|
=== دوبار نظارت بر تغییر سنگ و ضریح مرقد علی بن موسی الرضا در سال ۱۳۱۲ و ۱۳۳۸ خورشیدی ===
* « به واسطه کهنه شدن [[ضریح|صندوق مطهر]] روی قبر مطهر که در زمان تولیت اسدی، [[ضریح|ضریح مقدس]] را برداشته و میان [[حرم امام رضا|حرم مطهر]] در حدود یک متر خاک دست رس بود که برداشته شد و چند صورت قبر از خوانین [[ازبک‌ها|ازبک]] پیدا شد و پس از برداشتن خاک، تمام میان حرم مطهر را شفته و بتون آرمه نمودند و متصدی آقای حاجی ملا هاشم صاحب «منتخب التواریخ» و آقای [[سید حسین طباطبایی قمی|حاجی آقا حسین قمی]] و آقای حاجی [[میرزا احمد کفائی]] بود و اتفاقاً روی قبر مطهر که خاک برداری شد روی قبر مطهر قبر گچی درآمد که هفت مرتبه گچ شده بود، آن را برداشته سردابی ظاهر شد که معلوم شد قبر مطهر [[علی بن موسی الرضا|ثامن الائمه]] و قبر [[هارون الرشید|هارون]] میان سرداب است. دیگر تصرفی نکردند غیر آن که روی قبر مطهر را چند میل آهن گذاشته و با [[بتن مسلح|بتون آرمه]] محکم نموده و [[سنگ مرمر]] که [[سنگ‌تراشی|حجار باشی]] ساخته بود روی قبر گذاشته و ضریح را گذاشته و این در سنه ۱۳۵۲ قمری بود؛ و ایضاً در سنه ۱۳۷۹ ماه شعبان تحت نظر عده‌ای از علما که یکی خود حقیر بود، تعمیرقبر مطهر شد.»<ref>کتاب میراث اسلامی ایران، دفتر هفتم، ص 71، رساله سوم، احوال آیت الله میرزا حسین سبزواری به قلم خودش، روایت مرحوم معلم حبیب آبادی، به کوشش دکتر رسول جعفریان، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، 1377</ref><ref>غلامرضا جلالی، منادی رضوان، شمه ای از حیات معنوی آیة الله میرزا حسین فقیه سبزواری، صفحه ۱۵، مجله نگاه حوزه، ویژه حوزه خراسان، ضمیمه مجله حوزه، شماره ۱۸–۱۷، سال دوم، مرداد و شهریور ۱۳۷۵
http://ensani.ir/file/download/article/20130120101437-9316-250.pdf</ref>
=== حمله روس‌ها به حرم علی بن موسی الرضا ===
* «یوسف خان که اصلاً هراتی بود، در مشهد خروج کرد و ادعا نمود باید محمد علی شاه، فرزند مظفرالدین شاه قاجار، به قدرت برسد و ما مشروطیت را نمی‌خواهیم.
کم‌کم عده ای را دور خود جمع کرد و صحن نو را مرکز قرار داد. مدتی بعد طالب الحق ظاهر شد. وی با یوسف خان همداستان شد و مسجد جامع گوهرشادرا مرکز قرار دادند و هرروز در صحن نو مشغول مشق کردن بودند و شب‌ها به خانه‌های اغنیاء سرکشیده و وجوه زیادی را از آنها می‌گرفتند و سه ماه این هرج و مرج طول کشید.
[http://razavi.news/fa/report/27056/اختصاصی-خبرگزاری-رضوی-روایت-یک-شاهد-عینی-ماجرای-توپ-بستن-حرم-امام-رضا-ع خبرگزاری رضوی]، برای نخستین بار اقدام به انتشار این خاطره و تحلیل ریشه‌ها و پی آمدهای حادثه کرده‌است.<ref>کتاب عمری پرافتخار، خاطرات زندگانی حضرت آیة الله العظمی فقیه سبزواری صفحات ۲۶ تا ۳۰</ref><ref>[https://www.isna.ir/news/97081708050/روزی-که-حرم-امام-رضا-ع-را-به-توپ-بستند خبرگزاری ایسنا]</ref><ref>[http://ir-psri.com/?page=ViewNews&NewsID=6280&cat=0 مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی]</ref><ref>[https://basirat.ir/fa/news/261085/نهضت-مشروطه-و-سرنوشت-سه-رویکرد-سیاسی-علمای-مشهد- نهضت مشروطه و سرنوشت سه رویکرد سیاسی علمای مشهد]</ref><ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/news/217211 مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی]</ref>
=== برخورد دولت با عمامه روحانیون ===
* «حادثهٔ دیگر اتحاد شکل بود که در فروردین ۱۳۴۸ (قمری) حکم از طرف [[رضاشاه|رضا شاه]] شد بر این که باید تمامی اهل ایران متحد الشکل باشند. به این معنی که [[کت شلوار|کت و شلوار]] داشته باشند و [[عمامه]] به کلی نباشد مگر عده‌ای که از [[شهربانی]] جواز داشته باشند و جواز هم داده نمی‌شود مگر به کسانی که [[مجتهد]] باشند؛ و انقلابی عظیم رخ داد و بالاخره مردم متحد الشکل شدند که هرکس عمامه داشت بدون جواز یا قبا و عبا داشت، آجان او را جلب به [[شهربانی]] می‌کرد و عمامهٔ او را برمی‌داشت و قبای او را قیچی می‌کرد. مدتی بدین منوال بود تا در سنهٔ ۱۳۵۲ قمری حکم شد که باید کلاه بین‌المللی پوشیده شود که عبارت از کلاه دوره بود و مردم همگی اطاعت کرده و پوشیدند، مگر [[مشهد]] که قیام کرده و مخالفت»<ref>کتاب میراث اسلامی ایران، دفتر هفتم، ص 71، رساله سوم، احوال آیت الله میرزا حسین سبزواری به قلم خودش، روایت مرحوم معلم حبیب آبادی، به کوشش دکتر رسول جعفریان، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، 1377</ref>
== دربارهدربارهٔ او ==
=== میرزا حسین فقیه سبزواری، از مجتهدان مجاز به استفاده از عمامه ===
* « بعد از قضیه مسجد گوهرشاد و توقیف مرحوم آقازاده، حوزه خراسان منحل شد و فقط برای چهار مجتهد طراز اول مشهد اجازه عمامه صادر شد:
مرحوم پدرم، مرحوم شیخ مرتضی آشتیانی، شیخ علی‌اکبر نهاوندی و میرزا حسین سبزواری که مرحوم پدرم پیغام دادند که اگر بنا است میرزا مهدی اصفهانی هم بی‌عمامه باشد من هم عمامه نخواهم گذاشت که بر اساس پیغام پدرم، برای ایشان هم اجازه صادر شد.»
:*<small> عبدالرضا کفایی، نوه آخوند خراسانی و پسر میرزا احمد کفایی</small><ref>http://mobahesat.ir/7322</ref><ref>[http://www.shafaqna.com/persian/services/islam-world/item/119377-مشی-پسران-مرحوم-آیت-الله-آخوند-خراسانی-در-گفتگو-با-حجت-الاسلام-والمسلمین-عبدالرضا-کفایی شفقنا]</ref><ref>[http://dare-akherat.ir/2015-01-07-06-46-21/1702-جریان-تبعید-و-شهادت-مرحوم-میرزا-محمد-آقازاده-خراسانی دارآخرت]</ref>
* « در زمان رضاخان تنها سه نفر از جمله شیخ علی اکبر نهاوندی، میرزا احمد کفایی و آقای سبزواری مجاز به استفاده از عمامه بودند »
** <small> محمد واعظ زاده خراسانی</small><ref>http://al-athar.ir/home/Content/4355</ref>
* «چند نفر بودند که در مشهد، اینها اجازه عمامه داشتند: یکی آقای سبزواری بود، یکی آقای حاج میرزا احمد کفایی بود، یکی آقای نهاوندی بود و یکی مرحوم آشتیانی بود و یکی هم آقای حاج میرزا احمد مدرس بودند. این پنج نفر اجازه عمامه داشتند .»
** <small> [[کاظم مدیر شانه چی]] دریافت کننده اجازه علمی از میرزا حسین فقیه سبزواری</small><ref>[http://ayatollahfaghihesabzevari.ir/1398/06/07/%da%af%d9%81%d8%aa%da%af%d9%88گفتگو-%d8%a8%d8%a7با-%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d8%afاستاد-%d8%b4%d8%a7%d9%86%d9%87شانه-%da%86%db%8cچی/ گفتگو با استاد مدیر شانه چی]</ref>
=== از مؤسسان و زعمای حوزه علمیه خراسان ===
* «حال که به اینجا رسید، بد نیست از یک تن دیگر که در این شاخه از [[دانش|معرفت]]، بر من حق استادی دارد، یاد کنم؛ و آن مرحوم آیة الله حاج میرزا حسین فقیه سبزواری است که " امور عامّه [[شرح المنظومه|شرح منظومه]] " را نزد او نیز خوانده‌ام و با اینکه در آغاز اصرار داشت که قبول نکند و می‌گفت: من سالهاست «تارک» ام ولی وقتی درس را شروع کرد، از بسیاری مدعیّان که ما دیدیم، بهتر و مسلّط و خوش تقریر تر بود .»
** <small> [[محمد رضا شفیعی کدکنی]]. مجله فرهنگی و هنری بخارا، فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۸ - شماره ۷۰، صفحه 174</small>
* « فقیه سبزواری، از اعاظم علماء و اکابر فقهاء به‌شمار می‌رفت و جامع اکثر فنون؛ و حاوی اغلب علوم بود. صاحب قدّ رشید؛ و لحیهٔ سفید؛ و چشمانی درشت و اصلع. دارای پیشانی طولانی.
مردی فعّال و نیکو خلق، مظهر اسم (قاضی الحاجات)، خنده‌رو و طلیق الوجه، شیرین کلام و بذله گو .»
:* <small> حجت هاشمی خراسانی</small><ref>کتاب مرآة الحجّة، شرح حال حجت هاشمی و اساتید، صفحه 130 تا 145، نویسنده: ابو معین حمیدالدین حجت هاشمی خراسانی، مؤسسه نشر و مطبوعات حاذق، تاریخ نشر، شهریور 1371</ref>
* « از دیگر كسانیکسانی كهکه [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C_%D9%82%D9%85%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C[مهدی الهی قمشه‌ای|میرزا مهدی الهی]] از محضرش محظوظ گشت آیةالله حاج میرزا حسین فقیه سبزواری( (متوفی ۱۳۸۶ق) است. ایشان یكییکی از رؤسای روحانیت خراسان و نیز از زعمای حوزه علمیه مشهد بهبه‌شمار شمار می رفتهمی‌رفته و آثار خیری از خویش بر جای نهاده استنهاده‌است . »
** <small> محمد شریف رازی، گنجینه دانشمندان، ج ۵ ،۵، ص ۲۲۲ و نیز همین مأخذ، ج ۷ ص 152 </small><ref>[https://hawzah.net/fa/Mostabser/View/3628/%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8Cالهی-%D9%82%D9%85%D8%B4%D9%87قمشه-%D8%A7%DB%8Cای-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7میرزا-%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8Cمهدی حوزه]</ref>
* «علما و مدرسین مشهد که دیدم اینها بودند: مرحوم [[میرزا علی اکبر نوغانی]] متولی مدرسه معروف نواب. مردی چهارشانه متوسط القامه. حاج شیخ علی اکبر نهاوندی، پیری بزرگسال با صورتی سفید و محاسنی انبوه، شیخ غلامحسین بادکوبه ای که تا حدی لکنت داشت و عینک می‌زد.
حاج میرزا حسین سبزواری که سیدی بلند قامت، خوشرو با محاسنی سفید و بلند بود. حاج میرزا احمد کفایی پسر مرحوم [[آخوند خراسانی|آیة الله آخوند خراسانی]]، آقا شیخ محمد رضا کلباسی، روحانی بلند قامت با عمامه و قیافه خاصی که داشت، آیت الله سید یونس اردبیلی، آقا شیخ کاظم دامغانی و آقا شیخ [[مجتبی قزوینی]] هم بودند که من ندیدم .»
:* <small> علی دوانی. صفحه ۱۷۶، کتاب نقد عمر، زندگانی و خاطرات علی دوانی، جلد اول، چاپخانه علامه طباطبایی</small>
* «و چون فقیه سبزواری تا کنون مردی خالی از هوا و مکر و ریا ندیده‌ام. ظاهر و باطنش یکی بود. از این رو، از جان و دل، بنده او شدم و حلقه غلامیش در گوش کردم و خدمت او نمودم و چون مرا مستعد ّ و قابل و با حقیقت و با صفا و با وفا دید، در تربیت من کوشید و جامه فضائل بر قامت من پوشید و اسرار و رموز بسیار به من آموخت و در دروس فقه و اصول او حاضر می‌شدم و تمام آنها را مانند باقی دروس خود می‌نوشتم و با فرزند عزیز او، آقای حجة الاسلام والمسلمین آقا سید جواد دام بقائه، در درس خصوصی وی حاضر می‌شدیم از حکمت و فقه و اصول؛ و از وی تقاضا کردم نهج البلاغه امیر علیه السلام را برای من درس بگوید. قبول فرمود و بعد از نماز مغرب و عشاء، منزل می‌رفتیم و برای من درس می‌گفت و مطالب اورا می‌نوشتم و از مردم زمان، کسی را نمی‌شناسم که این کتاب را، نزد چنین عالمی، تحصیل کرده باشد .»
