سید محمد خاتمی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
صفحه را خالی کرد برچسب: خالی کردن |
خنثی‌سازی ویرایش 141514 توسط Sonia Sevilla (بحث) برچسب‌ها: خنثی‌سازی جمع عربی واژگان فارسی |
||
خط ۱:
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 260
| image1 = Mohammad Khatami.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = آنچه من پیشنهاد می‌کنم [[گفتگوی تمدنها|گفتوگو میان تمدنها و فرهنگ]]هاست. در اولین گام می‌گویم که نمایندگان فرهنگ‌ها و تمدنها، سیاستمداران نیستند؛ بلکه فیلسوفان، عالمان، هنرمندان و فرهیختگانی‌اند که فرهنگ و تمدن را نمایندگی می‌کنند.
| image2 = World Economic Forum Annual Meeting Davos 2007.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = با [[w:en:Dialogue|گفتوگو]] زبان همگانی پیدا می‌شود و با زبان همگانی، اندیشهٔ همگانی بنیان می‌گیرد و با اندیشهٔ همگانی، رویکرد یکسان در برابر جهان و رویدادهای جهانی برمی‌آید؛ پس، سرانجامِ گفتوگو، همدلی و همزبانی است.
}}
{{مجموعه محمد خاتمی}}
[[سید]] '''[[W:سید محمد خاتمی|محمد خاتمی]]''' ({{تلفظ|Fa-ir-khatami (1).ogg}}؛[[w:۲۹ سپتامبر|۲۹ سپتامبر]] [[w:۱۹۴۳ (میلادی)|۱۹۴۳]]، [[اردکان]]) [[w:en:Erudition|دانشور]]، [[فقه|فقیه]] [[تشیع|شیعه]] و سیاستمدار برجستهٔ [[اصلاح‌طلبان ایران|اصلاح‌طلب]] [[ایرانی]] با پیشینهٔ [[w:en:Bachelor of Philosophy|کارشناسی فلسفه]] و [[w:en:Master of Education|کارشناسی ارشد علوم تربیتی]]، [[w:en:Librarian|کتابداری]] و [[w:en:Journalism|مطبوعاتی]] است. رئیس شورای [[w:مجمع روحانیون مبارز|مجمع روحانیون مبارز]] (۲۰۰۵ - )، بنیانگذار و رئیس [[w:بنیاد باران|بنیاد باران]] (۲۰۰۵ - ) می‌باشد.<ref name="زندگی نامه">{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/biography.html|عنوان=زندگی نامه|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>{{سخ}}
محمد خاتمی مقام‌های پیشین پنجمین [[رئیس جمهور ایران]] پس از [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] و پیش از [[محمود احمدی‌نژاد]] (۳ اوت ۱۹۹۷ - ۳ اوت ۲۰۰۵)؛ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی پس از [[w:عبدالمجید معادیخواه|عبدالمجید معادیخواه]] و پیش از [[علی لاریجانی]] (۱۲ سپتامبر ۱۹۸۲ – ۲۴ مه ۱۹۹۲)؛ رئیس [[w:سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران|سازمان اسناد و کتابخانه ملی]] (۱۹۹۲ - ۱۹۹۷)؛ سرپرست [[w:مؤسسه کیهان|مؤسسهٔ مطبوعاتی کیهان]] (۱۶ نوامبر ۱۹۸۰ - نوامبر ۱۹۸۲)؛ نمایندهٔ نخستین [[مجلس ایران|مجلس شورای اسلامی]] از [[w:حوزه انتخابیه اردکان|حوزهٔ انتخابیه اردکان]] پس از منوچهر یزدی <small>(دوره بیست و چهارم مجلس شورای ملی)</small> و پیش از سید محمد حسینی‌نژاد (۲۸ مه ۱۹۸۰ – ۲۴ اوت ۱۹۸۲) را برعهده داشته است.<ref name="زندگی نامه" /> {{سخ}}
محمد خاتمی فرزند [[w:en:Ayatollah|آیت‌الله]] [[سید روح‌الله خاتمی|روح‌الله خاتمی]] است، از هنگام پیروزی در [[w:انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۷۶)|انتخابات ۲ خرداد ۱۳۷۶]]، رهبر معنوی [[w:en:Political faction|جناح سیاسی]] [[اصلاح‌طلبان ایرانی]]، باورمند به یک [[w:en:Islamic republic|جمهوری اسلامی]] و پایبند به [[قانون اساسی ایران|قانون اساسی ج.ا ایران]]، شمرده می‌شود.<ref name="زندگی نامه">{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/biography.html|عنوان=زندگی نامه|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref> اگر چه تحقق بسیاری از اصلاحاتی که در سیاست‌ها و برنامه‌های دولتش اندیشه شده بود، بی‌اثر ماند، اما او همچنان [[w:en:Figurehead|سرچهرهٔ]] جنبش اصلاح‌طلبی است.<ref name="themuslim500">{{یادکرد وب |نشانی=http://themuslim500.com/profile/mohammad-khatami|عنوان=H.E. Sayyid Mohammad Khatami|اثر=The 500 Most Influential Muslims}}</ref> از برای طرح پیشنهادی‌اش به سازمان ملل متحد، ''[[گفتگو میان تمدنها]]''، شهرت بین‌المللی یافت؛ جنبشی در مقابله با ''[[w:en:Clash of Civilizations|برخورد تمدنها]]''. خاتمی فعالیت خود را برای گفتگوی بین‌تمدنی و اصلاحات داخلی از راه دو سازمان غیر دولتی که بنیاد نهاده و بر آن ریاست دارد، ادامه می‌دهد. در بیانیهٔ مشترکی با [[ماهاتیر محمد]] (در ۲۵ مه ۲۰۱۵)، خواستار پایان دادن به [[w:en:Shia–Sunni relations -|خشونت سنی-شیعه]] شد. <ref name="themuslim500" /><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1169.html|عنوان=درخواست مشترک سید محمد خاتمی و ماهاتیر محمد|تاریخ= ۴ خرداد ۱۳۹۲|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref> {{سخ}}
این نوشتار، دربرگیرندهٔ بیش از هزار [[نقل قول]] تاریخ‌گذاری‌شدهٔ خاتمی از منابع گوناگون است، همچنین ببینید:
:'''[[گفتاوردها درباره سید محمد خاتمی|دیدگاه‌ها درباره خاتمی]]''': سخنان دربارهٔ او و دولتهای [[w:دولت هفتم جمهوری اسلامی ایران|هفتم]] - [[w:دولت هشتم جمهوری اسلامی ایران|هشتم]] [[ایران]].
:'''[[گفتاوردهای سید محمد خاتمی درباره آزادی|آزادی در سخنان خاتمی]]''': نقل قول‌های او دربارهٔ [[آزادی]].
:'''[[گفتاوردهای سید محمد خاتمی درباره افراد|سرشناسان در سخنان خاتمی]]''': گردآمده‌ای از [[گفتاورد]]های اودربارهٔ [[w:en:Notability|سرشناسان]] و [[w:en:Official|مقام‌ها]].
== گفتاوردها ==
<small>متنِ پررنگ، متنی است که در زیر تصاویر به‌کار رفته.</small>{{سخ}}
<small>برخی گفتاوردهایی که در زیر تصاویر آمده است، ممکن است کمی ویرایش محتوایی شده باشد.</small> {{سخ}}
<small>همهٔ پرونده‌هایی که در این صفحه به‌کار رفته است از [[w:انبار ویکی‌مدیا|انبار ویکی‌مدیاست]] و ممکن است که پیوستگی زمانی-مکانی با گفتار نداشته باشد.</small> {{سخ}}
<small>به محمد خاتمی با لقب‌های [[w:en:Sayyid|سیّد]]، [[w:en:Hujjat al-Islam|حُجتُ الاسلام]]، [[w:en:Excellency|عالی‌جناب]] و [[w:en:Doctor (title)|دکتر]] اشاره می‌شود.</small>
=== [[w:خودزندگی‌نامه|خود-زندگی‌نامه]] ===
* «بزرگترین عامل مؤثر در شخصیت و ذهنیت من، [[سید روح‌الله خاتمی|پدرم]] و خصوصیات ممتاز علمی، اخلاقی و اجتماعی او بود که به ما آموخت که با روشن‌بینی و آشنایی با زمان و مکان چگونه می‌توان [[دین]] را آنگونه فهمید و پذیرفت که پاسخگوی همهٔ پرسش‌ها و نیازهای معنوی و روحی و مادی [[زندگی]] باشد.»
* «من دورهٔ ابتدایی و دبیرستان را در [[اردکان]] گذرانده‌ام و ضمن آن بخش های مهمی از مقدمات [[w:زبان‌شناسی|علوم]] [[عربی]] و [[فقه|دینی]] را آموخته‌ام و از جمله استادان من در اردکان، [[سید روح‌الله خاتمی|پدرم]] بود که با وجود عُلَوِ مقام علمی، زحمت تدریس قسمت‌های مهم از ادبیات عرب، [[w:واژه‌شناسی|صرف و نحو]]، [[w:معانی|معانی]]، [[w:علم بیان|بیان]] و [[w:منطق|منطق]] را برای ما خود به عهده گرفت.»
* «در سال ۱۳۴۴ برای ادامه تحصیلات جدید به [[w:دانشگاه اصفهان|دانشگاه اصفهان]] رفتم و در رشته فلسفه (فلسفه جدید) شروع به تحصیل کردم و در ضمن تحصیلات علوم دینی را در [[w:حوزه علمیه اصفهان|حوزهٔ علمیهٔ اصفهان]] طی کردم و سطوح عالیه [[فقه]] و [[w:اصول فقه|اصول]] و بخش‌های مقدماتی فلسفهٔ اسلامی را در همین حوزه گذراندم.»
* «در سال ۱۳۴۸ بعد از اخذ درجهٔ لیسانس برای طی دورهٔ [[خدمت وظیفه عمومی|خدمت وظیفه]] به [[تهران]] اعزام شدم و به عنوان افسر وظیفه (ستوان دوم) دورهٔ خدمت را گذراندم. در همین دوره بود که در آزمون کارشناسی ارشد (فوق لیسانس) [[دانشگاه تهران]] شرکت کردم و پذیرفته شدم.»
* «تحصیل در این مقطع را همزمان با خدمت وظیفه آغاز کردم و در موقعیتی قرار گرفتم که باز هم پیشنهاد بورس تحصیلی و امکان ادامه تحصیل در دوره دکترا در [[آمریکا]] وجود داشت، ولی من ترجیح دادم که تحصیلات جدید در این مرحله را رها و برای تکمیل تحصیلات حوزوی خود به [[قم]] مراجعه کنم.»
* «در سال ۱۳۵۳ با خانواده معتبر و ریشه‌دار [[موسی صدر|صدر]] - [[w:علی‌اکبر صادقی|صادقی]] پیوند خوردم و از نعمت‌های بزرگ خداوند به این بندهٔ کوچک، او ازدواج با [[زهره صادقی|زنی بافضیلت، صبور و مهربان از خانوادهٔ مهم صدر و صادقی بود]]. بدون تردید اگر موفقیتی در زندگی علمی و اجتماعی خود داشته‌ام بخش مهمی از آن مرهون همراهی، همفکری و عنایت همسر خوبم بوده است و حاصل ازدواج ما سه فرزند عزیز و خوب، دو دختر و یک پسر است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">برگرفته از بخش زندگی‌نامهٔ وبگاه او</span> <ref name="زندگی نامه" />
<center>
<gallery>
Ruhollah Khatami and Mohmmad Khatami in chidlhood.jpg|در ۱۳۲۷ش، پنج سالگی؛{{سخ}} همراه پدرش [[روح‌الله خاتمی]]
Mohammad Khatami in 1954.jpg|در ۱۳۳۳ش، یازده سالگی؛{{سخ}}دانش‌آموزی دبستان.
Mohammad Khatami in 1961 (Black and White).jpg|در ۱۳۴۰ش، هجده سالگی؛{{سخ}} دورهٔ اول طلبگی.
Mohammad Khatami in the 1960s.jpg|در ۱۳۴۵ش، بیست‌و‌دو سالگی؛ {{سخ}} دانشجویی.
Mohammad Khatami in military service uniform.jpg| در ۱۳۴۹/۵۰ش، بیست‌و‌هفت سالگی؛ {{سخ}}[[خدمت وظیفه عمومی]].
Mohammad Khatami in 1971.jpg|در ۱۳۵۰ش، بیست‌و‌هشت سالگی؛ {{سخ}} دورهٔ دوم طلبگی.
</gallery>
</center>
=== ۱۹۸۰ ===
<small>۱۱ دی ۱۳۵۸ تا ۱۱ دی ۱۳۵۹</small>
* «[[w:en:Federal government of the United States|آمریکا]] به عنوان بزرگترین قدرت مادی ضدِّ بشری که تاریخ تاکنون سراغ دارد، به جنگی تمام عیار علیه ملت ما دست زده است این جنگ، جنگ میان دو حکومت دو ملت و حتی دو نظام نیست تا بتوان بر سر منافع موسمی با هم کنار آمد و سازش کرد؛ جنگی است میان یک نطام که مظهر آن آمریکاست که سرشت و ماهیتی جز قلدری و چپاول ندارد و میان یک ملت که تمام سلاح و سرمایهٔ او ایمان و آرمان اوست و بر سر ایمان و آرمان نمی‌توان به هیچ وجه به مصالحه و سازش رسید.»<ref>{{یادکرد |نشریه=کیهان |تاریخ=۲۸ مرداد ۱۳۵۹|صفحه=۱۲}}</ref>
* «[[دولت شاهنشاهی ایران|رژیم شاه]] تا آخرین لحظه مورد حمایت آمریکا بود و بدین لحاظ است که مردم ما آمریکا را بزرگترین دشمن خود می‌دانند.»<ref>{{یادکرد |نشریه= اطلاعات |تاریخ=۲۴ مرداد ۱۳۵۹|صفحه=۲}}</ref>
* «ملت ما انتظار داشت که استقلال و آزادی که به قمیت خون ده‌ها هزار شهید به دست آمده است، مورد احترام قرار گیرد ولی طی دو سالی که از [[انقلاب ایران]] گذشته، آمریکا یک لحظه از توطئه علیه ایران غافل نمانده است.»<ref>{{یادکرد |نشریه=کیهان |تاریخ=۶ آذر۱۳۵۹ |صفحه=۱۲}}</ref>
=== ۱۹۸۱ ===
۱۱ دی ۱۳۵۹–۱۱ دی ۱۳۶۰
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header = ۱۹۸۱
| width = 240
| image1 =
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = واقعیت هر چه باشد اما تاریخ این حقیقت را ثبت رسانده است که دیگر دوران فرمانروایی بی چون‌وچرای [[w:en:Superpower|ابرقدرت‌ها]] بر دنیا به پایان رسیده است.
| image2 = KhatamiRafsanjani.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = برای دنیا روشن شده است که ملت ما زیر سلطهٔ هیچ کشوری نخواهد رفت، لذا همه مشکلاتی که برای کشور ما به وجود آمده به‌خاطر پافشاری روی این اصل [استقلال] بوده است.
}}
* «'''واقعیت هر چه باشد اما تاریخ این حقیقت را ثبت رسانده است که دیگر دوران فرمانروایی بی چون‌وچرای [[w:en:Superpower|ابرقدرت‌ها]] بر دنیا به پایان رسیده است.'''»
* «... لازم است که یکی از بلندترین فرازهای انقلاب را به ستایش بنشینیم و کار بزرگ [[گروگان‌گیری در سفارت ایالات متحده آمریکا|اشغال مرکز فرمانروایی آمریکا بر ایرانِ زمان شاه]] به‌وسیلهٔ دانشجویان مسلمان پیرو خط امام گرامی بداریم. این عمل بزرگ بود که توطئهٔ وحشتناک [[آمریکا]] را در زمینهٔ نفوذ در مراکز بالای تصمیم‌گیری و اجرایی جمهوری نوپای اسلامی خنثی کرد… گرچه کار مبارزه با آمریکای جهان‌خوار با اشغال لانهٔ جاسوسی و مرکز توطئهٔ آمریکا در ایران آغاز نشد و ختم این ماجرا به معنی پایان درگیری با آمریکا نیست، بلکه ماهیت انقلاب اسلامی بالضروره ایران را به میدان مبارزهٔ بی‌امان و آشتی‌ناپذیر با هر نیروی تجاوزگر و توسعه‌طلب و به‌خصوص آمریکا به عنوان ''شیطان بزرگ'' کشانده است…چهرهٔ دوست‌داشتنیِ عزیزانی که به این ابتکار شجاعانه دست زدند و عملشان مورد تأیید [[سید روح‌الله خمینی|امام]] و امت قرار گرفت، هیچگاه از خاطرهٔ تاریخ مبارزات خون‌بار اسلامی در این مملکت زدوده نخواهد شد.»
* «بیدار باشیم و خداترس و با درک نقش تاریخی که برعهده ماست، مقدّم‌دارندهٔ منافع امت بر منافع موسمی شخصی یا گروهی خویش [باشیم].»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۰ ژانویه ۱۹۸۱/ ۳۰ دی ۱۳۵۹؛ «یادداشت او در روزنامه کیهان، پس از پایان [[گروگان‌گیری در سفارت ایالات متحده آمریکا]]» </span><ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.tarikhirani.ir/fa/files/36/bodyView/69/کارتر.رفت....یادداشت.سید.محمد.خاتمی.همزمان.با.آزادی.گروگان‌ها.html | عنوان =یادداشت سید محمد خاتمی همزمان با آزادی گروگان‌ها | تاریخ =۳۰ دی ۱۳۵۹ | ناشر =tarikhirani.ir}}</ref>
* «باید متوجه این نکته باشیم که دشمن اصلی ما [[آمریکا]]ست و شگردها وشیوه‌هایی که آمریکا تا کنون به کاربرده است بر هیچ فرد عادی و عامی نیز پوشیده نمانده است ولی عجب که بسیاری از سیاست‌مردان وفادار به جهموری اسلامی ایران یا جریانات مدعی وفاداری به جمهوری اسلامی نیز از این خطرات و از این شگردها آگاهی ندارند یا چنان مشغول خویش هستند که مجال اندیشیدن به این خطرات را ندارد.»
* «باید همواره به این ملت تذکر داد که بزرگترین دشمن او [[آمریکا]]ست واز این پس هم خطری این مملکت را تهدید بکند، از ناحیهٔ آمریکاست.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲ فوریه ۱۹۸۱/ ۱۳ بهمن ۱۳۵۹؛ «نطق پیش از دستور، جلسه علنی مجلس» </span><ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13921113001545| عنوان=خاتمی: ایران نیازی به اروپا ندارد| تاریخ =۱۳ بهمن ۱۳۵۹ | ناشر =خبرگزاری فارس}}</ref>
* «'''برای دنیا روشن شده است که ملت ما زیر سلطهٔ هیچ کشوری نخواهد رفت، لذا همه مشکلاتی که برای کشور ما به وجود آمده به‌خاطر پافشاری روی این اصل بوده است.''' روزی که مردم با شاه مبارزه می‌کردند، او را به عنوان عامل و سمبل سیستم وابستهٔ آمریکایی می‌شناختند. بدین لحاظ می‌بینیم که بلافاصله نیروی اصلی انقلاب، مبارزه با امپریالیسم آمریکا را اساس هرگونه مبارزه برای استقلال قرار می‌دهد و این مبارزه در [[گروگان‌گیری در سفارت ایالات متحده آمریکا|اشغال لانه جاسوسی]] - که در واقع مرکز فرمانروایی آمریکا بر ایران بود - در اوج خود جلوه‌گر می‌شود.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۷ فوریه ۱۹۸۱/ ۱۸ بهمن ۱۳۵۹؛ «نطق پیش از دستور، جلسه علنی مجلس» </span><ref>{{یادکرد وب | نشانی =http://pasdareeslam.dte.ir/article_20772.html| عنوان =مشروح مذاکرات مجلس، ۱۸ بهمن ۱۳۵۹.| تاریخ =۱۸ بهمن ۱۳۵۹| ناشر =pasdareeslam.dte.ir}}</ref>
=== ۱۹۸۲ ===
۱۱ دی ۱۳۶۰ - ۱۱ دی ۱۳۶۱
{| style="float:center; background:none;border: 1px solid silver;{{Border-radius|35px}}; margin:15px; background-color:#F6F6F6;"
|-
|<div id="articlecount" style="width:100%; text-align:center; font-size:105%;">۱۲ سپتامبر ۱۹۸۲/ ۲۱ شهریور ۱۳۶۱ : آغاز وزارت خاتمی [[w:وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی|در فرهنگ و ارشاد اسلامی]]</div>
|-
|}
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header = ۱۹۸۲
| width = 240
| image1 = Mousavi - khatami 1985.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = باید نشان بدهیم که از نظر فرهنگی و فلسفی نیز می‌توانیم در جهان انقلاب کنیم.
| image2 = Ali Khamenei in Funeral of Ruhollah Khatami- Arg Mosque- Tehran.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 =این جامعه هویتی و فرهنگی جز اسلام ندارد، اگر استقلال و آزادی و مقابله با قدرت‌طلبانِ روزگار یک ارزش است، گرایش به اسلام و بازگرداندن جامعه به اسلام جدا از یک ارزش، یک رسالت آزادمردی و آزاداندیشی هم هست
}}
* «هنر یکی از مظلوم‌ترین پدیده‌ها در طول تاریخ بشر بوده است. هنر با احساس انسان سر و کار دارد و بخاطر همین نفس احساسی هنر است که همواره به عنوان ابزاری در دست صاحبان قدرت برای انجام هدف‌های انحرافی آنان بوده است .»
* «در دنیای امروز هیچ کشوری نمی‌تواند به طور مجرد زندگی کند. همه کشورها به همدیگر نیاز دارند و همین نیاز است که کشورها را به صورت استعماری درمی‌آورد ولی در اسلام چنین نیازی احساس نمی‌شود، مسلمان خود را صاحب یک رسالت الهی می‌داند و تبلیغ در زندگی یک اصل است. تمام رسالت پیامبران و نبی اکرم چیزی جز تبلیغ و بلاغ نیست، وظیفهٔ ما الهی است و '''باید نشان بدهیم که از نظر فرهنگی و فلسفی نیز می‌توانیم در جهان انقلاب کنیم''' .»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۳ نوامبر ۱۹۸۲/ ۲۲ آبان ۱۳۶۱ </span><ref>{{یادکرد |نشریه=اطلاعات|تاریخ=۲۳ آبان ۱۳۶۱|صفحه=۳}}</ref>
* «در [[اسلام]]، مرکز و محور آگاهی [[خدا]]ست، یعنی اول خدا-آگاهی و بعد خود-آگاهی.»
* «امروز بزرگترین رسالت ارشادی، مبارزه کردن با عواملی است که انسان را به صورت عروسک و ابزاری در دست استعمارگران درمی‌آورد.»
* «'''این جامعه هویتی و فرهنگی جز اسلام ندارد، اگر استقلال و آزادی و مقابله با قدرت‌طلبانِ روزگار یک ارزش است، گرایش به اسلام و بازگرداندن جامعه به اسلام جدا از یک ارزش، یک رسالت آزادمردی و آزاداندیشی هم هست''' .»
* «انقلاب ما در این راه افسانهٔ شکست‌ناپذیری سلطهٔ غرب و شرق را در هم شکست. در دهه‌های اخیر هیچ انقلابی در هیچ کجای جهان وجود نداشته که جز با اتکا به یکی از دو ابرقدرت بتواند روی پای خویش بایستد، اما انقلاب ما بدون اتکا به قدرتهای مادی روزگار است و از همین رو در زمینه سیاست، ارشاد مستلزم تبلیغ سیاست درست نه شرقی و نه غربی است.»
* «خطِّ فرهنگ و تبلیغ در این مملکت می‌بایست در خدمت انقلاب اسلامی و آنچه مردم مسلمان ما می‌خواهند قرار گیرد. اکثریت مردم ما این همه پایمردی را به خاطر اسلام می‌کنند پس احترام به افکار عمومی ایجاب می‌کند که خط تبلیغ ما در خدمت به خواست توده مردم که همانا اسلام است، باشد.»
