ضرب‌المثل‌های آذربایجانی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[#آ|آ]] - [[#الف|الف]] - [[#ب|ب]] - [[#پ|پ]] - [[#ت|ت]] - [[#ث|ث]] - [[#ج|ج]] - [[#چ|چ]] - [[#ح|ح]] - [[#خ|خ]] - [[#د|د]] - [[#ذ|ذ]] - [[#ر|ر]] - [[#ز|ز]] - [[#ژ|ژ]] - [[#س|س]] - [[#ش|ش]] - [[#ص|ص]] - [[#ض|ض]] - [[#ط|ط]] - [[#ظ|ظ]] - [[#ع|ع]] - [[#غ|غ]] - [[#ف|ف]] - [[#ق|ق]] - [[#ک|ک]] - [[#گ|گ]] - [[#ل|ل]] - [[#م|م]] - [[#ن|ن]] - [[#و|و]] - [[#هـ|هـ]] - [[#ی|ی]]

</div>

 

== آ ==

* آباد اوْلسون خال خال، بیری یاتار بیری قالخار.

** «آباد باشد خلخال، یکی می‌خوابد یکی دیگر بیدار می‌شود (وصف محلی که همیشه تعدادی بیدارند وشلوغ است)».

* آتا چاتینجاخ اشّکه مین!

** «تا زمانیکه به اسب برسی، سوارخر شو»!

* آتام آتام من بو ایشه ماتام.

** «پدرم پدرم من از این کار سر در نمیارم»

** «اول ارث پدری را صاحب شو، آنگاه خرجش کن».

* آتاما یاتاق سالدیم قالایچی یلدی یاتدی.

** «برای پدرم رختخواب پهن کردم، خادم پدرم آمد خوابید».

** «حساب پدر با حساب خودت جداست».

** «خونه پدر کله ماهی خوراکم بود، خونه شوهر مرغ بریان».

* آتامی آنامی آتمیشام تکجه سنی توتموشام.

** «پدر و مادرم را انداخته و فقط تو را چسبیده‌ام».

* آتامین اؤلمه سیندن قورخمیرام، قورخیرام عزرائیل قاپیمی تانیا.

* آتا مینمه یین بیر عیبی وار، آت دان دوشمه یین مین عیبی وار (آتا مینمه ک راحتدیر، آت دان ینمه ک چتیندیر).

** «اگر سوار بر اسب شدن یک عیب و ایراد داشته باشد، از آن افتادن و پیاده شدن هزار مورد و مسئله دارد (رسیدن به ثروت و مقام خوشایند ولی از دست دادن آن سخت و ناگوار است)».

* آتان سوغان آنان ساریمساق اوزون نجه اولدون گول بسر؟

** «پدرت پیاز ومادرت سیر، مگه میشه تو بشی گلبسر (خیارسبز)».

** «دعای پدر و ناله مادر».

* آتانین دعاسی آنانین آهی.

* آتا ات ایته اوت وئرمزلر.

** «به اسب گوشت و به سگ علف نمی‌دهند».

** «بر اسب سوار شو و شهرت بطلب».

* آتا آنا رشوه سیز دوست دورلار.

* آتی آت ایله باغلاسان همرنگ اولماسا هم خوی اولار.

** «دو اسب را که یکجا ببندی اگر هم رنگ نشوند هم خوی هم می‌شوند».

** «کسی که اسبشو میفروشه نمی‌تونه خر بخره، کسی که دوستشو میفروشه نمیتونه خانه باغ بخره»

* آجا مئییت حلال دیر.

* آدادا قورد آز ایدی، بیری ده گمیله گلدی.

** «در جزیره گرگ کم بود، یکی هم با کشتی آمد». (گلپایگان گرگ کم داشت، یکی هم از گوگد آمد)

* آدام هر نه دن قورخسا، باشینا گله ر.

** «جون آدم دراد بهتر از اینه که شهرت بدی بگیره»

* آدامئن آغزئندان سؤز آلئر.

* آزاجئق آشئم، آغرئماز باشئم.

** «به فقر می‌سازم، دردسری ندارم».

* آز دانئش ناز دانئش.