** <small> حجت هاشمی خراسانی </small><ref>کتاب مرآة الحجّة، شرح حال حجت هاشمی و اساتید، صفحه 130 تا 145، نویسنده: ابو معین حمیدالدین حجت هاشمی خراسانی، مؤسسه نشر و مطبوعات حاذق، تاریخ نشر، شهریور 1371</ref>
* « یکی از علماء اهل معنی که دربارهٔ معارف و تزکیه نفس در منبر بسیار سخن می‌گفت و در [[مسجد گوهرشاد]] نماز می‌خواند آقای حاج میرزا حسین سبزواری بود. من به سخنان ایشان و مطالبی که دربارهٔ تزکیه نفس می‌گفت بسیار علاقه داشتم. معظم‌له بنا کننده باغ رضوان بود. این باغ رضوان در کنار صحن مطهر حضرت [[علی بن موسی الرضا]] علیه السلام واقع شده بود که قبلاً مشهدی‌ها به این بخش از زمین که مدرسه شده بود قتلگاه می‌گفتند علت این نامگذاری این بود که وقتی افغانها به رهبری عبد المومن ازبک به مشهد و حرم مطهر حضرت رضا علیه السلام حمله کردند و جمعی را در حرم مطهر کشتند آن کشته‌ها را در این مکان دفن نموده بودند و قبر مرحوم [[شیخ طبرسی]] هم در کنار همین قبرستان بود و وقتی که مرحوم آیة الله سبزواری این زمین را بصورت صحنی که اطرافش غرفه‌ها و حجراتی بود درآورد آن را به باغ رضوان نام گذاری کرد. در سال ۱۳۴۰ در روز وفات [[فاطمه زهرا|حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها]] که مادرم از دار دنیا رفت او را در همین باغ رضوان به خاک سپردیم و یک علت مراجعت ما از قم به مشهد مقدس همین فوت مادرم بود و لذا از قم برای فعالیتهای دینی و احیاناً درس و بحث به مشهد برگشتیم. در همه این برنامه‌ها [[سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد|مرحوم شهید هاشمی نژاد]] همراه من بود و لذا از سال ۱۳۴۱ شمسی در مشهد مستقر شدیم .»
** <small> [[سید حسن ابطحی]] </small><ref>[https://www.ayatollah-abtahi.com/۱۴۲۶-۲-۳-قمری-درباره-زندگی-خودم-آقای-حا/ کانون بحث و انتقاد دینی]</ref>
* « به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد مقدس، آیتالله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری رحمه الله علیه یکی از مراجع عالیقدر شیعه و فقهای بزرگ مقیم مشهد بود. این عالم ربانی حدود ۴۰ سال به تدریس خارج فقه و اصول در حوزه علمیه مشهد پرداخت و شاگردان و فضلای زیادی را تربیت نمود. وی علاوه بر تدریس فقه و اصول خدمات زیادی به مردم و حوزه علمیه مشهد و سبزوار کرد. این عالم جلیل‌القدر اهتمام زیادی به کارگشایی و حل مشکلات مومنینمؤمنین و بالاخص طلاب و فضلای حوزه علمیه داشت.»
** <small> حسن طالبیان شریف </small><ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/04/11/2045235/%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AAروایت-%D8%AA%D8%B3%D9%86%DB%8C%D9%85تسنیم-%D8%A7%D8%B2از-%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85عالم-%D8%AC%D9%84%DB%8C%D9%84جلیل-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D8%B1%DB%8Cالقدری-%DA%A9%D9%87که-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%A7%DB%8Cکارگشای-%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AAمشکلات-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85مردم-%D8%A8%D9%88%D8%AFبود خبرگزاری تسنیم]</ref>
* «غیر از فعالیت طلبه‌ها در حوزه، طلاب و علمای موجه دیگری چون حجت‌الاسلام نهاوندی، آیتالله سبزواری و مرحوم میرزا احمد بودند که خارج حوزه، فعالیت سیاسی می‌کردند؛ در واقع این افراد در رأس علمای مشهد بودند.»
** <small> محمد واعظ زاده خراسانی </small><ref>[http://ijtihadnet.ir/گفتاری-از-آیتالله-واعظ-زاده-خراسان/ شبکه اجتهاد]</ref>
* در جلسه ای که [[حسین نوری همدانی|آیة الله نوری همدانی]] با مسئولان حوزه علمیه مشهد داشته‌اند، خالی شدن شهرها از علما و عدم جایگزینی را فاجعه تلقی کرده‌اند و از گذشته یاد کرده‌اند که قبلاً مشهد می‌آمدم، ابوی آقای مروارید می‌آمدند و با هم ارتباط داشتیم. آقای میلانی بود، آیه الله دامغانی و''' سبزواری''' بودند اینها رفتند و جایگزین چه اندازه دارند؟
** <small> حسین نوری همدانی</small><ref>[http://fna.ir/a8x رسا نیوز]</ref>
* « شاید به گمانم از [[اشغال ایران در جنگ جهانی دوم|سوم شهریور هزار و سیصد و بیست]] چیزی نگذشته بود که به مقتضای " إذا زال المانع عاد الممنوع " حوزهٔ علمیه مشهد کمر راست کرد و به همت زعمای قدیمی حوزه وعلمای اعلام و به مدد کمک مؤمنان و علاقمندان از [[سازمان اوقاف و امور خیریه|ادارهِ اوقاف]] خلع ید و حق به حقدار رسید و إنشاءالله که مساعی جمیله ای که [http://wikifeqh.ir/میرزااحمد_کفایی_خراسانی آقای حاج میرزا احمد کفایی] فرزند سوم مرحوم آقای [[آخوند خراسانی]]، قد س سره و آقای آقا میرزا مهدی غروی اصفهانی و آقای حاج میرزا حسین فقیه سبزواری در این باب فرمودند، مشکور و در نظر خداوند متعال مقبول باد. »
** <small> احمد مهدوی دامغانی، استاد [[دانشگاه هاروارد |دانشگاه هاروارد آمریکا]]</small><ref>[http://ayatollahfaghihesabzevari.ir/1398/06/17/چند-خاطره-مختصر-از-مرحوم-راشد/ متن کامل مقاله چند خاطره مختصر از راشد]</ref><ref>مجله بخارا، شماره 88 – 87، خرداد و شهریور 1391</ref>
* « پس از آن که به آمریکا رفتم، هربار به زیارت مرقومه شریفه‌ای از ایشان ( محمد واعظ زاده خراسانی ) که هر دو مرقومه جواب عریضه ای بود که بنده به حضورشان عرض کرده بودم، چشمم روشن شد، که اولی پاسخ عرض تسلیتی بود که به مناسبت درگذشت دایی محترمشان سید محمد نجف آبادی میردامادی خدمتشان عرض کرده بودم و دیگری مرقومه ای بود که بنده در مقام تشکر و سپاسگزاری از ابراز عنایت و یادآوری محبت آمیزی که مُعَظمٌ لَه در مجلس تکریم و ادای احترامی که در مشهد برای مرحوم مبرور حاج شیخ هاشم قزوینی (۱۲۷۰–۱۳۳۹ش) تشکیل یافته بود از مرحوم والدم فرموده بود که تفصیل آن را برادرم جناب دکتر محمود مهدوی دامغانی (دامت‌افاضاته) در تلفن برایم شرح دادند و اجمالی از آن را ـ با توجه به اِلتزامی که برخی افراد و بعضی رسانه¬ها از یاد نکردن مرحوم والِدم و زحماتی که او برای اِحیای حوزه علمیه مشهد پس از [[اشغال ایران در جنگ جهانی دوم|شهریور بیست]] در معیتِ استاد بزرگوارش، رضوان جایگاه، آقای میرزا مهدی اصفهانی (اعلی‌الله‌مقامه) (۱۲۶۴–۱۳۲۴ش) و حضرتَینِ آیَتَین، کفائی(۱۲۶۷–۱۳۵۰ش) و سبزواری(۱۲۷۱–۱۳۴۵ش) کشیده بود دارند ـ مختصری از آن فرمایشات حضرت آقای واعظ زاده در آن مجلس در صفحه دوم «ویژه‌نامه [[خراسان (روزنامه)|روزنامه خراسان]] به مناسبت نکوداشت حاج شیخ هاشم قزوینی» چاپ شده بود. بنده به حضورشان عرض کرده بودم و معظمٌ لَه، جواب مفصلی برایم مرقوم فرمودند. خدایش رحمت فرماید.»
** <small> احمد مهدوی دامغانی، استاد دانشگاه هاروارد آمریکا </small><ref>[http://mag.ijtihadnet.ir/%d8%b0%da%a9%d8%b1ذکر-%d8%ac%d9%85%db%8c%d9%84%d9%90جمیلِ-%d8%b4%db%8c%d8%aeشیخ-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%e2%80%8cمحمد/ ذکر جمیل شیخ محمد]</ref>
* « درست یادم نیست که اواخر سال ۱۳۲۱ بود یا اوایل سال ۱۳۲۲ که یک روز مرحوم آقای کلباسی به همراهی «ابوالقاسم آقا خزعلی» به «مدرسه دودر» که مرحوم والدم در آن سال‌های بعد از واقعه شهریور که به جد و جهد به کمک مرحومان مغفوران آقایان حاج میرزا احمد کفائی، حاج میرزا حسین فقیه سبزواری و دو سه نفر دیگر در مقام نوسازی و تجدید حوزه علمیّه مشهد بود آمدند و مرحوم کلباسی یک قطعه «ململ سفید و یک طاقه عبا» به پدرم داد و از او خواست آشیخ ابوالقاسم را «معمّم» سازد و مرحوم پدرم با خوشحالی فراوان و دعای خیر بسیار برای مزید سعادت و توفیق آشیخ ابوالقاسم خودش عمامه را پیچید و آن را بر سر آشیخ ابوالقاسم خزعلی گذاشت؛ و از این که من بنده از درک چنان افتخار محرومم و تغییر لباس نمی‌دهم گرد اندوهی بر صورتش نشست. خدای آن هر سه مرد عزیز را بیامرزاد»
:* <small> احمد مهدوی دامغانی، استاد دانشگاه هاروارد آمریکا </small> <ref>Pdf روزنامه اطلاعات، 27 شهریور 1394، سال بیست و دوم، شماره 4917</ref><ref>http://www.ettelaat.com/etbarchive/1996-2014/2015/09/18/P3.pdf</ref>
* « در حقیقت، در طول قریب به ۲۰سال، تقریباً یک توقف علمی فاجعه‌آمیز در حوزه علمیه به وجود آوردند که هنوز پس از گذشت ۵۰–۴۰سال، خلأ آن محسوس است. حوزه علمیه مشهد در دوران [[محمدرضا پهلوی|پهلوی دوم]]، با تلاش خستگی ناپذیر '''میرزا احمد کفایی'''، '''میرزا حسین سبزواری '''و '''آقا میرزا مهدی اصفهانی''' بازسازی شد و از سوی دیگر، با حضور '''سیدمحمدهادی میلانی''' که به درخواست علما و فضلا در مشهد سکنی گزیدند، جان دیگری گرفت. در این دوره، به بهانه توسعه شهری، مدارس حاج‌حسن، باقریه، ابدال‌خان، باغ رضوان، فاضل‌خان، مستشاریه، مدرسه نو و حاج‌آقاجان به کلی نابود شد و بقیه مدارس نیز وضعیت مناسبی نداشت.»
** <small> '''ساسان نوروزی'''، استاد دانشگاه و پژوهشگر [[سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری|میراث فرهنگی]]</small><ref>[http://shahraraonline.ir/news/72479 شهرا آرا آنلاین]</ref>
* « از مدرسین دروس عالی، آقایان : '''سبزواری''' و '''مرتضی آشتیانی''' بودند که گروه خاصی در درس آنان شرکت می‌کردند. آستان قدس هم به آنان و همچنین به مرحوم '''کفایی''' مبلغی می‌داد که بین طلاب شرکت کننده در درس، تقسیم کنند .»
** <small> مجله حوزه، شماره ۴۳-۴۴،۴۳–۴۴، مصاحبه با حجت الاسلام و المسلمین محمد واعظ زاده خراسانی، ص 195</small><ref>[http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/4518/4546/32776 مجله حوزه]</ref>
* « '''میرزا احمد کفایی'''، به‌طور رسمی مدیر حوزه علمیه مشهد بود و در کنار '''شیخ علی اکبر نهاوندی''' و '''میرزا حسین سبزواری'''، امور طلاب را برنامه‌ریزی می‌کردند »
** <small> مصاحبه با محمد واعظ‌واعظ زاده خراسانی ،خراسانی، در رابطه با مدیران ارشد حوزه علمیه خراسان</small><ref>[http://www.hozehkh.com/EntriesImages/1/otherPic/file/SOLAIMANIEH.pdf مصاحبه با محمد واعظ زاده]</ref>
=== برخی از علمای معروف مشهد از 1300۱۳۰۰ تا 1350۱۳۵۰ خورشیدی ===
* « در ميانمیان معاصرينمعاصرین علمايعلمای مشهد مقدس رضويرضوی بسياريبسیاری را مي توانمی‌توان نام برد كهکه خاندان استاد المحققينالمحققین آخوند ملا كاظمکاظم خراسانيخراسانی صاحب كفايهکفایه و خاندان مرحوم آيتآیت الله حاجيحاجی آقا حسينحسین قميقمی - آيتآیت الله اردبيلياردبیلی - ميلانيمیلانی - علامه فقيهفقیه سبزواريسبزواری - شاهروديشاهرودی - محدث دامغانيدامغانی - قزوينيقزوینی و غيرهغیره از مراجع و مدرسينمدرسین مشهد هستند.»