* «در غرب و شرق انسانها خدا را گم کرده و مسخ فرهنگی و هویت شده‌اند. بزرگترین رسالت تبلیغی و انسانی برگرداندن انسانها به هویت اصلی خودشان است، مهمترین عامل مسخ‌کنندهٔ فرهنگی [[w:en:Westernization|غرب‌زدگی]] است که در بُعدهای سیاسی اجتماعی فرهنگی و …متظاهر می‌شود.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۹ نوامبر ۱۹۸۲/ ۸ آذر ۱۳۶۱؛«در جمع کارکنان وزارتخانهٔ فرهنگ و ارشاد اسلامی» </span> <ref>{{یادکرد |مقاله=خاتمی: مبارزه با عواملی که انسان را عروسک استعمار گران می‌کند بزرگترین رسالت ارشادی |نشریه=کیهان |تاریخ= ۹ آذر ۱۳۶۱ |صفحه=۱۷}}</ref>
=== ۱۹۸۳ ===
<small>۱۱ دی ۱۳۶۱–۱۱ دی ۱۳۶۲</small>
* [ به مقامات عربستان سعودی درباره حج] «بدانند که ایجاد مشکل بر سر راه سفر حجاج ایرانی به بیت الله الحرام مقابله مستقیم با خود این مردم است.»<ref>{{یادکرد وب| نشانی =http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13950405000502| عنوان = 33 سال پیش در چنین روزی. تأکید امام خمینی (ره) بر مسئله حجاب| تاریخ = ۳ و۴ تیر ۱۳۶۲| ناشر = روزنامه کیهان| صفحه = ۲}}</ref>
* «ماواقعا اگر اندکی خوش‌بینی را کنار بگذاریم باید بدانیم که عربستان سعودی در کار سفر حجاج محترم ایرانی به حج کارشکنی می‌کند و این بسیار برای ما جای تعجب است… گر چه ما هیچگاه انتظار رفتار برادرانه از دولت سعودی را با خودمان نداریم که منشأ و علل گوناگونی دارد که در این جا مجال ذکرش نیست ولی این انتظار را داریم که آنها واقع بینانه با مسائل برخورد کنند و سیاستی بر اساس واقع بینی برای خودشان در پیش بگیرند.»<ref>{{یادکرد وب| نشانی =http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13950405000502| عنوان = 33 سال پیش در چنین روزی. تأکید امام خمینی (ره) بر مسئله حجاب| تاریخ = ۳ و۴ تیر ۱۳۶۲| ناشر = روزنامه کیهان| صفحه = ۲}}</ref>
* «[[محمدرضا پهلوی|شاه]]، ایران را به اشغالِ آمریکا درآورده بود و درگیری ملت مسلمان ایران با این قدرت بزرگ بود. اسناد لانهٔ جاسوسی هم نشان‌دهندهٔ تمامی توطئه‌های این ابرقدرت جنایتکار است.»
* «جمهوری اسلامی به هنر بی‌هنرانی که پیش‌قراول نفوذ و سلطهٔ فرهنگی، نظامی و سیاسی بیگانه‌اند، نه تنها هیچ گونه احترامی نمی‌گذارد حتی به‌شدت با آن در خواهد افتاد و در صحنهٔ هنر با آن مبارزه خواهد کرد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱ فوریه ۱۹۸۳/ ۱۲ بهمن ۱۳۶۱؛ «در افتتاحیه جشنواره‌های تئاتر و فیلم فجر» </span><ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.farsnews.com/13941112000021| عنوان=خاتمی: استکبار جهانی ریشه همه پلیدی‌ها است| تاریخ =۱۲ بهمن ۱۳۶۱| ناشر =خبرگزاری فارس}}</ref>
=== ۱۹۸۴ ===
<small>۱۱ دی ۱۳۶۲ - ۱۱ دی ۱۳۶۳</small>
* «به همان میزان که [[انسان]] با خود بیگانه شود و از اصل خویش دور بماند، [[هنر]] نیز - که یکی از بارزترین مظاهر روح انسان است- دچار مسخ و انحراف می‌گردد.»
* «سوگمندانه در دنیای شهوت‌زده و مادّه‌گرای امروز، اوج مسخ هنری و فرهنگی را شاهد هستیم. در دنیایی که آدمی یا بندهٔ هواس خویش است یا اسیر هوای قدرتهای مادّی حاکم، طبیعی است که [[هنر]] نیز همچون [[ثروت]] و [[قدرت]] و [[تکنولوژی]] ابزاری باشد در دست آزمندی و فزون‌طلبی مستکبران و در خدمتِ بخشِ حیوانی وجودِ آدمی؛ و در نتیجه، همه چیز در خدمت تخریب و ویرانگری.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۸ فوریه ۱۹۸۴/ ۱۹ بهمن ۱۳۶۲؛ «پیام به نخستین شب شعر خواهران، سومین کنگرهٔ شعر و ادب و هنر، دههٔ فجر، مشهد»</span> <ref>{{یادکرد کتاب |عنوان =یادنامهٔ سومین کنگرهٔ شعر و ادب و هنر (اشعار و مقالات)| سال =بهار ۱۳۶۲| ناشر =اداره ی کل ارشاد اسلامی خراسان| صفحه =۲۱}}</ref>
* «من مطئمن هستم، وقتی ایمان پشتوانهٔ استعداد باشد، سیر بسیار شدید و شتابان خواهد بود.»
* «''کارهای [آثار] بچه‌های مسلمان''… ممکن است از این حرف، تحلیل‌های غلط و استفاده‌های فرصت‌طلبانه بشود که فقط کاری اسلامی است که مستقیماً از سوژه‌های صرفاً اسلامی سخن بگوید. هرگز اینطور نیست.»
* «منظورم از کار [اثر هنری] اسلامی، کاری است که بچه‌های مؤمن به اسلام در مسیر رفع یکی از مشکلات مهم جامعه عمل کنند. ممکن است خود نمایش رنگ مذهبی نداشته باشد، ولی در مسیر اسلام باشد.»
* «نباید جای ورزشگاه و مسجد را با هم اشتباه بگیریم، هم به مسجد و هم به ورزشگاه جفا کرده‌ایم. مسجد و ورزشگاه دو مقولهٔ خاص هستند.»
* «ما باید هنر را با مردم و با فرهنگ و با اسلام آشتی بدهیم. نباید بگوییم، نمایش [تئاتر] قالبی است که باید فقط در آن نماز خواند. این آشتی دادن هنر با اسلام نیست. معیارهای کلی اسلامی با دید فلسفی و جهان‌بینی اسلامی نسبت به ابعاد مختلف زندگی انسان باید تأمین شده باشد. چرا در هنر ما نباید یک لحظه تفریح باشد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۳۱ اکتبر ۱۹۸۴/ ۹ آبان ۱۳۶۳؛ «در جلسه بررسی اساسنامه جشنواره سراسری تئاتر فجر»</span> <ref>{{یادکرد |نام مقاله=سخنان حجة الاسلام سید محمد خاتمی وزیر ارشاد اسلامی در جلسه بررسی اساسنامه جشنواره سراسری تئاتر فجر|نشریه=مجلهٔ نمایش|تاریخ=دوره قدیم، آبان ۱۳۶۳|صفحه=۳ تا ۴}}</ref>
=== ۱۹۸۷ ===
<small>۱۱ دی ۱۳۶۵–۱۱ دی ۱۳۶۶</small>
* «غربیها چون خود و علم و تکنولوژی خود را مطلق می‌دانند، به تاریخ علوم و فرهنگ سایر ملل و حتی تمدن و آداب خود به چشم اشیاء موزه‌ای نگاه کرده و به میراث فرهنگی ملل مختلف چون اشیاء عتیقه‌ای نگاه می‌کنند که ابتدا باید در کاوش‌های خود آنها را کشف کنند و سپس مطابق نظم دلخواهشان عرضه شود.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۲ سپتامبر ۱۹۸۷/ ۲۱ شهریور ۱۳۶۶؛ «پیام به اولین کنگرهٔ بین‌المللی بزرگداشت ابونصر فارابی»</span><ref>{{یادکرد |نام مقاله=اولین کنگره بزرگداشت ابونصر فارابی در دمشق برگزار |نشریه=کیهان فرهنگی، شماره ۴۳|تاریخ=مهر ۱۳۶۶|صفحه=۵۸}}</ref>
=== ۱۹۸۹ ===
۱۱ دی ۱۳۶۷ – ۱۱ دی ۱۳۶۸
* «امروز راه و اندیشهٔ [[سید روح‌الله خمینی|امام]]، به صورت یک حرکت پایان‌ناپذیر و انقلاب پویا، سرنوشت امت اسلامی را به سوی کمال، آزادگی و استقلال تعیین می‌کند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۳ ژوئیه ۱۳۶۶/ ۲۳ تیر ۱۳۶۸؛ «در مراسم اربعین امام خمینی»</span> <ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=312|عنوان=دیدار میهمانان خارجی مراسم اربعین امام خمینی(ره) با رهبر انقلاب|تاریخ= ۲۳ تیر ۱۳۶۸|اثر=پايگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت‌الله‌العظمی سيدعلی خامنه‌ای}}</ref>
=== ۱۹۹۱ ===
<small>۱۱ دی ۱۳۶۹ - ۱۱ دی ۱۳۷۰</small>
* «وقتی که بر ورق‌های زرین تاریخ هنر این سرزمین می‌نگریم، بسا نامهای ماندگار و نقش‌ونماهای روح‌افزای فضای اندیشه، احساس و عاطفه ما را تسخیر می‌کندو زبان تحسین و تجمید ما از آن همه عشق و اشتیاق گشاده می‌شود.»
**۲<span style="color:#a1a1a1;"> مارس ۱۹۹۱/ ۱۱ اسفند ۱۳۶۹؛ «پیام به ششمین جشنواره تئاتر دانشجویان کشور»</span> <ref>{{یادکرد |نام مقاله=پیام حجت‌الاسلام و المسلمین سیدمحمد خاتمی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به ششمین جشنواره تئاتر دانشجویان کشور، اسفند ۱۳۶۹|نشریه= مجله دانشگاه انقلاب؛ شماره ۸۴ و ۸۵|تاریخ فروردین و اردیبهشت ۱۳۷۰|صفحه=۲۱ تا ۲۱}}</ref>
==== ''بیم موج'' ====
این کتاب، مجموعه‌ای از مقالات و [[w:en:Lecture|درس‌گفتارهای]] خاتمی در ۱۳۷۰ش/ ۱۹۹۱م است که عنوان آن برگرفتهٔ بیتی از غزلیات [[حافظ|حافظ شیرازی]] است: ''[[s:حافظ (غزلیات)/الا یا ایها الساقی ادر کاسا و ناولها|شب تاریک و بیم موج و گردابی چنین هایل/ کجا دانند حال ما سبکباران ساحل‌ها؟]]'' مقدمه‌اش در خرداد ۱۳۷۲/ مه ۱۳۷۲ نگاشته شده و نخستین بار ''مؤسسهٔ سیمای جوان'' آن را در بهار ۱۳۷۲ چاپ نمود.<ref name="بیم موج">{{یادکرد کتاب | عنوان =بیم موج| سال =بهار ۱۳۷۲| ناشر =مؤسسهٔ سیمای جوان|مکان =تهران| شابک =۹۶۴۹۱۰۴۸۰۱}}</ref>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header = ''بیم موج''
| width = 240
| image1 =Meister des al-Mubashshir-Manuskripts 002.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = در حوزهٔ [[w:en:Islamic philosophy|تفکر اسلامی]] دو آفت خانمان‌سوز وجود داشته و دارد: یکی [[w:en:Interpretation (philosophy)|تأویل]] و [[w:en:Eclecticism|التقاط]] و دیگری [[w:en:Religious fanaticism|جمود و تحجّر]]. وجه مشترک این دو آفت این است که هر دو از وحی الهی به نفع برداشتهای محدود و اهواءِ بشری صرف، نظر می‌کنند.
| image2 = Meister des al-Mubashshir-Manuskripts 003.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 =یکی چنان میدان را باز می‌کند که مرزهای احکام و ارزشهای الهی را می‌شکند و حرام‌های خدا را حلال می‌کند و دیگری به تناسب بینش محدود خود چندان عرصه را تنگ می‌گیرد که بسیاری از حلال‌های خدا را حرام. و نتیجهٔ هر دو، تضعیف دین است و گریز جامعه از آن.
}}
* «[[w:en:Religious fanaticism|تحجّر]] آفت مهمِ درونی دیانت است و به نظر می‌رسد که مهمترین عامل تحجّر، اُنس و دلبستگی نابه‌جا به عادتهای فکری و آداب اجتماعی و در نتیجه، تسرّی دادن اطلاق و قدسیّت دین به این عادت‌ها و آداب باشد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> نوشتار ۱: «احیاگر اسلام ناب»، صفحه ۳۲ </span><ref name="بیم موج" />
* «امروزه در صورتی تجربهٔ استقرار [[w:en:Theocracy|حکومت دینی]] موفّق خواهد بود که دین نه تنها قادر به حلِّ مشکلات و معضلات بشری و پاسخگویی به سؤال‌های لحظه به لحظه نوشوندهٔ انسانِ امروز و فردا باشد، بلکه منطقاً و عملاً بتواند برتری و توان بیشتر خود را نسبت به سایر آیین‌ها و مرام‌ها ثابت و مخاطبان خود را قانع کند. متفکّر دینی روزگار برای شناخت چنین اسلامی و کشف توانایی‌های آن در ادارهٔ زندگی پیچیدهٔ امروز و پیچیده‌ترِ فردا نیازمند بینشی تازه و اجتهادی متناسب با مقتضیات زمان و مکان است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> نوشتار ۱: «احیاگر اسلام ناب»، صفحه ۳۵ </span><ref name="بیم موج" />
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 240
| image1 =Entree principale DSC03221.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = آن طوری که من می‌فهمم، استراتژی فرهنگی یک جامعهٔ زندهٔ اسلامی بر منع نیست. علّتش هم این است که چنین چیزی امکان ندارد.
| image2 =Grande mosquee DSC03177.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = هر [[تمدن]]ی دو بار، یکی به گاه تولد و دیگر به هنگام مرگ، جامعه را دچار بحران می‌کند.
}}
* «'''در حوزهٔ [[w:en:Islamic philosophy|تفکر اسلامی]] دو آفت خانمان‌سوز وجود داشته و دارد: یکی [[w:en:Paraphrase|تأویل]] و [[w:en:Eclecticism|التقاط]] و دیگری [[w:en:Religious fanaticism|جمود و تحجّر]]. وجه مشترک این دو آفت این است که هر دو از وحی الهی به نفع برداشتهای محدود و اهواءِ بشری صرف، نظر می‌کنند. یکی چنان میدان را باز می‌کند که مرزهای احکام و ارزشهای الهی را می‌شکند و حرام‌های خدا را حلال می‌کند و دیگری به تناسب بینش محدود خود چندان عرصه را تنگ می‌گیرد که بسیاری از حلال‌های خدا را حرام. و نتیجهٔ هر دو، تضعیف دین است و گریز جامعه از آن.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> نوشتار ۲: «روشنی اندیشه و شکوه دیانت»، صفحه ۴۹–۵۰ </span><ref name="بیم موج" />
* «از نظر اسلام، انسان موجودی بی‌شکل نیست که فقط زمان و مکان، شکل‌دهندهٔ شخصیّت او باشند بلکه بشر صاحب فطرت و شأن ثابتی است که دین حقیقی، ملایم و سازگار با این شأن، راهِ ثابت و جاودانهٔ او را نشان می‌دهد و یکی از رازهای ثبات دین حقیقی و جاودانگی اسلام همین است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> نوشتار ۲: «روشنی اندیشه و شکوه دیانت»، صفحه ۷۸ </span><ref name="بیم موج" />
* «امیدها و بیم‌ها نسبت به این انقلاب نیز به تناست عظمت تحوّل، بزرگ‌اند. بیم از خطرات تهدیدکنندهٔ انقلاب و امید به آیندهٔ درخشان جامعهٔ انقلابی.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> نوشتار ۴: «بیم‌ها و امیدها»، صفحه ۱۳۲ </span><ref name="بیم موج" />
* «در روزگاری زندگی می‌کنیم که به جرأت می‌توان گفت که هیچ قدرتی نمی‌تواند میان ذهن یک انسان با آنچه در دنیا می‌گذرد، سدّی ایجاد کند. یعنی هر ذهنی بی‌هیچ‌گونه دفاع در معرض حوادثی است که در دنیا می‌گذرد یا جریاناتی که قدرتهای جهانی می‌کوشند به او القا کنند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> نوشتار ۴: «بیم‌ها و امیدها»، صفحه ۱۳۸ </span><ref name="بیم موج" />
* «'''آن طوری که من می‌فهمم، استراتژی فرهنگی یک جامعهٔ زندهٔ اسلامی بر منع نیست. علّتش هم این است که چنین چیزی امکان ندارد.'''»
* «طبعاً استراتژی دین زنده و پویایی چون اسلام که رو به آینده دارد، نمی‌تواند منع باشد. بلکه اساس سیاست راهبردی اسلام بر ایجاد مصونیّت است.»
* «ما با سه اسلام ارتجاعی، التقاطی و حقیقی روبرو هستیم. کدام یک از این سه اسلام، مبنای انقلاب ما بود و کدام یک از این سه می‌تواند نجات‌بخش و افتخارآفرین باشد؟
** <span style="color:#a1a1a1;"> نوشتار ۴: «بیم‌ها و امیدها»، صفحه ۱۵۹ </span><ref name="بیم موج" />
* «'''هر تمدنی دو بار، یکی به گاه تولد و دیگر به هنگام مرگ، جامعه را دچار بحران می‌کند.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> نوشتار ۵: «انقلاب ما و آیندهٔ اسلام»، صفحه ۱۷۴ </span><ref name="بیم موج" />
* «تمدّن غرب در وجه سیاسی آن خلاصه نمی‌شود، بلکه آن سوی سیاست یک نظام فکری و ارزشی وجود دارد که آن را هم باید شناخت و شیوهٔ رفتار با آن را کشف کرد و به‌کار گرفت.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> نوشتار ۵: «انقلاب ما و آیندهٔ اسلام»، صفحه ۱۸۸ </span><ref name="بیم موج" />
* «''[[w:en:Intellectual|روشنفکر]]'' به نظر من، کسی است که در زمان خود به سر می‌برد و مسائل انسان روزگار و تحوّلات زمانه را می‌شناسد یا دغدغهٔ شناخت آنها را دارد. چون آشنا به مسائل زمان است، اگر امیدی به حلِّ آن مسائل باشد به همین روشنفکر است. زیرا کسی که مسئله را نمی‌داند چه توقعی داریم که آن را حل کند؟»
** <span style="color:#a1a1a1;"> نوشتار ۵: «انقلاب ما و آیندهٔ اسلام»، صفحه ۲۰۲ </span><ref name="بیم موج" />
* «''دیندار'' کسی است که هستی را از قفسِ تنگِ مادّه بزرگتر می‌داند و انسان را اگرچجه برآمده از متن طبیعت می‌بیند اما نه آفریدهٔ آن؛ بلکه هر انسانی را از کلِّ طبیعت بزرگتر می‌داند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> نوشتار ۵: «انقلاب ما و آیندهٔ اسلام»، صفحه ۲۰۴ </span><ref name="بیم موج" />
* «''روشنفکر دیندار'' کسی است که برای انسانی که او را دوست دارد و مسائلش را می‌شناسد و نسبت به سرنوشت او احساس تعهّد می‌کند و به عقل و آزادی او احترام می‌گذارد. آری، برای این انسان، رسالتی الهی قائل است و آزادی را برای این انسان می‌خواهد و هر چه را که راه رشد و کمال انسان را سد کند، همان را ضدِّ آزادی می‌داند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> نوشتار ۵: «انقلاب ما و آیندهٔ اسلام»، صفحه ۲۰۴ </span><ref name="بیم موج" />
* «به روشنفکر بی‌دین تا می‌گویی خدا، می‌گوید انسان. به دیندار متحجّر تا می‌گویی مردم، می‌گوید خدا؛ اما روشنفکر دیندار می‌گوید «انسانِ خدایی»، آفریده‌ای که کشف و پرورش آن نیاز مبرم امروز و همیشه است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> نوشتار ۵: «انقلاب ما و آیندهٔ اسلام»، صفحه ۲۰۵ </span><ref name="بیم موج" />
=== ۱۹۹۲ ===
<small>۱۱ دی ۱۳۷۰ – ۱۱ دی ۱۳۷۱</small>
* «ما معتقدیم که باید با تبادل اندیشه در افراد مدافع نظام، مصونیت به وجود بیاوریم.»
* «لازمهٔ این کار این است که جامعه با آرای مخالفین مواجه شود ولی این مواجهه باید کنترل شده باشد.»
* «شاید آسان‌ترین راه را انسانهای سطحی مطرح می‌کنند، یعنی اینکه رقیب ما، اندیشهٔ مخالف ما، نباید اجازه حرف زدن داشته باشد و باید جلویش گرفته شود. اما واقعاً این راه‌حل مشکل ما را حل می‌کند؟ ملاک سلیقه کی باید باشد؟... استراتژی فرهنگی یک نظام نمی‌تواند بر منع قرار گیرد. در طول تاریخ اسلام اینگونه نبوده است. اندیشمندان اسلامی به استقبال اندیشه‌های دیگران می‌رفتند و لحظه به لحظه فرهنگ اسلامی را غنی‌تر می‌کردند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> آوریل ۱۹۹۲/ اردیبهشت ۱۳۷۰؛ «سخنرانی در دانشگاه تهران»</span><ref>{{یادکرد وب | نشانی =http://tarikhirani.ir/fa/news/30/bodyView/4527/0/استعفای.خاتمی.از.ارشاد؛.تجلیل.لاریجانی.از.روحانی.فرزانه.html| عنوان =استعفای خاتمی از ارشاد؛ تجلیل لاریجانی از روحانی فرزانه| تاریخ =بازنشر در ۳۱ تیر ۱۳۹۳ | ناشر =tarikhirani.ir}}</ref>
{| style="float:center; background:none;border: 1px solid silver;{{Border-radius|35px}}; margin:15px; background-color:#F6F6F6;"
|-
|<div id="articlecount" style="width:100%; text-align:center; font-size:105%;">۲۴ مه ۱۹۹۲/ ۳ خرداد ۱۳۷۱: پایان وزارت خاتمی [[w:وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی|در فرهنگ و ارشاد اسلامی]] با [[s:نامه استعفای محمد خاتمی از وزارت ارشاد|استعفای وی]]</div>
|-
|}
=== ۱۹۹۴ ===
<small>۱۱ دی ۱۳۷۲ – ۱۱ دی ۱۳۷۳</small>
==== ''از دنیای شهر تا شهر دنیا'' ====
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header = ''از دنیای شهر تا شهر دنیا''
| width = 250
| image1 =Joseph Noel Paton - Dante Meditating.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = [[اندیشه]]، باری از پدیده‌های شگفت‌انگیز عالم هستی و از اسرار بزرگ آفرینش است و پرسش از چیستی و نحوهٔ هستیِ آن، یکی از اساسی‌ترین پرسش‌های همیشه زنده است.
}}
با عنوان فرعی «سیری در اندیشهٔ سیاسی غرب»، اثری از خاتمی است که در شهریور ۱۳۷۳/ اوت ۱۹۹۴ نگارش آن را پایان برد.<ref>{{یادکرد کتاب | عنوان =از دنیای شهر تا شهر دنیا|سال =۱۳۷۷ | ناشر =نشر نی|مکان =تهران| شابک =۹۶۴۳۱۲۱۷۱۲}}</ref>
* «جامعه‌ای که در عمق جان خود پرسشی ندارد، [[تفکر]] ندارد و کسی که از تفکّر محروم است، [[زندگی]]اش همواره دستخوش امواج و عواملی خواهد بود که نه خود آنها را پدیدآورده است و نه قدرت و صلاحیّت هدایت زندگی را به جهتی مطلوب در میان این موج‌ها و عامل‌ها دارد؛ زیرا نه موج را می‌شناسد نه [[دریا]] را و نه هدفی را که باید به سوی آن برود و طبعاً نه وسایلی را که قادر به مهار امواج و جهت‌دادن کشتی زندگی او به ساحل امن باشد.
