عبدالجواد ادیب نیشابوری

عبدالجواد ادیب نیشابوری، فرزند ملا عباس، (تولد۱۲۸۱ هجری قمری/۱۲۴۳ هجری خورشیدی، نیشابور-مرگ سال ۱۳۴۴ هجری قمری/۱۳۰۵ هجری خورشیدی، مشهد) از شاعران ایرانی دوره مشروطیت.

گفتاورد

• «احترام پیامبران و ائمهٔ اطهار به خاطر علم آنهاست. ترک علم -در روزهای تعطیل- چه معنی دارد؟ رسول خدا گفته که ز گهواره تا گور دانش بجوی. نفرموده غیر از بعضی روزها.»

نمونه اشعار

همچو فرهاد بُوَد کوه‌کنی پیشهٔ ما		کوهِ ما سینهٔ ما ناخنِ ما، تیشهٔ ما
شور شیرین ز بس آراست ره جلوه‌گری		همه فرهاد تراود ز رگ و ریشهٔ ما
بهر یک جرعهٔ می منت ساقی نکشیم		اشک ما بادهٔ ما، دیدهٔ ما شیشهٔ ما
عشق شیری‌ست قوی‌پنجه و می‌گوید فاش		هرکه از جان گذرد، بگذرد از بیشهٔ ما

دربارهٔ او

• «ادیب نیشابوری درخشش پایانی از آتشدان فرهنگ نیشابور باستان بود که با خاموشی وی چراغ دانش و فرهنگ نیشابور خاموشی پذیرفت.»
  • فریدون جنیدی
• «این شاعر مشروطه در قالب‌های سنتی و با زبان قدمایی شعر می‌سروده‌است و بر خلاف شعرایی چون سید اشرف الدین گیلانی، عارف قزوینی و عشقی به شدت از به کار بردن زبان عوام در اشعار خود دوری می‌کند و به همین دلیل است که باید «ادیب نیشابوری» را از شاعران حاشیه مشروطیت دانست.»
  • رضا افضلی، مدرس ادبیات دانشگاه فردوسی/دوشنبه اول مرداد ۸۶
• «این شاعر مشروطه در مبارزه با نادانی و ریا کاری سر از پا نمی‌شناخت اما برغم حوادث متعددی که از آغاز زندگی تا پایان عمرش بوقوع پیوسته‌است، چندان سخنی از زندگی و حوادث پیرامونش در اشعار خود به میان نیاورده‌است.»
  • رضا افضلی، مدرس ادبیات دانشگاه فردوسی/دوشنبه اول مرداد ۸۶
• «ادیب نیشابوری بر خلاف شاعران همزمان خود، بیرون از سنت‌های قدیمی سبک خراسان سخن نمی‌گوید و در شعر، راه پیشینیان را می‌پیماید.»
  • رضا افضلی، مدرس ادبیات دانشگاه فردوسی/دوشنبه اول مرداد ۸۶
• «او اطلاعات فراوانی از دانش‌های گوناگون اسلامی و علوم قدیم داشته‌است و اشرافش به واژه‌های فارسی و عربی، شعر او را از اشارات و تلمحیات مختلف سرشار کرده و این منطقی بودن و آگاهانه سرودن‌ها سبب شده‌است تا در شعر او شور، حال و عواطف شاعرانه کمتر مورد توجه قرار گیرد.»
  • رضا افضلی، مدرس ادبیات دانشگاه فردوسی/دوشنبه اول مرداد ۸۶

منابع

• ادبیات معاصر (۱۵–۱۴)
• از صبا تا نیما (۲۰–۱۹ /۲)،
• تاریخ برگزیدگان (۳۳۳)،
• دائرةالمعارف فارسی (۷۸ /۱)،
• دویست سخنور (۱۶–۱۵)،
• زندگینامهٔ رجال ومشاهیر (۱۰۷ /۱)،
• سخنوران نامی (۱۵–۱۰ /۱)،
• سخنوران نامی معاصر (۲۱۹ /۱)،
• سرآمدان فرهنگ (۱۵۷–۱۵۶ /۱)،
• گنجینهٔ دانشمندان (۹۸–۹۷ /۷)،
• لغت‌نامه (ذیل/ ادیب نیشابوری)،
• یادداشتهای قزوینی (۱۵۰ /۸).