** <small> حسین عماد زاده اصفهانی، زندگی نامهزندگی‌نامه امام رضا علیه السلام ،السلام، تهران ، انتشارات گنجینه ،گنجینه، 1345</small><ref>[http://ganjineh.valiasr-aj.com/liblist/224252/2551/علماي%D8%B9%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%8A%20%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D8%B120معاصر زندگی نامهزندگی‌نامه امام رضا علیه السلام، حسین عماد زاده اصفهانی ]</ref>
=== عضو هیئت ممتحنه در سال ۱۳۱۲ ===
* « برحسب دستور [[وزارت معارف]]، در ۲۹ فروردین ۱۳۱۲، طلاب موظف شدند در امتحان‌هایی که از سوی هیئت ممتحنان حوزه با نظارت مستقیم وزارت معارف گرفته می‌شد، شرکت کنند.
ذوقی، رئیس معارف خراسان، عهده‌دار گرفتن امتحان از همه طلاب داوطلب در سه سطح: متوسط، عالی و تخصصی شد. به این منظور، حاج شیخ علی اکبر نوقانی، همراه میرزا احمد کفایی، شیخ حسن برسی، شیخ عماد فهرستی، فاضل بسطامی، میرزا محمد حسین گرگانی، میرزا حسین سبزواری، حاج شیخ [[هاشم قزوینی]] و حاج محقق نوقانی، که همگی از چهره‌های برجسته حوزه مشهد به‌شمار می‌رفتند، از سوی او به مدرسه فاضلیه جعفریه دعوت شدند تا هیئت ممتحنه را از میان خود انتخاب کنند.
ادیب بجنوردی و ادیب هروی نیز برای امتحان فارسی و سید حسین خان آموزگار و برهان آزاد برای امتحان ریاضیات در نظر گرفته شده بودند.
شمار طلابی که نام خودرا ثبت و جواز ورود به جلسه امتحان را دریافت کردند، ۳۵۹ نفر بودند.»
:* <small> غلامرضا جلالی، زندگی نامهزندگی‌نامه میرزا علی اکبر نوغانی، مجله نگاه حوزه</small> <ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20130120101430-9316-246.pdf مجله نگاه حوزه]</ref>
=== حصور در واقعه گوهرشاد، تیرماه 1314 ؛۱۳۱۴؛ و سخنرانی ===
* « شب یک شنبه ،شنبه، آقایان حاج شیخ مهدی واعظ ،واعظ، شیخ مرتضی عیدگاهی و حاج میرزا حسین سبزواری ،سبزواری، پیش از وقوع واقعه مسجد ،مسجد، منبر می روند می‌روند. ملازم آقای سبزواری ،سبزواری، ابتدا به ایشان می گویدمی‌گوید آقا منبر نروید . مردم آدم آقارا کتک می زنندمی‌زنند که چرا این حرف را زد .
آقا منبر می رود می‌رود. افتتاح سخن به آیه : أَمَّنْ یُجِیبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ یَكْشِفُیَکْشِفُ السُّوءَ می نماید می‌نماید. کلمه ای چند نگفته ،نگفته، یکی از اهالی منبر می آیدمی‌آید با آقا سرگوشی می کند می‌کند. ایشان روضه مختصری می خواندمی‌خواند از منبر فرود می آیندمی‌آیند .»
:* <small> محمد حسن ادیب هروی ،هروی، کتاب " الحدیقة الرضویه " ، صفحه 273۲۷۳، ، مشهد ،مشهد، 1327۱۳۲۷ خورشیدی</small>
=== حضور در نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران با صدور فتوی=== ▼
* « آیتالله كاشانی و «جبهة ملی» به رهبری دكتر مصدق در مجلس شورا و مطبوعات و اجتماعات مردمی، خواستار ملی شدن صنعت نفت شدند و این خواسته مورد حمایت گروههای كثیر مردم و تنی چند از علمای برجسته نظیر آیت‌الله‌العظمی خوانساری (از مراجع ثلاث قم)، آیتالله بهاالدین محلاتی، آیتالله عباسعلی شاهرودی، آیتالله سیدحسن چهارسوقی، آیتالله شیخ باقر رسولی، آیتالله سیدمحمود روحانی قمی، آیتالله شیخ محمدرضا كلباسی، آیتالله حاج شیخ مهدی نجفی، آیتالله فقیه سبزواری و گروه كثیری از روحانیون فعال و مبارز مانند حاج سیدحسین خادمی و حاج شیخ مرتضی مدرسی اردكانی، حاج سیدمصطفی سیدالعراقین و... قرار گرفت و شوری عجیب در سراسر ایران پدیدار شد.» ▼▲=== حضور در نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران با صدور فتوی ===
** <small> حسینیان،روح اللّه،بیست سال تکاپوی اسلامی شیعی در ایـران،تـهران،مـرکز اسناد انقلاب اسلامی،1381 ش،صص 104-100،به نقل از مطبوعات سال 1329 و روحانیت و اسرار فاش نشده از نهضت ملی شدن صنعت نـفت؛ تـرکمان، محمد،نقدی بر مصدق و نبرد قدرت،تهران،رسا،1371 ش،صص 28 و 32 و 65-45.</small> ▼▲* « آیتالله كاشانیکاشانی و «جبهة ملی‌ملی» به رهبری دكتردکتر مصدق در مجلس شورا و مطبوعات و اجتماعات مردمی،مردمی، خواستار ملی شدن صنعت نفت شدند و این خواسته مورد حمایت گروههایگروه‌های كثیرکثیر مردم و تنی چند از علمای برجسته نظیر آیت‌الله‌العظمی خوانساری (از مراجع ثلاث قم‌قم)، آیتالله بهاالدین محلاتی،محلاتی، آیتالله عباسعلی شاهرودی،شاهرودی، آیتالله سیدحسن چهارسوقی،چهارسوقی، آیتالله شیخ باقر رسولی،رسولی، آیتالله سیدمحمود روحانی قمی،قمی، آیتالله شیخ محمدرضا كلباسی،کلباسی، آیتالله حاج شیخ مهدی نجفی،نجفی، آیتالله فقیه سبزواری و گروه كثیریکثیری از روحانیون فعال و مبارز مانند حاج سیدحسین خادمی و حاج شیخ مرتضی مدرسی اردكانی،اردکانی، حاج سیدمصطفی سیدالعراقین و...و… قرار گرفت وو شوری عجیب در سراسر ایران پدیدار شد.»
** <small> تهرانی ، صادق ، از نهضت ملی شدن نفت تا کودتا ، مطالعات تاریخی ، تابستان 1384 - شماره 8.</small><ref>[http://pahlaviha.pchi.ir/show.php?page=contents&id=17488 از نهضت ملی شدن نفت تا كودتا]</ref><ref>[http://ir-psri.com/print.php?Page=ViewArticle&ArticleID=2424 مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی]</ref>
▲** <small> حسینیان،روححسینیان، اللّه،بیستروح اللّه، بیست سال تکاپوی اسلامی شیعی در ایـران،تـهران،مـرکزایران، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی،1381اسلامی، ش،صص۱۳۸۱ 104-100،به‌ش، صص ۱۰۴–۱۰۰، به نقل از مطبوعات سال 1329۱۳۲۹ و روحانیت و اسرار فاش نشده از نهضت‌نهضت ملی‌ملی شدن‌شدن صنعت نـفت؛نفت؛ تـرکمان،ترکمان، محمد،نقدیمحمد، نقدی بر مصدق و نبرد قدرت،تهران،رسا،1371قدرت، تهران، رسا، ۱۳۷۱ ش، ش،صصصص 28۲۸ و 32۳۲ و 65- 4545.</small>
* « البته ممکن است یک طیفی از لحاظ کمی اقدامی ساده و قلیل انجام دهند ، اما به خاطر نفوذ اینان در جامعه این کار کم،امواج وسیعی ایجاد کند. آیت الله کاشانی به دلیل مقبولیتی که بین عالمان بزرگ بلاد داشت،توانست مراجع محلی را به صحنه بکشاند و آنان با حمایت از آیت الله و صدور بیانیه امواج مردمی ایجاد کردند . آیت الله خوانساری یکی از مراجع بزرگ آیت سید محمد روحانی و آیت الله شاهردی از قم ، آیت الله بهاءالدین محلاتی از شیراز، آیت الله چهار سوقی از اصفهان ، آیت الله حاج شیخ باقر رسولی از رشت، آیت الله حاج شیخ محمدرضا کلباسی از مشهد همچنین روحانیون مانند حاج سید حسین خادمی اصفهانی،حاج شیخ مرتضی مدرسی اردکانی،حاج سید مصطفی سیدالعراقین،حاج شیخ مهدی نجفی و فقیه سبزواری با صدور بیانیه ها،فتاوا و سخنرانی ها توانستند نیروهای مذهبی را بسیج کنندو هر روز تظاهراتی درشهرهای بزرگ ایران برای ملی شدن صنعت نفت بر پاکنند . » ▼** <small> تهرانی، ناگفتهصادق، هایاز نهضت ملی شدن صنعتنفت نفت،تا گفتگوکودتا، بامطالعات حجتتاریخی، الاسلامتابستان حسینیان۱۳۸۴ ،- گذرستان، نشریه الکترونیکی تاریخ معاصر ایرانشماره 8.</small><ref>[http://gozarestanpahlaviha.pchi.ir/show.php?page=contents&id=67017488 ناگفته هایاز نهضت ملی شدن صنعت نفت تا کودتا]</ref><ref>[http://ir-psri.com/print.php?Page=ViewArticle&ArticleID=2424 مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی]</ref>
▲* « البته ممکن است یک طیفی از لحاظ کمی اقدامی ساده و قلیل انجام دهند ،دهند، اما به خاطر نفوذ اینان در جامعه این کار کم،امواجکم، امواج وسیعی ایجاد کند. آیت الله کاشانی به دلیل مقبولیتی که بین عالمان بزرگ بلاد داشت،توانستداشت، توانست مراجع محلی را به صحنه بکشاند و آنان با حمایت از آیت الله و صدور بیانیه امواج مردمی ایجاد کردند . آیت الله خوانساری یکی از مراجع بزرگ آیت سید محمد روحانی و آیت الله شاهردی از قم ،قم، آیت الله بهاءالدین محلاتی از شیراز، آیت الله چهار سوقی از اصفهان ،اصفهان، آیت الله حاج شیخ باقر رسولی از رشت، آیت الله حاج شیخ محمدرضا کلباسی از مشهد همچنین روحانیون مانند حاج سید حسین خادمی اصفهانی،حاجاصفهانی، حاج شیخ مرتضی مدرسی اردکانی،حاجاردکانی، حاج سید مصطفی سیدالعراقین،حاجسیدالعراقین، حاج شیخ مهدی نجفی و فقیه سبزواری با صدور بیانیهبیانیه‌ها، ها،فتاوافتاوا و سخنرانی هاسخنرانی‌ها توانستند نیروهای مذهبی را بسیج کنندو هر روز تظاهراتی درشهرهای بزرگ ایران برای ملی شدن صنعت نفت بر پاکنند . »
* « آیتالله حاج شیخ عباسعلی شاهرودی نیز ضمن اعلامیه‌ای «کوتاه کردن دست اجانب از کشور و مسلمین و ملی نمودن صنعت نفت در سراسر کشور» را بر هر مسلمانی واجب و لازم دانست. آیتالله سید محمود حسینی روحانی قمی نیز اعلام کرد «نفت و معادن آن ملک مسلمین و مال ایرانیان است... این حکم روی موازین شرع و از ضروریات دین است و مطابق نص آیه مبارکه "لن یجعل الله للکافرین علی المومنین" واضح و مبرهن است.» علاوه بر این، روحانیون و علمای دیگر همچون آیتالله سیدحسن چهارسوقی، آیتالله حاج شیخ باقر رسولی، آیتالله حاج شیخ محمدرضا کلباسی، حاج سیدحسین خادمی، حاج شیخ مرتضی مدرسی اردکانی، آیتالله مهدی نجفی و آیتالله فقیه سبزواری نیز در حمایت از ملی شدن نفت اعلامیه‌هایی صادر کردند.» ▼** <small> ناگفته‌های نهضت ملی شدن صنعت نفت، گفتگو با حجت الاسلام حسینیان، گذرستان، نشریه الکترونیکی تاریخ معاصر ایران </small><ref>[http://gozarestan.ir/show.php?id=670 ناگفته‌های نهضت ملی شدن صنعت نفت]</ref>
** <small>نقش مراجع و علما در نهضت ملی نفت، پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی- محمد جعفربگلو</small><ref>[http://www.irdc.ir/fa/news/726/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%B4%D8%AF%D9%86-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D9%86%D9%81%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 مرکز اسناد انقلاب اسلامی، نقش روحانیون در ملی شدن صنعت نفت ایران]</ref> ▼▲* « آیت‌‌اللهآیت‌الله حاج شیخ عباسعلی شاهرودی نیز ضمن اعلامیه‌ای «کوتاه کردن دست اجانب از کشور و مسلمین و ملی نمودن صنعت نفت در سراسر کشور» را بر هر مسلمانی واجب و لازم دانست. آیتالله سید محمود حسینی روحانی قمی نیز اعلام کرد «نفت و معادن آن ملک مسلمین و مال ایرانیان است...است… این حکم روی موازین شرع و از ضروریات دین است و مطابق نص آیه مبارکه "«لن یجعل الله للکافرین علی المومنین "» واضح و مبرهن است.» علاوه بر این، روحانیون و علمای دیگر همچون آیتالله سیدحسن چهارسوقی، آیتالله حاج شیخ باقر رسولی، آیتالله حاج شیخ محمدرضا کلباسی، حاج سیدحسین خادمی، حاج شیخ مرتضی مدرسی اردکانی، آیتالله مهدی نجفی و آیتالله فقیه سبزواری نیز در حمایت از ملی شدن نفت اعلامیه‌هایی صادر کردند.»