** درآمد؛ ص ۱۱ و ۱۲
* «اگر وضع ناگوار امروز مسلمانان نه چندان به اختیار خودشان پدید آمده است آیا امکان اختیار و انتخاب را نسبت به آینده نیز از دست داده‌اند؟ و اگر تغییر مسیر سرنوشت ممکن باشد آیا راهی جز رسیدن به مقام آگاهی و دستیابی به اندیشه وجود دارد؟ و آیا پیدایش پرسش‌های جدّی آغاز تفکّر نیست؟»
** درآمد؛ ص ۱۲
* «'''[[اندیشه]]، باری از پدیده‌های شگفت‌انگیز عالم هستی و از اسرار بزرگ آفرینش است و پرسش از چیستی و نحوهٔ هستیِ آن، یکی از اساسی‌ترین پرسش‌های همیشه زنده است'''.»
** درآمد؛ ص ۳۰
* «می‌توان مدعی شد که پیدایش [[فکر]] و ظهور جهان‌بینی خاص، معلول برقراری رابطهٔ خاص با «هستی» است. یعنی آنگاه که متفکری در برابر هستی (یا وجهی از آن) احساس دغدغه کرد و این دغدغه به‌صورت پرسش حقیقی، جان او را به هیجان آورد، حرکت فکر آغاز می‌شود و جهان‌بینی‌ها و اندیشه‌های متفاوت حاصل ماهیت پرسش و نوع جوابی است که به آن داده می‌شود.»
** درآمد؛ ص ۳۱
=== ۱۹۹۵ ===
<small>۱۱ دی ۱۳۷۳ - ۱۱ دی ۱۳۷۴</small>
* «آنچه سرنوشت جامعه‌ای را تعیین می‌کند، موقعیت و مقام تفکر و آزادی مطلوب جامعه است، اما خود امر کتابخوانی و کتابخانه در یک جامعه منوط به این است که آن جامعه از حیث تاریخی و اجتماعی در چه مکانتی از بلوغ و قدرت گزینش قرار دارد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> «گفتگو با مجله تحقیقات کتابداری در مقام ریاست کتابخانهٔ ملی ایران»</span><ref>{{یادکرد |نام مقاله=گفتگو با دکتر سید محمد خاتمی رئیس کتابخانهٔ ملی ایران|نشریه= مجله: تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی؛ ۱۳۷۴ - شماره ۲۱ و ۲۲ و ۲۳|صفحه=۴۹ تا ۶۰}}</ref>
==== ''آیین و اندیشه در دام خودکامگی'' ====
{{نقل قول۲|left| <center>'''''آیین و اندیشه در دام خودکامگی'''''</center> [[پرونده:Children at school - journal.pbio.1001463.g001.png|بی‌قاب|وسط]][[اندیشه]]، مایهٔ حیات آدمی و وجه امتیاز او از سایر موجودات است . اندیشه در صورتی خواهد بود که به ''پرسش'' بها داده شود و پرسش همیشه هست اما تنها در فضای امن و آزاد است که پرسش‌ها به روشنی و درستی مطرح می‌شوند و اندیشه را بارور می‌سازند؛والّا پرسش درونی و مخفی چون از میان نمی‌رود اگر سرکوب شود به ضدِّ اندیشه مبدّل می‌گردد.| بخش سوم: سخن پایانی}}
این کتاب با عنوان فرعی «سیری در اندیشه سیاسی مسلمانان در فراز و فرود تمدن اسلامی»، دربرگیرندهٔ [[w:en:Lecture|درس‌گفتارهای]] محمد خاتمی به‌هنگام استادی دانشگاه تربیت مدرس در سالهای ۱۳۷۳–۱۳۷۴ است که او برای دانشجویان دورهٔ کارشناسی ارشد در رشتهٔ علوم سیاسی، با عنوان «سیری در اندیشهٔ سیاسی مسلمانان» فراهم آورد. نخستین بار ''[[w:طرح نو|طرح نو]]'' در سال ۱۳۷۸ش/ ۱۹۹۹م این اثر را چاپ کرد.<ref name="آیین و اندیشه در دام خودکامگی">{{یادکرد کتاب | عنوان =آیین و اندیشه در دام خودکامگی؛ سیری در اندیشه سیاسی مسلمانان در فراز و فرود تمدن اسلامی| سال =۱۳۷۸| ناشر =طرح نو|مکان =تهران| شابک =۹۶۴۵۶۹۵۸۶۶}}</ref>
* «[[تصوف|صوفی‌گری]] نیز مانند دیگر پدیده‌های معنوی حیات آدمی از افراط و تفریط مصون نبوده است. اما وجه مشترک همهٔ آنها را می‌توان چنین خلاصه کرد:اصالت بخشیدن به معنای هستی و رهیدن از بند ظاهر آن - یعنی «دنیا» - و گزینش نوعی سلوک روانی و رفتاری برای رسیدن به حقیقتی معنوی که فراتر از دسترس حس و خرد است؛ در نهایت نیز مدعی نوعی وصل به کل و فنا در آن و اتحاد با حقیقت متعالی عالَم است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> بخش دوم: جلوه‌های باور و اندیشه؛ «تصوف دومین جریان نیرومند در حوزه اندیشه و احساس مسلمانان»، صفحه ۸۰ </span><ref name="آیین و اندیشه در دام خودکامگی" />
* '''«اندیشه، مایهٔ حیات آدمی و وجه امتیاز او از سایر موجودات است و اندیشه در صورتی خواهد بود که به پرسش بها داده شود و پرسش همیشه هست اما تنها در فضای امن و آزاد است که پرسش‌ها به روشنی و درستی مطرح می‌شوند و اندیشه را بارور می‌سازند؛ والّا پرسش درونی و مخفی چون از میان نمی‌رود اگر سرکوب شود به ضدِّ اندیشه مبدّل می‌گردد.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> بخش سوم: سخن پایانی؛ صفحه ۴۳۶ </span><ref name="آیین و اندیشه در دام خودکامگی" />
=== ۱۹۹۶ ===
<small>۱۱ دی ۱۳۷۴ - ۱۱ دی ۱۳۷۵</small>
* «من با مرزبندی مصنوعی میان زنان و مردان موافق نیستم زیرا معتقدم این مرزبندی‌ها نشانگر آن است که ذهنیت تفاوت میان زن و مرد متأسفانه وجود دارد.»
* «اگر در جامعه‌ای زن جنسِ دوم شمرده شود، در آن جامعه فاجعه رخ داده است. پژوهشگران و اندیشمندان نیز اگر با این ذهنیت که زن جنس دوم است دنبال مطالعه می‌بروند، قطعاً نتیجهٔ آنها ناقص خواهد بود.»
* «زمانی مردم به سمت کتابخوانی گرایش پیدا خواهند کرد که به عقل خِرَد حُرمت گذاشته شود و کتاب به عنوان یک کالای فرهنگیِ ضروری در سبد خانوار جای خود را بیابد.»
* «حاکمیتِ تعصب به دور از آگاهی در جامعه، موجب وارد شدن ضربه به عقل و خرد می‌شود… در چنین جامعه‌ای که عقل در برابر وحی قرار می‌گیرد، کتابخوانی و اندیشه‌ورزی دچار رکود شده و جلوی خلاقیت‌ها گرفته می‌شود.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۳ نوامبر ۱۹۹۶/ ۱۳ آبان ۱۳۷۵؛ <span style="color:#a1a1a1;"> «در مراسم گرامیداشت زادروز حضرت زهرا»</span> <ref>{{یادکرد |مقاله=دکتر محمد خاتمی در مراسم گرامیداشت روز زن:نگرش مردسالاری موجب مظلومیت زنان در جامعه است|نشریه=همشهری |تاریخ=۱۳ آبان ۱۳۷۵ |شماره=۱۱۱۱، سال چهارم |صفحه=صفحه سیاسی}}</ref>
=== ۱۹۹۷ ===
<small>۱۲ دی ۱۳۷۵ – ۱۱ دی ۱۳۷۶</small>{{سخ}}
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header = ۱۹۹۷
| width = 250
| image1 =Inauguration of Mohammad Khatami - August 3, 1997 (2).jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = ما همه مسئول هستیم، مسئول در برابر [[خدا]] که ما را به [[بندگی]] خویش فراخوانده که از هر قید بندگی غیر او، رها باشیم. {{سخ}}مقتضای بندگی خداوند در مقام مسئولیت، خدمت به بندگان اوست، بندگانی که آنان را صاحب حق آفرینده و در خور حرمت و شایستهٔ برخورداری معنوی و مادی از زندگی هستند.
| image2 =Inauguration of Mohammad Khatami - August 3, 1997.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = [[انسان]] یا جامعهٔ برخوردار از مواهب مادی و معنوی، هنگامی که نظام اسلامی را هم قادر به تأمین نیازهای معقول خویش می‌بیند و هم حقوق و حرمت خود را در پرتو آن حفظ‌شده می‌یابد، عمیقاً به آن روی می‌آورد و همین بهترین و اصولی‌ترین راه ترویج دین است.
}}
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 =Visitation of President Khatami and Cabinet with Supreme Leader of Iran, Ali Khamenei - August 24, 1997 (Cropped-2).jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = جامعهٔ مدنی ما، جامعه‌ای نیست که در آن فقط مسلمانان صاحب حق و شهروند نظام به حساب می‌آیند، بلکه جامعه‌ای است که هر انسانی در چارچوب نظم و قانون صاحب حق است و دفاع از حقوق او، از اهم وظایف حکومت است.
| image2 =Visitation of President Khatami and Cabinet with Supreme Leader of Iran, Ali Khamenei - August 24, 1997 (2) (Cropped).jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = حکومت مقتدر، حکومتی است که حتی حقِّ مخالفان خودش را نیز به‌رسمیت بشناسد و با همهٔ وجود از آن دفاع بکند و اگر حق را زیر پا نهاد با روش‌های قانونی با او برخورد بشود؛ همین باعث ایجاد امنیت در جامعه می‌شود.
}}
* «توسعه باید همراه با امنیت افراد، قانونمند بودن، سازگار با موازین اخلاقی و ملی و نهادینه کردن در صحنهٔ اقتصاد، فرهنگ و سیاست باشد.»
* «همهٔ هدف‌های توسعه باید برای حاکمیت معنویت، عدل اسلامی و امر به معروف در جامعه باشد و این ویژگی‌ها جوامع اسلامی را از جوامع مادی‌گرا جدا می‌کند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۸ فوریه ۱۹۹۷/ ۱۰ اسفند ۱۳۷۵؛ «در سخنرانی پیش از نماز جمعه تهران»</span> <ref>{{یادکرد |نویسنده=نام نویسنده |مقاله=حجت‌الاسلام و المسلمین سیدمحمد خاتمی:هدف‌های توسعه باید حاکمیت معنویت، عدل اسلامی و امر به معروف باشد. |نشریه=همشهری |تاریخ=۱۱ اسفند ۱۳۷۵ |دوره=سال چهارم |شماره=۱۲۰۷ |صفحه=سیاسی }}</ref>
<small>۲۳ مه ۱۹۹۷/ ۲ خرداد ۱۳۷۶، [[w:انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۷۶)|انتخابات ۱۹۹۷/ ۱۳۷۶ ریاست‌جمهوری ایران]]؛ پیروزی ۶۹٫۶٪ محمد خاتمی با ۲۰٬۰۷۸٬۱۸۷ رأی</small>{{سخ}}
* «[[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب]] به همه مسلمانان و عزت‌طلبان و استقلال‌جویان تعلق دارد و [[ایران]] متعلق به همه ایرانیانی است که به [[نظام سیاسی ایران|این نظام]] و کشور دلبسته‌اند و سربلندی آن را می‌خواند. ما برای اعتلای انقلاب اسلامی و سرافرازی ایران به همهٔ نیروها، اندیشه‌ها، سلیقه‌ها و مهارت‌ها نیازمندیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۶ مه ۱۹۹۷/ ۵ خرداد ۱۳۷۶؛ «در پیامی به ملت ایران»</span><ref>{{یادکرد |مقاله=حجت‌الاسلام و المسلیمن خاتمی در پیامی به ملت ایران |ژورنال=نام ژورنال |نشریه=همشهری |تاریخ= ۵ خرداد ۱۳۷۶ / ۲۹ می ۱۹۹۷ |دوره=پنجم |شماره=۱۲۶۴ |صفحه=اول}}</ref>
{| style="float:center; background:none;border: 1px solid silver;{{Border-radius|35px}}; margin:15px; background-color:#F6F6F6;"
|-
|<div id="articlecount" style="width:100%; text-align:center; font-size:105%;">۳ اوت ۱۹۹۷/ ۱۲ مرداد ۱۳۷۶، آغاز [[w:ریاست جمهوری سید محمد خاتمی|ریاست‌جمهوری خاتمی]] و [[w:دولت هفتم جمهوری اسلامی ایران|دولت هفتم جمهوری اسلامی ایران]]</div>
|-
|}
* «'''ما همه مسئول هستیم، مسئول در برابر خدا که ما را به بندگی خویش فراخوانده که از هر قید بندگی غیر او، رها باشیم.'''»
* «'''مقتضای بندگی خداوند در مقام مسئولیت، خدمت به بندگان اوست، بندگانی که آنان را صاحب حق آفرینده و در خور حرمت و شایستهٔ برخورداری معنوی و مادی از زندگی هستند.'''»
* «در عرصه بین‌المللی ما خواستار صلح و امنیت هستیم. پیام انقلاب، پیام معنویت و امنیت برای همه انسان‌هاست.»
* «ما بر پایه سه اصل مستحکم حکمت، عزت و مصلحت دست همهٔ کشورها و ملت‌هایی که به اصل احترام متقابل پایبند هستند و منافع خویش را در تضاد با استقلال و منافع ما نمی‌دانند، می‌فشاریم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۳ اوت ۱۹۹۷/ ۱۲ مرداد ۱۳۷۶؛ «سخنان در مراسم تنفیذ حکم ریاست‌جمهوری، حسینیهٔ امام خمینی»</span><ref>{{یادکرد |مقاله= مقام معظم رهبری:مسئولیت بزرگ ریاست‌جمهوری بر دوش مردی روحانی، کارآزموده، انقلابی و اهل دانش و معرفت قرار گرفته است|نشریه=همشهری |تاریخ=۱۳ مرداد ۱۳۷۶|دوره=پنجم |شماره=۱۳۲۰|صفحه=سیاسی}}</ref>
* «حکومت موظف است فضای امنی برای برخورد اندیشه‌ها و رأی‌ها در چارچوب ضوابطی که [[اسلام]] و [[قانون اساسی ایران|قانون اساسی]] مشخص کرده است، فراهم سازد. دولت باید ظرفیت و فرهنگ مشارکت‌پذیری، نقد و اصلاح را در جامعه گسترش دهد و خود پیشگاه و سرمشق تحمل و جلب مشارکت باشد.»
* «در نظام اسلامی باید [[عدالت]] و مصلحت بشری تأمین شود و برای تحقق این دو، باید خِرد به کار افتد. مهمترین راه برای استقرار عدل در جامعه، بهره‌مندی از درست‌ترین تحقیقات و کارشناسی‌هاست.»
* «'''[[انسان]] یا جامعهٔ برخوردار از مواهب مادی و معنوی، هنگامی که نظام اسلامی را هم قادر به تأمین نیازهای معقول خویش می‌بیند و هم حقوق و حرمت خود را در پرتو آن حفظ‌شده می‌یابد، عمیقاً به آن روی می‌آورد و همین بهترین و اصولی‌ترین راه ترویج دین است.'''»
* «میان [[توسعه]] و [[عدالت]] درهم‌آمیختگی و پیوستگی عمیق وجود دارد، توسعه بدون عدالت و عدالت بدون توسعه یا سر از شکاف‌های عمیق اجتماعی درمی‌آورد و یا به توسعهٔ [[فقر]] می‌انجامد.»
* «نیاز اصلی ما، تنها توسعهٔ همه‌جانبه، پایدار و متوازن است که باید در همهٔ عرصه‌های سیاسی و اقتصادی و فرهنگی و علمی تحقق یابد. در این توسعه، انسان و نیروی انسانی مبناست، به این لحاظ پاسداری از حرمت آدمی و اندیشهٔ او، صیانت از نیروی انسانی، بالابردن سطح فرهنگ عمومی، آموزش عالی و تحقیقات و پرورش درست علمی و مهارتی نیروها از اهم وظایف دولت خواهد بود.»
* «در جامعه‌ای که با حقوق خود آشناست و در آن [[قانون]] حکمفرماست، حقوق و حدود همهٔ شهروندان به رسمیت شناخته می‌شود و دولت و ملت به صورت مجموعه‌هایی مرتبط مُحِق و مُکلَّف معنا می‌یابد.»
* «هرکس در نظام اسلامی زندگی می‌کند و به قانون گردن می‌نهد، حقِّ زندگی، بیان اندیشه و برخورداری از زندگی خوب و مشارکت در امور اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را دارد؛ نظام موظف به پاسداری از این حق‌ها و حریم‌ها و فراهم‌آوردن زمینه‌های تأمین آرامش و آسودگی خاطر مردم در تمامی عرصه‌های عمومی و خصوصی زندگی و تلاش برای حاکمیت قانون و ضابطه و استقرار امنیت و ثبات است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۴ اوت ۱۹۹۷/ ۱۳ مرداد ۱۳۷۶؛ «در مراسم آیین سوگند، مجلس شورای اسلامی»</span><ref>{{یادکرد |مقاله=دیروز در مجلس شورای اسلامی، پنجمین رئیس‌جمهوری ایران سوگند یاد کرد|نشریه=همشهری |تاریخ=۱۴ مرداد ۱۳۷۶|دوره=پنجم |شماره=۱۳۲۱|صفحه=سیاسی}}</ref>
* «ما مالکِ فرزندانمان نیستیم، ما امانتداریم. گرچه در اسلام، انسان حتی مجاز نیست به هر نحوی که بخواهد با مِلک و دارایی خود رفتا کند. انسان موظف است که با مایلمک خود سلوک خاصی داشته باشسد و در به‌کارگیری آنچه دارد، حدود و حقوق خاصی را رعایت کند، چه برسد به رفتار با فرزندان که ما مالک آنها نیستیم.»
* «فرزندان ما، امانت‌های بزرگ خدای منّان در دستان ما هستند و وظیفهٔ ما تنها نگهداری درست این امانت نیست. ما، علاوه بر نگهبانی و نگهداری از این موجود گران‌قدر و گران‌سنگ، رسالت داریم که آن را پرورش دهیم.»
* «ما نمی‌توانیم به زور فرزندانمان را دیندار کنیم؛ ما نمی‌توانیم به زور آنها واداریم که درس بخوانند و عالِم بشوند؛ ما نمی‌توانیم به زور هنجارهای اخلاقی و عقلانی را بر آنان تحمیل کنیم. انسان در صورتی دیندار واقعی، دارای اخلاق واقعی و عالِم واقعی می‌شود که خود بخواهد و بکوشد تا به این نقطه برسد.»
* «با جلوگیری از طرح پرسش، پرسش از میان نمی‌رود، بلکه به اَشکال انحرافی و نادرست بروز می‌کند. وقتی جوان نتواند سؤال‌های دینی، اجتماعی، علمی، فرهنگی و سیاسی خود را در مدرسه، خانه و جامعه مطرح کند و این سؤال‌ها سرکوب شود، انحراف‌های بزرگ، تنش‌های عظیم اجتماعی و آشوب‌هایی که شاید هیچ‌کس نتواند جلوی آنها را بگیرد، در جامعه بروز و ظهور خواهد کرد.»
* «انسان نسبت به آنچه به او تحمیل می‌شود، از نظر عاطفی حالت زدگی و دفع پیدا می‌کند و اگر نتواند خواستهٔ خود را به راحتی ابراز کند، در جامعه ناهنجاری‌های بزرگ اجتماعی، سیاسی و فرهنگی پدید خواهد آمد.»
* «کسانی که فرهنگ و روش و منش آنها مورد پسند ما نیست، امکانات فراوان و ابزارهایی بسیار قوی در اختیار دارند. ما هرگز نمی‌توانیم، یا لااقل در آیندهای بسیار نزدیک نخواهیم توانست، میان ذهن و جان جامعه‌مان و آنچه در دنیا می‌گذرد، سد و مانع ایجاد کنیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۰ سپتامبر ۱۹۹۷/ ۲۹ شهریور ۱۳۷۶؛ «سخنرانی در کنگرهٔ سراسری انجمن اولیا و مربیان، وزرات آموزش و پرورش»</span><ref>{{یادکرد کتاب |عنوان =زنان و جوانان| سال =۱۳۸۸| ناشر =طرح نو|مکان =تهران| شابک =۹۷۸۹۶۴۷۱۳۴۳۳۰| صفحه =۴۷}}</ref>
* «'''بیاییم زمینهٔ حضور شاداب کودکان، نوجوانان و جوانان را در عرصهٔ سرنوشت فراهم آوریم. هرگاه ما نوجوان و جوان را جدی گرفته‌ایم و باور کرده‌ایم و زمینهٔ حضور آنان را در صحنه فراهم آورده‌ایم، معجزه شده است.'''»
* «آموزش و پرورش ما باید کانون نقد، تحلیل، استدلال و همچنین دستیابی منطقی به معیارهای ارزشی، دینی، معنوی و اخلاقی باشد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۳ سپتامبر ۱۹۹۷/ ۱ مهر ۱۳۷۶؛ «سخنرانی در مراسم آغاز سال تحصیلی، روستای بنمار، استان اردبیل»</span><ref>{{یادکرد کتاب |عنوان =زنان و جوانان| سال =۱۳۸۸| ناشر =طرح نو|مکان =تهران| شابک =۹۷۸۹۶۴۷۱۳۴۳۳۰| صفحه =۵۴}}</ref>
* «همه می‌دانیم که از [[زن]] زیاد تجلیل کرده‌اند و کلمات ستایش‌آمیزِ فراوانی دربارهٔ او گفته‌اند [...] تجلیلِ واقعی از زنان این است که برای بهبودِ زندگی آنان راهکارهای مناسب را بیابیم و با کمکِ خودِ آنان، آن راهکارها را عملی کنیم.»
* «زن و مرد با یکدیگر تفاوت دارند اما زن جنس دوم نیست و مرد هم جنس برتر نیست. هر دو پاره‌های یک انسانیت هستند، هر دو جایگاه خاص خویش را دارند.»
* «برای رفتن به سوی آیندهٔ بهتر برای زنانمان، در درجهٔ اول باید بگوییم که مرد جنس برتر نیست؛ زن، زن است و مردم، مرد است؛ و هردو انسانهای بزرگ و شایستهٔ رشد و پیشرفت عقلانی، عاطفی، فکری، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در جامعه هستدم.»
* «نگاه دیروز به زن، نگاه جنس دوم و نگاه ابرازی بود اما نگاه امروز به زن هم نگاه کاملی نیست. امروز به زن عمدتاً از زاویهٔ امور مادی و اقتصادی نگاه می‌شود، یعنی می‌کوشند صرفاً در مجموعهٔ زندگی اقتصادی و مادی جایگاه زن را تعریف کنند. ما برای رفتن به سوی آیندهٔ بهتر، باید در عین حالی که زن را جنس دوم نمی‌دانیم، نگاهمان به زن و زندگیِ زن، نگاهی فرهنگی باشد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۸ اکتبر ۱۹۹۷/ ۲۶ مهر ۱۳۷۶؛ «سخنرانی به مناسبت سالروز میلاد حضرت زهرا، استادیوم شهید شیرودی تهران»</span><ref>{{یادکرد کتاب |عنوان =زنان و جوانان| سال =۱۳۸۸| ناشر =طرح نو|مکان =تهران| شابک =۹۷۸۹۶۴۷۱۳۴۳۳۰| صفحه =۱۵}}</ref>
* «اگر ما نگذاریم دخترها و پسرها سؤالاتشان را مطرح کنند، سؤال آنها از بین نمی‌رود بلکه به مشکلات اجتماعی تبدیل می‌شود.»
