|
[[تصویرپرونده:Ali-qapu-rooz.jpg|thumb|380px|left|«جهان‌آفرین را جهانی نبود// جهان را اگر اصفهانی نبود»]]
'''[[W:اصفهان|اصفهان]]'''، در منطقه‌ای نیمه کویری در مرکز ایران و در کنار زاینده‌رود قرار گرفته است. این شهر را به نام‌های: انزان - گابیه - جی - اسپاهان - سپاهان - صفاهان - اسفاهان - اصفاهان - اسبهان - اسفهان می‌خواندند و در قدیم آنرا اسپادانا می‌گفتند. اصفهان در طول جغرافیایی ۵۱ درجه و ۴۱ دقیقه و ۳۰ ثانیه و عرض ۳۲ درجه و ۴۰ دقیقه و به ارتفاع ۱۵۰۰ متر از سطح [[دریا]] قرار دارد.
== [[گفتاورد]] ==
* «مردمی نیکوصورت‌اند و رنگ بدن آنان سپید مایل به سرخی است و اغلب شجاع و مبتکر و کریم و مهمان‌نوازند و در این باره اخبار عجیبی از آنان نقل شده است.»
** ''[[ابن بطوطه]]، سفرنامه''
== [[ضربالمثل]] ==
* «اصفهانی است، آخر کفر خودش را می‌گوید.»
* «اصفهان نصف جهان»
== اصفهان در شعر شاعران ==
* «از آن پس ز کشور مهان جهان// برفتند یکسو سوی اصفهان»
** ''[[فردوسی]]''
* «از خلق تو خار و حنظل شام// گلشکر اصفهان ببينم»
** ''[[خاقانی]]''
* «اصفهان جنتی است پرنعمت// اصفهانی در او نمی باید»
** ''[[شاه طهماسب صفوی]]''
* «اصفهان را نیمه خوانند از جهان// صد جهان من دیده‌ام در اصفهان// هفت‌دست و هشت‌خلد و چارباغ// جنت و باغ ارم رشک جنان// باغ‌تخت‚آیینه‌خانه‚ چارحوض// هم نگارستان و هم نقش‌جهان// قصر عباسی، نمکدان، طوقچی// باغ‌وحش و شیرخانه پیلکان»
** ''[[جلال‌الدین همایی]]''
* «اصفهان نیمی از جهان گفتند// نیمی از وصف اصفهان گفتند»
** ''[[محمدتقی بهار]]''
* «اگرچه زنده‌رود آب حیات است// ولی [[شیراز]] ما از اصفهان به»
** ''[[حافظ]]''
* «اگر در جهان اصفهانی نبود// خدای جهان را جهانی نبود»
** ''[[ناشناس]]''
* «باد مشک‌آلود گویی سیب تر بر آتش است// کاندرو قدری گلاب اصفهان افشانده‌اند»
** ''[[خاقانی]]''
* «به زاد و بوم جی اندر شتافتم از ری// چنان به شوق، که [[کودک]] به جانب [[مادر]]// سواد شهر صفاهان چو گشت سرمه چشم// به هرچه دید دگرگونه آمدش به نظر// شکسته‌باره از این پیش بود و تنگ‌فضای// کنون درست و قوی‌باره است و پهناور»
** ''[[وحید دستگردی]]''
* «به [[شیراز]] ار نصیب ما نشد از آن [[شراب|می]] خُلر// مباد آسیبی از دوران، نجف‌آباد و جلفا را»
** ''[[دهقان سامانی]]''
* «جهان‌آفرین را جهانی نبود// جهان را اگر اصفهانی نبود»
** ''[[ناشناس]]''
* «حسن‌انداز بیان از من مجو// خوانسار و اصفهان از من مجو// گرچه هندی در عذوبت شکر است// طرز گفتار دری شیرین‌تر است»
** ''[[اقبال لاهوری]]''
* «خرابه‌ای که به دل کرد والی حسنت// به اصفهان نتوان گفت ظل سلطان کرد// چو جغد بر سر ویرانه‌های شاه‌عباس// نشست [[عارف قزوینی|عارف]] و لعنت به گور خاقان کرد»
** ''[[عارف قزوینی]]''
* «دریغ از اصفهان و از صفای او// که بوی مشک می‌دهد هوای او// هواش غم زداید از دل حزین// خوشا خوشا هوای غم‌زدای او// ز کعبه فرهی بود حجاز را// عراق راست فره از فضای او// ز مردمان شهرهای روم و چین// به‌اند مردمان روستای او// [[گل]] و گیای خلد را بود بَدل// به ماه فرودین گل و گیای او// به گاه گشت گل‌بتان سروقد// چمان چمان به زیر سروهای او»
** ''[[سروش اصفهانی]]''
* «شب سیاه ز روز سفید نشناسد// کسی که گفت به از اصفهان بود [[شیراز]]»
** ''[[ناشناس]]''
* «صائب از هند مجو عشرت اصفاهان را// فیض صبح وطن از شام غریبان مطلب»
** ''[[صائب تبریزی]]''
* «کرد سپاهان به از حدیقه رضوان// آمدن شاه دادگر به سپاهان// شمس ملوک زمانه ناصردینشاه// بر سر خلق خدای سایه یزدان// شهر سپاهان به فر خویش بیاراست// همچو سبا را به فر خویش سلیمان// بود گر این شهر تختگاه ملکشاه// اینت ملکشه در این مبارک ایوان// مردم از خطه سپاهان سرمه// روشنی دیده را برند به کیهان// خلق سپاهان کنند روشن دیده// اکنون از گرد موکب شه ایران»
** ''[[سروش اصفهانی]]''
* «کنون سر همه التفات‌ها آنست// که یک دوسال دهی رخصت صفاهانم»
** ''[[صائب تبریزی]]''
* «که گفته است اصفهان نصف جهان است// اگر باشد جهانی، اصفهان است»
** ''[[سینا]]''
* «لوحش‌الله از زلال خوش‌گوار زنده‌رود// بارک‌الله بر شمال بی غبار زنده‌رود»
** ''[[نورصادقی]]''
* «نکهت حور است يا صفای صفاهان// جبهت جوز است يا لقای صفاهان// ديو رجيم، آنکه بود دزد بيانم// گر دم طغيان زد از همای صفاهان// او به قيامت سپيدروی نخيزد// زانکه سيه بست برقفای صفاهان// اهل صفاهان مرا بدی زچه گويند// من چه خطا کرده‌ام به جای صفاهان...// کردهٔ ِ قصار، پس عقوبت حداد// اين [[ضربالمثل|مثل]] است آن ِ اوليای ِ صفاهان»
** ''[[خاقانی]]''
* «نیل کم از زنده‌رود و مصر کم از جی// قاهره مقهور پادشای صفاهان»
** ''[[خاقانی]]''
* «همیشه بوده [[هنر]] [[کودک]]، اصفهان [[مادر]]// اگر نبود صفاهان نبود فضل و هنر»
** ''[[وحید دستگردی]]''
== اشعار محلی و عامیانه ==
* «تا اون شکوفه بستان دل کنار منس// سه ذرع برف بیفته بازم بهار منس// درازی شب یلدا و کوچه جلفا// چه سرهمش بکنی نصف زلف یار منس»
** ''[[صادق ملارجب]]، در باره درازی کوچه‌های جلفا''
{{ویکی‌پدیا}}
{{ناتمام}}
[[رده:شهرهای استان اصفهان|اصفهان]]
| 