* « آيت‌الله فقيه سبزواري از علماي مشهد نيز فتوايي داير بر لزوم خلع يد از شركت نفت صادر كرد.»
▲** <small>نقش مراجع و علما در نهضت ملی نفت، پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی- محمد جعفربگلو</small><ref>[http://www.irdc.ir/fa/news/726/ %D9%86%D9%82%D8%B4نقش- %D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%86روحانیون- %D8%AF%D8%B1در- %D9%85%D9%84%DB%8Cملی- %D8%B4%D8%AF%D9%86شدن- %D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AAصنعت- %D9%86%D9%81%D8%AAنفت- %D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86ایران مرکز اسناد انقلاب اسلامی، نقش روحانیون در ملی شدن صنعت نفت ایران]</ref>
** <small> روح الله حسینیان، نشست تخصصي روحانيت و نهضت ملي شدن صنعت نفت ، مؤسسه مطالعات و پژوهش هاي سياسي ، بهار 1385</small><ref>[http://dowran.ir/show.php?id=210747109 پایگاه جامع تاریخ معاصر ایران]</ref> ▼* «آیتالله فقیه سبزواری از علمای مشهد نیز فتوایی دایر بر لزوم خلع ید از شرکت نفت صادر کرد.»
* « نفر بعدی، آیتالله شیخ‌باقر رسولی از علمای برجسته گیلان است که ایشان هم در مسئله نفت بیانیه می‌دهند. آیتالله سیدمصطفی سیدالعراقین، آیتالله شیخ‌مهدی نجفی، آیتالله فقیه سبزواری است که فتوا می‌دهند. ایشان در شمار مراجع بودند و از مراجع تقلید مشهد می‌شوند و آیتالله سیدمحمدرضا کلباسی که از فلاسفه و فقهای بزرگ مشهد بودند بیانیه می‌دهند. » ▼▲** <small> روح اللهروح‌الله حسینیان، نشست تخصصيتخصصی روحانيتروحانیت و نهضت ملي‌ملی شدن صنعت نفت ،نفت، مؤسسه مطالعات و پژوهش هاي سياسيپژوهش‌های ،سیاسی، بهار 1385</small><ref>[http://dowran.ir/show.php?id=210747109 پایگاه جامع تاریخ معاصر ایران]</ref>
** <small> قاسم تبریزی ، گفتگو با مشرق نیوز</small><ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/619300/%D8%A2%DB%8C%D8%A7-%D9%85%D8%B5%D8%AF%D9%82-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%B4%D8%AF%D9%86-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D9%86%D9%81%D8%AA-%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%88%DB%8C-%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA واکاوی فعالیت نیروهای مذهبی در جریان ملی‌شدن نفت]</ref> ▼▲* « نفر بعدی، آیتالله شیخ‌باقر رسولی از علمای برجسته گیلان است که ایشان هم در مسئله نفت بیانیه می‌دهند. آیتالله سیدمصطفی سیدالعراقین، آیتالله شیخ‌مهدی نجفی، آیتالله فقیه سبزواری است که فتوا می‌دهند. ایشان در شمار مراجع بودند و از مراجع تقلید مشهد می‌شوند و آیتالله سیدمحمدرضا کلباسی که از فلاسفه و فقهای بزرگ مشهد بودند بیانیه می‌دهند. »
=== نامه های روح‌الله خمینی به میرزا حسین فقیه سبزواری === ▼▲** <small> قاسم تبریزی ،تبریزی، گفتگو با مشرق نیوز</small><ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/619300/ %D8%A2%DB%8C%D8%A7آیا- %D9%85%D8%B5%D8%AF%D9%82مصدق- %D8%A8%D9%87به- %D8%AA%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8Cتنهایی- %D8%AF%D8%B1در- %D9%85%D9%84%DB%8Cملی- %D8%B4%D8%AF%D9%86شدن- %D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AAصنعت- %D9%86%D9%81%D8%AAنفت- %D9%86%D9%82%D8%B4نقش- %D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AAداشت- %D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%88%DB%8Cواکاوی- %D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AAفعالیت واکاوی فعالیت نیروهای مذهبی در جریان ملی‌شدن نفت]</ref>
* « بنده در مشهد بودم كه نهضت امام شروع شد. شهید سعیدی، مرحوم آیتالله منتظری و آیتالله شیخ عبدالرحیم شیرازی از سوی حضرت امام برای علمای مشهد نامه‌هایی آورده بودند كه آنها را به دستشان رساندم. از جمله آیتالله میلانی، آیتالله حاج آقا حسن قمی، آیتالله میرزا احمد كفایی و آیتالله حاج میرزاحسین سبزواری.» ▼
** <small> سید مهدی طباطبایی در گفتگو با پایگاه خاطره نگاری</small><ref>[http://www.khaterenegari.com/main/%DA%AF%D9%81%D8%AA%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%B1-%D9%86%D8%B4%D8%AF%D9%87-%D8%B3%DB%8C%D8%AF-%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C-%D8%B7%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2/ پایگاه خاطره نگاری]</ref> ▼▲=== نامه هاینامه‌های روح‌الله خمینی به میرزا حسین فقیه سبزواری ===
* « در پائیز سال 41، اولین حركت انقلاب راه افتاد. در آن زمان، امام (ره) به علمای شهرهای مختلف نامه هایی نوشتند كه از جمله، مسئولیت رسانیدن و ابلاغ نامه های مربوط به علمای مشهد را به برادر بنده واگذار كردند. با آمدن اخوی بنده و آوردن نامه ها، علمای مشهد خیلی به تكاپو و حركت افتادند و كلا مشهد جنب و جوشی ایجاد شد و طلبه ها درس ها را تعطیل كردند و به منزل آیت الله میلانی رفتند و ایشان هم حمایت كردند. سپس به منزل آقای فقیه سبزواری رفتند كه از علمای طراز اول مشهد به شمار می رفتند. در این میان، آقای كفایی كه به نوعی به نظام شاه تمایل داشت، زیر بار نمی رفت؛ لذا در كنار منزل ایشان متحصن شدند و در آن زمان، اینها از علمای درجه ی اول مشهد محسوب می شدند. در نهایت، فشار زیاد طلبه ها باعث شد كه ایشان مجبور به تبعیت از امام شود و با تلگرافی قضایا و حركت های وقت رژیم را محكوم كمد. به این ترتیب، با حركت اولیه، آقای علم عقب نشینی كرد و بلافاصله، لایحه ای را به مجلس برده بود، قبل از اینكه به تصویب برساند، پس گرفت.» ▼▲* « بنده در مشهد بودم كهکه نهضت امام شروع شد. شهید سعیدی، مرحوم آیتالله منتظری و آیتالله شیخ عبدالرحیم شیرازی از سوی حضرت امام برای علمای مشهد نامه‌هایی آورده بودند كهکه آنها را به دستشان رساندم. از جمله آیتالله میلانی، آیتالله حاج آقا حسن قمی، آیتالله میرزا احمد كفاییکفایی و آیتالله حاج میرزاحسین سبزواری.»
** <small>کتاب خاطرات آیت الله سید احمد علم الهدی ، ناشر: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 26 اسفند 1391 ، فخر مشهد</small> ▼▲** <small> سید مهدی طباطبایی در گفتگو با پایگاه خاطره نگاری</small><ref>[http://www.khaterenegari.com/main/ %DA%AF%D9%81%D8%AA%DA%AF%D9%88%DB%8Cگفتگوی- %D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%B1منتشر- %D9%86%D8%B4%D8%AF%D9%87نشده- %D8%B3%DB%8C%D8%AFسید- %D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8Cمهدی- %D8%B7%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8Cطباطبایی- %D8%A7%D8%B2از/ پایگاه خاطره نگاری]</ref>
▲* « در پائیز سال 41،۴۱، اولین حركتحرکت انقلاب راه افتاد. در آن زمان، امام (ره) به علمای شهرهای مختلف نامه هایینامه‌هایی نوشتند كهکه از جمله، مسئولیت رسانیدن و ابلاغ نامه هاینامه‌های مربوط به علمای مشهد را به برادر بنده واگذار كردندکردند. با آمدن اخوی بنده و آوردن نامه ها،نامه‌ها، علمای مشهد خیلی به تكاپوتکاپو و حركتحرکت افتادند و كلاکلا مشهد جنب و جوشی ایجاد شد و طلبهطلبه‌ها ها درس هادرس‌ها را تعطیل كردندکردند و به منزل آیت الله میلانی رفتند و ایشان هم حمایت كردندکردند. سپس به منزل آقای فقیه سبزواری رفتند كهکه از علمای طراز اول مشهد بهبه‌شمار شمار می رفتندمی‌رفتند. در این میان، آقای كفاییکفایی كهکه به نوعی به نظام شاه تمایل داشت، زیر بار نمی رفت؛نمی‌رفت؛ لذا در كنارکنار منزل ایشان متحصن شدند و در آن زمان، اینها از علمای درجه یدرجهٔ اول مشهد محسوب می شدندمی‌شدند. در نهایت، فشار زیاد طلبه هاطلبه‌ها باعث شد كهکه ایشان مجبور به تبعیت از امام شود و با تلگرافی قضایا و حركت هایحرکت‌های وقت رژیم را محكوممحکوم كمدکمد. به این ترتیب، با حركتحرکت اولیه، آقای علم عقب نشینیعقب‌نشینی كردکرد و بلافاصله، لایحه ای را به مجلس برده بود، قبل از اینكهاینکه به تصویب برساند، پس گرفت.»
▲** <small>کتاب خاطرات آیت الله سید احمد علم الهدی ،الهدی، ناشر: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 26۲۶ اسفند 1391 ،۱۳۹۱، فخر مشهد</small>
=== دیدار و گفتگو با پادشاه سعودی، اصلاح قبله مسلمانان و بازسازی قبور امامان بقیع ===
* « مرحوم فقیه سبزواری چندین سفر به اعتاب مقدسه می کندمی‌کند و کراراً به حج مشرف می شوند ،می‌شوند، از آن جمله در 1367۱۳۶۷ هجری قمری با کاروان پانزده هزار نفری که شخصاشخصاً رهبری آن را به عهده دارد ،دارد، با عبدالعزیزبن سعود پادشاه عربستان سعودی راجع به تعیین قبله حقیقی دیدار و مذاکره می نماید می‌نماید. خدمات وی به مردم خراسان ،خراسان، به ویژه به طلاب مشهد فراموش نشدنی است .»
** <small> محمود بیهقی ،بیهقی، سبزوار شهر دانشوران بیدار ،بیدار، صفحه 151 ،۱۵۱، مشهد ، انتشارات دامینه ،دامینه، 1379،۱۳۷۹، مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه فردوسی</small>
* « مرحوم آیة الله فقیه سبزواری ،سبزواری، به دلیل احاطه بر علم هیئت ،هیئت، در یکی از سفرهای خود به سرزمین وحی ،وحی، ضمن دیدار با پادشاه عربستان و گفتگو پیرامون مسائل جهان اسلام ،اسلام، پیشنهاد کردند چون سالی دوبار خورشید دقیقادقیقاً روی کعبه قرار می گیرد ،می‌گیرد، در همان لحظه ها ،لحظه‌ها، از رادیو اعلام کنند تا مسلمانان در هر نقطه ای هستند ،هستند، قبله صحیح را شناسایی کنند که پیشنهاد معظم لهمعظم‌له مورد استقبال قرار گرفت و به اجرا در آمد درآمد.
ضمنا ،ضمناً، از پادشاه سعودی ،سعودی، خواستار بازسازی قبور ائمه بقیع شدند که پادشاه به مقامات دینی و محلی ارجاع داد اما مسکوت و معوق ماند .»
:*<small> دانشنامه اسلامی ،اسلامی، حاج میرزا حسین فقیه سبزواری</small><ref>[http://wiki.ahlolbait.com/%D8%AD%D8%A7%D8%AC_%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D9%81%D9%82%D9%8A%D9%87_%D8%B3%D8%A8%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8Cحاج_میرزا_حسین_فقيه_سبزواری دانشنامه اسلامی ، حاج میرزا حسین فقیه سبزواری]</ref><ref>[https://alefbalib.com/index.aspx?pid=14&GID=271958&ID=381787 کتابخانه مجازی الفبا]</ref>
=== تدریس خارج فقه و اصول ===
* « جا دارد از مرحوم آیت الله حاج میرزا حسین فقیه سبزواری نیز یاد کنیم. وی تحصیلکرده [[نجف]] و از شاگردان مرحوم [[آخوند خراسانی|آخوند]] بود که در [[مسجد گوهرشاد]] [[نماز جماعت|اقامه جماعت]] می‌کرد. '''تدریس درس خارج داشت.''' فردی بسیار وارسته و ساده زیست و مورد توجه و علاقه مردم بود [[وجوهات شرعی|وجوهات]] به دست وی می‌رسید و برای مسکن اهل علم بسیار کوشید. زمین‌های کوی طلاب توسط وی در اختیار طلاب قرار گرفت .»
** <small> [[کاظم مدیر شانه‌چی|کاظم مدیر شانه چی]] از دریافت کنندگان [[مجتهد|اجازه اجتهاد]] و [[حدیث]] از میرزا حسین فقیه سبزواری در مصاحبه با؛ [[کیهان (روزنامه)|کیهان]]</small><ref>[https://www.magiran.com/article/1619987 مصاحبه کیهان با کاظم مدیر شانه چی دریافت کننده اجازه علمی از میرزا حسین فقیه سبزواری]</ref>
* « آیت الله فقیه سبزواری در سال ۱۳۴۷ ه ه.ق معادل ۱۳۰۷ ه ه.ش ابتدا به سبزوار وارد شد و پس از سه ماه آنجا را ترک و در مشهد اقامت نمود.