* «ما باید زمینه‌ای فراهم کنیم که زن مجبور نشود بین شغل اجتماعی‌ای که به آن علاقه‌مند است و نقش محوری‌اش در خانه، یکی را انتخاب کند[...] ما باید زمینه‌ای فراهم کنیم که زن احساس نکند به خاطر زن بودنش باید محرومیت‌های فراوان تحمل کند.»
* «دختر ما، پسر ما، باید سؤال کند که چرا؟ یا ما می‌توانیم او را قانع کنیم یا او می‌تواند ما را قانع کند یا هیچ‌کداممان قانع نمی‌شویم. ما حق خودمان را داریم و او حق خودش را دارد، ولی مثل دو انسان با همدیگر صحبت می‌کنیم. رعایت نظم و قانون در جامعه یک امر است و اینکه انسان حق داشته باشد درباره مسائل خود فکر کند و مسائل خود را مطرح کند، امر دیگری است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۴ نوامبر ۱۹۹۷/ ۱۳ آبان ۱۳۷۶؛ «سخنرانی در دیدار با دانش‌آموزان و اولیای مدرسه دخترانه سروش، دفتر رئیس‌جمهوری»</span><ref>{{یادکرد کتاب |عنوان =زنان و جوانان| سال =۱۳۸۸| ناشر =طرح نو|مکان =تهران| شابک =۹۷۸۹۶۴۷۱۳۴۳۳۰| صفحه =۲۵}}</ref>
* «مثل اینکه آمریکا مهمترین رسالت خود را مقابله با ملت ایران و ضربه زدن به منافع ملت ایران می‌داند.»
* «ما به آمریکا و به سیاستهای آن معترض هستیم. البته باید میان اعتراض ما به سیاستهای آمریکا و نظر ما دربارهٔ ملت آمریکا فرق گذاشته شود. ملت آمریکا، ملت بزرگی است. بنده حتی معتقدم که برای جبران گذشته سیاستمداران آمریکایی نه تنها باید از ما و همهٔ ملتهای مظلوم عذرخواهی بکنند، بلکه باید از ملت آمریکا هم عذرخواهی بکنند.»
* «دانش‌آموز بودن، یعنی کسب دانش توأم باید رشد ارزشهای اخلاقی و معنوی، توأم با آزادگی و آزادی معقول.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۴ نوامبر ۱۹۹۷/ ۱۳ آبان ۱۳۷۶؛ «سخنرانی در مراسم ۱۳ آبان، مجتمع فرهنگی شریعتی، تهران»</span><ref>{{یادکرد کتاب |عنوان =زنان و جوانان| سال =۱۳۸۸| ناشر =طرح نو|مکان =تهران| شابک =۹۷۸۹۶۴۷۱۳۴۳۳۰| صفحه =۵۹}}</ref>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = An Iraqi girl, right, observes the festivities during the opening ceremony of the newly-renovated al Duwaya Primary School in northern Baghdad, Iraq, March 20, 2011 110320-A-IN286-711.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 =[[رشد]] فرایندی اجتماعی است؛ شخصیّتِ انسان در ارتباطاتِ اجتماعی رشد می‌کند و رشدِ عقلانی، عاطفی و مهارتی انسان در گروِ حضورِ او در جامعه و درگیریِ او با مسائل اجتماعی است.
| image2 =Singing group - Ali Khamenei public speech in Karaj-October 16, 1997.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = بیاییم زمینهٔ حضور شاداب کودکان، نوجوانان و جوانان را در عرصهٔ سرنوشت فراهم آوریم. هرگاه ما نوجوان و جوان را جدی گرفته‌ایم و باور کرده‌ایم و زمینهٔ حضور آنان را در صحنه فراهم آورده‌ایم، معجزه شده است.
| image3 =A group of nurses meet with Supreme Leader of Iran- September 10, 1997.jpg
| alt3 = Colored dice with white background
| caption3 = من روی نقد تکیه می‌کنم نه نفی. هرچه سنت است نباید نفی بشود؛ هرچه تازه است نباید نفی شود. استقلال و برخورداری از هویت مستقل به معنی نفی آنچه دیگران دارند، نیست؛ بلکه به معنی پذیرش آگاهانه و گزینشگرانهٔ راه‌حل‌ها و اندیشه‌هایی است که دیگران دارند.
}}
* «در جامعهٔ اسلامی، انسانی و عادلانه به‌هیچ‌وجه قابل تحمل نیست که یک انسان بااستعداد فقط به جرم اینکه در روستا یا در خانواده‌ای غیر متمول به دنیا آمده است، از حقِّ الهی، طبیعی و انسانی خود، یعنی از امکان پرورش استعدادهای خود، محروم بماند.»
* «ما باید بخش قابل توجهی از تصدی‌هایی که دولت برعهده دارد به خود مردم واگذار کنیم؛ تا هم دولت از دغدغهٔ این تصدی‌ها آزاد شود و به امر حاکمیت بپردازد و هم مشارکت مردم در عرصه‌های مختلف فراهم شود.»
* «مشارکت مردم فقط به این معنا نیست که وقتی جنگ می‌شود، از مردم بخواهیم که به جبهه بروند؛ یا در زمان انتخابات از آنها بخواهیم که پای صندوق‌ها بیایند و رأی دهند و بعد هم بگوییم دیگر بروید در خانه‌هایتان بنشینید.»
* «پرسشگری و تحرک‌خواهی دو خصیصهٔ جوانان است. اگر نگذاریم که جوان ما پرسش داشته باشد، یعنی او را واداریم که فقط پذیرنده باشد، ریشهٔ اساسی انسانیت، یعنی تفکر و تعقل را در او خشکانیده‌ایم.»
* «تحرک‌خواهی و شور و نشاط داشتن لازمهٔ جوانی است. جوان اگر گوشه‌گیر باشد، اگر فقط حرف‌شنو باشد، باید به سلامت او شک کرد.»
* «معلمی که تحمل تحرک، نشاط، سرزندگی و پرسشگری دانش‌آموز خود را نداشته باشد، منشأ مشکلات جدی برای جوانان و دانش‌آموزان می‌شود.»
* «ما دچار یک بیماری مزمن تاریخی هستیم؛ یعنی ما قانون‌ستیز یا قانون‌گریز هستیم. علت آن هم معلوم است، در جوامعی مثل جامعهٔ ما قوانین مصالح مردم را تأمین نمی‌کرده است و علایق و خواست مردم در تدوین قوانین دخالت نداشته است.»
* «معلمان عسس نیستند که بچه‌ها از ترس آنها به بعضی ارزشها تظاهر بکنند.»
* «قانون‌گرایی و قانون‌مندی در جامعهٔ ما بسیار حیاتی است. اگر قانون در جامعه حاکم باشد، هرکسی می‌تواند در چارچوب قانون احساس امنیت بکند، حتی اگر مخالف باشد. حتی کسی که قصد براندازی نظام را دارد و با زبان زور سخن می‌گوید - تا آنجایی که بشود - برای مبارزه با او اول زور به‌کار نمی‌رود.»
* «'''حکومت مقتدر، حکومتی است که حتی حقِّ مخالفان خودش را نیز به‌رسمیت بشناسد و با همهٔ وجود از آن دفاع بکند و اگر حق را زیر پا نهاد با روش‌های قانونی با او برخورد بشود؛ همین باعث ایجاد امنیت در جامعه می‌شود.'''»
* «برای اینجاد نظم راهی نداریم جز اینکه قانون را مبنا قرار دهیم.»
* «در رژیم‌های خودکامه و ضدِّ مردمی همهٔ حق از آنِ کسی است که زور دارد و همهٔ تکالیف بر دوش کسانی است که بر آنها حکومت می‌شود. اسلام این را نخواسته است.»
* «دشمن بنده هم اگر مورد ستم قرار بگیرد و این قانون به او حق داده باشد، وظیفهٔ انقلابی و شرعی و قانونی من این است که از حقِّ او دفاع کنم نه اینکه چون کسی با من مخالف است، هرگونه رفتاری با او بشود و او هم پناهگاهی نداشته باشد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۵ نوامبر ۱۹۹۷/ ۴ آذر ۱۳۷۶؛ «سخنرانی در دیدار با وزیر و مدیران اجرایی وزارت آموزش و پرورش»</span><ref>{{یادکرد کتاب |عنوان =زنان و جوانان| سال =۱۳۸۸| ناشر =طرح نو|مکان =تهران| شابک =۹۷۸۹۶۴۷۱۳۴۳۳۰| صفحه =۶۶}}</ref>
* «به نظر می‌رسد میان رشد زن و استحکام خانواده تناقضی وجود دارد… '''[[رشد]] یک فرایند اجتماعی است، یعنی شخصیّتِ انسان در ارتباطاتِ اجتماعی رشد می‌کند و رشدِ عقلانی، عاطفی و مهارتی انسان در گروِ حضورِ او در جامعه و درگیریِ او با مسائل اجتماعی است. '''با استعدادترین و باهوش‌ترین انسانها را اگر از حضور در جمع و درگیری با مسائلِ اجتماعی محروم کنیم، رشد نخواهند کرد و یا دست‌کم رشدِ آنان موزون نخواهد بود. بسیار ظالمانه است که ما توانمندی‌ها و شایستگی‌های زنی را که از حضور در صحنهٔ اجتماع محروم بوده و فرصت و امکان رشد جنبه‌های عقلانی، فکری، عاطفی و اجتماعی خود را نیافته با مردی مقایسه کنیم که درگیر مسائل اجتماعی بوده است. [...] پس شرط قطعی و انکارناپذیر رشد انسان، اعم از زن و مرد، این است که در عرصهٔ اجتماع حضور داشته باشد.»
* «یافتنِ راهِ میانه دشوار است، امّا انسانهای بزرگ کارهای دشوار می‌کنند.»
* «'''من روی نقد تکیه می‌کنم نه نفی. هرچه سنت است نباید نفی بشود؛ هرچه تازه است نباید نفی شود. استقلال و برخورداری از هویت مستقل به معنی نفی آنچه دیگران دارند، نیست؛ بلکه به معنی پذیرش آگاهانه و گزینشگرانهٔ راه‌حل‌ها و اندیشه‌هایی است که دیگران دارند.'''»
* «نواندیشی به معنی نفی آنچه به گذشته مربوط است، نیست. نواندیشی نقد و جداکردن جوهر حقیقت از جنبه‌های انحرافی و محدودیت‌های ذهن بشر است؛ نواندیشی نقد سنت‌ها و عادتهای موجود و پس زندن و کنار زدن ناروایی‌هاست؛ نواندیشی نقد راه‌حل‌های موجود و گزینش آگاهانهٔ درست و کنار گذاشتن نادرست است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۹ نوامبر ۱۹۹۷/ ۸ آذر ۱۳۷۶؛ « مراسمِ افتتاحِ دوّمین کنگره اتحادیهٔ بین‌المللی سازمان‌های غیردولتی زنانِ مسلمان»</span> <ref>{{یادکرد کتاب |عنوان =زنان و جوانان| سال =۱۳۸۸| ناشر =طرح نو|مکان =تهران| شابک =۹۷۸۹۶۴۷۱۳۴۳۳۰| صفحه =۳۲–۳۳}}</ref>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = Vintapperstræde.JPG
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 =
| image2 = Sears Tower lobby for the olympics.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = زندگیِ همواره با [[صلح]] و امنیت، فقط در صورتی محقق می‌شود که انسان بتواند عمیقاً فرهنگ و تفکر، حتی علایق و سلایق دیگران را درک کند. درکِ عمیقِ وجودِ معنوی و فرهنگی سایر ملل، مستلزم ایجاد محادثه ([[w:en:Dialogue|Dialogue]]) با آنهاست.
}}
* «'''زندگی همواره با صلح و امنیت، فقط در صورتی محقق می‌شود که انسان بتواند عمیقاً فرهنگ و تفکر حتی علایق و سلایق دیگران را درک کند و درک عمیق وجود معنوی و فرهنگی سایر ملل، مستلزم ایجاد محادثه ([[w:en:Dialogue|دیالوگ]]) با آنهاست''' و محادثهٔ حقیقی تنها وقتی ممکن می‌شود که طرفین حدیث و کلام، در وضع اصیل و حقیقی خود قرار داشته باشند والا محادثه یک مقلد بی‌هویت با سایرین بی‌معنی است و متضمن خیر و صلاحی برای او نیست.»
* «جامعهٔ مدنی ما نه سلطه‌گر است نه سلطه‌پذیر و حقِّ ملتها را برای حاکمیت بر سرنوشت خود و دستیابی به امکانات زندگی شرافتمندانه به رسمیت می‌شناسد و خود نیز در برابر هیچ زورگویی تسلیم نمی‌شود.»
* «در جهان به هم پیوسته امروز امنیت مناطق مختلف جهان را نمی‌توان از یکدیگر تفکیک کرد؛ بنابراین، تلاش برای تقویت اعتماد متقابل و ایجاد صلح، مسوولیتی همگانی به شمار می‌رود نخستین گام در جهت تأمین امنیت ''اطمینان‌سازی'' به عنوان اصولی‌ترین راهبرد در تحول روابط انسانی است.»
* «[[w:en:Civil society|جامعهٔ مدنی]] که ما خواستار استقرار و تکامل آن در درون کشور خود هستیم و آن را به سایر کشورهای اسلامی نیز توصیه می‌کنیم، به طور ریشه‌ای و اساسی با آن ''جامعهٔ مدنی'' که از تفکرات فلسفی یونان و تجربیات سیاسی روم سرچشمه گرفته و با گذر از [[قرون وسطی]] در دنیای متجدد، هویت و جهت ویژهٔ خود را یافته است، اختلاف ماهوی دارد.»
* «جامعهٔ مدنی غرب از حیث تاریخی و مبانی نظری، منشعب از دولت-شهرهای یونانی و بُعد نظام سیاسی روم است، در حالی که جامعهٔ مدنی مورد نظر ما، از حیث تاریخی و مبانی نظری، ریشه در ''مدینة النبی'' دارد.»
* «در جامعهٔ مدنی مورد نظر ما گر چه مدار و محور فکر و فرهنگ اسلامی است، اما در آن از استبداد فردی و گروهی و حتی دیکتاتوری اکثریت و کوشش در جهت اضمحلال اقلیت نباید خبری باشد. در این جامعه، انسان از آن جهت که انسان است، مُکرَّم و مُعَزَّز است و حقوق او محترم شمرده می‌شود. شهروندان ''جامعهٔ مدنی اسلامی'' صاحب حق در تعیین سرنوشت خود و نظارت بر اراده امور و بازخواست از متصدیان امرند و حکومت در این جامعه، خدمتگزار مردم است و نه ارباب آن و در همه حال، در برابر مردمی که خداوند آنان را بر سرنوشت خود حاکم کرده است، پاسخگوست.»
* «'''جامعهٔ مدنی ما، جامعه‌ای نیست که در آن فقط مسلمانان صاحب حق و شهروند نظام به حساب می‌آیند، بلکه جامعه‌ای است که هر انسانی در چارچوب نظم و قانون صاحب حق است و دفاع از حقوق او، از اهم وظایف حکومت است.'''»
* «آن جامعهٔ مدنی که ما در صدد استقرار آن هستیم، مبتنی بر ''[[w:en:Collective identity|هویت جمعی]]'' ماست که استحصال آن مستلزم حرکت و کوشش دایم متفکران و دانشمندان است و گنجی نیست که یک باره به دست آید … و بنابراین، بهره یافتن از آن تدریجی و منوط به دقت در شناخت مواریث و سنن اعتقادی و فکری مسلمانان از یک طرف و فهم عمیق و دقیق علمی و فلسفی جهان کنونی از طرف دیگر است؛ و به همین جهت نیز مدار محور این حرکت، اندیشمندان و متفکران قوم‌اند و توفیق ما در این سیر و مسیر، در گرو این خواهد بود که سیاست در خدمت فضیلت و تفکر باشد، نه چار چوبی تنگ برای این دو.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۹ دسامبر ۱۹۹۷/ ۱۸ آذر ۱۳۷۶؛ «در مراسم افتتاحیهٔ کنفرانس اسلامی»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8404-10398/مروري-برديدگاه-هاي-آموزگار-ادب-و-شكيبايي-3-محمد-خاتمي-ما|عنوان=مروری بردیدگاه‌های «آموزگار ادب و شکیبایی»، ۳|تاریخ=۲۷ تیر ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = Barcelona - Escultura 'Marc', de Robert Llimós, en el Parc del Port Olímpic.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = درک ما از [[جهان]]، روابط اجتماعی، نهادهای اجتماعی و سنت‌ها، درکی بشری است و ممکن است بخشی از آن غلط باشد یا زمان آن سپری شده باشد.
| image2 = Eighth Summit of the OIC.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = ما که می‌خواهیم با دنیا گفتوگو کنیم، اول باید گفتوگو کردن در داخل خودمان باشد. ما باید خودمان راه و رسم گفتگو کردن را یاد بگیریم، همدیگر را تحمل کنیم [..] هویتِ ما وقتی در مقابل هویت‌های دیگر قرار گرفت و پذیرفتیم که میان این دو هویت، منطق حکم‌فرما باشد، به حد کافی در دنیا محترم خواهیم بود...
}}
* «گرچه جنگ تلخ است، اما انسانِ مظلوم حق دارد از خود دفاع کند و مبارزهٔ انسان علیه استعمار شیرین است.»
* «امیدوارم بشر در حالی وارد قرن ۲۱ شود که با الهام‌گیری از گذشته، جهانی سرشار از عزت، صلح و حرمت داشته باشد و به جای آنکه انسانها با زبان زور سخن بگویند، با زبان منطق با هم سخن بگویند.»
* «تمدن پاسخی است که انسان از هستی جهان و انسان دارد و تلاشی برای برآورده شدن نیازهای انسان به شمار می‌آید. هر تمدن فرهنگی یک پایهٔ بینشی دارد ولی متأسفانه این بینش در قالب عادت‌ها درمی‌آیند و مانع تفکر می‌شوند؛ در حالی که تمدن و فرهنگ از یک پرسش و اندیشهٔ ریشه‌ای سرچشمه می‌گیرد.»
* «در برخورد اندیشه‌هاست که انسان تکامل می‌یابد و در تبادل نظرها میان فیلسوفان، نویسندگان و هنرمندان، حقایق رشد پیدا می‌کنند.»
* «جامعهٔ مدنی مورد نظر ما از نظر ریشه و ماهیت با جامعهٔ مدنی غرب متفاوت استو از مدینة النبی سرچشمه می‌گیرد در حالی که جامعهٔ مدنی غرب از دولت‌شهر یونان الگو می‌گیرد. اختلاف در ریشه ضرورتاً به معنی تعارض و اختلاف در نتایج نیست. جامعهٔ مدنی یک پایه و اساس دارد و آن این است که انسان بر سرنوشت خود حاکم است و حقِّ سئوال و بازخواست و انتخاب دارد و این مسئله در قانون اساسی تأیید شده است.»
* «نظم و انتظام باید بر اساس قانون باشد؛ نه از کسی خارج از قانون تکلیف بخواهیم و نه حقی را که قانون به آدمی داده است، سلب کنیم.»
* «ما قیم زنان نیستم، بلکه زمینه‌ساز هستیم تا خود زنان با شایستگی‌های که دارند حقوق خود را بشناسند، شرط اول آن هم ارتقای آموزش و دانش در زنان است.»
* «دنیای ورزش از دنیای سیاست جداست؛ گرچه خیلی از قدرت‌ها می‌خواهند از آن سوء استفاده کنند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۴ دسامبر ۱۹۹۷/ ۲۳ آذر ۱۳۷۶؛ «در مصاحبه مطبوعاتی و رادیو-تلویزیونی»</span> <ref>{{یادکرد|مقاله= پاسخ رئیس‌جمهوری به خبرنگاران درباره مهمترین مسایل داخلی و روابط خارجی ایران|نشریه=همشهری |تاریخ=۲۴ آذر ۱۳۷۶ |دوره=سال پنجم|شماره=۱۴۳۴ |صفحه=سیاسی}}</ref>
* «[[انسان]] در طول تاریخ همواره در انتظار [[آزادی]]، [[عدالت]] و خواستار حرمت بوده است و شایسته ی حرمت، عدالت و آزادی است و به آن خواهد رسید.»
* «ما به [[ایرانی]] بودن خود افتخار می‌کنیم و تاکنون تلاش‌های بسیاری شده است که ایرانیت را از اسلامیت جدا کنند، از آن سو هم ممکن است عده‌ای بگویند که برای اسلامی بودن باید ایرانیت خود را نفی کنیم، اما هر دو خطاست.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۶ دسامبر ۱۹۹۷/ ۲۵ آذر ۱۳۷۶؛ «در مراسم آغاز به کار شبکه جام‌جم»</span> <ref>{{یادکرد |نویسنده=نام نویسنده |مقاله=با حضور رئیس‌جمهوری شبکه ماهواره جهانی جام‌جم از دیشب برنامه‌های خود را آغاز کرد|نشریه=همشهری |تاریخ=۲۶ آذر ۱۳۷۶ |دوره=سال پنجم|شماره=۱۴۳۵ |صفحه=سیاسی}}</ref>
* «من معتقد هستم که فرهنگ‌ها و تمدنها هویت خاصِّ خودشان را دارند و اتفاقاً هویت آنها مربوط می‌شود به بینش و منشی که نسبت به جهان، انسان و هستی دارند. این نکته به این معنا نیست که ما تعصب کورکورانه داشته باشیم و بگوییم هرچیزی که انگ فرهنگ ما را خورده، مقدس است و باید به هر قیمتی بر تداوم آن پافشاری کنیم و هرچیزی که مربوط به دیگران است، بد است.»
* «'''درک ما از [[جهان]]، روابط اجتماعی، نهادهای اجتماعی و سنت‌ها، درکی بشری است و ممکن است بخشی از آن غلط باشد یا زمان آن سپری شده باشد.'''»
* «[[فرهنگ]] زنده و پویا فرهنگی است که دائماً خود را نقد بکند، و رشد پیدا کند و پالایش بشود.»
* «'''ما که می‌خواهیم با دنیا گفتوگو کنیم، اول باید گفتوگو کردن در داخل خودمان باشد. ما باید خودمان راه و رسم گفتگو کردن را یاد بگیریم، همدیگر را تحمل کنیم''' و آنقدر ما از نظر فرهنگی ودینی و تاریخی غنا داریم که''' این هویت ما وقتی در مقابل هویت‌های دیگر قرار گرفت و قبول کردیم که میان این دو هویت منطق حکم‌فرما باشد، ما به حد کافی در دنیا محترم خواهیم بود''' و خیلی هم حرف‌ها داریم که به دنیا بزنیم و باید خیلی حرف‌ها را هم از دنیا بشنویم.»
