گناباد: تفاوت میان نسخه‌ها

 

طبق علم نجوم قدیم ربع مسکون به هفت اقلیم تقسیم گشته و اقلیم چهارم منسوب به خورشید بوده که گناباد در همین اقلیم واقع است.گناباد را به همین علت گون آباد نامیده اند.گون در زبان ترکی به معنای خورشید میباشد و گناباد به معنای سرزمین خورشید میباشد.این نام را بعدها ترکانی که گناباد را تصرف کردند و در گناباد ساکن شدند هم بر گناباد نهادند.البته گون در زبان کردی معنای متفاوتی دارد و به بیضه مرد گفته میشود.گناباد در طول تاریخ بارها در زلزله های ویرانگر تخریب شده و هزاران نفر را به کام مرگ کشانده است.گناباد زمنی یکی از بزرگترین شهرهای گنبدی جهان بوده و بادگیرها و حوضخانه های بسیار داشته که نابود شده اند.بادگیرها، طالق های منازل و گنبدهایی که گبرها ابداع کردند و در ایران و سایر کشورها هم ساخته و استفاده میشده.گنبد شکلی نیم دایره و مدور است که باعث میشود گرما کنترل شود و همواره یک طرف گنبد در سایه خودش قرار گیرد و هوای درون اتاق متعادل نگه داشته شود و همچون یک خنک کننده طبیعی عمل کرده و در عین حال به استحکام و مقاومت بنا می افزاید.گنبد چون پوست بیضه مردان عمل کرده و درونش را در تابستان سرد و در زمستان گرم نگه میدارد. از دیگر اختراعات گبرها یا همان پیروان دیویسنا آب انبار ها و حمام های خزینه ای بودند.علت این که بعدها مردم میگفتند در آب انبارها و حمام ها جن وجود دارد هم همین بود که اینها را گبرها ابداع نمودند.این که این اعتقاد وجود دارد که آب نباید در آتش ریخت چرا که جن ها ممکن است کشته شوند هم ریشه پنهانش و ماهوی اش برمیگردد به اعتقادات گبرها که آتش و روشنایی را مقدس میداشتند و از آتش نگهداری مینمودند تا خاموش نشود و ظلمت جهان را نگیرد.(از گبرها یک حمام باستانی به نام حمام گورِیگ در گناباد باقی بود که به علت خواب خوش میراث فرهنگی سالها قبل تخریب گردید.)چون ساخت قنات قصبه توسط گبرها بوده است از همین روی در دوره هایی گناباد را دیوآباد هم نامیده اند.چرا که در مخیله مردمان نمیگنجید که انسان بتواند این چنین اثر بزرگی بسازد و حفر نماید.برخی نیز به علت وجود زیاد گیاه گون در بیابانهای گناباد علت نامگذاری را وجود فراوان این گیاه ذکر کرده اند ، که البته با تاریخ و اثار تاریخی و مذهب گبری که مذهب رسمی گناباد بوده آنچنان سازگاری ای ندارد.

=== شعر ===

* «دو سالار هر دو ز کینه بدرد/همی روی بر گاشتند از نبرد/یکی سوی کوه گنابد برفت/یکی سوی ریبد خرامید تفت»