از سال ۱۳۴۷ ه ه.ق تا سال ۱۳۸۶ ه ه.ق در حدود ۴۰ سال به تدریس خارج پرداخت و شاگردان و فضلای زیادی را تربیت نمود. شاگردان ایشان را بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ نفر ذکر نموده اندنموده‌اند. برخی از انهاآنها به دریافت اجازه اجتهاد از ایشان نایل شدند از جمله فرزندش ایتآیت الله سید جواد فقیه سبزواری و ادیب حجت هاشمی که اجازه اجتهاد متجزی از استاد دریافت نمود. همچنین حضرات آیات و حجج اسلام آقایان حاج شیخ کاظم شانه چی ،چی، حاج شیخ جعفر زاهدی جوراب چی و سید عبدالحسین رضایی نیشابوری به دریافت اجازه اجتهاد از ایشان نائل گردیدند .
:*<small> حسن طالبیان شریف ،شریف، روایت تسنیم از عالم‌عالم جلیل‌القدری که کارگشای‌کارگشای مشکلات مردم بود</small><ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/04/11/2045235/%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AAروایت-%D8%AA%D8%B3%D9%86%DB%8C%D9%85تسنیم-%D8%A7%D8%B2از-%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85عالم-%D8%AC%D9%84%DB%8C%D9%84جلیل-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D8%B1%DB%8Cالقدری-%DA%A9%D9%87که-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%A7%DB%8Cکارگشای-%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AAمشکلات-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85مردم-%D8%A8%D9%88%D8%AFروایتبودروایت تسنیم از عالم‌عالم جلیل القدریالقدری که کارگشای‌کارگشای مشکلات مردم بود]</ref>
=== تدریس فلسفه ===
* «حال که به اینجا رسید، بد نیست از یک تن دیگر که در این شاخه از [[دانش|معرفت]]، بر من حق استادی دارد، یاد کنم؛ و آن مرحوم آیة الله حاج میرزا حسین فقیه سبزواری است که " امور عامّه [[شرح المنظومه|شرح منظومه]] " را نزد او نیز خوانده‌ام و با اینکه در آغاز اصرار داشت که قبول نکند و می‌گفت: من سالهاست «تارک» ام ولی وقتی درس را شروع کرد، از بسیاری مدعیّان که ما دیدیم، بهتر و مسلّط و خوش‌تقریرتر بود.»
** <small> [[محمد رضا شفیعی کدکنی]]. مجله فرهنگی و هنری بخارا، فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۸ - شماره ۷۰، صفحه 174</small>
* « آیتالله فقیه سبزواری علاوه بر فقه و اصول به تدریس فلسفه نیز مشغول بود . از حجه الاسلام والمسلمین حاج شیخ احمد روحانی شنیدم که من و حضرات ایاتآیات حاج اقاآقا سید محمود مجتهدی و حاج شیخ محمد رضا مهدوی دامغانی به صورت خصوصی شرح منظومه را نزد ایشاح در مسجد. گوهرشاد فرا گرفتیم..
استاد ادیب حجت هاشمی در کتاب مراه الحجه که شرح حال زندگانی خود و اساتید خویش است در ذکر استاد خود فقیه سبزواری می نویسد می‌نویسد: من سالها در درس فقه اصول و فلسفه ایشان حاضر گردیدم و نهج البلاغه را نیز بطور خصوصی از ایشان آموختم .»
:* <small> حسن طالبیان شریف ،شریف، روایت تسنیم از عالم‌عالم جلیل‌القدری که کارگشای‌کارگشای مشکلات مردم بود</small><ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/04/11/2045235/%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AAروایت-%D8%AA%D8%B3%D9%86%DB%8C%D9%85تسنیم-%D8%A7%D8%B2از-%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85عالم-%D8%AC%D9%84%DB%8C%D9%84جلیل-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D8%B1%DB%8Cالقدری-%DA%A9%D9%87که-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%A7%DB%8Cکارگشای-%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AAمشکلات-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85مردم-%D8%A8%D9%88%D8%AFروایتبودروایت تسنیم از عالم‌عالم جلیل القدریالقدری که کارگشای‌کارگشای مشکلات مردم بود]</ref>
===درباره دربارهٔ سبزوار، خاستگاه فقیه سبزواری ===
* « تفاوت فقه امروز با دوران [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]]؛ مرحوم '''فقیه سبزواری'''، [[مرتضی انصاری|شیخ انصاری]] و سایر بزرگان آن است که امروز [[فقه]] حکومت می‌کند و در برابر همه سخنان متفاوت در جهان، مدعی است که می‌تواند تمام شئون زندگی اجتماعی انسان معاصر را رقم بزند.»
** <small>[[سید ابراهیم رئیسی]] [[رئیس قوه قضائیه ایران|رئیس قوه قضائیه]]، عضو [[حوزه علمیه خراسان|شورای عالی حوزه علمیه خراسان]] و نایب رئیس اول [[مجلس خبرگان رهبری|خبرگان رهبری]] در دیدار [[روحانی (اسلام)|طلاب]] و فضلای [[سبزوار]]</small><ref>[http://fna.ir/a8t پایگاه اطلاع‌رسانی آستانقدس رضوی]</ref>
* «[[سبزوار]] از دیرباز از کانون‌های [[شیعه دوازده‌امامی|شیعه ۱۲ امامی]] و مرکز قیام [[سربداران]] است که حاکمان آن برای ترویج فرهنگ شیعی در این منطقه تلاش فراونی کردند. سبزوار مهد عالمان و بزرگان دین همچون [[ملا هادی سبزواری|حکیم حاج ملاهادی سبزواری]]، '''فقیه سبزواری'''، [[سید عبدالاعلی سبزواری|عبدالاعلی سبزواری]] و آیت الله سیادتی بود. امروز نیز حوزه‌های علمیه سبزوار باید تقویت و جان دوباره بگیرد و و این شهرستان دوباره موقعیت گذشته را به‌دست‌آورد.»
* «برخاستن چندین قرآن پژوه برجسته و چندین و چند تن از شخصیت‌های بزرگ روحانی کشور از این شهر نظیر [[سید عبدالاعلی سبزواری]]، [[ملا هادی سبزواری|ملاهادی سبزواری]]، [[حسین واعظ کاشفی|ملاحسین واعظ کاشفی]]، [[ابوالحسن بیهقی|ابوالحسن زید بیهقی]]، فقیه سبزواری و … در قرن‌های متمادی؛ و نیز وجود چند مدرسه و حوزه با سابقه و پردرخشش قرآنی نظیر مدرسه علمیه فخریه (با قدمت ۱۱۰۰ ساله و قدیمی‌ترین مدرسه باقی مانده در ایران)، مدرسه علمیه فصیحیه، مدرسه علمیه اهل البیت، مدرسه محمدیه (از ساخته‌های میرزا حسین فقیه سبزواری) را، بیانگر این ویژگی می‌داند که سبزوار همواره یکی از قطب‌های مهم و تأثیرگذار جهان اسلام در راستای خدمت به قرآن کریم و معارف اهل بیت و پرورش طلاب و روحانیون و قرآن پژوهان بوده‌است.»
** <small>مجله اینترنتی اسرارنامه</small><ref>[http://asrarnameh.ir/news.php?act=addcomment&id=12173 مجله اینترنتی اسرار نامه]</ref>
=== احداث شبستان هایشبستان‌های شرقی مسجد جامع سبزوار ===
* « در سال هایسال‌های اخیر به اقدام مرحوم‌مرحوم آیت اللّه حاج میرزا حسین‌حسین فقیه سـبزواری‌سبزواری کـهکه از مـراجعمراجع تقلید و اساتید و مشایخ‌مشایخ اجازهءاجازهٔ اینجانب و ساکن مشهد بود شبستان هایشبستان‌های شرقی مـساجد‌مساجد جـامع‌جامع تجدید بنا وبه نحو مطلوبی ساختمان شد.»
** <small>آیة الله سید علینقی امین، امام مسجد جامع تهرانپارس، مجله وحید ,وحید، اسفند 1353۱۳۵۳ – شماره 135 </small><ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20120326151941-4019-1817.pdf مساجد و مدارس سبزوار]</ref>
* « براساس کتیبه‌ای که در پیش تاق‌تاق ورودی شبستان به خط نستعلیق،برنستعلیق، بر کاشی نوشته شده استشده‌است: این شبستان به خرج میرزا حسین خان غنی‌غنی و به سعی‌سعی آیت اللّه میرزا حسین فقیه سبزواری‌سبزواری در شوال 1385۱۳۸۵ هـ ق‌ق برابر با 1344۱۳۴۴ هـ ش بازسازی شده استشده‌است.»
** <small> حسینی، حسینی،سیدسید محسن؛ مجله وقف میراث جاویدان ،جاویدان، پاییز و زمستان 1380۱۳۸۰ - شماره 35۳۵ و 36.</small><ref>[http://www.pishine.ir/wp-content/uploads/2013/08/32.pdf مسجد جامع سبزوار و موقوفات آن]</ref>
* « در خفنكخفنک در وسط شبستان كهکه تماماً مزین به كاشیکاشی است این عبارت با خط درشت نستعلیق كاشیکاشی سفید بر زمینه لاجوردی نوشته شده( (بسمه تعالی بانی معظم مرحوم حسینخان غنی به سعی حضرت آیت الله العظمی آقای حاج میرزا حسین فقیه سبزواری در سال ۱۳۸۵ قمری با تمام رسید) و در زیر این عبارت با خط نستعلیق ریز مرقوم شده( (به قلم حاج محمد حسن رضوان كتیبهکتیبه نویس آستان قدس رضوی و به كاشیکاشی پزی استاد محمود معاونی) و در همین خفنكخفنک با خط نستعلیق درشت در دو قسمت نوشته شده عجلوا بالصلوه قبل الفوت و عجلوا بالتوبه قبل الموت.»
** <small> اصغر حسین آبادی ،آبادی، وبسایت آفتاب .</small><ref>[https://www.aftabir.com/articles/view/art_culture/cultural_heritage/c5c1177152972p3.php/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9مسجدجامع-%D8%B3%D8%A8%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%B1سبزوار مسجد جامع سبزوار]</ref><ref>[https://vista.ir/article/255261 ویستا]</ref>
=== احداث مدرسه علمیّه محمدیّه در سبزوار ===
* « مدرسه محمدیه از بناهای مرحوم آیت اللّه حاج میرزا حسین فقیه سبزواری ساکن و مدفون در مشهد است که به سال یکهزار و سیصد و هفتاد و پنج از هجرت ساخته‌ساخته شد. آقای فقیه برای ماده تاریخ از نگارنده شعری خواستند چنین سروده شد:
این مدرسه کز صفاست رشک جنات‌جنات
از بام و درش مدام ریزد برکات‌برکات
با همت و سعی آیت اللّه فقیه‌فقیه
اتمام پذیرفت بنای حجرات
تاریخ بنای آن سرود ابن امین‌امین
هنگام ورود لب‌گشای از «روضات»
روضات در عدد حروف ابجد 1407۱۴۰۷ میشودمی‌شود و چون لب را که سی و دو 32۳۲ میشودمی‌شود از آن کسر کنی 1375۱۳۷۵ میشودمی‌شود. این مدرسه در خیابان زند واقع است مرحوم‌مرحوم فقیه فرزند آقا میرزا موسی مجتهد بود و باغ رضوان مشهد نیز به همت و سعی‌سعی او احداث و در شمار یکی از مدارس علمیهءعلمیهٔ مشهد است. » ▼:* <small>آیة الله سید علینقی امین، امام مسجد جامع تهرانپارس، مجله وحید ,وحید، اسفند 1353۱۳۵۳ – شماره 135 </small><ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20120326151941-4019-1817.pdf مساجد و مدارس سبزوار]</ref> ▼* « شعاع فعالیت و خدمات مرحوم فقیه سبزواری ،سبزواری، منحصر به حدود مشهد نبود بلکه گاهی از سرزمین مشهد می گذشتمی‌گذشت و به شهرستان هایشهرستان‌های دیگر هم کشیده می شد می‌شد. از جمله آثار مرحوم فقیه در شهرستانشهرستان‌های های خراسان ،خراسان، یکی مدرسه محمدیه سبزوار است . این مدرسه علمیه ،علمیه، در قسمت شرقی سبزوار و جنب مزار مرحوم آیت الله میرزا موسی فقیه سبزواری والد بزرگوارشان قرار دارد . ▼این مدرسه دارای هزار و چهارصد متر مربع زمین است که ساختمان آن عبارت از شانزده حجره و دو مدرس می باشدمی‌باشد و مدرسه دارای موقوفاتی است که بعضی از مخارج ضروری آن را مانند آب و برق و تعمیرات جزئی را تامین می کندتأمین می‌کند. هم اکنونهم‌اکنون عده ای از طلاب و محصلین حوزه علمیه سبزوار در مدرسه مزبور مشغول تحصیل می باشندمی‌باشند و تاریخ بنای آن در کتیبه جلوی ایوان مدرسه نصب می باشدمی‌باشد . » ▼:* <small> صفحه 78 ،۷۸، عمری پرافتخار، خاطرات زندگانی حضرت آیة الله العظمی فقیه سبزواری ،سبزواری، حسین نوقانی خراسانی و محمد ناصری ،ناصری، مؤسسه مطبوعاتی بورس کتاب، مشهد ،مشهد، 1346.</small> ▼
▲روضات در عدد حروف ابجد 1407 میشود و چون لب را که سی و دو 32 میشود از آن کسر کنی 1375 میشود.این مدرسه در خیابان زند واقع است مرحوم فقیه فرزند آقا میرزا موسی مجتهد بود و باغ رضوان مشهد نیز به همت و سعی او احداث و در شمار یکی از مدارس علمیهء مشهد است. »
▲:* <small>آیة الله سید علینقی امین، امام مسجد جامع تهرانپارس، مجله وحید , اسفند 1353 – شماره 135 </small><ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20120326151941-4019-1817.pdf مساجد و مدارس سبزوار]</ref>
▲* « شعاع فعالیت و خدمات مرحوم فقیه سبزواری ، منحصر به حدود مشهد نبود بلکه گاهی از سرزمین مشهد می گذشت و به شهرستان های دیگر هم کشیده می شد . از جمله آثار مرحوم فقیه در شهرستان های خراسان ، یکی مدرسه محمدیه سبزوار است . این مدرسه علمیه ، در قسمت شرقی سبزوار و جنب مزار مرحوم آیت الله میرزا موسی فقیه سبزواری والد بزرگوارشان قرار دارد .
