «با نادان خاموشی کن.»
• «بترس از کسی که از خدا نمی‌ترسد.»
• «بچه در غیب، نامش مظفر.»
• «بخشش به خروار، حساب به مثقال.»
• «بز در غم جان قصاب در غم گوشت.»
• «بزرگی به عقل است نه به سال.»
• «بعد از سر من آفتاب نباشید.»
• «بعد از هر تاریکی روشنی است.»
• «به خاطر یک بوته گل، صد بوته خار آب می‌خورد.»
• «به لق‌لق سگ دریا مردار نمی‌شود.»
• «به یک گل بهار نمی‌شود.»

پ

• «پرسیدن عیب نیست، ندانستن عیب است.»
• «پنج انگشت برادر است اما برابر نیست.»
• «پیش طبیب چه می‌روی پشت سرگذشت برو.»

ت

• «تازی را وقت شگار گوه می‌گیرد.»
• «تا احمق در جهان است مفلس در نمی‌ماند.»
• «تا شَمال نشود شاخه تکان نمی‌خورد.»
• «تا گوساله گاو شود‌ دل مادرش آب شود.»
• «تا نباشد چوب تر فرمان نبرد گاو و خر.»
• «تخته با تخته جور آید حاجت نجار نیست.»
• «تو را خواهند پرسید که عملت چیست، نگویند که پدرت کیست.»

ج

• «جنگل که در گرفت تر و خشک با هم می‌سوزد.»
• «جور استاد به ز مهر پدر.»
• «جوینده یابنده است.»

خ

• «خارپشت جوجه خود را می‌گوید، بخملی بچه‌ام.»
• «خانه دار را یک خانه بی خانه را صد خانه.»
• «خدا روز ندیده را روز نده، پای چک چک را موزه.»
• «خدا که می‌دهد نمی‌پرسد بچه کی هستی.»
• «خدا یک دست را محتاج دست دیگر نکند.»
• «خدا همان قدر که بنده بد دارد، بنده خوب هم دارد.»
• «خرس را که یاد کردی سوته را به دست بگیر.»
• «خربوزه زخم صد ساله را زنده می‌کند.»
• «خر همان است فقط پالانش عوض شده.»
• «خود کرده را نه درد است نه درمان.»
• «خودکُش بیگانه پرور.»
• «خون را با خون نمی‌شویند.»

د

• «در دروازه شهر را بسته می‌توان کرد، اما در دهن مردم را نه.»
• «دست تنگی بدتر از دلتنگی است‌.»
• «دل تنگ نباشد جا تنگ نیست.»
• «دو تربوز در یک دست گرفته نمی‌شود.»
• «دوست آدم را به گریه می‌اندازد و دشمن‌ آدم‌ را به خنده.»
• «دوست خوب در روز بد شناخته شود‌.»
• «دوست همه کس، دوست هیچکس نیست.»
• «دویدن افتیدن هم دارد.»
• «دنیا به امید خورده می‌شود‌.»
• «دنیا را آب بگیرد مرغابی را تا لِنگ‌اش.»
• «دیگ دیگ را دیده رنگ می‌گیرد، همسایه همسایه را دیده پند می‌گیرد.»
• «دیوانه به کار خود هوشیار است.»

ر

• «رحم ازبک، قهر افغان.»
• «روباه از پوست خود در عذاب است.»
• «روز بد برادر ندارد.»
• «روز بد نیک شود آدم بد نیک نشود.»

ز

• «زبان بد بلای جان آدم است.»
• «زخم شمشیر می‌رود اما زخم زبان نه.»
• «زخم بد خوب می‌شود اما گپ بد نه.»
• «زمستان تِر می‌شود رو سیاهی‌اش به زغال می‌ماند.»
• «زندگی صد سال اولش سخت است.»
• «زورش به خر نمی‌رسد، می‌زند به پالانش.»
• «زیاد خوردن مثل ماهی تپیدن، کم خوردن مثل آهو دویدن.»

س

• «سزای قروت آب جوش است.»
• «سکوت بهتر از حرف بیهوده است.»
• «سگ زرد برادر شغال.»
• «سوار خر جِل است.»
• «سوره یاسین به گوش خر خواندن.»
• «سیب سیب را دیده رنگ می‌گیرد، همسایه همسایه را دیده پند.»

ش

• «شوله‌ات را بخور، پرده‌ات را بکن.»
• «شور را گفته گوساله را بسته کردن.»
• «شیر خانه روباه صحرا.»
• «شیر که پیر میشود ریشخند شغال می‌شود.»

ع

• «عاقل را اشاره کافی است.»
• «عقل که نباشد جان در عذاب است.»

غ

• «غم نداری بز بخر.»

ق

• «قصاب که زیاد شود گوشت گاو مردار می‌شود.»

ک

• «کابل بی زر باشد بی برف نه.»
• «کبک از صدای خود تیر می‌خورد.»
• «کسی که قدر یک سیب را نمی‌فهمد قدر یک باغ را هم نمی‌فهمد.»
• «کلگی می‌فهمند که دلده شور است.»
• «کم بخور بی غم بخور.»
• «کوه نیز سر خود راه دارد.»
• «کور خانه نشین خبر از شهر بغداد می‌دهد.»
• «کوزه هر روز نمی‌شکند.»

گ

• «گذشته را صلوات آینده را احتیاط.»
• «گریه که آمد از چشم کور اشک می‌آید.»
• «گل پشت و رو ندارد.»

م

• «معامله خوب باز معامله، معامله بد بس معامله.»
• «مرغت را نگاه کن همسایه‌ات را دزد نگیر.»
• «مثل بلبل شیرین گپ می‌زنی.»
• «من چی میگم دمبورم چی میگه.»

ن

• «نان و پیاز پیشانی باز.»
• «نزن به دروازه کس به انگشت که به دروازه‌ات می‌زنند به مشت.»

و

• «وقتی دوستی در خانه تو را نمی‌زند، تو در خانه او را بزن.»

ه

• «همسایه نداری، عیب نداری.»
• «همه را مار خورد، مارا را بقه کور خورد.»
• «هیچ جوجه مرغی تا آخر زیر تکری نمی‌ماند.»
• «هیچ کس نمی‌گوید که دوغ من ترش است.»

ی

• «یا گرد مکتب بگردی یا گرد مردم.»
• «يک روز دیدی دوست، روز دیگر دیدی برادر.»
• «يک سو گندم تر است، يک سو آسیاب کند است.»
• «یک نه صد آسان، یک بله صد مشکل.»