ریچارد فرای
تاریخ‌نگار آمریکایی (۱۹۲۰–۲۰۱۴)
ریچارد نلسون فرای (زادهٔ ۱۰ ژانویهٔ ۱۹۲۰ – درگذشتهٔ ۲۷ مارس ۲۰۱۴) شرق‌شناس و ایران‌شناس برجسته آمریکایی و استاد دانشگاه هاروارد بود.
گفتاوردها
ویرایش- «بخارای دورهٔ سامانیان در طول تاریخ به عنوان مرکز رنسانس فارسی نوین در ادب و فرهنگ یاده شده، اما پایگاهش بالاتر از آن بوده است. بخارا مرکز علم و دانش در بخش شرقی جهان اسلام بود و در بین‌المللی ساختن دین و تمدن اسلامی نیز نقش عمده داشت. تساهل و آزادمنشی دانشمندانی که در قلمرو سامانیان می‌زیستند، اگر حکومت وقت همواره چنین مستاهل و آزادمنش نبود، اجازه داد که عقاید و آرای گوناگون در زمینهٔ دین و مذهب رشد و نمو کند.»
- «عصر سیمین». بخارا: دستاورد قرون وسطی. ۳۱۴. بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۸. صص ۱۵۴ و ۱۵۵.
- «اعتبار بخشیدن به عقاید، زبان، آداب و رسوم غیرعربی به مثابهٔ اموری که با اسلام تناقضی ندارد در حکومت سامانیان تحقق یافت. اسلامِ عربی و اسلامِ غیرعربی در ماوراءالنهر آزموده شد و از آن پس مفاهیم مسلمانان ناعرب، از این دید که عرب‌نژاد نبودند یا زبان عربی نمی‌دانستند، کم‌کم محو شد و راه را برای اسلام بین‌المللی و جهانی، اسلامی که ما (اروپائیان) می‌شناسیم، باز کرد.»
- «عصر سیمین». بخارا: دستاورد قرون وسطی. ۳۱۴. بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۸. صص ۱۵۴ و ۱۵۵.
- «بعضی ممکن است چنین استدلال کنند که این امر اجتناب‌ناپذیر بود و اعراب حتی پیش از سدهٔ دهم میلادی مجبور بودند برابری ملل و فرهنگ‌ها و آداب غیر عرب را بپذیرند، چراکه این اصلی اسلامی است؛ اما این اصل، اولین بار در خراسان و فرارودِ سدهٔ دهم به ثمر رسید و جامهٔ عمل پوشید. به نظر من، آمیختگی ایران و اسلام بزرگترین دستاورد سامانیان بود و برای همین باید همواره از آنان یاد شود.»
- «عصر سیمین». بخارا: دستاورد قرون وسطی. ۳۱۴. بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۸. صص ۱۵۴ و ۱۵۵.
- «اینکه امپراتوری هخامنشی حتی پس از مرگ وی نیز گسترش و بیش از دو قرن دوام یافت، گواهی بر توانایی‌های بنیان‌گذار آن است. اما کوروش فقط یک فاتح و مدیر بزرگ نبود؛ او در اذهان ایرانیان جایگاهی مشابه جایگاه رومولوس و رموس در روم یا موسی برای بنی‌اسرائیل داشت. احساسات ارجمند یا حتی هیبتی که ایرانیان برای او قائل بودند به یونانیان نیز منتقل شد و تصادفی نبود که گزنفون کوروش را به عنوان الگوی فرمانروایی برای درس‌هایی که می‌خواست به هموطنان خود بدهد، انتخاب کرد. به‌طور خلاصه، شخصیت کوروش در طول تاریخ به عنوان یک مرد بزرگ که یک امپراتوری را پایه‌گذاری کرده، باقی مانده است. او مظهر صفات بزرگی شد که در دوران باستان از یک فرمانروا انتظار می‌رفت و نیز ویژگی‌های قهرمانانه‌ای را به‌عنوان یک فاتح که بردبار، بزرگوار و همچنین شجاع و جسور بود، به خود گرفت. شخصیت او همانطور که یونانیان متصوراند بر آنها و اسکندر مقدونی تأثیر گذاشته است و از آن جهت که رومیان هم این سنت را منتقل کرده‌اند، ممکن است حتی اکنون نیز اندیشهٔ ما را تحت تأثیر قرار داده باشد. ایران در سال ۱۹۷۱ دو هزار و پانصدمین سالگرد تأسیس شاهنشاهی‌اش توسط کوروش را جشن گرفت.»
- ریچارد فرای، «کوروش دوم» در دانشنامه بریتانیکا (به انگلیسی)
دربارهٔ او
ویرایش- «ریچارد فرای حدود شش سال استاد ما بود. من با او تاریخ و فرهنگ و زبان‌های قدیم ایران را کار می‌کردم. طی شش سالی که در هاروارد درس می‌خواندم، او را انسانی باسواد و ایران‌دوست دیدم. در تاریخ و زبان‌های ایرانی اطلاعات او خیلی خوب بود. عاشق ایران بود. روابط ما در حد استاد و شاگردی بود اما غالباً همدیگر را می‌دیدیم.»
- فتح‌الله مجتبایی، «حسرت کتاب‌های نخوانده را دارم: گفت وگو با استاد فتح‌الله مجتبایی، مرد ماندگار فرهنگ»، روزنامه ایران، شمارهٔ ۵۹۷۵، ۲۱ تیر ۱۳۹۴، صفحهٔ ۷.