▲این مدرسه دارای هزار و چهارصد متر مربع زمین است که ساختمان آن عبارت از شانزده حجره و دو مدرس می باشد و مدرسه دارای موقوفاتی است که بعضی از مخارج ضروری آن را مانند آب و برق و تعمیرات جزئی را تامین می کند . هم اکنون عده ای از طلاب و محصلین حوزه علمیه سبزوار در مدرسه مزبور مشغول تحصیل می باشند و تاریخ بنای آن در کتیبه جلوی ایوان مدرسه نصب می باشد . »
▲:* <small> صفحه 78 ، عمری پرافتخار، خاطرات زندگانی حضرت آیة الله العظمی فقیه سبزواری ، حسین نوقانی خراسانی و محمد ناصری ، مؤسسه مطبوعاتی بورس کتاب، مشهد ، 1346.</small>
=== احداث مدرسه علمیّه در کویته پاکستان ===
* « میرزا حسین فقیه سبزواری ،سبزواری، در چهارمین سفر حج خود در سال 1344۱۳۴۴ خورشیدی که زمینی و از طریق پاکستان انجام شدشد، ، 8۸ روز در کویته ،کویته، یکی از شهرهای مسیر سفر ،سفر، میهمان سردار اسحاق خان رئیس ایل خاوری و آیت الله غزنوی اعلم العلماء آن شهر بودند .
با توجه به مذهبی بودن شهر بزرگ کویته ؛کویته؛ و حضور شمار بسیاری از اهل علم و طلاب در این شهر ؛شهر؛ و فقدان مدرسه ای جهت سکونت و تحصیل دانشجویان علوم حوزوی، فقیه سبزواری به فکر تأسیس مدرسه ای افتادند و در همان چند روز توقف، زمینی تهیه و با همت بلند و مردانه خود، نخستین کلنگ ساختمان مدرسه علمیه کویته را به زمین زدند .»
:* <small> حسین نوقانی خراسانی و محمد ناصری ،ناصری، صفحات 64۶۴ تا 69 ،۶۹، عمری پرافتخار، خاطرات زندگانی حضرت آیة الله العظمی فقیه سبزواری ،سبزواری، مؤسسه مطبوعاتی بورس کتاب، مشهد ،مشهد، 1346.</small>
* « مرحوم آیة الله حاج میرزا حسین فقیه سبزواری در اصفهان و مشهد و پاکستان و افغانستان و نقاط دیگر، دارای مقلدینی بودند و رساله عملیه فارسی بنام هدایة الانام از ایشان به چاپ رسیده و در دسترس بود .
در سال 1385۱۳۸۵ هجری قمری برابر با 1344۱۳۴۴ هجری شمسی برای چها رمین مرتبه عازم سفر حج بیت الله الحرام از راه پاکستان شد . در شهر کویته پاکستان که مجتمع شیعیان و گروهی از مقلدین ایشان بود ،بود، از آقا استقبال و احترامی شایسته نموده اندنموده‌اند از مشاهده وضع مذهبی آنجا ایجاد یک باب مدرسه علوم دینی را در آن شهر لازم دانسته لذا چند روزی در آنجا مانده و مردم را در ساختمان مدرسه ترغیب نمودند .
بحمدالله تعالی در اثر اقدام و نیت پاک و سعی و همت آن عالم ربانی مردم آنجا موفق به احداث یک باب مدرسه در کویته شدند که سالهاست محل سکونت و درس وبحث طلاب دینیه می باشدمی‌باشد .»
:* <small> سید مصطفی سیادتی ،سیادتی، دست نوشته کتاب سبزوار در قرن چهاردهم هجری ،هجری، فصل علمای سبزوار، زندگی نامهزندگی‌نامه آیت الله میرزا حسین فقیه سبزواری</small><ref>[http://ayatollahfaghihesabzevari.ir/1398/07/13/%d8%b2%d9%86%d8%af%da%af%db%8cزندگی-%d9%85%d8%b1%d8%ad%d9%88%d9%85مرحوم-%d8%a2%db%8c%d9%87آیه-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87الله-%d8%a7%d9%84%d8%b9%d8%b8%d9%85%db%8cالعظمی-%d8%ad%d8%a7%d8%acحاج-%d9%85%db%8c%d8%b1%d8%b2%d8%a7میرزا-8/ زندگی مرحوم آیه الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری به قلم آیه الله حاج سید مصطفی سیادتی]</ref>
* « خدمات اجتماعی و عمرانی مرحوم فقیه سبزواری در تاریخ حوزه خراسان ،خراسان، در پیش از انقلاب شکوهمند اسلامی کم نظیراست . تأسیس مدرسه باغ رضوان با شانزده هزار متر مربع در سال 1330۱۳۳۰ شمسی ( 1370۱۳۷۰ هجری قمری ) ، احداث تکیه سیدها ،سیدها، تکمیل بنای درمانگاه رازی ،رازی، بنای 120۱۲۰ باب منزل در خیابان نخریسی و 25۲۵ باب در خیابان خواجه ربیع برای سیل زدگان مشهد ( سال 1331۱۳۳۱ هجری شمسی ) ، بنای مسجد بهاردر خیابان نخریسی ،نخریسی، مسجد احمد آباد ،احمدآباد، مسجد سمزقند ،سمزقند، مسجد خیابان ضد ،ضد، مسجد فقیه سبزواری کوی طلاب ،طلاب، شبستان مسجد جامع سبزوار ،سبزوار، مدرسه کویته پاکستان ،پاکستان، همه از آثار ایشان است .»
** <small> غلامرضا جلالی ،جلالی، صفحه 15۱۵ تا 18۱۸ مجله نگاه حوزه ،حوزه، ویژه حوزه خراسان ،خراسان، ضمیمه مجله حوزه ،حوزه، شماره 18۱۸ – 17 ،۱۷، سال دوم ،دوم، مرداد و شهریور 1375</small><ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20130120101437-9316-250.pdf مجله نگاه حوزه]</ref>
=== تأسیس کوی طلاب ===
* «جا دارد از مرحوم آیت الله حاج میرزا حسین فقیه سبزواری نیز یاد کنیم. وی تحصیلکرده [[نجف]] و از شاگردان مرحوم [[آخوند خراسانی|آخوند]] بود که در [[مسجد گوهرشاد]] [[نماز جماعت|اقامه جماعت]] می‌کرد. تدریس [[درس خارج|خارج]] داشت. فردی بسیار وارسته و ساده زیست و مورد توجه و علاقه مردم بود [[وجوهات شرعی|وجوهات]] به دست وی می‌رسید و برای مسکن اهل علم بسیار کوشید. '''زمین‌های کوی طلاب توسط وی در اختیار طلاب قرار گرفت'''.»
** <small> [[کاظم مدیر شانه‌چی|کاظم مدیر شانه چی]] از دریافت کنندگان [[مجتهد|اجازه اجتهاد]] و [[حدیث]] از میرزا حسین فقیه سبزواری در مصاحبه با؛ [[کیهان (روزنامه)|کیهان]]</small><ref>[https://www.magiran.com/article/1619987 مصاحبه کیهان با کاظم مدیر شانه چی دریافت کننده اجازه علمی از میرزا حسین فقیه سبزواری]</ref>
* « طلاب یکی از قدیمی ترینقدیمی ترین محله محله هایهای مشهد است که در۴در۴ کیلومتری حرم مطهر قرار دارد. سراسر این محدوده ۵۰ سال پیش زمین هایزمین های زراعی بود که «آیت ا...آیت ا… حاج میرزا حسین فقیه سبزواری» در رایزنی با مسئولان موقوفات آستان قدس رضوی آن را به طلبه هاطلبه ها اختصاص می دهدمی دهد و طلبه هایطلبه های در حال تحصیل را صاحب قطعات مسکونی سیصدمتری می کندمی کند.
گرچه در آن زمان برخی از آن هاآن ها با فروختن این زمین هازمین ها در نقطه اینقطه ای دیگر از شهر زندگی خود را سامان می دهند،می دهند، تعداد زیادی از طلاب ساکن این محدوده می شوندمی شوند تا محله نام «طلاب» به خود بگیرد. با گذشت سال هاسال کم کمها تعدادیکم‌کم‌تعدادی از طلبه هاطلبه ها از این محل می روندمی روند و ساکنان دیگری جای آن هاآن ها را می گیرندمی گیرند. همچنین با گسترش شهرنشینی و به دلیل نزدیک بودن محله به حرم مطهر، اقشارقشرها مختلفی ساکن اینجا می شوندمی شوند.»
:* <small> شهر آرا نیوز ،نیوز، ۹ مرداد 1398</small><ref>[https://shahraranews.ir/fa/news/2736/%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AFوحید-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%DB%8C%D8%B1درگیر-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%DA%A9ترافیک-%D8%B4%D8%AF%DB%8C%D8%AFشدید شهر آرا نیوز ، 9 مرداد 1398 ]</ref>
* « بدون تردید ، بزرگتردید، ترینبزرگ‌ترین خدمت '''فقیه''' به طلاب حوزه خراسان ،خراسان، واگذاری دو هزار و پانصد قطعه زمین در سال ۱۳۳۸ خورشیدی به طلاب و فضلای حوزه مشهد و تأسیس « کوی طلاب » است .»
** <small> غلامرضا جلالی ،جلالی، منادی رضوان ،رضوان، شمه ای از حیات معنوی آیة الله میرزا حسین فقیه سبزواری، مجله نگاه حوزه</small><ref>[ http://ensani.ir/file/download/article/20130120101437-9316-250.pdf ]</ref>
* « مرحوم آقای فقیه سبزواری توجه زیادی به وضع زندگی طلاب علوم دینی داشتند و برای این که طلاب متاهلمتأهل از گرفتاری هایگرفتاری‌های اجاره نشینی راحت شوند در صدد برآمدند که زمینی برای ساختمان خانه هایخانه‌های بسیاری برای طلاب تهیه کنند. بدین منظور ،منظور، دوهزار و پانصد قطعه زمین سیصد متری از اراضی آستان قدس را گرفته و با تشریفات خاصی به طلاب علوم دینی واگذار نمودند. این اقدام خیر در سال ۱۳۸۰ هجری قمری برابر با ۱۳۳۹ هجری شمسی صورت گرفت و از آن تاریخ اکثر طلاب و محصلین در این زمین هایزمین‌های استیجاری از آستان قدس خانه ساخته و از نظر منزل دررفاه و آسایش بسر می برندمی‌برند و آن محله معروف به کوی طلاب و از محلات آباد و پر جمعیت مشهد است . امروز یکی از دوستان که اهل ایمان و شخصی مطلع و مسن است و نامش حاج احمد توفیقی است نقل کرد که قطعات اراضی کوی طلاب در آغاز غالباغالباً پانصد متری بود و بقیه اش سیصد متری . چون مساحت نامبرده برای آنها زیاد بود مقداری را فروخته و دربقیه منزل ساختند . رفته رفته طلاب که از عهده ساختن منزل هایمنزل‌های وسیع بر نمی آمدند ، منزلبرنمی‌آمدند، هایمنزل‌های کوچک ساخته و مازاد زمین را فروختند تا مساحت هر منزل به صد متر بلکه تا هفتاد و پنج متر مربع می رسیدمی‌رسید. احداث کوی طلاب و خانه دارخانه‌دار شدن جمع کثیری از طلاب و بهره بردن بسیاری از کسبه و ارباب صنایع و مردم آن کوی ،کوی، همه از برکات آن عالم ربّانی است.»
** <small> سید مصطفی سیادتی ،سیادتی، دست نوشته کتاب سبزوار در قرن چهاردهم هجری ،هجری، فصل علمای سبزوار، زندگی نامهزندگی‌نامه آیت الله میرزا حسین فقیه سبزواری</small><ref>[http://ayatollahfaghihesabzevari.ir/1398/07/13/%d8%b2%d9%86%d8%af%da%af%db%8cزندگی-%d9%85%d8%b1%d8%ad%d9%88%d9%85مرحوم-%d8%a2%db%8c%d9%87آیه-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87الله-%d8%a7%d9%84%d8%b9%d8%b8%d9%85%db%8cالعظمی-%d8%ad%d8%a7%d8%acحاج-%d9%85%db%8c%d8%b1%d8%b2%d8%a7میرزا-8/ وبسایت آیة الله فقیه سبزواری]</ref>
=== مدرسه باغ رضوان ===
* « قتلگاه در زمان سلطنت رضاشاه کبیر ؛کبیر؛ و مقارن با احداث فلکه دور حرم مطهر رضوی تغییر وضع داد و بصورت باغ وسیعی درآمد که به نام باغ رضوان نامیده شد و با همت مرحوم میرزا حسین فقیه سبزواری از علمای خیر اندیش و نیکو خصال مشهد دارای صحن و حجرات و سرداب هاییسرداب‌هایی شد .»