* «به نظر من، اگر ما نسل [[جوان]] را باور کنیم، آیندهٔ بسیار درخشانی داریم. جوانان ابزاری در دست ما نیستند. ما قَیّم جوانانمان نیستیم که یک‌طرفه بگوییم و آنها فقط شنونده باشد. فرد باید مختارانه و آگاهانه در فرایند رشد حضور داشته باشد؛ بپرسد؛ پاسخ بشنود؛ پاسخ شما را رد بکند؛ و بالاخره به کمال برسد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۵ دسامبر ۱۹۹۷/ ۴ دی ۱۳۷۶؛ «سخنرانی در دیدار با دانش‌آموزان شرکت‌کننده در المپیادهای بین‌المللی»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8404-10398/مروري-برديدگاه-هاي-آموزگار-ادب-و-شكيبايي-3-محمد-خاتمي-ما|عنوان=مروری بردیدگاه‌های «آموزگار ادب و شکیبایی»، ۳|تاریخ=۲۷ تیر ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref> <ref>{{یادکرد کتاب |عنوان =زنان و جوانان| سال =۱۳۸۸| ناشر =طرح نو|مکان =تهران| شابک =۹۷۸۹۶۴۷۱۳۴۳۳۰| صفحه =۱۱۵}}</ref>
=== ۱۹۹۸ ===
<small>۱۱ دی ۱۳۷۶ - ۱۱ دی ۱۳۷۷</small>
{{نقل قول۲|left|
[[پرونده:Members of the Government Meeting Supreme Leader Ali Khamenei - January 11, 1998 (Cropped on Khatami).jpg|100px|بی‌قاب|راست]]
نیازمند جامعهٔ مدنی جهانی‌ای هستیم که در آنها همهٔ انسانها مساوی هستند، صاحب حق هستند، صاحب حرمت هستند و همهٔ انسانها حقِّ برخورداری از یک زندگی شرافتمندانه را دارند، این شرط ورود به دنیایی است که در آن آرامش و مهربانی به جای ستیز و خون‌ریزی حاکم است.| ۱۰ فوریه ۱۹۹۸/ ۲۱ بهمن ۱۳۷۶}}
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header = ۱۹۹۸
| width = 250
| image1 = 1979 Iranian Revolution.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 =ملّت ما، ملّت بزرگی است و در زمینهٔ حاکمیّت بر سرنوشت خویش تجربهٔ کمی دارد. من [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب اسلامی]] را آغاز دوران حاکمیّتِ مردم بر سرنوشت خویش می‌دانم...
| image2 = Statue of Shah Revolution.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 =ممکن است کسانی به دلیل مشکلات تاریخی و ذهنی، نتوانند این حقیقت را درک کنند که مردم باید بر سرنوشتِ خودشان حاکم باشند.
}}
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = Supreme Leader of Iran, Amol -June 11, 1998 (13) (Cropped).jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = هدف جامعهٔ مدنی، بهتر زیستن است. آنچه جنبهٔ مدنی جامعه را نشان می‌دهد، حضور آگاهانه، انتخاب‌گرانه و داوطلبانهٔ افراد است. انسان باید آزاد باشد تا بتواند در عرصه‌های مختلف جامعه، به‌خصوص در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، حضوری داوطلبانه داشته باشد.
| image2 = Supreme Leader of Iran, Amol -June 11, 1998 (14) (Cropped).jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = مردمِ ما همواره در انتظارِ قهرمان هستند امّا مردم باید باور کنند که قهرمان خودشان هستند و نیروی نجات‌بخش در درونِ خودشان نهفته است؛ باید قدرتِ خود را باور کنند و ابرازِ وجود کنند.
}}
* «[[کودک|بچه‌ها]] شیء نیستند بلکه انسان هستند و باید جدی گرفته شوند [...] ما حق نداریم ذهنیت خود را به بچه‌هایمان تحمیل کنیم و مصلحت یا نیاز نسل جوان امروز را بر مبنای نیازها و برداشتهای شخصی خود تعیین کنیم. ما در سنین [[میانسالی]] یا [[پیری]] برداشت‌هایی از [[زندگی]]، [[جهان]]، [[انسان]]، [[جامعه]] و [[سیاست]] داریم و خیال می‌کنیم که درست است، و بعد هم گمان می‌کنیم که واجب است بچه‌ها این مسائل را بدانند و مثل ما که ۴۰، ۵۰ یا ۶۰ سال داریم، فکر کنند.»
* «زن در جامعهٔ ما باید حجاب داشته باشد ولی این حجاب داشتن به این معنا نیست که او قانع شده است. پایبندی به هنجارهای اجتماعی و قانونی نشانهٔ رشد شخصیت است و به این معنا نیست که انسان به هرچیز که پایبند است، معتقد هم هست.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۷ ژانویه ۱۹۹۸/ ۷ بهمن ۱۳۷۶؛ «سخنرانی در جمع مدیران و کارکنان وزارت آموزش و پرورش»</span><ref>{{یادکرد کتاب |عنوان =زنان و جوانان| سال =۱۳۸۸| ناشر =طرح نو|مکان =تهران| شابک =۹۷۸۹۶۴۷۱۳۴۳۳۰| صفحه =۷۹}}</ref>
* «امید ما به این است که انسان به سوی درک خلاء معنویت و ابزاری عقل سیر می‌کند و مسلمانان نیز با احساس تازه و شاداب و نیز بازگشت به گذشته پرافتخار خود، آماده ورود به دنیای بهتر و برتر می‌شوند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۲ ژوئیه ۱۹۹۸/ ۲۱ تیر ۱۳۷۷»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.leader.ir/fa/content/1641/ديدار-كارگزاران-و-مسؤولان-نظام،-ميهمانان-و-قاريان-برجسته|عنوان=ديدار كارگزاران و مسؤولان نظام، ميهمانان و قاريان برجسته|تاریخ=۲۱ تیر ۱۳۷۷|اثر=ایسنا}}</ref>
* «شرط اولیهٔ رسیدن به صلح این است که انسان، ''انسان'' است و همهٔ انسانها دارای حقوق مساوی.»
* «'''ما نیازمند جامعهٔ مدنی جهانی‌ای هستیم که در آنها همهٔ انسانها مساوی هستند، صاحب حق هستند، صاحب حرمت هستند و همهٔ انسانها حقِّ برخورداری از یک زندگی شرافتمندانه را دارند، این شرط ورود به دنیایی است که در آن آرامش و مهربانی به جای ستیز و خون‌ریزی حاکم است'''. متأسفانه [[سده ۲۰|قرنی که ما در پایان آن]] به‌سر می‌بریم، قرن جنگ و تزویر بود. قرنی بود که در آن دین، فرهنگ و دانش در خدمت سیاست بود با کمال شرمساری و تاسف عرض کنم که سیاست در خدمت منافع میلیتاریستی و اقتصادی گروه‌های خاص.»
* «بیایید دست به دست هم بدهیم و سیاست را در خدمت فرهنگ درآوریم. بیایید در قرن آینده با زبان فرهنگ با هم سخن بگوییم. بیایید صلح و آرامش را برای همه جهانیان خواسته باشیم. جامعهٔ برخوردار از صلح با ثبات، جامعه‌ای است که انسانهای او، همه برخوردار از حق باشند، صلح عادلانه باشد، حقوق همه ملتها و مردم‌ها به رسمیت شناخته شود و این کار نیازمند مشارکت همه ملت‌هاست.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۰ فوریه ۱۹۹۸/ ۲۱ بهمن ۱۳۷۶؛ «در جمع سفیران خارجی مقیم ایران»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8404-10398/مروري-برديدگاه-هاي-آموزگار-ادب-و-شكيبايي-3-محمد-خاتمي-ما|عنوان=مروری بردیدگاه‌های «آموزگار ادب و شکیبایی»، ۳|تاریخ=۲۷ تیر ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
* «ما موظفیم این زمینه را فراهم بکنیم که نسل نوجوان و جوان ما، در عین اینکه پایبند به نظم، ضوابط و مقررات است، بتواند در فضای آزاد سخن خویش را مطرح کند و سخن‌های دیگر را هم بشنود.»
* «لازمهٔ جوان بودن، نوگرایی و نوخواهی است؛ لازمهٔ جوان بودن، تحرک و نشاط‌خواهی است؛ لازمهٔ جوان بودن، تنوع‌طلبی است؛ لازمهٔ جوان بودن، لذت‌خواهی است؛ و لازمهٔ جوان بودن، حادثه‌جویی است [...] نوخواهی، نوجویی و نشاط‌خواهی، اموری ضدِّ ارزش نیستند.»
* «[[اسلام]] ''بندهٔ [[دنیا]] بودن'' را بد می‌داند نه ''[[دنیا]] را خواستن''. اگر دنیا مراد انسان باشد، بد است: ''[[s:ar:القرآن الكريم/سورة القصص|الَّذِينَ يُرِيدُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا]]'' [[پرونده:Aya-79.png|20px|بی‌قاب]] [قصص]. مراد و الگوی انسان فقط دنبال دنیا رفتن نیست… انسانی که مرادش دنیاست؛ انسانی که از غیب و بخش عظیمی از هستی غافل است، دچار خلأ می‌شود.»
* «نباید فضایی ایجاد کنیم که جوان ما از ترس انواع اتهامات سؤال خود را در درون خود ببلعد زیرا آن سؤال در آینده تبدیل به یک عامل تنش و انحراف اجتماعی می‌شود.»
* «بگذاریم که بچه‌هایمان ابراز وجود کنند و در همهٔ عرصه‌ها حضور داشته باشند. همهٔ انسانها به همدیگر نیاز دارند؛ شما جوانان به بزرگترها نیاز دارید. خدا می‌داند که ما بزرگتر نیز به شما نیاز داریم.»
* «ما فکر نو می‌خواهیم.»
* «از مهمترین امتیازات قانونمند بودنِ جامعه و داشتن [[قانون اساسی]] این است که حقِّ مردم و تکلیف مردم در قانون تعریف شده است. قانونمند بودن جامعه یعنی ایجاد امنیت؛ یعنی هم مردم حق خودشان را بشناسند و بگیرند، هم حکومتها موظف باشند که حقِّ مردم را ادا بکنند. در مقابل، حکومتها هم تکلیفی دارند که مردم باید آنها را بشناسند و از حکومتها بخواهند که تکلیفشان را ادا کنند.»
* «اگر حکومت اختیاراتی دارد، در چارچوب [[قانون]] است؛ یعنی فقط در چارچوب قانون می‌تواند اختیارات خود را اِعمال کند نه هرطور که دلش خواست.»
* «مردم باید باور کنند که حق دارند و باور کنند که هیچ‌کس در ورای تکلیفی که قانون برای آنها معیّن کرده است، حق ندارد که چیزی از مردم بخواهد؛ این معنای امنیت است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۵ فوریه ۱۹۹۸/ ۲۶ بهمن ۱۳۷۶؛ «سخنرانی در همایش دانش‌آموزی طرح بنمار»</span><ref>{{یادکرد کتاب |عنوان =زنان و جوانان| سال =۱۳۸۸| ناشر =طرح نو|مکان =تهران| شابک =۹۷۸۹۶۴۷۱۳۴۳۳۰| صفحه =۹۰}}</ref>
* «[[عاشورا]] یک اسطورهٔ تحقق‌یافته در تاریخ است.»
* «من نمی‌دانم در عالم هستی کدام موقعیت و مکانت والاتر از [[مادر]] بودن است و هرچه فکر می‌کنم، نمی‌توانم از نظر عاطفی، ارزشی، هنری، اجتماعی و حتی از نظر اقتصادی و سیاسی، نقشی را برابر و هم‌سنگ مادر بودن پیدا کنم.»
* «'''هدف جامعهٔ مدنی، بهتر زیستن یا بهزیستی است. آنچه جنبهٔ مدنی جامعه را نشان می‌دهد، حضور آگاهانه، انتخاب‌گرانه و داوطلبانهٔ افراد است. [[انسان]] باید آزاد باشد تا بتواند در عرصه‌های مختلف جامعه، به‌خصوص در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، حضوری داوطلبانه داشته باشد.'''»
* «وقتی یک خانم یا آقا «مجبور» است در یکی مؤسسه فرهنگی و اقتصادی کار کند، به هر حال، حاصل کار او به دست جامعه می‌رسد اما وقتی انسان کار فرهنگی، اقتصادی یا سیاسی را «انتخاب» کند، وجه انسانی یا ارادی وجود او بیشتر بروز پیدا می‌کند.»
* «[[انسان]] از آن جهت که می‌شناسد و انتخاب می‌کند، ''انسان'' است.»
* «[[زن]] مثل [[مرد]] پاره‌ای از اجتماع است. این دیدگاه غلط که زن برای مرد آفریده شده، در پاره‌ای از موارد مشکل‌آفرین است. زن و مرد، هر دو، برای ایجاد یک جامعهٔ متعادل انسانی آفریده شده‌اند. اگر نگوییم زن نقش مهمتری دارد، حداقل به اندازهٔ مرد نقش دارد. مهم این است که هیچ مانعی برای رشد شخصیت اجتماعی، فرهنگی و سیاسی زن و مرد وجود نداشته باشد. در این صورت می‌توانیم بگوییم جامعه مطلوب و پیشرو است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۹ آوریل ۱۹۹۸/ ۹ اردیبهشت ۱۳۷۷؛ «سخنرانی در دیدار با بانوان شرکت‌کننده در گروه‌های مشارکت و برنامه‌ریزی امور زنان»</span><ref>{{یادکرد کتاب |عنوان =زنان و جوانان| سال =۱۳۸۸| ناشر =طرح نو|مکان =تهران| شابک =۹۷۸۹۶۴۷۱۳۴۳۳۰| صفحه =۳۶}}</ref>
* «ما در عرصهٔ ادارهٔ جامعه و استقرار یک نظامِ خوب و منسجم نیز نتوانسته‌ایم یکدیگر را یاری کنیم. ما آدم‌های بسیار کم تحمّلی هستیم و این کم تحمّلی ناشی از یک بیماری تاریخی است. مردمِ ما در سرنوشتِ خودشان نقشی نداشته‌اند و همیشه از بیرون و از بالا برایشان تعیین تکلیف می‌شده است. بنا بر این به نظام و حکومت دلبستگی نداشته‌اند و هر کسی می‌کوشیده گلیمِ خود را از آب بیرون بکشد. استقرارِ نظامهای غیرِ مردمی، یعنی نظام‌هایی که از متنِ خواستِ مردم بر نمی‌آیند، سبب شده است که مردمِ ما به یک نوع انزواء دچار بشوند و همبستگی اجتماعی، که از مهمترین دستوراتِ اسلامی است، موردِ غفلت قرار بگیرد. امروز هم ما نمی‌توانیم همدیگر را تحمّل کنیم و خیال می‌کنیم مخالفِ همدگیر بودن یعنی با همدیگر دعوا کردن. ما نمی‌توانیم مثلِ آدم‌های منطقی رفتار کنیم و در عینِ مخالفت، با همدیگر کار کنیم. البتّه تقصیر نداریم، امّا این وضعیّت کارِ حکومتهای مردمی را دشوار می‌کند.»
* «ما باید یاد بگیریم که انسانیّت حکم می‌کند برای رفعِ اختلافِ نظرهایمان با یکدیگر صحبت کنیم. ما باید برای حلِّ اختلافاتمان قاعدهٔ بازی داشته باشیم و چنین نباشد که هر کس بکوشید نظر و سلیقهٔ خود را به هر قیمتی بر جامعه و دیگران تحمیل کند. قانون، ضابطهٔ بازی ماست. اتفاقاً شما ببینید در سطحِ جامعهٔ ما چقدر بی حوصلگی و بی تحمّلی وجود دارد. ما انتقاد را با دشنام اشتباه گرفته‌ایم، مخالفت انسانی و حاکم کردنِ منطق بینِ خودمان را با تعارض و درگیری اشتباه گرفته‌ایم.»
* «البتّه '''ملّتِ ما ملّتِ بزرگی است و در زمینهٔ حاکمیّت بر سرنوشتِ خویش تجربهٔ کمی دارد. من انقلابِ اسلامی را آغازِ دورانِ حاکمیّتِ مردم بر سرنوشتِ خویش می‌دانم. ممکن است کسانی، به دلیلِ مشکلاتِ تاریخی و ذهنی، نتوانند این حقیقت را درک کنند که مردم باید بر سرنوشتِ خودشان حاکم باشند.'''»
* «ما نیازمندِ وحدتِ ملّی هستیم. ما مشکلاتِ زیادی داریم و در همهٔ عرصه‌ها به همبستگی و همدلی نیازمندیم. معنای همبستگی و همدلی عدمِ اختلاف در جامعه نیست، بلکه یادگرفتنِ این نکته است که چه باید کرد تا اختلاف‌ها مانعِ رسیدن به هدف‌های بلند نشوند. همهٔ ما خواستارِ سربلندِ ایرانیم … همهٔ ما خواستارِ پیشرفتیم … اینها وجوهِ مشترکِ ماست. فقط بدخواهان و بددلانی که هیچ چیز جُز خودشان را نمی‌بینند، حاضرندِ مصالحِ ملّی را فدای منافعِ گروهی و منافعِ شخصی شان بکنند…»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۴ ژوئیه ۱۹۹۸/ ۱۳ تیر ۱۳۷۷؛ «سخنرانی در دیدارِ با اعضای تیم ملّی فوتبال»</span> <ref>{{یادکرد کتاب |عنوان =زنان و جوانان| سال =۱۳۸۸| ناشر =طرح نو|مکان =تهران| شابک =۹۷۸۹۶۴۷۱۳۴۳۳۰| صفحه =۱۸۶–۱۸۷}}</ref>
* «این جور نیست که دموکراسی یعنی لیبرالیسم… دموکراسی راه است. این راه ممکن است به لیبرالیسم منجر بشود یا ممکن است به یک حکومت دینی منجر شود، اما راه را اگر دموکراسی است انتخاب نکرده‌ایم آن طرفش چه، یا دیکتاتوری است یا دموکراسی.»
* «بین جامعهٔ مدنی و لیبرالیسم خلط می‌شود و خیال می‌کنند هر که می‌گوید جامعهٔ مدنی یعنی می‌گوید لیبرالیسم، لیبرالیسم جهات منفی دارد، جهات مثبت هم دارد. بنده نمی‌خواهم مطلق حکم بکنم که همه چیز یا بد و یا خوب خوب. بنده به عنوان کسی که یک سلایقی دارم، برداشت‌هایی دارم و اعتقاداتی دارم، لیبرالیسم را هم از نظر تئوری فلسفی نمی‌پسندم و معتقدم که در جامعهٔ ما با توجه به حقایقش اصلاً زیان‌بار است. اما دموکراسی را ممکن است آدم بپذیرد بدون اینکه دچار این باشد که حتماً پذیرش دموکراسی یعنی لیبرالیسم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۸ ژوئیه ۱۹۹۸/ ۶ مرداد ۱۳۷۷؛ «در جمع مدیران خبرگزاری جمهوری اسلامی»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8404-12772/مروري-برديدگاه-هاي-آموزگار-ادب-وشكيبايي-6-محمدخاتمي-بدون|عنوان=مروری بردیدگاه‌های «آموزگار ادب و شکیبایی»، ۱|تاریخ=۲۵ تیر ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
* «[[دیانت]] با [[فطرت|فطرتِ انسان]] سازگار است و بدبخت‌ترین انسان، کسی است که [[دین]] ندارد. حتّی از لحاظِ جامعه‌شناسی هم، حذفِ عنصرِ دین از جامعه یعنی گرفتنِ مهمترین اساسِ هویّتِ جمعی از یک جامعه… .»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۹ اوت ۱۹۹۸/ ۱۸ مرداد ۱۳۷۷؛ «در دیدار با اعضای شورای مرکزی جمعیّتِ مؤتلفه اسلامی»</span><ref>{{یادکرد کتاب |عنوان =احزاب و شوراها| سال =۱۳۸۸| ناشر =طرح نو| شابک =۹۷۸۹۶۴۷۱۳۴۴۰۸| صفحه =۲۰}}</ref>
* '''«مردمِ ما همواره در انتظارِ قهرمان هستند امّا مردم باید باور کنند که قهرمان خودشان هستند و نیروی نجات‌بخش در درونِ خودشان نهفته است؛ باید قدرتِ خود را باور کنند و ابرازِ وجود کنند.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۲ اوت ۱۹۹۸/ ۲۱ مرداد ۱۳۷۷؛ «سخنرانی در دیدار با اعضای شورای مرکزی حزب کارگران سازندگی»</span> <ref>{{یادکرد کتاب |عنوان =احزاب و شوراها| سال =۱۳۸۸| ناشر =طرح نو| شابک =۹۷۸۹۶۴۷۱۳۴۴۰۸| صفحه =۲۵}}</ref>
* «این جامعه‌ای که ما در آن زندگی می‌کنیم یک مبنای نظم دارد و آن [[قانون اساسی]] است… شرط فعالیت این هست؛ در این چارچوب مبنای نظم را بپذیریم و بعد بیاییم صریح بگوییم حالا که این مبنای نظم را پذیرفتیم من کی هستم؟ برنامه‌های من چیست؟ مرام‌نامهٔ من چیست؟ اهداف من چیست؟ در چارچوبی که می‌خواهم انتقاد بکنم. من خودم برای اینکه ببینم انتقاد او درست است و خیرخواهانه است این را بسنجم و مرام‌نامه و اهدافش را ببینم که دارد کلک می‌زند یا درست می‌گوید، یا درست نمی‌گوید. آن وقت هست که دیگر امکان سوء استفاده به حداقل می‌رسد و جامعه و به‌خصوص حکومت علاوه بر نهادهای رسمی برخوردار از یک سیستم درست نظارتی مستقیم از سوی مردم می‌شود. آن وقت وقتی که در قانون اساسی برای مردم حق معین کرده است فقط حکومت نیست که می‌گوید این حق چیست و چگونه باید اعمال بشود. البته اجزای حکومت همدیگر را می پایند و اگر تخلفی بود و اشتباهی بود می‌گیرند. خود مردم، علمای بزرگوار، اندیشمندان، احزاب، تشکل‌ها و مطبوعات هم بالاخره سؤال می‌کنند، بازخواست می‌کنند و بنده وقتی که این همه ناظر داشته باشم طبیعی است که خودم را حداقل آماده جوابگویی مسایلی که مطرح می‌شود می‌کنم و یک تعادلی در جامعهٔ ما پیدا می‌شود.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۹ اوت ۱۹۹۸/ ۷ شهریور ۱۳۷۷؛ «سخنرانی در کنگرهٔ شهید رجایی»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8404-12772/مروري-برديدگاه-هاي-آموزگار-ادب-وشكيبايي-6-محمدخاتمي-بدون|عنوان=مروری بردیدگاه‌های «آموزگار ادب و شکیبایی»، ۱|تاریخ=۲۵ تیر ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
* «من از [[ایران]] سرفراز آمده‌ام، به نمایندگی از ملتی بزرگ و پرآوازه که از ده‌ها قرن پیش، صاحب تمدن بوده و پس از پذیرش [[اسلام|آیین اسلام]] در تأسیس و بسط تمدن اسلامی نقش ممتاز داشته است، ملتی که با تکیه بر غنای فرهنگی و انسانی خویش تندبادهای سخت خودکامگی و تحجر و نیز خودباختگی در برابر دیگران را از سر گذرانده و در دوران جدید تاریخی‌اش، پیشتاز تأسیس جامعه مدنی و [[انقلاب مشروطیت|نظام مشروطیت]] در شرق جهان بوده، هر چند که در اثر دخالت بیگانگان و نیز کم‌تجربگی، در این آزمون، ناکامی‌هایی داشته است. ملتی که یکی از طلایه‌داران مبارزه با استعمار و منادی استقلال بوده، هرچند نهضت ملی او با [[کودتای ۲۸ مرداد|کودتای خارجی]] شکست خورده است و ملتی که صاحب [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلابی مردمی]] است؛ انقلابی که نه با کودتا و زور اسلحه آتشین، که با سلاح «کلام» و «ارشاد» بر [[دولت شاهنشاهی ایران|رژیم کودتا]] پیروز شده است و در مسیر تجربه نوین خود، [[جنگ ایران و عراق|جنگ تحمیلی هشت ساله]] و فشارها و تحریم‌ها و تهمت‌های گوناگون را تحمل کرده و بزرگترین قربانی [[تروریسم]]، این پدیده شوم و نفرت‌انگیز [[قرن بیستم]] بوده است.»
* «بیاییم همگی علیه نسل‌کشی، تجاوز و تحقیر انسان در گوشه گوشهٔ جهان، دست اتحاد به هم بدهیم و جلوی فاجعه‌های ننگینی که از جمله در [[فلسطین]] و [[افغانستان]] و کوزوو و در بسیاری از نقاط [[آفریقا]]، [[آسیا]] و [[آمریکای لاتین]]، چهرهٔ انسانی [[سده ۲۰ (میلادی)|این قرن]] را سیاه کرده است، بگیریم.»