** «کم گوی و گزیده گوی».

* آنلایان بیر تل ده ن آنلایار (آدام اولانا بیر سوز یئته ر. آنلایانا بیر سؤز بسدیر. آنلایانا ایشاره، آنلامایانا میناره. آنلایانا بیر سؤز بیر کیتابدئر. آنلایانا بیر کلمه سازدئر، آنلامایانا زورنا قاوال آزدئر).

** «عاقل را یک اشاره کافیست».

** «نور ماه از خورشید هست»

* آیدان آری، سودان دورو.

 

== الف ==

* ایپک اوقدر خار اولدی اشگه افسار اولدی.

** «ابریشم آن قدر خار شده که بند افسار خر شده‌است»

* ات وئرمه ده ن، کوفته ایسته مه (ات وئرمه میش، کوفته الده ائدیلمز).

** «تا وقتی گوشت نداده‌ای کوفته نخواه».

** «الاغی که از اصفهان (راه دور) اومده باشه چهل روز عرعر می کنه»

* ایشین دوشدی آروادا اولن گونون سال یادا.

* الی باغلی اولانین دوگنی چوخ اولار.

** «کسی که دستاش بسته هست خیلی‌ها جسارت زدنشو پیدا می‌کنند»

** «»

** «»

* اوستی بزک آلتی تزک.

** «به مرده رو بدی می رینه کفنشو کثیف می کنه».

* او مراغا باسلئغئدی، ایلده بیر دفعه گلر.

* ایت موتالدان ال‌چکدی موتال ایتدن ال چکمیر.

** «سگ از خیک دست برداشت خیک ازسگ دست برنمی‌دارد».

* ایشله ین دمیری، پاس باسماز.

** «آهنی که کار کند زنگ نمی‌زند (در زمینه ارزشمندی کار کردن بیان می‌شود)».

** «»

* ایشی دوشنده آختارار، ایشیم دوشنده قاوالار.

** «می‌گویند فلانی جائی نمی‌خوابد که آب زیرش برود، بسیار محتاط است».

* ائویمدن چئخئر قارنئما گئدیر.

 

== ب ==

* بو گون قیزین دوگمه ین صاباح دیزین دویه جخ.

** «کسی که امروز دخترشو نزنه فردا به زانوش باید از حسرت بکوبد»

** «»

** «»

** «»

* بیزیم گلین بیزدن قاچار، اوزونو توتار گوتونو آچار.

** «عروس ما از ما فرار می کنه، صورتشو می گیره اما کونش را باز می گذاره»

** «وقتی می‌خواهی بر سرت خاک بریزی از جای بلند بریز (همت بلند دار که مردان روزگار – باهمت بلند بجائی رسیده‌اند)».

* باغا قینین نان چیخیب قینین بگممور.

* باغدا اریک واریدی سلام علیک واریدی، باغدان اریک قورتولدو سلام علیک قورتولدو.

** «در باغ زردآلو بود سلام علیک هم بود، زردآلوهای باغ تمام شد سلام علیک هم تمام شد».

** «مانند ماست پنج قرانی خودش را گرفته»

* بودونیا بیر گوزگودور، هر گلن باخار گئدر.

* بورجلو بوشلونون ساغلئغئن ایستر.

** «طلبکار سلامتی بدهکار را می‌خواهد تا زنده باشد و بتواند دین خود را ادا نماید».

* پول الین چرکی.

** «پول چرک کف دست است».

* پیچاق اوز دسته سین کسمه ز.

** «چاقو دسته خودشو نمیبره».

* چوخ یاشایان چوخ بیلمز، چوخ گزه‌ن چوخ بیلر.

** «کسی که زیاد عمر کند زیاد نمی‌داند، کسی که زیاد سفر کند زیاد می‌داند. جهاندیده بسیار می‌داند (مورد کسانی که سن زیاد و موی سفیدشان را دلیل دانایی شان تلقی می‌کنند بکار می‌رود)».

** «»

* چؤره یی سوفرادا گؤرؤب، سویو کوزَه‌دَه (گونو باجادا گؤروبدور سویو کوزَه‌دَه).

* دوشانا دئییر قاچ، تازی یا دئییر توت.

** «به [[خرگوش]] می‌گوید بدو، به [[سگ]] تازی می‌گوید بگیر».

** «دشمن دشمنت دوست توست».

* دولانان آیاغا داش دیه ر.