** <small> بینش، تقی ،تقی، جغرافیای محلهمحله‌های های مشهد ،مشهد، فصلنامه جستارهای ادبی ،ادبی، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی ،انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد ،مشهد، تابستان - 1356 ،۱۳۵۶، شماره 50</small>
* « او مدرسه باغ رضوان را به سال 1330ش۱۳۳۰ش در دو طبقه ساخت و تکیه سیدها را احداث کرد. درمانگاه رازىرازی را تکمیل کرد و 120۱۲۰ باب منزل در خیابان نخریسىنخریسی و 25۲۵ باب در خیابان خواجه ربیع براىبرای سیلزدگانسیلزدگان بنا نهاد و 2500۲۵۰۰ قطعه زمین را در کوی طلاب در سال 1339ش۱۳۳۹ش به طلبه هاطلبه‌ها و فضلاىفضلای حوزه مشهد واگذار کرد.»
** <small> سیمای بهشت (آشنایی با حرم مطهر علی‌بن موسی‌الرضا)، به کوشش قاسم جهانی و سید محسن میرزاده، اداره تولیدات فرهنگی، انتشارات آستان قدس رضوی: 1392.</small>
** <small> غلامرضا جلالىجلالی و همکاران، مشاهیر مدفون در حرم رضوى،رضوی، ج1،ج۱، آستان قدس رضوى،رضوی، بنیاد پژوهش‌هاىپژوهش‌های اسلامى،اسلامی، مشهد: 1386. .</small><ref>[https://razavi.ir/Portal/home/?news/850283/1244445/1300321/%D9%81%D9%82%D9%8A%D9%87فقيه-%D8%B3%D8%A8%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%89%D8%8Cسبزوارى،-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87سازنده-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87مدرسه-%D8%A8%D8%A7%D8%BAباغ-%D8%B1%D8%B6%D9%88%D8%A7%D9%86رضوان پنجره فولاد سایت فرهنگی – تبلیغی حرم مطهر رضوی]</ref>
* « مدرسه حاج رجبعلی (متعلق به بخارایی‌ها، در کوچه تپه خاک)، مدرسه رضوان (در محله عیدگاه)، مدرسه باغ رضوان (احداث‌احداث شده توسط آیت‌ا...آیت‌ا… سبزواری در محل قبرستان قتلگاه سابق)، مدرسه مهدی‌خان، مدرسه‌ای گمنام (که فریز انگلیسی در نیمه اول سده سیزده قمری از آن به‌عنوان مدرسه‌ای که نام نداشته و تبدیل به اسطبل شده، یاد می‌کند)، مدرسه نو (در ابتدای خیابان تهران) و مدرسه فاضلیه.»
** <small> سیمای تاریخی-فرهنگی شهر مشهد، سیدی، 1382.</small>
** <small> مشهد در آغاز قرن چهارده خورشیدی، محمد تقی مدرس و...،و…، تصحیح سیدی، 1386</small><ref>[http://shahraraonline.ir/news/18793 شهر آرا آنلاین]</ref>
* « معظم‌له بنا کننده باغ رضوان بود. این باغ رضوان در کنار صحن مطهر حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام واقع شده بود که قبلاً مشهدی‌ها به این بخش از زمین که مدرسه شده بود قتلگاه می‌گفتند علت این نامگذاری این بود که وقتی افغانها به رهبری عبد المومن ازبک به مشهد و حرم مطهر حضرت رضا علیه السلام حمله کردند و جمعی را در حرم مطهر کشتند آن کشته‌ها را در این مکان دفن نموده بودند و قبر مرحوم شیخ طبرسی هم در کنار همین قبرستان بود و وقتی که مرحوم آیة الله سبزواری این زمین را بصورت صحنی که اطرافش غرفه‌ها و حجراتی بود درآورد آن را به باغ رضوان نام گذاری کرد. »
** <small> [[سید حسن ابطحی]] </small><ref>[https://www.ayatollah-abtahi.com/۱۴۲۶-۲-۳-قمری-درباره-زندگی-خودم-آقای-حا/ کانون بحث و انتقاد دینی]</ref>
* « در حدود سال هايسال‌های 1340۱۳۴۰ مرحوم حاج ميرزامیرزا حسينحسین فقيهفقیه سبزواريسبزواری رحمة الله عليهعلیه که از علمايعلمای بزرگ و محترم مشهد مقدس بودند تصميمتصمیم گرفتند ايناین قبرستان را بار ديگردیگر احيااحیا کنند و برايبرای دفن اموات اختصاص دهند، لذا در ايناین مورد با مقامات آستان قدس مذاکره کردند و رضايترضایت اولياءاولیاء آستانه يآستانهٔ مقدسه را جلب نمودند و با قرار داديدادی که با آستان قدس بستند کار را شروع کردند. طرحيطرحی بزرگ به صورت يکیک صحن تهيهتهیه شد و به نام صحن رضوان پايهپایهریزی ريزيگردید گرديد نقشه ينقشهٔ آن مانند صحن نو و صحن کهنه ترسيمترسیم گرديدگردید . »
** <small> علامه عزیزالله عطاردی ،عطاردی، کتاب تاریخ آستان قدس رضوی / ج 1 ۱ / صفحه 361</small>
=== شبستان سبزواری ،سبزواری، مسجد گوهرشاد ===
* « دراطراف ایوان هاایوان‌ها هفت شبستان با پایه هايپایه‌های قطور و به سبک معماريمعماری سنتی مساجد ایران وجوددارد که در دوران هايدوران‌های مختلف به نام هاينام‌های گوناگون نام گذاريگذاری شده اندشده‌اند وعمدتاً به نام افراديافرادی که درآن هادرآن‌ها به تدریس طلبه مشغول بوده اندبوده‌اند و یااقامه نمازجماعت توسط آن هاآن‌ها صورت می گرفته است،می‌گرفته‌است، نامیده می شوندمی‌شوند. (قصابیان،1377قصابیان، ،3۱۳۷۷ ،۳) این شبستان هاعبارتند از : شبستان گرم ،گرم، شبستان سبزواريسبزواری ( محل اقامه نماز توسط حاج میرزا حسین فقیه سبزواريسبزواری ( شبستان آقا حسین)، شبستان تبریزيتبریزی، ،شبستان شبستاننهاوندی نهاوندي(محل اقامه نماز توسط حاج شیخ علی اکبر نهاوندينهاوندی) ، شبستان میلانی ،میلانی، شبستان نجف آباديآبادی (شبستان امام جمعه) و شبستان علويعلوی که به شبستانشبستانَ َآفتابآفتاب روهم معروف بود . البته این شبستان هاشبستان‌ها به جز شبستان گرم که هم چنان از دوره تیموريتیموری به همین نام خوانده می شودمی‌شود از دوره هايدوره‌های صفویه تا قاجاریه به نام هاينام‌های مختلف دیگريدیگری مشهور بودند.(عطاردي، 1371،734(عطاردی، ۱۳۷۱٬۷۳۴)»
** <small> اعظم نظرکرده ،نظرکرده، اسناد تعمیرات مسجد جامع گوهرشاد دردوره صفویه وافشاریه ،وافشاریه، نشریه الکترونیکی سازمان کتابخانهکتابخانه‌ها، ها ، موزه هاموزه‌ها و مرکز اسناد آستانقدس رضوی ،رضوی، دوره 3 ،۳، شماره 12۱۲ و 13 ،۱۳، پاییز و زمستان 1390</small><ref>[http://shamseh.aqr-libjournal.ir/article_50336_14389c30a59408c3b5d6a89e4b7b785b.pdf نشریه الکترونیکی سازمان کتابخانه هاکتابخانه‌ها ، موزه هاموزه‌ها و مرکز اسناد آستانقدس رضوی ]</ref>
* «این شبستان‌های هفت گانههفت‌گانه که در دوران‌های مختلف با نام‌های گوناگونی مانند شبستان‌های گرم،سبزواری،گرم، سبزواری، تبریزی، نهاوندی، میلانی، نجف‌آبادی و علوی نامیده می‌شوند، محل برگزاری جلسات قرآن، آموزش، سخنرانی، تدریس علوم قرآنی و دینی، مراسم جشن و عزاداری، اعتکاف، نماز جماعت و مراسم دعای کمیل، دعای ندبه و دعای توسل است.
** <small>خبرگزاری رضوی، تخصصيتخصصی شدن برنامه‌هايبرنامه‌های پنج شبستان‌شبستان مسجد گوهرشاد</small><ref>[http://razavi.news/fa/news/3470/%D8%AA%D8%AE%D8%B5%D8%B5%D9%8Aتخصصي-%D8%B4%D8%AF%D9%86شدن-%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87برنامه-%D9%87%D8%A7%D9%8Aهاي-%D9%BE%D9%86%D8%ACپنج-%D8%B4%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86شبستان-%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AFمسجد-%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AFگوهرشاد خبرگزاری رضوی]</ref>
* « شبستان سبزواری، شبستان کوچکی است در جنوب ایوان شرقی و از شرق به رواق در دست احداث امام خمینی (قدس‌سره) و از شمال با حد فاصل یک راهرو به ایوان شرقی و از غرب به صحن مسجد محدود میشود (این شبستان مدتی محل اقامه نماز توسط حاج میرزا حسین فقیه سبزواری بوده و به شبستان حاج آقا حسین نیز معروف بوده است.بوده‌است) . »
** <small> مجله مشکوة ,مشکوة، بهار 1384۱۳۸۴ - شماره 86</small>
** <small> ویکی فقه ،فقه، مسجد جامع گوهرشاد مشهد، یکی از مسجدهای مشهور ایران و جهان اسلام و یادگاری ارزشمند و ماندگار از هنر و معماری تیموریان است.</small><ref>[http://wikifeqh.ir/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AFمسجد_گوهرشاد#%D8%B4%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7شبستان‌ها ویکی فقه]</ref>
=== دربارهٔ او از دیدگاه شاگردان و پژوهشگران ===
* « جا دارد از مرحوم آیت الله حاج میرزا حسین فقیه سبزواری نیز یاد کنیم. وی تحصیلکرده [[نجف]] و از شاگردان مرحوم [[آخوند خراسانی|آخوند]] بود که در [[مسجد گوهرشاد]] [[نماز جماعت|اقامه جماعت]] می‌کرد. تدریس [[درس خارج|خارج]] داشت. فردی بسیار وارسته و ساده زیست و مورد توجه و علاقه مردم بود [[وجوهات شرعی|وجوهات]] به دست وی می‌رسید و برای مسکن اهل علم بسیار کوشید. زمین‌های کوی طلاب توسط وی در اختیار طلاب قرار گرفت.»
** <small> [[کاظم مدیر شانه‌چی|کاظم مدیر شانه چی]] از دریافت کنندگان [[مجتهد|اجازه اجتهاد]] و [[حدیث]] از میرزا حسین فقیه سبزواری در مصاحبه با؛ [[کیهان (روزنامه)|کیهان]]</small><ref>[https://www.magiran.com/article/1619987 مصاحبه کیهان با کاظم مدیر شانه چی دریافت کننده اجازه علمی از میرزا حسین فقیه سبزواری]</ref>
* «مرحوم فقیه سبزواری، انسانی پرهیزکار، متقی، سلیم النفس، بذله گو و خوش مشرب بود. تنها به تدریس و اقامه جماعت قانع نبود. بر این باور بود که در راه خدمت به مردم مسلمان، از هرگونه امکانات مشروع و معقول باید استفاده نمود. او با ارباب طریقت و عرفان و سران قدرت نظام در ارتباط بود و از علنی شدن تماس‌های خود پرهیز نمی‌کرد. در سیاست مشی خاصی را دنبال می‌کرد. اهل تسامح بود. زیاد روی داوری‌های مردم و توده‌های عوام و حسن و قبح آنان تکیه نمی‌کرد. راهی را که به نظر خودش درست می‌رسید دنبال می‌کرد. او با گرو گذاشتن حیثیت اجتماعی خود می‌کوشید منشأ خیر برای افراد بی بضاعت و مسمند باشد. ایشان پناه افرادی بود که در دوره ستمشاهی دستشان از همه جا کوتاه بود. اقدامات به موقع ایشان ده‌ها نفر از کسانی را که به دلایل سیاسی یا بر حسب قوانین زورمندان نظام، به اعدام محکوم شده بودند، از مرگ نجات داد. فقیه سبزواری، انسان وارسته ای بود و روحی مهربان و جمع گرا داشت و سعادت خودرا در سعادت هم نوعان خود می‌جست و در این راه از هیچ کوششی دریغ نمی‌کرد. تقوا و تقیه مرحوم فقیه سبزواری، همه شبهاتی را که نسبت به ایشان در ذهن منتقدین به وجود می‌آمد، بر طرف می‌ساخت. پاکی و بی‌آلایشی و ساده زیستی فقیه سبزواری، همه چیزرا تحت الشعاع قرار می‌داد .»
:* <small> غلامرضا جلالی</small><ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20130120101437-9316-250.pdf غلامرضا جلالی ، منادی رضوان ، شمه ای از حیات معنوی آیة الله میرزا حسین فقیه سبزواری ، صفحه ۱۵ ، مجله نگاه حوزه ، ویژه حوزه خراسان ، ضمیمه مجله حوزه ، شماره ۱۸ - ۱۷ ، سال دوم ، مرداد و شهریور]</ref>
* « بازاری‌ها و مردم عامی، به ایشان خیلی اقبال داشتند از لحاظ این که ایشان خیلی با مردم می‌جوشید یعنی مثلاً فرض کنید یک کسی اگر در تپل محله و نوغان یا در یک راه دوری از ایشان دعوت می‌کرد به یک آبگوشت خالص و چیز دیگری جز آبگوشت نبود، ایشان می‌رفت و با آنها حشر داشت. این بود که مردم عامی و اینها هم، خیلی به ایشان توجه داشتند .»