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:PikiWiki Israel 13177 Christianity and Islam.jpg|120px|بی‌قاب|چپ]] در [[بیت المقدس]]، ادیان بزرگ می‌توانند در کنار یکدیگر به طورمسالمت آمیز زندگی کنند و سلطهٔ حکومت [[اسرائیل]] در آنجا مخالف این همزیستی و همدلی است. [[فلسطین]] خانهٔ فلسطینیان (اعم از [[مسلمان]] و [[مسیحی]] و [[یهودی]]) است نه آزمایشگاه هوس‌های خشونت‌آمیز [[صهیونیسم|صهیونیست‌ها]]. |۳۰ شهریور ۱۳۷۷/ ۲۱ سپتامبر ۱۹۹۸}}
* «'''در [[بیت المقدس]]، ادیان بزرگ می‌توانند در کنار یکدیگر به طورمسالمت آمیز زندگی کنند و سلطهٔ حکومت [[اسرائیل]] در آنجا مخالف این همزیستی و همدلی است. [[فلسطین]] خانهٔ فلسطینیان (اعم از [[مسلمان]] و [[مسیحی]] و [[یهودی]]) است نه آزمایشگاه هوس‌های خشونت‌آمیز [[صهیونیسم|صهیونیست‌ها]]'''.»
* «[[تروریسم]]، محصول نومیدی و پوچ‌انگاری (نیهیلیسم) است و در جهانی که بر مدار قهر و غلبه می‌چرخد، مبارزه جدی با تروریسم از حد حرف و شعار جلوتر نخواهد رفت. مبارزه واقعی با تروریسم باید همراه با مبارزه برای [[عدالت]] باشد.»
* «ما به صراحت اعلام می‌کنیم که به اقتضای موازین دینی و اخلاقی فرهنگی خود، با [[تروریسم]] در کلیهٔ اشکال آن مخالفیم و با آن به جد مقابله خواهیم کرد.»
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Dancing and singing to forget the pain of Syrias conflict (11235994366).jpg|150px|بی‌قاب|راست]] بپذیریم که قَیِّم جوانان نیستیم و [[جوان]] باید آگاهانه و مختارانه در فرایند رشد و توسعه حضور داشته باشد. با چنین دیدگاه نو و به کمک توان و اندیشه پویای نسل جدید، یقیناً می‌توان آیندهای به مراتب بهتر و درخشان تر برای [[سده ۲۱|قرن آتی]] رقم زد. |۳۰ شهریور ۱۳۷۷/ ۲۱ سپتامبر ۱۹۹۸}}
* «'''بپذیریم که قَیِّم [[جوانان]] نیستیم و جوان باید آگاهانه و مختارانه در فرایند رشد و توسعه حضور داشته باشد. با چنین دیدگاه نو و به کمک توان و اندیشه پویای نسل جدید، یقیناً می‌توان آیندهای به مراتب بهتر و درخشان تر برای قرن آتی رقم زد.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;">۳۰ شهریور ۱۳۷۷/ ۲۱ سپتامبر ۱۹۹۸؛ «سخنرانی در مجموع عمومی سازمان ملل متحد»</span> <ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://tarikhirani.ir/Modules/News/Phtml/News.PrintVersion.Html.php?Lang=fa&TypeId=26&NewsId=1300 | عنوان = سخنرانی سیدمحمد خاتمی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد | ناشر = http://tarikhirani.ir/}}</ref>
* «وقتی می‌گوییم ''حکومت دینی''، به نوعی انتساب آن حکومت و نظام را به خدا قبول کردیم؛ یعنی حکومت دینی حکومتی است که به نحوی به اراده حضرت حق وخداوند تعلق داشته باشد. از سوی دیگر وقتی می‌گوییم ''حکومت جمهوری''، یعنی حکومتی که متکی به آرای مردم است؛ یعنی مشروعیت خود را از رای مردم می‌گیرد. سؤال اساسی این است که آیا این دو قابل جمع‌اند؟ یعنی یک حکومت در عین حال که می‌تواند منتسب به خدا باشد، می‌تواند مبتنی بر رای مردم باشد؟ ما معتقدیم که تجربه تازه‌مان را در همین زمینه شروع کردیم؛ یعنی حکومت الهی که مردمی و به تعبیر دیگر جمهوری اسلامی است.»
* «بعضی با جمهوریت مخالف‌اند و عده‌ای با اسلامیت، اما هردو در این نقطهٔ خطرناک با همدیگر اشتراک دارند که اسلامیت و جمهوریت با هم سازگار نیستند و باهم جمع نمی‌شوند؛ منتها یک عده‌ای می‌گویند که به نفع دین و اسلامیت باید رای مردم را کنار گذاشت و مردم را از صحنه خارج کرد و جمهوریت را نفی کرد و عده‌ای می‌گویند برای تحقق جمهوریت باید دین را از دخالت در سرنوشت اجتماعی مردم منع بکنیم. البته این که می‌گویند، ممکن است به زبان نگویند ولی لازمه بحثی که می‌کنند این است یا نفی رای مردم وحضور مردم و یا نفی اسلامیت و دینی بودن نظام وهر دوی اینها آسیب بزرگی است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۷ اکتبر ۱۹۹۸/ ۲۵ مهر ۱۳۷۷؛ «پیام تلویزیونی به مناسبت انتخابات مجلس خبرگان»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8404-12772/مروري-برديدگاه-هاي-آموزگار-ادب-وشكيبايي-6-محمدخاتمي-بدون|عنوان=مروری بردیدگاه‌های «آموزگار ادب وشکیبایی»، ۶|تاریخ=۳۱ تیر ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
* «یکی از هدف‌های بزرگ این دولت، ایجاد توسعهٔ سیاسی در جامعه و زمینه‌سازی برای توسعهٔ سیاسی است؛ یعنی مردم باید حرفشان را بزنند، سخن بگویند. البته این توقع را باید داشت و باید هم پافشاری کرد که افراد در چار چوب قانون با نظم و انتظام و حساب و کتاب سخن بگویند و انتقاد بکنند.»
* «مهمترین کاری که برای توسعهٔ سیاسی لازم است، جاافتادن این ارزش است که به دولت و حکومت می‌شود انتقاد کرد؛ والا حکومت هر چه که می‌خواهد به مردمش بگوید، این که توسعهٔ سیاسی نیست. اگر این دولت بنا به خواست این ملت، یک فاجعه تاریخی و یک مصیبت تاریخی را که همیشه این ملت اینجور برایش تلقی شد که از بالا به او بگویند و از پایین از او اطاعت بخواهند، این روش را به هم بزند و معلوم بشود که حکومت نمایندهٔ این مردم است، باید در مقابل این مردم پاسخگو باشد و در نتیجه مردم صاحب حق‌اند که اظهارنظر کنند و از حکومت‌هایشان بازخواست کنند، آن وقت ما می‌توانیم بگوییم که جامعهٔ ما روند و روال رشد را پیدا کرده است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۱ اکتبر ۱۹۹۸/ ۲۹ مهر ۱۳۷۷؛ «مراسم افتتاح دومین همایش عزم ملی برای توسعه صادرات»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8404-12772/مروري-برديدگاه-هاي-آموزگار-ادب-وشكيبايي-6-محمدخاتمي-بدون|عنوان=مروری بردیدگاه‌های «آموزگار ادب وشکیبایی»، ۶|تاریخ=۳۱ تیر ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Iranian 2016 election (3).jpg|130px|بی‌قاب|راست]] در جامعهٔ مدنی، محور مردم‌اند و تعیین‌کننده مردم هستند و ما مفتخریم که اسلام را آنچنان می‌شناسیم؛ و اسلامی که در قانون اساسی ما منعکس شده است محوریت و مبنا را به مردم می‌دهد. |۲۱ نوامبر ۱۹۹۸/ ۳۰ آبان ۱۳۷۷}}
* «'''در جامعهٔ مدنی محور مردم‌اند و تعیین‌کننده مردم هستند و ما مفتخریم که اسلام را آنچنان می‌شناسیم؛ و اسلامی که در قانون اساسی ما منعکس شده است محوریت و مبنا را به مردم می‌دهد.'''»
* «این مردم‌اند که ارکان و ارگان‌های مختلف نظام را تعیین می‌کنند. مجلس خبرگان رهبری با آن همه اهمیت و عظمتش که تعیین‌کنندهٔ رهبر است و ناظر بر رهبر است، همهٔ مشروعیت و حُجیّت او به رأیی است که مردم به او می‌دهند. رئیس جمهور در نظام ما هیچ سمتی و هیچ مزیتی ندارد، جز اینکه منتخب این مردم بزرگوار است. قانونگذاری و راه بردن جامعه و تدوین نظام رفتاری جامعه، توسط نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی صورت می‌گیرد که منتخب مردمند.»
* «جامعهٔ مدنی یعنی جامعه‌ای که حکومت و قدرت او برخاسته از مردم است و تحت نظارت مردم. اسلامی که ما می‌شناسیم چنین می‌گوید و قانون اساسی ما افتخار دارد که نماینده چنین اسلامی است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۱ نوامبر ۱۹۹۸/ ۳۰ آبان ۱۳۷۷؛ «در جمع مردم تبریز»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8404-11784/مروري-برديدگاه-هاي-آموزگار-ادب-و-شكيبايي-4-محمد-خاتمي-در|عنوان=مروری بردیدگاه‌های «آموزگار ادب وشکیبایی»، ۴|تاریخ=۲۸ تیر ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
* «بنده معتقدم توسعهٔ سیاسی و اقتصادی دست در آغوش همدیگرند. ما اگر چیزی نداشته باشیم که بخوریم و نتوانیم روی پای خود بایستیم و از استقلال خودمان دفاع بکنیم و خودکفایی داشته باشیم، نمی‌توانیم یک جامعهٔ سیاسی سالم و پویا نیز داشته باشیم؛ ولی از آن طرف، اگر ما رشد سیاسی نداشته باشیم، مگر توسعهٔ اقتصادی را به ما می‌دهند… اگر ما رشد سیاسی نداشته باشیم، نمی‌توانیم از آن توسعه اقتصادی دفاع بکنیم؛ بنابراین آنچه که مهم است، توسعهٔ اقتصادی و توسعهٔ سیاسی باهم است؛ نه کسی حق دارد به خاطر اینکه جامعه از نظر اقتصادی مشکلاتی دارد، مردم را از حقوق سیاسی خود محروم کند و نه کسی حق دارد که به بهانهٔ توسعهٔ سیاسی، چوب لای چرخ پیشرفت اقتصادی وعلمی و صنعتی کشور بگذارد…»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۲ نوامبر ۱۹۹۸/ ۱ آذر ۱۳۷۷؛ «سخنرانی در جمع دانشجویان دانشگاه تبریز»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8404-12772/مروري-برديدگاه-هاي-آموزگار-ادب-وشكيبايي-6-محمدخاتمي-بدون|عنوان=مروری بردیدگاه‌های «آموزگار ادب وشکیبایی»، ۶|تاریخ=۳۱ تیر ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
* «کسانی که دلشان برای این انقلاب می‌سوزد و واقعاً هم می‌سوزد و دغدغهٔ خاطر هم دارند، مبنای قضاوت آنها چیست؟ سلیقه است یا همین قانون اساسی که خون‌بهای همین مردم و نتیجهٔ همین انقلاب است. در این قانون اساسی.. افتخار ما این نیست که به عنوان شیعه، اکثریت ماانقلاب کرده باشیم و فقط شیعیان، شهروندان درجهٔ یک جمهوری اسلامی باشند و از مزایا برخوردار باشند و هر کس شیعه نیست، مزایایی نداشته باشد. بنده معتقدم که دفاع از تشیع، دفاع از اسلام و دفاع از حکومت دینی، این است که به نام دین حکومتی مستقر می‌شود که در آن انسان محترم است و انسان شهروند آن نظام است و نظامی که با ایمان مردم و فداکاری مردم مؤمن به وجود آمده است، از حقِّ حیات و حقِّ زندگی و حقِّ سرنوشت یک انسانی که حتی به مبانی اعتقادی او معتقد نیست، دفاع می‌کند. این دغدغه در جای خود درست است و این انتظار هم از انقلابیون، طرفداران انقلاب و دینداران جامعه وجود دارد که ما برای چه انقلاب کرده‌ایم. این انقلاب در صورتی تحقق پیدا می‌کند، که ما بتوانیم تحمّل مخالف خودمان را هم در درون نظام داشته باشیم …»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۵ نوامبر ۱۹۹۸/ ۴ آذر ۱۳۷۷؛ «در جمع مدیران مسئول، سردبیران و نویسندگان مطبوعات»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8404-12772/مروري-برديدگاه-هاي-آموزگار-ادب-وشكيبايي-6-محمدخاتمي-بدون|عنوان=مروری بردیدگاه‌های «آموزگار ادب وشکیبایی»، ۶|تاریخ=۳۱ تیر ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Basar-teheran-eingang.jpg|150px|بی‌قاب|چپ]]توسعهٔ سیاسی یعنی حرمت گذاشتن به مردم، یعنی مردم را صاحب حق دانستن و دولت همچنانکه از اسلام دفاع می‌کند، از حق مردم هم دفاع کند.|۲۹ نوامبر ۱۹۹۸/ ۸ آذر ۱۳۷۷}}
* «'''توسعهٔ سیاسی یعنی حرمت گذاشتن به مردم، یعنی مردم را صاحب حق دانستن و دولت همچنانکه از اسلام دفاع می‌کند، از حق مردم هم دفاع کند.'''»
* «توسعهٔ جامع و پایدار، توسعه‌ای است که در آن اقتصاد و سیاست و فرهنگ با هم رشد بکنند، ولی اصل توسعهٔ سیاسی یعنی حرمت نهادن به مردم و مردم را باور کردن.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۹ نوامبر ۱۹۹۸/ ۸ آذر ۱۳۷۷؛ «به هنگام تقدیم لایحهٔ بودجهٔ ۱۳۷۸ به مجلس شورای اسلامی»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8404-12772/مروري-برديدگاه-هاي-آموزگار-ادب-وشكيبايي-6-محمدخاتمي-بدون|عنوان=مروری بردیدگاه‌های «آموزگار ادب وشکیبایی»، ۶|تاریخ=۳۱ تیر ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
* «ملتی که تمدن ساخته است باز هم می‌تواند تمدن‌ساز باشد و تمدن یعنی پاسخ دادن به نیازها و سوال‌های زمان. تمدن گذشتهٔ ما پاسخ به نیازهای زمان خودش بود. آن نیازها وپرسش‌ها گذشته است. اما با تکیه بر مبنای مشترک ما، هویت مشترک تاریخی ما که دین اسلام مهمترین آن است و جنبه‌های ملی تاریخی ای که داریم ما می‌توانیم بازهم تمدن ساز بشویم. امیدوار بودیم و هستیم که انقلاب اسلامی آغاز نجات ما از آشفته فکری باشد.»
* «دانشگاه مظهر نوجویی و تحول خواهی است ونیز مظهر آزادیخواهی است. نمی‌توان دانشگاه و دانشجویی خواست یا داشت که خواستار تحول نباشد. این در روح جوان است؛ بخصوص جوانی که اهل تحقیق و تعلیم و تعلم وعلم هم هست.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۷ دسامبر ۱۹۹۸/ ۱۶ آذر ۱۳۷۷؛ «سخنرانی به مناسبت روز دانشجو در دانشگاه صنعتی شریف»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8404-12772/مروري-برديدگاه-هاي-آموزگار-ادب-وشكيبايي-6-محمدخاتمي-بدون|عنوان=مروری بردیدگاه‌های «آموزگار ادب وشکیبایی»، ۶|تاریخ=۳۱ تیر ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Supreme Leader of Iran, Amol -June 11, 1998 (9).jpg|100px|بی‌قاب|راست]] ما یک واقعیت در تاریخ داریم: استبداد بر ما حاکم بوده است. انقلاب اسلامی آن دیوار سیاه و قطور استبداد را شکست و به مردم گفت: سرنوشت دست خودتان است، خودتان به صحنه بیایید، خودتان رأی بدهید و خودتان نظارت بکنید.|۲۹ سپتامبر ۱۹۹۸/ ۷ مهر ۱۳۷۷}}
* «اندیشه، تدبیر و مهارت، پایه‌های اساسی یک جامعه مستحکم و پویا و کمال جو است و پایگاه مهم همهٔ اینها دانشگاه است؛ یعنی توجه به دانشگاه، توجه به خواستن یک جامعه رشید و پیشرو است.»
* «'''ما یک واقعیت در تاریخ داریم، استبداد بر ما حاکم بوده است، انقلاب اسلامی آن دیوار سیاه و قطور استبداد را شکست و به مردم گفت سرنوشت دست خودتان است، خودتان به صحنه بیایید، خودتان رأی بدهید و خودتان نظارت بکنید.''' استبداد، طبیعت ثانوی ما شده است. در چنین فضای ذهنی ما باید با تأمل، توسعه و تفاهم، بدانیم که می‌خواهیم جامعه‌مان را براساس آزادی.. پیش ببریم»
* «ما باید برای حفظ انقلابمان و دستاوردهای انقلابمان دست به دست هم بدهیم و بگذاریم که فضای نسیم باز آزادی که به برکت انقلاب دمیده است، بصورت یک روند، در جامعه ما در بیاید.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۹ سپتامبر ۱۹۹۸/ ۷ مهر ۱۳۷۷؛ «سخنرانی در مراسم آغاز سال تحصیلی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8404-10348/مروري-برديدگاه-هاي-آموزگار-ادب-و-شكيبايي-2-محمد-خاتمي-روح|عنوان=مروری بردیدگاه‌های «آموزگار ادب و شکیبایی»، ۲|تاریخ=۳۱ تیر ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
=== ۱۹۹۹ ===
<small>۱۱ دی ۱۳۷۷ - ۱۱ دی ۱۳۷۸</small>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header = ۱۹۹۹
| width = 250
| image1 = Visitation of Olusegun Obasanjo with Supreme Leader of Iran, Ali Khamenei and President Mohammad Khatami- January 12, 1999 (Cropped).jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 =هیچ‌کس مافوق قانون نیست و حکومت همان‌طور که نگران تمامیت ارضی کشور، حفظ موجودیت نظام و توطئه‌های گوناگون است، باید نگران حقِّ حاکمیت مردم نیز باشد.
| image2 = Thomas Klestil meeting with Ali Khamenei - September 21, 1999 (Cropped on Khatami).jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = پرسش آغاز تفکر است و امتیاز انسان به سایر موجودات این است که جستجوگر و پرسشگر است. اگر در جامعه‌ای پرسش نباشد، تفکر نیست.
}}
* «باید همه به قانون تن در دهند و هیچ‌کس نظم را به‌هم نزند و به نام آزادی نباید زمینه برای گذر از حدود قانونی فراهم شود.»
* «'''هیچ‌کس مافوق قانون نیست و حکومت همان‌طور که نگران تمامیت ارضی کشور، حفظ موجودیت نظام و توطئه‌های گوناگون است، باید نگران حقِّ حاکمیت مردم نیز باشد.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲ ژانویه ۱۹۹۹/ ۱۲ دی ۱۳۷۷؛ «در بازدید از وزارت کشور»</span><ref>{{یادکرد|مقاله=رئیس‌جمهوری در بازدید از وزارت کشور:دولت با اجرای اصل شوراها زمینهٔ حاکمیت مردم را فراهم می‌کند |نشریه=همشهری |تاریخ=۱۳ دی ۱۳۷۷/ ۳ ژانویه ۱۹۹۹ |شماره=شماره ۱۷۳۳ |صفحه=صفحه سیاسی}}</ref>
* «نمی‌توان اجازه داد که در جامعه هرج و مرج به‌وجود آید. ما باید حقوق همه کسانی که در چارچوب قانون کار می‌کنند را تأمین کنیم. ما باید حتی حقوق مخالفان خود را ادا ادا کنیم مگر اینکه ر بخواهند اصل نظام را برهم بزنند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۶ ژانویه ۱۹۹۹/ ۶ بهمن ۱۳۷۷؛ «در سومین همایش روحانیون و مسئولین سازمان عقیدتی سیاسی نیروی انتظامی»</span><ref>{{یادکرد|مقاله=رئیس‌جمهوری در بازدید از وزارت کشور:دولت با اجرای اصل شوراها زمینهٔ حاکمیت مردم را فراهم می‌کند |نشریه=همشهری |تاریخ=۷ بهمن ۱۳۷۷/ ۲۷ ژانویه ۱۹۹۹ |شماره=شماره ۱۷۵۲ |صفحه=صفحه سیاسی}}</ref>
* «'''پرسش آغاز تفکر است و امتیاز انسان به سایر موجودات این است که جستجوگر و پرسشگر است. اگر در جامعه‌ای پرسش نباشد تفکر نیست.'''» «پرسش در ذات آدمی است. انسان بی پرسش، انسانی است که از جان آدمی تهی است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۷ فوریه ۱۹۹۹/ ۸ اسفند ۱۳۷۷؛ «سخنرانی در دانشگاه شهرکرد»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8404-10348/مروري-برديدگاه-هاي-آموزگار-ادب-و-شكيبايي-2-محمد-خاتمي-روح|عنوان=مروری بردیدگاه‌های «آموزگار ادب وشکیبایی»، ۲|تاریخ= ۲۶ تیر ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
* «وقتی دو [[اندیشه]] در مقابلِ هم قرار می‌گیرند همدیگر را کامل می‌کنند زیرا دو اندیشهٔ مشابه با همدیگر روبرو نمی‌شوند. مهم این نیست که اندیشه‌ها روبروی همدیگر قرار نگیرند، مهم این است که تقابلِ اندیشه‌ها به معنای تضاد، تعارض و ستیز نباشد.»
* «ما مسلمانان باید با تکیه بر مواردِ اشتراکِ خود، که فراوان هم هست، برای کاهش مواردِ اختلاف خود تلاش کنیم. من معتقدم که بخشِ قابلِ توجهی از اختلافاتِ موجود، یعنی اختلافات فقهی، کلامی و فرهنگی، قابلِ رفع است. عمدهٔ این اختلافات از سوی کسانی ایجاد شده که وحدت و همبستگی جهانِ اسلام را نمی‌خواستند یا اگر مخلوقِ آن نیست، آنها دست‌کم به اختلافاتِ طبیعی دامن زده‌اند. این اختلافات قابلِ رفع است، برخی اختلافات هم طبیعی است، چرا که انسانها متفاوت هستند و همه یکسان فکر نمی‌کنند و برداشتهای یکسان ندارند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۴ مه ۱۹۹۹/ ۱۴ اردیبهشت ۱۳۷۸؛ «در دیدار با رؤسای هیئت شرکت کننده در سمینارِ گفتگوی تمدنها»</span><ref>{{یادکرد کتاب |عنوان =گفت‌وگوی تمدّن‌ها | سال =۱۳۸۸| ناشر =طرح نو|مکان =تهران| شابک =۹۷۸۹۶۴۷۱۳۴۶۳۶۱| صفحه =۶۸}}</ref>
* «ما باید مشخص کنیم که نسبت دین و پیشرفت و آزادی و دین چیست و در فضای هیجان‌زده و تعصب‌آلود هیچگاه ما نمی‌توانیم به پاسخ درستی از این قضایا برسیم.»