** «رحمت برکسی که کارها را درست می‌کند و لعنت برکسی که کارها را برمی‌اندازد».

* رشید اوغول وورماغا آتاسئندان ایذن آلماز.

* رعیتین دوواری آلچاق اولار (کاسئبئن دوواری آلچاق اولار).

** «دیوار رعیت کوتاه می‌شود (چراغ فقیر نور ندارد)».

** «اشاره به کسی که نظرش را سریع تغییر می‌دهد».

* شهرده کلنتر اولماسا گورباغادا هفت تیر چکر.

* شِئر غزل دِئییر.

** «شعر و غزل می‌گوید».

** «گر صبر کنی زغوره حلوا سازم».

* صوبحانه نی یولداشئن ایله یئه، ناهاری اوزون تک یئه، وشامی دشمنین ایله یئه.

** «صبحانه را با دوستت بخور، ناهار را تنها بخور، و شام را با دشمنت بخور».

 

* عاغئل عاغئلدان اؤتکم اولار.

** «عقل از عقل نافذ می‌شود (همفکری و مشورت)».

** «»

* عجله ایشینه شیطان قارئشار.

** «به آدم غمگین، خندهٔ بیگانه نفرت می‌آورد».

* غوربت جنت اولسادا، یئنه وطن یاخشی دیر.

 

== ق ==

** «دیگ به دیگ میگه رویت سیاه است (کسی که عیب دارد عیب دیگری را می‌گیرد، در مورد افراد خلافکار گفته می‌شود که به خلاف وبزه دیگران اعتراض دارند)».

* قاقا اولمایان یئرده ایدیه قاقا د ئیر لر.

* قانی قانیله یومازلار.

** «خون را با خون نمی‌شویند».

** «مار گزیده از ریسمان سیاه و سفید می‌ترسد».

* قورد آرتسا، پاخئل دا آرتار

* قورد گوزون گرلدسه، نه قوزونی سایار نه چوبانی

* قورد بالاسی، قورد اولار (قورد انی یی (بالاسی) یئنه قورد اولور).

** «عاقبت گرگ زاده گرگ شود گرچه با آدمی بزرگ شود».

* کورآللاهدان نه ایستر، ایکی گوز بیری ایری بیری دوز.

** «کوراز خدا چی میخواد دوتا چشم یکی کج یک سالم».

** «»

* کور توتدوغون بوراخماز.

* گئچی سنه قربان دریسی بیر قیران

** «بز را قربانت می‌کنم، اما پوستش یک قران است».

* گلین اوینایا بیلمیر، دئییر اوتاق ایری دیر.

** «عروس نمی‌تواند برقصد، می‌گوید زمین کج است (وقتی زمین سفت است، گاو از چشم گاو می‌بیند)».

* گولمه قونشونا، گلر باشئنا.

** «به همسایه نخند، سر خودت هم میاد».

* گونشی پالچیقلا سووار ماق اولار می؟

** «اندود توان چشمهٔ خورشید به گل»؟

* من دئییرم فدم دمه، سن دئییرسن دامدان داما.

** «من می‌گویم آسمان تو می‌گویی ریسمان».

** «»

* موسی مئسئب دئر.

** «کسی که داره استفاده می کنه کسی که نداره نگاه می کنه (دارندگی و برازندگی)».

* واریندی گیریش یوخوندو سوروش.

* وئر ال ساخلار.

** «دست بخشنده نگهدار صاحبش و کسانی که مورد دعای آن فرد هستند می‌باشد».

* هامینی برق توتاندا بیزیده لامپا چیراغ توتار.

** «همه را برق میگیره ما را چراغ نفتی».

* هر اوخویان ملانصرالدین اولماز.

** «هر گردی گردو نیست».

* هر زادئن تزه سی، دوستون کوهنه سی.

** «هر چیز تازه اش خوب است دوست کهنه اش».

* هر کس ساغ اولسون اوزونه.

** «هر کس باید به خود متکی باشد و از دیگران انتظار کمک نداشته باشد».

** «احترام هر کس دست خودش است».

* هر گوزلده بیر عایئب اولار.

* یورغانی گویده آیاغی اوزون.

** «».

** «»

* یوقورت توکولسه یئری قالار، آیران توکولسه نه یی قالار؟