** <small> کاظم مدیر شانه چی</small><ref>[http://ayatollahfaghihesabzevari.ir/1398/06/07/گفتگو-با-استاد-شانه-چی/ متن گفتگوی ویدئویی با استاد کاظم مدیر شانه چی پیرامون شخصیت و خدمات مرحوم فقیه سبزواری]</ref>
=== دربارهٔ فعالیتهای اجتماعی او ===
* « فقیه سبزواری که از شاگردان آقای نایینی بود ،بود، و در رشته فقه و اصول در مشهد تدریس داشت ،داشت، از نظر اجتماعی منحصر به فرد بود و تا جای ممکن به مشکلات مردم رسیدگی می کردمی‌کرد .»
** <small> فیلسوفان ،فیلسوفان، فقیهان و ادیبان دهه 20۲۰ از زبان آیت الله میرزا حسن صالحی ( از شاگردان میرزا حسین فقیه سبزواری)، شهرآراشهرآرا، ،حوزه، حوزه۱۱، ،یکشنبه، 11 ، یکشنبه ، 15۱۵ مرداد 1391</small><ref>[http://shahraraonline.ir/shahrara/page,1391,5,15,11,00.html شهرآرا آنلاین ، نسل درخشان حوزه علمیه مشهد . ]</ref><ref>[http://ayatollahfaghihesabzevari.ir/1398/07/15/%d9%86%d8%b3%d9%84نسل-%d8%af%d8%b1%d8%ae%d8%b4%d8%a7%d9%86درخشان-%d8%ad%d9%88%d8%b2%d9%87حوزه-%d8%b9%d9%84%d9%85%db%8c%d9%87علمیه-%d9%85%d8%b4%d9%87%d8%afمشهد/ نسل درخشان حوزه علمیه مشهد ، غلامرضا جلالی ]</ref>
* « او با گرو گذاشتن حیثیت اجتماعی خود می‌کوشید منشأ خیر برای افراد بی بضاعت و مستمند باشد. ایشان پناه افرادی بود که در دوره ستمشاهی دستشان از همه جا کوتاه بود. اقدامات به موقع ایشان ده‌ها نفر از کسانی را که به دلایل سیاسی یا بر حسب قوانین زورمندان نظام، به اعدام محکوم شده بودند، از مرگ نجات داد. فقیه سبزواری، انسان وارسته ای بود و روحی مهربان و جمع گرا داشت و سعادت خودرا در سعادت هم نوعان خود می‌جست و در این راه از هیچ کوششی دریغ نمی‌کرد. »
** <small> غلامرضا جلالی ،جلالی، منادی رضوان ،رضوان، شمه ای از حیات معنوی آیة الله میرزا حسین فقیه سبزواری ،سبزواری، صفحه ۱۵ ،۱۵، مجله نگاه حوزه ،حوزه، ویژه حوزه خراسان ،خراسان، ضمیمه مجله حوزه ،حوزه، شماره ۱۸ - ۱۷ ،۱۸–۱۷، سال دوم ،دوم، مرداد و شهریور 1375</small><ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20130120101437-9316-250.pdf غلامرضا جلالی ، منادی رضوان ، شمه ای از حیات معنوی آیة الله میرزا حسین فقیه سبزواری ، صفحه ۱۵ ، مجله نگاه حوزه ، ویژه حوزه خراسان ، ضمیمه مجله حوزه ، شماره ۱۸ - ۱۷ ، سال دوم ، مرداد و شهریور 1375]</ref>
* « مرد یافتم ایشان را. خیلی برای مردم کار می‌کرد. کارهای شخصی اش را خودش انجام می‌داد. حتی در منزلش گاو را خودش می‌دوشید. خیلی متواضع بود. »
** <small> سید مهدی طباطبایی در گفتگو با علیرضا نوروزی</small><ref>[https://www.instagram.com/p/BXxxQGHg_CM/?taken-by=alireza__norouzi گفتگوی علیرضا نوروزی با سید مهدی طباطبایی]</ref>
* « درسال ۱۳۶۱ هجری قمری برابر با ۱۳۲۱ شمسی که بر اثر جنگ بین‌الملل دوم، ایران به اشغال قوای اجانب درآمده و کشور دچار قحطی و کمیابی غلات و خواروبار گردیده و شهر مشهدرا نیز گرسنگی فراگرفته و زندگی را بر مردم ناگوار و دشوار ساخته بود. علاوه بر کمبود مواد غذایی، افزایش سرسام آور قیمت هانیز، طبقات ناتوان و فقیر را به استیصال و بیماری و درماندگی کشانده بود و به دلیل کمبود و گرانی نان، بسیاری از فقرا از گرسنگی مردند، میرزا حسین فقیه سبزواری بپاخاسته، با همت عالی و تلاش بسیار، با تهیه متجاوز از یکصد وشصت هزار کوپن نان و توزیع بین فقرا در طول یک سال قحط زده. آنان را از گرسنگی و مرگ نجات دادند. از خدمات دیگر میرزا حسین در طول چند سال پس از جنگ جهانی ذوم، تهیه و تدارک مقادیر بسیاری ذغال و پوشاک گرم و پتو و پوستین؛ و توزیع بین فقرا برای محافظت آنان از سرمای سخت و شدید زمستان مشهد و اطراف مشهد بود»
:* <small> محمد ناصری و حسین نوغانی، صفحه 83،۸۳، عمری پرافتخار، زندگی‌نامه میرزا حسین فقیه سبزواری. بورس کتاب، مشهد، 1346</small>
* « آیتالله حاج میرزا حسین سبزواری مشهور به «فقیه سبزواری»، اهتمام زیادی به کارگشایی و حل مشکلات مومنینمؤمنین و به ویژه طلاب و فضلای حوزه علمیه داشت . او فقیهی بزرگ و جامع معقول و منقول بود . ایشان در عین مراتب بالای علمی. .بسیار متواضع. خوش‌اخلاق.خوش اخلاق .گرم و گیرا و مهربان بود و سعی و اهتمام زیادی در خدمت به مردم و طلاب داشت. در سال 1331 ه۱۳۳۱ ه.ش در مشهد سیل شدید آمد که باعث تخریب بسیاری از خانه هایخانه‌های مردم شد . آیت الله فقیه سبزواری برای افراد فقیر و بی بضاعت که توان ساخت خانه و تعمیر آن نداشتند خانه هاییخانه‌هایی را بنا نمود . این خانه هاخانه‌ها در منطقه خیابان نخریسی و خواجه ربیع مشهد واقع شده استشده‌است .»
** <small> حسن طالبیان شریف ،شریف، خبرگزاری تسنیم ،تسنیم، 11۱۱ تیرماه 1398</small><ref>[https://tn.ai/2045235 خبرگزاری تسنیم]</ref>
* « امروز که یکشنبه ۱۵ / ۴ / ۱۳۸۲ شمسی و ۶ جمادی الاولی ۱۴۲۴ قمری بود ،بود، در بنده منزل حسب المعمول همه روزه جمعی حضور داشتند سخن از خصال پسندیده مرحوم آیه الله فقیه سبزواری و حالت تواضع و نوعدوستی ایشان به میان آمد . آقای حاج شیخ عبدالعلی ناصری برزنانی که سابقاسابقاً از طلاب مشهد بوده و چندین سال است که از ائمه جماعت سبزوار می باشدمی‌باشد نقل کرد که درسال هاییدرسال‌هایی که در مشهد از جمله طلاب بودم مریض شدم . دکتر مرضم را سل تشخیص داد خیلی پریشان شده و صبحی بود به خانه مرحوم آقای فقیه سبزواری رفته و قضیه را به مرحوم آقا گفتم. آقا دستور دادند تا درشکه حاضر کنند و فورافوراً خودشان با من در درشکه نشسته و به بیمارستان شاهرضا رفتیم و مرا به بخش مربوط به مرضم برده و بستری نموده و سفارش اکید به آقایان دکترها و پرستاران نمودند که ناصری از خودمان است آن هاآن‌ها هم با کمال احترام قبول کردند و در مدتی که در بیمارستان بودم از من کمال مراقبت نمودند تا رفع بیماری و خطر شد و آقا در بیمارستان به عیادتم تشریف آورد و پول داد و احسان فراوان کرد . رحمه الله علیه .»
:* <small> سید مصطفی سیادتی ،سیادتی، دست نوشته کتاب سبزوار در قرن چهاردهم هجری ،هجری، فصل علمای سبزوار، زندگی نامهزندگی‌نامه آیت الله میرزا حسین فقیه سبزواری</small><ref>[http://ayatollahfaghihesabzevari.ir/1398/07/13/%d8%b2%d9%86%d8%af%da%af%db%8cزندگی-%d9%85%d8%b1%d8%ad%d9%88%d9%85مرحوم-%d8%a2%db%8c%d9%87آیه-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87الله-%d8%a7%d9%84%d8%b9%d8%b8%d9%85%db%8cالعظمی-%d8%ad%d8%a7%d8%acحاج-%d9%85%db%8c%d8%b1%d8%b2%d8%a7میرزا-8/ وبسایت آیة الله فقیه سبزواری]</ref>
* «چون قریب هزار خانوار فقرا که بیشتر کاسب جزء و نساج بودند و تمام سرمایه آنها و آلات کسب آنها از دست رفته بود من چند هیئت از اشخاص خیر و باهمت تعیین کردم که در مسیر سیل خانه‌ها را بازدید کنند اغنیا را بحال خود گذارند و متوسطین و فقرا را احصا کنند برای متوسطین که دارای اعتبار هستند از بانک رهنی قرض گرفته شود و برای فقرا خانه ساخته شود و چون وجوه رسیده از مرکز کافی برای معاش روزانه فقراء و ساختمان خانه بقدر کفایت نبود من دعوتی از علماء و وجوه اهل شهر کردم و پیشنهاد کردم که هرکس استطاعت دارد یک یا چند خانه و کسانی که استطاعت کافی ندارند مشترکاً یک خانه برای فقرا بسازند و حدود تخمینی مخارج هرخانه مشتمل بر دو الی سه اتاق و موافق آن هزار و پانصد الی دو هزار تومان برآورد شد و جمعی از تجار بیست خانه تقبل کردند که بسرپرستی آقای حاج میرزا حسین فقیه سبزواری ساخته شود و اشخاصی هم تقبل کردند که پول یک خانه بدهند بشرط آنکه من متکفل ساختن آن بشوم که جمعاً قریب سی هزار تومان دادند یک خانه هم خود من و یک خانه آقای بدر نایب التولیه و یک خانه سرتیپ معزی فرمانده لشکر خراسان تقبل کردیم و ساختیم و خلاصه من مشغول به ساختمان بیست خانه شدم و چون در چند ماه قبل از آن سی و سه هزار تومان سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی برای من فرستاده بود که بمصرف معاش فقرای مهاجر برسد ولی هنوز بمصرف نرسیده بود با تحصیل اجازه از سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی هیجده خانه از آن پول ساخته شد و چون فصل تابستان بود خانه‌ها بزودی تمام شده و بفقرائی که سیل منازل آنها را خراب کرده بود مجانی واگذار گردید بعلاوه یک آب انبار برای آن خانه‌ها ساخته شد و در نظر داشتم مسجدی روی آب‌انبار بنا کنم ولی بواسطه نبودن اعتبار موفق به آن نشدم. صد خانه هم از اعانه آستانه مقدسه و بعضی تجار ساخته شده به فقرا واگذار گردید که مجموعاً در حدود یکصد و چهل خانه ساخته شده بفقرائی که هیچگونه استطاعت نداشتند اعم از مالک خانه‌های خراب یا مستأجرین آنها داده شد در حالیکه مجموع خانه‌هائی که از سیل خراب شده یا شکست فاحشی به آن رسیده تقریباً هزار و پانصد خانه بود ولی اشخاص متمکن خود خانه ساختند و اشخاص متوسط هم با قرض از بانک رهنی یا غیر آن تا درجهٔ رفع حاجت کردند.»
** <small>سید محسن صدرالاشراف استاندار خراسان</small><ref>وحید، شهریور 1350 - شماره 93</ref>
=== درگذشت ===
* « فقیه سبزواری، در روز شنبه ۲۴ شوال ۱۳۸۶ هجری قمری برابر با ۱۳۴۵ هجری شمسی، در ۷۷سالگی، راه ناهموار دنیای ماده را به آخر رساند و روحش به دار قرار پرگشود.
از ایشان به هنگام فوت، جز خانه مسکونی واقع در فلکه شمالی حضرت، چیزی برای فرزندان نماند.
جنازه ایشان در میان انبوه جمعیت تشییع شد و برابر وصیت کنار محراب مدرس باغ رضوان که خود در آن تدریس می‌نمود، دفن شد. قبر ایشان امروزه با فاصله نه چندان دور از آرامگاه [[طبرسی|شیخ امین الدین طبرسی]] در فضای سبز که بر بقایای باغ رضون احداث شده‌است، قرار دارد .»
:*<small> غلامرضا جلالی</small><ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20130120101437-9316-250.pdf غلامرضا جلالی ، منادی رضوان ، شمه ای از حیات معنوی آیة الله میرزا حسین فقیه سبزواری ، صفحه ۱۵ ، مجله نگاه حوزه ، ویژه حوزه خراسان ، ضمیمه مجله حوزه ، شماره ۱۸ - ۱۷ ، سال دوم ، مرداد و شهریور]</ref>
== پیوند به بیرون ==
http://ayatollahfaghihesabzevari.ir/
| 