* «هویت و قوام دانشگاه به پویایی، نوجویی وپرسش گری بسته است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۵ مه ۱۹۹۹/ ۱۵ اردیبهشت ۱۳۷۸؛ «سخنرانی در جمع نمایندگان ولی فقیه»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8404-10348/مروري-برديدگاه-هاي-آموزگار-ادب-و-شكيبايي-2-محمد-خاتمي-روح|عنوان=مروری بردیدگاه‌های «آموزگار ادب وشکیبایی»، ۲|تاریخ= ۲۶ تیر ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
* «شکل و مضمونِ اختلافات هم به دستورات و بخشنامه‌های ما ربطی ندارد؛ ما نمی‌توانیم بگوییم جامعه چه اختلافاتی داشته باشد، چه اختلافاتی نداشته باشد؛ چگونه [[فکر]] کند، چگونه فکر نکند. فکر با دستور تحقّق پیدا نمی‌کند. اگر اختلاف وجود دارد بخشی از سنّتِ الهی است: ''[[s:ar:القرآن الكريم/سورة الفتح|وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلًا]]'' [[پرونده:Aya-23.png|20px|بی‌قاب]] [فتح]. اختلاف در آرای بشر، اختلاف در سلیقه‌های بشر، اختلاف دربرداشت‌های بشر یک امرِ طبیعی تکوینی است و نمی‌شود با آن مبارزه کرد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۰ ژوئن ۱۹۹۹/ ۲۰ خرداد ۱۳۷۸؛ «سخنرانی در جمع اعضای جبههٔ مشارکت ایران اسلامی»</span>
* «امروز با توجه به پیشرفتی که علوم و فن‌آوری در دنیا کرده است، هیچ ملتی نمی‌تواند ادامهٔ حیات بدهد، مگر این که متکی بر علم و تکنیک باشد و بتواند از علم و فن‌آوری استفاده بکند. طبیعی است که پیشرفت، سربلندی، قوت و اقتدار منوط به این است که ما، عالم‌تر و تواناتر در بهره‌گیری از تکنولوژی و فن و دانش در روزگار خود باشیم و مگر جایی جز دانشگاه‌های ما، برای این پشتوانه عظمت و پیشرفت وجود دارد؟»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۷ سپتامبر ۱۹۹۹/ ۱۶ شهریور ۱۳۷۸؛ «در جمع منتخبین استان زنجان»</span> </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8404-10348/مروري-برديدگاه-هاي-آموزگار-ادب-و-شكيبايي-2-محمد-خاتمي-روح|عنوان=تضعیف دانشگاه یعنی تضعیف نظام و کشور|تاریخ=۱۶ شهریور ۱۳۷۸|اثر=ایسنا}}</ref>
* «جامعهٔ پیشرو، عادل، آزاده و مستقل در صورتی تحقق خواهد یافت که دانشگاه پیشرو، مستقل و آزاد داشته باشیم. جامعه مورد نظر و خواست ما، در صورتی تحقق می‌یابد که دانشگاه پیشرو و مترقی داشته باشیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۲ دسامبر ۱۹۹۹ /۲۱ آذر ۱۳۷۸؛ «سخنرانی در جمع دانشجویان دانشگاه علم و صنعت»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8404-10348/مروري-برديدگاه-هاي-آموزگار-ادب-و-شكيبايي-2-محمد-خاتمي-روح|عنوان=مروری بردیدگاه‌های «آموزگار ادب وشکیبایی»، ۲|تاریخ= ۲۶ تیر ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
=== ۲۰۰۰ ===
<small>۱۱ دی ۱۳۷۸ – ۱۱ دی ۱۳۷۹</small>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header = ۲۰۰۰
| width = 250
| image1 =Khatami Cropped 2000.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = شعار ''مرگ'' ندهید، ما نیازمند ''زندگی'' هستیم...ما نیازمند همزیستی در فضای یک زندگی سالم، متفکرانه و سرافراز هستیم.
| image2 = سورة الكهف 83.JPG
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = از آیات مقدس قرآن، مسیر درست و فهم و به کارگیری آن و اصول اساسی قرآن را بهره بگیریم و در این زمینه نیازهای جوانان و نوجوانان و نسل آینده را مورد توجه قرار دهیم.
| image3 =Crop Book of Isaiah 2006-06-06.jpg
| alt3 = Colored dice with white background
| caption3 = جوهر ادیان الهی یکی است و اختلاف در شریعت‌ها، مناسک و آداب است.
| image4 = Violin's World.jpg
| alt4 = Colored dice with white background
| caption4 = متواضعانه به صداهای فرهنگ‌های مختلف، صداهایی که شاید بتواند با تکیه بر تجارب عمیق انسانی راههای جدیدی برای زندگی انسان نشان دهد، گوش فرا دهیم. گفتوگو آسان نیست، اما مشکل‌تر، آمادگی برای شنیدن و برای گشودن دریچه‌های وجودی خود بر دیگری ست.
| image5 = رقص صوفى - شارع المعز.jpg
| alt5 = Colored dice with white background
| caption5 = اعتقاد به گفتوگو، موجب نشاط و سرزندگی و امید است، امید به این که ما بتوانیم در جهانی زندگی کنیم که فضیلت در تواضع و محبت باشد، نه در شاخص‌های اقتصادی یا انبارهای سلاح تخریب عمومی.
}}
* «استواری بنای خانواده به عنوان اساسی‌ترین عنصر جامعهٔ مدنی و بشری به عهدهٔ زنان است و این نباید فراموش شود.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۸ فوریه ۲۰۰۰/ ۱۹ بهمن ۱۳۷۸؛ «مراسم تقدیر از زنان برگزیدهٔ شاغل سرپرست خانوار»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/7811-00779/رئيس-جمهور-نبايد-بگذاريم-با-ايجاد-اضطراب-و-اغتشاش-رونق-انتخابات|عنوان=رئیس جمهور: نباید بگذاریم با ایجاد اضطراب و اغتشاش، رونق انتخابات کم شود|تاریخ=۱۹ بهمن ۱۳۷۸|اثر=ایسنا}}</ref>
* «<small>این شعار بی‌خودی است، خواهش می‌کنم آرام باشید، احساساتی نشوید و</small> شعار ''مرگ'' ندهید، ما نیازمند ''زندگی'' هستیم.»
** <small>در پاسخ به آن دسته که شعار «مرگ بر ضدِّ رئیس‌جمهور» دادند</small>
* «ما نیازمند همزیستی در فضای یک زندگی سالم، متفکرانه و سرافراز هستیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۱ مارس ۲۰۰۰/ ۲۱ اسفند ۱۳۷۸؛ «در اجتماع مردم یزد»</span> <ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.hamshahrionline.ir/hamnews/1378/781221/siasi.htm#siasi1 | عنوان = رئیس‌جمهور در اجتماع مردم یزد: شعار مرگ ندهید، نیازمند زندگی هستیم. | تاریخ = ۲۱ اسفند ۱۳۷۸ | ناشر = [[همشهری]]، ش ۲۰۷۴}}</ref>
* «در تاریخِ پُرافتخارِ ما، اگر هیچ چیزی جز تعیینِ [[w:اعتدال بهاری|نقطهٔ تعادلِ بهاری]] به عنوانِ اوّل سال - که اختصاص به ما ایرانیان دارد - نبود، کافی بود که به هوشمندی، سلیقه، زیبایی شناسی و روحیهٔ متعادل و درست اندیش و درست جوی ایرانی پی ببریم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۹ مارس ۲۰۰۰/ ۱۰ فروردین ۱۳۷۹</span><ref>{{یادکرد |نشریه= روزنامهٔ همشهری |تاریخ=۱۰/۱/۱۳۷۹ |دوره=دوره |شماره=۲۰۸۰}}</ref>
* «مظلوميت اگر با عزت خواهي همراه شد، مسير تاريخ را تغيير مي‌دهد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۳ مه ۲۰۰۰/ ۳ خرداد ۱۳۷۹؛«سخنرانی عمومی، خرمشهر» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/7903-01593/سخنان-رييس-جمهوري-در-جمع-مردم-خرمشهر|عنوان=سخنان رييس جمهوري در جمع مردم خرمشهر|تاریخ= ۳ خرداد ۱۳۷۹|اثر=ایسنا}}</ref>
* «[[آینده]] از آنِ ملّت‌های [[فرهیخته]] و [[خردمند]] و [[شجاع]] و [[تلاش‌گر]] است.»
* «[[تمدن|تمدّن‌ها]] آنگاه که با خود بیگانه شوند با دیگری نیز بیگانه می‌شوند، زیرا تنها کسانی می‌توانند دیگری را دریابند که خود را دریافته باشد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۳ ژوئن ۲۰۰۰/ ۳ تیر ۱۳۷۹؛ «سخنرانی در دانشگاه پکن، چین»</span><ref>{{یادکرد کتاب |عنوان =گفت‌وگوی تمدّن‌ها | سال =۱۳۸۸| ناشر =طرح نو|مکان =تهران| شابک =۹۷۸۹۶۴۷۱۳۴۶۳۶۱| صفحه =۶۵}}</ref>
* «معنویتی که اسلام معرِّف آن است، معرفتی جهانی ست؛ همه صفحات زمین و تمام آحاد بشر در تمام طول تاریخ، مخاطب بالقوهٔ دعوت اسلامی‌اند، دعوتی که به جهت تأکید بر جنبه برابری ذاتی انسانها و عدم اعتبار عناصری چون خاک و خون، دلِ تشنگان عدالت و آزادی را ربود. از طرف دیگر اهتمام به تفکر و تعقل؛ اعتبار و تفکیک‌ناپذیری عقل از وحی، موجب غلبه بر ثنویت آشکار و نهان شده است. تمدِّن اسلامی یکی از معدود تمدن‌هایی ست که حول محور یک [[قرآن|متن مقدس]] تأسیس و گسترش یافته است. وحدت تمدن اسلامی، ناشی از وحدت صدایی است که همهٔ اقوام و ملل اسلامی شنیدند و کثرت آن، ناشی از پاسخی است که به این دعوت دادند.»
* «پیشنهاد گفت‌وگوی تمدنها با پرسش‌های فراوان نظری و علمی مواجه است. من نمی‌خواهم پرسش‌های اساسی دربارهٔ تمدن و فرهنگ و اشتغالات فکری و علمی در این زمینه را کم‌اهمیت جلوه دهم، ولی می‌خواهم تصریح کنم که منظور اصلی ایران از پیشنهاد گفت‌وگوی تمدنها در واقع طرح یک سرمشق جدید در مناسبات بین‌المللی است.»
* «ما باید '''متواضعانه به صداهای فرهنگ‌های مختلف، صداهایی که شاید بتواند با تکیه بر تجارب عمیق انسانی راههای جدیدی برای زندگی انسان نشان دهد، گوش فرا دهیم. گفتوگو آسان نیست، اما مشکل‌تر آمادگی برای شنیدن و برای گشودن دریچه‌های وجودی خود بر دیگری ست.''' '''اعتقاد به گفتوگو، موجب نشاط و سرزندگی و امید است؛ امید به این که ما بتوانیم در جهانی زندگی کنیم که فضیلت در تواضع و محبت باشد، نه در شاخص‌های اقتصادی یا انبارهای سلاح تخریب عمومی'''.»
* «اگر گفت و گو پیروز شود، انسان و تمدن و فرهنگ پیروز شده است. ما باید به این پیروزی ایمان داشته باشیم و امیدوار باشیم که گوش جان همهٔ جهانیان، آمادگی شنیدن این خطاب الهی را داشته باشد که ''[[s:ar:القرآن الكريم/سورة الزمر|فَبَشِّر عِبَادِ]]'' [[پرونده:Aya-17.png|20px|بی‌قاب]] ''[[s:ar:القرآن الكريم/سورة الزمر|الذین یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أولَئِکَ الَّذِینَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَأُولَئِکَ هُمْ أُولُو الْأَلْبَاب]]'' [[پرونده:Aya-18.png|20px|بی‌قاب]][الزُّمَر]؛ با این امید که دوران کینه‌توزی و زورگویی به سرآمده باشد و صدای عشق به حق و عدالت و حرمت انسان در گنبد گیتی طنین انداز شود و و همگی هم صدا با آیینه شفاف روح قدسی انسانی (حافظ) ترنم این بیت را در واقعیت زندگی دریابند که؛ از صدای سخن عشق ندیدم خوش تر یادگاری که در این گنبد دوار بماند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۵ سپتامبر ۲۰۰۰/ ۱۵ شهریور ۱۳۷۹؛ «سخنرانی در اجلاس ویژه گفتگوی تمدنها»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8606-15864/سخنراني-خاتمي-در-اجلاس-ويژه-گفت-وگوي-تمدنها-پيشنهاد-گفت-گوي|عنوان=سخنرانی خاتمی در اجلاس ویژه گفت‌وگوی تمدنها|تاریخ=۱۵ شهریور ۱۳۷۹|اثر=ایسنا}}</ref>
* «حماسه روح ملت‌هاست، ملتها در طول تاریخ، با حماسه زنده‌اند و حماسه‌ها نشان‌دهندهٔ جهتی هستند که آنان دارند.»
* «دشواری کار ما نداشتن حماسه نیست، دشواری آن است که زبان، بیان و قلم توانایی بازگو کردن حماسه‌های موجود را ندارد.»
* «در جهانی که هنوز اساس روابط در آن بر پایهٔ زور و قلدری است ملت ما حق دارد که قوی و نیرومند باشد.»
* «ملتی که خود قدرت دفاع نداشته باشد، نمی‌تواند مدافع صلح درملتهای مظلوم جهان باشد.
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۲ سپتامبر ۲۰۰۰/ ۱ مهر ۱۳۷۹؛ «در مراسم رژه نیروهای مسلح در میدان آزادی»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/7907-02492.578/خاتمي-ايران-در-راستاي-سياست-تنش-زدايي-حامي-و-مدافع-صلح-در|عنوان=خاتمی: ایران در راستای سیاست تنش‌زدایی، حامی و مدافع صلح در جهان است|تاریخ=۱ مهر ۱۳۷۹|اثر=ایسنا}}</ref>
* «'''جوهر ادیان الهی یکی است و اختلاف در شریعت‌ها، مناسک و آداب است.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۸ اکتبر ۲۰۰۰/ ۲۸ مهر ۱۳۷۹؛ «دیدار جمعی از زرتشتیان کشور»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/7907-02447/گزارشي-از-ديدار-جمعي-از-زرتشتيان-كشور-با-رييس-جمهور|عنوان=گزارشی از دیدار جمعی از زرتشتیان کشور با رئیس جمهور|تاریخ=۲۸ مهر ۱۳۷۹|اثر=ایسنا}}</ref>
* «میان اعتقاد به دین، حاکمیت مردم، حرمت انسان و رشد علم پیوندی نزدیک می‌بینم.»
* «دانش مشعل پرفروغی است که همهٔ جهان را روشن می‌کند و جهانیان همگی در روشن نگاه داشتن این مشعل و نیز بهره‌گیری از آن سهیم هستند. هر چند که ممکن است نقش بعضی از جوامع به اعتبار جان‌مایه‌های گوناگون و شرایط ویژه، بیشتر باشد و آنچه در این میان مهم است کاربرد انسانی و اجتماعی دانش و سمت و سوی پیشرفت آن است.»
* «ما به جای نگاه غربت آلود به گذشته، باید به آیندهای بنویسیم که در آن نقش و سهمی در خور پیشینهٔ افتخارآمیز داشته باشیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۳ اکتبر ۲۰۰۰/ ۲ آبان ۱۳۷۹؛ «در اجلاس فرهنگستان علوم جهان سومر»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/7908-00165/سخنان-رييس-جمهوري-در-اجلاس-فرهنگستان-علوم-جهان-سوم|عنوان=سخنان رئیس جمهوری در اجلاس فرهنگستان علوم جهان سوم|تاریخ=۲ آبان ۱۳۷۹ |اثر=ایسنا}}</ref>
* «من جلوگیری از آزادی اندیشه را نمی‌پسندم. البته از یک جهت هم معتقدم همه باید رعایت قانون و موازین را بکنند. این که جلو روزنامه‌ای گرفته شود یا نشود ربطی به قوهٔ مجریه ندارد و قوهٔ قضاییه این گونه تشخیص داده است.»
* «همهٔ ما باید عقلانیت پیشه کنیم و تحمل یکدیگر را داشته باشیم و خیال نکنیم یک جامعهٔ خوب یعنی جامعه‌ای که یک دست است و همه یک جور فکر می‌کنند.»
* «البته وقتی شما آزادی و مردمسالاری را پذیرفتید، همهٔ حرف‌هایی که زده می‌شود تا وقتی مخل مبانی اسلام و مخل حقوق عمومی نباشد، آزاد است.»
* «به نظر من اين اخلاق بسيار بدي است كه كسي براي گول‌زدن مردم بخواهد كاري را انجام دهد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۹ نوامبر ۲۰۰۰/ ۲ آبان ۱۳۷۹؛ «تقدیم لایحهٔ بودجه سال ۸۰ در مجلس»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/7909-01016/پارلماني-رييس-جمهور-در-پاسخ-به-خبرنگار-ايسنا-قانون-اساسي|عنوان=/ پارلماني / رييس جمهور در پاسخ به خبرنگار ايسنا: قانون اساسي فصل الخطاب روابط بين مردم و حكومت و قواي سه‌گانه است|تاریخ=۹ آذر ۱۳۷۹|اثر=ایسنا}}</ref>
* «عدم توجه به نیازهای پرسش‌های زمان و سنت‌زدگی دو خطر برای جوامع دینی است.»
* «گسستی که در نسل‌ها است، سوال‌های تازه به همراه دارد و نمی‌شود راههای بروز آن را گرفت بلکه باید به آن توجه کرد.»
* «سنت‌زدگی باعث می‌شود به ادامهٔ راه را که گذشتگان طی کردند، بی‌توجه باشیم؛ بزرگان گذشتهٔ ما علی رغم این که افق روشنی در پیش روی ما گذاشتن، اما فرزند زمان خودشان بودند و نسل امروز دارای پرسش‌های نو و متعلق به خودش است، باید با رجوع به قرآن مسایل روز خود را حل کنیم.»
* «ما معتقدیم کلام خدا در قرآن نازل شده تا در خور فهم انسان باشد، هر چه انسان اوج بگیرد برداشتهای بالاتری خواهد داشت، اما این کلام قابل نقد نیست.»
* «باید '''از آیات مقدس قرآن، مسیر درست و فهم و به کارگیری آن و اصول اساسی قرآن را بهره بگیریم و در این زمینه نیازهای جوانان و نوجوانان و نسل آینده را مورد توجه قرار دهیم.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۲ دسامبر ۲۰۰۰/ ۲۲ آذر ۱۳۷۹؛ «در مراسم تجلیل از خادمان قرآن کریم»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/7909-02636/حجت-الاسلام-سيد-محمد-خاتمي-عدم-توجه-به-نيازهاي-و-پرسش-هاي-زمان|عنوان=حجت‌الاسلام، سید محمد خاتمی: عدم توجه به نیازهای و پرسش‌های زمان و سنت‌زدگی دو خطر برای جوامع دینی است|تاریخ=۱۵ شهریور ۱۳۷۹|اثر=ایسنا}}</ref>
=== ۲۰۰۱ ===
<small> ۱۲ دی ۱۳۷۹–۱۱ دی ۱۳۸۰</small>{{سخ}}
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header = ۲۰۰۱
| width = 250
| image1 = STS 100 Hadfield EVA.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = [[جهان]] در صورتی می‌تواند شایستهٔ [[زندگی]] انسانِ آزاده باشد که بر دو بال [[عشق]] و [[علم]] حرکت کند.
| image2 = STS-104 EVA Michael L. Gernhardt.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 =در سایهٔ [[آزادی]] است که خصوصیت جان ابراز وجود پیدا می‌کند؛ در فضای آزاد، [[عقل|خرد انسان]] بارور می‌شود.
| image3 = Salto de Agua 2001.jpg
| alt3 = Colored dice with white background
| caption3 = [[هنر]] به لایه‌های پیچیدهٔ حیات و هستی [[زندگی]] نگاه می‌کند و برای رسیدن به این لایه‌ها، [[کلام]] باید در قالب هنر [[شعر]] تجلی یابد. کلام، سخن گویایی برای انتقال مفاهیم نیست و باید به [[هنر]] پناه برد.
}}
* «[[کاریکاتور]] مثل طنز گزنده اما بیدارگر است و من که از همه هنرها، فقط هنر دوستی را دارا می‌باشم، گزندگی بیدارگر را به نوازش خواب‌آور ترجیح می‌دهم و یقیناً هنر کاریکاتور از جمله همین هنرهاست.»
* «[[گفتار]]، نماد و رمز [[انسان]] و [[انسانیت]] است، چرا که گفتار نماد و سمبل آن چیزی است که انسان را انسان می‌کند، یعنی عقل و خرد؛ و عقل تعابیر متفاوتی دارد و در مقام سخن هر گوینده‌ای باید مراد خود را از عقل مشخص کند.»
* «[[عقل]] هر چه باشد، چه به معناي عرفاني آن و چه به معناي فلسفه يوناني، آن چه به معناي قديمش و چه در بينش جديد، اجمالا مي‌توانيم بگوييم كه خصوصيت ممتاز آدمي در عقل تجلي پيدا مي‌‌كند. »
* «ما وقتی از گفتوگو صحبت می‌کنیم، خواستار این هستیم که این وجه بارز وجوه [[آدمی]] در برابر دیگری قرار گیرد و نه وجه حیوانی و نه وجه مادی.»
* «[[تمدن]] خود از بارزترین وجوه آفرینندگی عقل و جان آدمی است و گفتوگو تمدنها، گفت و گو در مورد آنچه که عقل آدمی آفریده است می‌باشد؛ منتها هم برخورداری از عقل و هم به کارگیری آن و هم گفتوگو شرایط مختلفی دارد که مهمترین شرط آن آزادی است.»
* «'''در سایه [[آزادی]] است که خصوصیت جان ابراز وجود پیدا می‌کند؛ در فضای آزاد، خرد انسان بارور می‌شود.'''»
* «ما نباید با نگاهی تنگ‌نظرانه [[آزادی]] را در آزادی هوس در نظر بگیریم. آزادی عقلانی یعنی شکستن بت‌هایی که پیش روی عقل وجود دارد؛ و برداشتن بندها از دست و پای عقل است.»
* «خودکامگی، بند [[عقل]] است و آزادی و آزادگی رهایی از خودکامگی است. تعصب ناروا بند عقل و زندان عقل است. پیشداروی‌های نابجا بند و زنجیر عقل است و آزادی پرورش دهنده عقل این است که انسان از این پیش داوری‌ها بدور باشد. آزادی که در آن عقل رشد می‌کند، رهایی از عادتهای مقدس شده است که به خاطر همین عادت‌ها و همین برخوردها چه جنایت‌هایی که صورت می‌گیرد.»
* «اگر شاخصه مهم وجود [[آدمی]] [[عقل]] و [[خرد]] اوست و اگر گفتار نماد این وجه بارز وجود آدمی باشد و اگر آزادی شرط رشد این وجه از وجود آدمی باشد، گفتگو در صحنه‌ای تحقق می‌یابد که بتوان آزادانه اندیشید و آزادانه سخن را رد و بدل کرد.»
* «'''[[هنر]] به لایه‌های پیچیده حیات و هستی زندگی نگاه می‌کند و برای رسیدن به این لایه‌ها، کلام باید در قالب هنر شعر تجلی یابد. کلام، سخن گویایی برای انتقال مفاهیم نیست و باید به هنر پناه برد.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۹ ژانویه ۲۰۰۱/ ۹ بهمن ۱۳۷۹؛ « مسابقه بين‌المللي كاريكاتور گفت و گوي تمدنها » </span><ref>{{یادکرد وب | نشانی =http://www.isna.ir/news/7911-01146/حجت-الاسلام-سيد-محمد-خاتمي-در-مسابقه-بين-المللي-كاريكاتور-گفت-وگوي| عنوان=حجت‌الاسلام سيد محمد خاتمي،در مسابقه بين‌المللي كاريكاتور گفت‌وگوي تمدنها:گزندگي بيدارگر را به نوازش خواب‌آور ترجيح مي‌دهم| تاریخ =۱۰ بهمن ۱۳۷۹| ناشر =ایسنا}}</ref>
* «ما را گریزی از دستبابی به علم وتکنولوژی و فناوری که زاده و برآمده از دانش جدید می‌باشد نیست.»
* «'''جهان در صورتی می‌تواند شایسته زندگی انسان آزاده باشد که بر دو بال عشق وعلم حرکت کند و فقدان هر یک از دو عامل، فشار و خلاقیت‌های فراوانی برای جامعه بشری داشته است.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۵ فوریه ۲۰۰۱/ ۱۷ بهمن ۱۳۷۹؛ «در آیین گشایش چهاردهمین جشنواره بین‌المللی خوارزمی» </span><ref>{{یادکرد وب | نشانی =http://www.isna.ir/news/7911-02155/سيد-محمد-خاتمي-رييس-جمهوري-اسلامي-ايران-اقتدار-بيش-از-هر| عنوان=سيد محمد خاتمي، رييس جمهوري اسلامي ايران : اقتدار، بيش از هر چيز بر دانش و توان فني متكي است| تاریخ = ۱۷ بهمن ۱۳۷۹| ناشر =ایسنا}}</ref>
* «چرا بیست و دو بهمن در تاریخ پرفراز و نشیب ایران، از چنین اهمیت و ویژگی برخوردار می‌باشد؟ به خاطر اینکه ۲۲ بهمن، در واقع روز تحقق یک خواست بزرگ تاریخی ایران بود و مبدأ آیندهای نو برای این ملت.»
* «ملت ما، با نفرت و بیزاری از استبداد، دیکتاتوری و سرکوبگری، همواره برای رسیدن به [[آزادی]] تلاش کرده‌است.»
* «[[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|این انقلاب]]، متعلق به ملت ایران بوده و به هیچ گروه، دسته، باند و جناحی تعلق ندارد و هیچ‌کس حق ندارد، انقلاب بزرگ ملت ایران را به نام خود و سلایق خود مصادره نماید.»
* «امروز اگر ما انقلابی هستیم، اگر دوستدار [[ایران]] و خواستار آیندهای درخشان می‌باشیم، باید دقت کنیم که دستاورد [[انقلاب اسلامی]]، ''جمهوری اسلامی'' است و باید در مفهوم، محتوی و ساز-و-کار این نظام دقت کرده و در صدد تقویت آن برآییم.»
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Blackout-Iran.png|100px|بی‌قاب|چپ]] ''جمهوری اسلامی'' آن جمهوری است که از یک سو، بهره‌گیرنده از آن هویت فرهنگی، دینی و تاریخی شما می‌باشد، و از سویی دیگر، خواستار حاکمیت شما مردم بر سرنوشت خویش است.|۱۰ فوریه ۲۰۰۱/ ۲۲ بهمن ۱۳۷۹}}
* «بدانید که شعار جاودان [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب]]، همان است که خواست تاریخی شما بوده. '''''جمهوری اسلامی''، جمهوری‌ای است که از یک سو، بهره‌گیرنده از آن هویت فرهنگی، دینی و تاریخی شما می‌باشد، و از سویی دیگر، خواستار حاکمیت شما مردم بر سرنوشت خویش است.'''»
* «[[نظام سیاسی ایران|جمهوری اسلامی]] یعنی پایان یک تاریخ تحقیر.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۰ فوریه ۲۰۰۱/ ۲۲ بهمن ۱۳۷۹؛ «در مراسم بزرگداشت ۲۲ بهمن» </span><ref>{{یادکرد وب | نشانی =http://www.isna.ir/news/7911-02778/رييس-جمهور-در-مراسم-بزرگداشت-22-بهمن-جمهوري-اسلامي-يعني-پايان| عنوان=رييس جمهور در مراسم بزرگداشت 22 بهمن:جمهوري اسلامي يعني پايان يك تاريخ تحقير /1/| تاریخ =۲۲ بهمن ۱۳۷۹| ناشر =ایسنا}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Visitation of President Khatami with Supreme Leader of Iran, Ali Khamenei - August 27, 2001.jpg|150px|بی‌قاب|راست]] از آنجا که فکر، پرسش، چرا وچون کردن و دغدغهٔ خاطر داشتن را از ذات انسان نمی‌توان گرفت؛ در جایی که آزادی نباشد، اندیشه زیرزمینی خواهد شد. هنگامی که فکر زیرزمینی شد، از معرض انتقاد دور شد و به ضدِّ فکر تبدیل خواهد شد. |۹ آوریل ۲۰۰۱/ ۲۰ فروردین ۱۳۸۰}}
* «'''از آنجا که فکر، پرسش، چرا و چون کردن و دغدغه ی خاطرداشتن را از ذات انسان نمی‌توان گرفت؛ در جایی که آزادی نباشد، اندیشه زیرزمینی خواهد شد. هنگامی که فکر زیرزمینی شد، از معرض انتقاد دور شد و به ضدِّ فکر تبدیل خواهد شد.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۹ آوریل ۲۰۰۱/ ۲۰ فروردین ۱۳۸۰ «در جمع مسئولان و کارکنان جهاد دانشگاهی» </span>
* «[[کتاب]] مانندِ بسیاری از اصحابِ خیر و اندیشه و فکر و معنویّت در طولِ [[تاریخ]] مظلوم بوده است.»
* «کسانی که قدرت، حکمت و ثروت خود را مرهونِ ناآگاهی و تسلیمِ بی چون-و-چرای انسانهای دیگر هستند، همواره برای کارهای خود توجیهات فراوان دارند و به همین دلیل سفسطه و مغلطه در طولِ تاریخ میدان بسیار گسترده‌ای داشته است.»
* «در جامعه‌ای که معرفت و اندیشه غریب است، [[کتاب]] نیز مظلوم است و ارجی ندارد.»
* «اگر فضای باز و اندیشه با اندیشه و منطق با منطق روبرو شود، اندیشه‌های سست و ضعیف در برابرِ تفکّراتِ نیرومند کنار می‌روند. امّا اگر جلوی اندیشه و آزادی را گرفتیم، اندیشه زیرزمینی خواهد شد.»
* «اندیشه را همواره باید در برابر اندیشه قرار دهیم تا اندیشه جز با اندیشه روبرو نشود.»
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Funeral of Rahman Dadman - May 20, 2001 (Cropped on Khatami).jpg|100px|بی‌قاب|چپ]] مردم نپندارند فقط در جمهوری اسلامی به نام دین و فلسفه گاه سفسطه‌های بزرگ می‌شود، همواره در طول تاریخ سفسطه رواج داشته و بسیاری از ناروایی‌ها با استفاده از آنها توجیه می‌شود.|۷ مه ۲۰۰۱/ ۱۷ اردیبهشت ۱۳۸۰}}
* «'''مردم نپندارند فقط در جمهوری اسلامی به نام دین و فلسفه گاه سفسطه‌های بزرگ می‌شود، همواره در طول تاریخ سفسطه رواج داشته و بسیاری از ناروایی‌ها با استفاده از آنها توجیه می‌شود.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۷ مه ۲۰۰۱/ ۱۷ اردیبهشت ۱۳۸۰ «در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران» </span>
* «پایه و مایهٔ حرکت روی دوش خود مردم است و اگر حکومتها توانستند خودشان را با آن جهت هماهنگ کنند موفق خواهند بود و الا موفق نخواهند بود. ناکامی یا کامروایی یک دولت یا حکومت هم به هیچ وجه نباید موجب یأس و ناامیدی کسانی باشد که به راه خود مؤمن هستند آنها باید بایستند و مطالبات خود را بیان کنند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱ ژوئن ۲۰۰۱/ ۱۱ خرداد ۱۳۸۰؛ «سخنرانی در جمع دانشجويان حاضر در كنگره دفتر تحكيم وحدتی» </span><ref>{{یادکرد وب | نشانی =http://www.isna.ir/news/8003-02354/مشروح-سخنان-رييس-محترم-جمهور-در-كنگره-اتحاديه-انجمن-هاي-اسلامي| عنوان =مشروح سخنان رييس محترم جمهور در كنگره اتحاديه انجمن‌هاي اسلامي دانشجويان دانشگاههاي سراسر كشور (دفتر تحكيم وحدت)| تاریخ = ۱۱ خرداد ۱۳۸۰| ناشر =ایسنا}}</ref>
* «جوان ایرانی باید امروز خود را برپایهٔ دیروز بنا کند. منظور من ارتجاع نیست؛ بلکه منظور من این است که بر گذشته‌ای که پر از افتخار است تکیه کنید؛ و مایهٔ هویت فرهنگی خود را در گذشته بیابید ولی با نگاه به آینده حرکت کنید.»
* «تصور نکنید جمهوری اسلامی فقط حق مسلمانان و فقط شیعیان را به رسمیت می‌شناسد. جمهوری اسلامی ما جمهوری‌یی است که در آن هر انسانی صاحب حق وعزیز است. در جمهوری اسلامی ما خدا هست ولی خدای همهٔ انسان‌هایی است که در این سرزمین زندگی می‌کنند. در جمهوری اسلامی ما آزادی برای کلیمی، مسیحی، آشوری، زرتشتی و مسلمان وجود دارد.»
* «ما ایران را برای هر ایرانی که دلش برای وطنش می‌تپد می‌خواهیم.»
* «مسئلهٔ جوان مهمترین چالش پیش‌روی ماست و اگر او را باور کنیم می‌توانیم از این چشمهٔ جوشان، رودخانه‌های پربار بسازیم؛ ولی اگر اشتباه کنیم همین جوانان سیل بنیان‌کنی خواهند شد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲ ژوئن ۲۰۰۱/ ۱۲ خرداد ۱۳۸۰؛ «همایش جشن بلوغ سیاسی رأی اولی؛ سالن شهید افراسیابی، مجموعه ورزشی شهید شیرودی» </span><ref>{{یادکرد وب | نشانی =http://www.isna.ir/news/8003-02626/سيد-محمد-خاتمي-در-اجتماع-راي-اولي-ها-راي-اولي-ها-ابزار-در-دست| عنوان =سید محمد خاتمی در اجتماع رای اولی‌ها: رای اولی‌ها ابزار در دست دیگران نیستند بلکه صاحبان اصلی این کشور هستند و طلبکاران مسوولان جمهوری اسلامی| تاریخ = ۱۲ خرداد ۱۳۸۰| ناشر =ایسنا}}</ref>
<small>۸ ژوئن ۲۰۰۱/ ۱۸ خرداد ۱۳۸۰، [[w:انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۰)|انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۰۱/ ۱۳۸۰ ایران]]، پیروزی ۷۷٫۱٪ خاتمی با ۲۱٬۶۵۹٬۰۵۳ رأی</small>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =۲۰۰۱
| width = 250
| image1 =33پل (Cropped&Edited).jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = آنچه جامعه را از رکود و خمودی خارج می‌سازد و به آن نیروی تازه و امید سرشار می‌بخشد، حضور توانمند و شکوهمند جوانان آن جامعه است.
| image2 = Young Men in Imam Square (Naqsh-e Jahan) - Isfahan - Iran (7433230188).jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = واژه ''جوان'' و ''جوانی'' همیشه با شور و عشق به نوجویی همراه بوده است.
| image3 = Aali ghapoo.2 (Cropped).jpg
| alt3 = Colored dice with white background
| caption3 = آینده و آینده‌نگری با جوان و نوجوان پیوندی نزدیک دارد. جوانان برای ساختن فردای بهتر باید آینده را خلق کنند. آینده نقطه یا مکان ثابتی نیست که بتوان بدان دست یافت بلکه راهی است که گام به گام باید توسط نسل نوپا طی می‌شود.
}}
* «'''واژه جوان و جوانی همیشه با شور و عشق به نوجویی همراه بوده است''' و شایسته است که در دوران پرتحول کنونی این سرمایه ارجمند در خدمت علم، آزادی و پیشرفت قرار گیرد. '''آنچه جامعه را از رکود و خمودی خارج می‌سازد و به آن نیروی تازه و امید سرشار می‌بخشد، حضور توانمند و شکوهمند جوانان آن جامعه است.'''»
* «'''آینده و آینده‌نگری با جوان و نوجوان پیوندی نزدیک دارد. جوانان برای ساختن فردای بهتر باید آینده را خلق کنند. آینده نقطه یا مکان ثابتی نیست که بتوان بدان دست یافت بلکه راهی است که گام به گام باید توسط نسل نوپا طی می‌شود.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۶ ژوئن ۲۰۰۱/ ۲۶ خرداد ۱۳۸۰؛ «پیام به مناسبت روز جوانان» </span><ref>{{یادکرد وب | نشانی =http://www.isna.ir/news/8003-05614/پيام-رييس-جمهور-اسلامي-ايران-به-مناسبت-روز-جوانان| عنوان =پیام رئیس جمهور اسلامی ایران به مناسبت روز جوانان| تاریخ =۲۶ خرداد ۱۳۸۰| ناشر =ایسنا}}</ref>
* «در آداب و مناسک اسلامی موانست دائم انسان با طبیعت کاملاً ممتاز و نمایان است و این احساس در انسان همواره زنده می‌ماند که او از طبیعت، با طبیعت و در طبیعت است از این رو باید طبیعت را زیبا و زنده ببیند و بخواهد واین مسئله حقیقتی است که در ادیان دیگر هم به گونه‌های دیگر جاری است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۸ ژوئن ۲۰۰۱/ ۲۸ خرداد ۱۳۸۰ «در مراسم گشایش سمینار “بین‌المللی: محیط زیست، دین و فرهنگ» </span><ref>{{یادکرد وب | نشانی =http://www.isna.ir/news/8003-05916/رئيس-جمهور-در-مراسم-گشايش-سمينار-بين-المللي-محيط-زيست-دين-و| عنوان =رئیس جمهور در مراسم گشایش سمینار “بین‌المللی محیط زیست، دین و فرهنگ“: برهم‌خوردن تعادل محیط زیست آغاز مصیبت سهمگین نسل‌های امروز و فرداست| تاریخ = ۲۸ خرداد ۱۳۸۰ | ناشر =ایسنا}}</ref>
* «ما خواهان استقلال، آزادی و پیشرفت هستیم، اما برپایهٔ هویت دینی، هویت فرهنگی و هویت ملی خویش و هویتی که برپایه آن، استقلال و آزادی را بنا کنیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۲ ژوئن ۲۰۰۱/ ۱ تیر ۱۳۸۰ «در اجتماع مردم نیشابور» </span><ref>{{یادکرد وب | نشانی =http://www.isna.ir/news/8004-00075/حجت-الاسلام-و-المسلمين-سيد-محمد-خاتمي-در-اجتماع-مردم-نيشابور| عنوان =حجت الاسلام و المسلمین سید محمد خاتمی در اجتماع مردم نیشابور: ما خواهان استقلال، آزادی و پیشرفت بر پایه هویت دینی هستیم | تاریخ = ۱ تیر ۱۳۸۰| ناشر = خبرگزاری ایسنا}}</ref>
* «تنها اعتدال و تعادل، هم به عنوان استراتژی و هم تاکتیک می‌تواند ما را به سرمنزل مقصود برساند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۳ ژوئن ۲۰۰۱/ ۲ تیر ۱۳۸۰؛ «در جمع اعضا و مسوولان ستادهای انتخاباتی جبهه دوم خرداد سراسر کشور» </span><ref>{{یادکرد وب | نشانی =http://www.isna.ir/news/8004-00384/سخنان-حجه-الاسلام-سيدمحمد-خاتمي-در-جمع-اعضاي-ستادهاي-انتخاباتي| عنوان =خنان حجه الاسلام سيدمحمد خاتمي در جمع اعضاي ستادهاي انتخاباتي جبهه دوم خرداد در سراسر كشور| تاریخ =۲ تیر ۱۳۸۰ | ناشر =ایسنا}}</ref>
* «آنهایی که فکر می‌کنند برای تحقق [[آزادی]]، دین باید از عرصه خارج شود، اشتباه می‌کنند چرا که هر صدایی بر ضدِّ [[ظلم]] از [[دین]] برخاسته است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۷ ژوئن ۲۰۰۱/ ۶ تیر ۱۳۸۰؛ «در همایش قوه قضاییه» </span><ref>{{یادکرد وب | نشانی =http://www.isna.ir/news/8004-01256/رييس-جمهور-رسالت-قوه-قضاييه-پشتيباني-از-حقوق-فردي-و-اجتماعي-است| عنوان =رئیس جمهور:رسالت قوه قضاییه پشتیبانی از حقوق فردی و اجتماعی است /۲/| تاریخ =۶ تیر ۱۳۸۰| ناشر =ایسنا}}</ref>
{| style="float:center; background:none;border: 1px solid silver;{{Border-radius|35px}}; margin:15px; background-color:#F6F6F6;"
|-
|<div id="articlecount" style="width:100%; text-align:center; font-size:105%;">۲ اوت ۲۰۰۱/ ۱۱ مرداد ۱۳۸۰، آغاز دورهٔ دوم [[w:ریاست جمهوری سید محمد خاتمی|ریاست‌جمهوری خاتمی]] و [[w:دولت هشتم جمهوری اسلامی ایران|دولت هشتم جمهوری اسلامی ایران]]</div>
|-
|}
* «جریانی، که تلاش دارد ثابت کند که [[اسلام]] زمانش گذشته، ناکار آمد است و باید سرکوب شود و جریان دیگر که می‌خواهد ذهنیت‌های تنگ خودش را به نام اسلام تحمیل کند و واقعاً اسلام را ناکار آمد، ضد حقوق، آزادی و استقلال انسان نشان دهد، دو لبه تیز قیچی هستند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۳۱ اوت ۲۰۰۱/ ۹ شهریور ۱۳۸۰؛ «دیدار با خانواده امام [[موسی صدر]]» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8006-01578/ديدار-رييس-جمهور-با-خانواده-امام-موسي-صدر|عنوان=دیدار رئیس جمهور با خانواده امام موسی صدر|تاریخ= ۹ شهریور ۱۳۸۰ |اثر=ایسنا}}</ref>
* «دینداری منشأ وحدت و همزیستی در جامعهٔ ما بوده است و نمی‌توان با نفی آن حتی به آزادی دست یافت.»
* «هیچ حزبی موفق نخواهد بود؛ مگر این که به تعریف مشخصی از مصلحت ملی و منفعت ملی برسد و در این تعریف با همهٔ گروه‌هایی که اصل نظام و قانون و پیشرفت را قبول دارند به توافق برسد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۳ اکتبر ۲۰۰۱/ ۱۱ مهر ۱۳۸۰ «در جمع اعضای جبههٔ مشارکت ایران اسلامی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8007-02630/سخنان-رييس-جمهور-در-جمع-اعضاي-جبهه-ي-مشاركت-ايران-اسلامي|عنوان=سخنان رئیس جمهور در جمع اعضای جبههٔ مشارکت ایران اسلامی|تاریخ=۱۱ مهر ۱۳۸۰|اثر=ایسنا}}</ref>
* «برتری اسلام هنگامی است که در جوامع اسلامی، حکومتها، برآمده از خواست مردم و پاسخگو در برابر آنها باشند.»
* «برتری اسلام بر سایر مکاتب و ادیان، زمانی تحقق خواهد یافت که مسلمانان علاوه بر منطق والای اسلام و قرآن، از تمام ابزار برتری و قدرت در زمینهٔ استقرار نظامهای سیاسی، اجتماعی، فناوری و اعتقاد پیشرفته، بهره گیرند.»
* «نمی‌توان ادعای برتری اسلام را داشت؛ ولی مسلمانان از علم، فن، بهداشت و اقتصاد پویا برخوردار نباشند.»
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Khatami Cropped 2001 1.jpg|100px|بی‌قاب|چپ]] مسلمانان باید چهرهٔ اسلام را در عمل و کردار خود نشان دهند؛ نه فقط در منطق و گفتار. |۱۵ اکتبر ۲۰۰۱/ ۲۳ مهر ۱۳۸۰}}
* «'''مسلمانان باید چهرهٔ اسلام را در عمل و کردار خود نشان دهند؛ نه فقط در منطق و گفتار.'''»
* «اسلام می‌خواهد مسلمانان، مستقل و سربلند زندگی کنند و از موضع قدرت، منادی صلح مبتنی بر عدالت برای جهان بشریت باشند و امروز بیش از هر زمان دیگری، جهانیان و مسلمانان نیازمند پیام اسلام هستند.»
* «قرآن، هدایتگر زندگی انسان‌هاست و به آنها می‌آموزد که چگونه زندگی متناسب با شان والا و خدایی خویش داشته باشند و هم به سعادت اخروی و جاویدان دست یابد.»
* «اگر در جهان، فقر، جهل و بدبختی وجود دارد و بخشی از انسانها از زندگی شایسته محروم شده‌اند، به معنای آن است که این زندگی، عادلانه و خدایی نیست.»
* «از نگاه قرآن، زندگی خوب در گرو تأمین عدالت برای همه و پاسخ درست به تمایلات انسان است.»
* «نباید اسلام را به نفع عادت‌ها و سلایق خود مصادره کنیم. فهم و درک ما باید متناسب با منطق قرآن شود؛ نه این که خود را ملاک فهم قرآن و منطق اسلام بدانیم.»
* «قرآن، کتاب هدایت انسانها برای برخورداری از زندگی درخور است؛ نه توجیه‌کنندهٔ خواست‌ها، تعصب‌ها و مقابلات. این کتاب الهی نباید ابزار تفرقه قرار گیرد و هر قوم و فرقه‌ای بخواهد تعصبات خود را با توسل ناروا به آن توجیه کند.»
* «قرآن نه تنها کتاب وحدت میان مسلمانان است؛ بلکه وحدت تمامی بشریت پیرامون متعالی‌ترین اندیشه و اعتقادی است که آدمی می‌تواند به آن دست یابد.
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۵ اکتبر ۲۰۰۱/ ۲۳ مهر ۱۳۸۰؛ «در مراسم آغاز هجدهمین دوره مسابقات بین المللی حفظ و قرائت قرآن» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8007-05223/رييس-جمهور-در-مراسم-آغاز-هجدهمين-دوره-مسابقات-بين-المللي-حفظ|عنوان=رئیس جمهور در مراسم آغاز هجدهمین دوره مسابقات بین‌المللی حفظ و قرائت قرآن کریم: جهانیان امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند پیام اسلام هستند|تاریخ=۲۳ مهر ۱۳۸۰ |اثر=ایسنا}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Khatami Cropped 2001 2.jpg|100px|بی‌قاب|چپ]] دموکراسی نیازمند آزادی فردی، آزادی بیان، آزادی درک و استنباط نقطه‌نظرات متفاوت است. دموکراسی به دولت‌هایی نیاز دارد که با خواست مردم به قدرت رسیده باشند. |۹ نوامبر ۲۰۰۱/ ۱۹ آبان ۱۳۸۰}}
* «در دنیای کنونی، انسان امروز نیازمند [[آزادی]]، پیشرفت و توسعه است؛ بنابراین اصولاً وجود دنیایی محدود از آزادی حتی در حیطهٔ حکومت غیرممکن است. [[دموکراسی]] از اصول پذیرفته‌شدهٔ جهان امروز است، اگر چه دموکراسی از دیدگاه غرب مشکلات خاص خود را دارد اما بشر در طول تاریخ به این نتیجه رسیده است که دموکراسی بهتر است و حداقل سیستم با ارزشی است که بشر می‌تواند در سایه [[صلح]] آن در کنار یکدیگر زندگی کند. '''دموکراسی نیازمند آزادی فردی، آزادی بیان، آزادی درک و استنباط نقطه‌نظرات متفاوت است؛ بنابراین دموکراسی به دولت‌هایی نیاز دارد که با خواست مردم به قدرت رسیده باشند.'''»
* «برای ترویج یک [[مذهب]] در روزگار کنونی باید آن را با سطح درک و استنباط مردم هماهنگ کرد.»
* «نظر من این است که دو نگرش به [[مذهب]] وجود دارد: یکی نگرشی متعصبانه و کوتاه‌فکرانه که بسیار بی‌رحمانه است و دیگری درک از اسلام بر اساس عقل و شعور است.»
* «جهان نیاز دارد تا با درماندگی، بی‌عدالتی و سرکوب مبارزه کند تا مکانی برای گسترش سخن و اقدامات افراطی‌گرایان وجود نداشته باشد.»
* «ما [[اسرائیل]] را به رسمیت نمی‌شناسیم و معتقدیم [[فلسطین|سرزمین فلسطین]] غصب شده است؛ اما با این‌حال تصمیم‌گیری با خود مردم فلسطین است و معتقدم هر چیزی را که خود مردم فلسطین بخواهند تمامی جهان باید آن را بپذیرند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۹ نوامبر ۲۰۰۱/ ۱۹ آبان ۱۳۸۰؛ «در مصاحبه با نیویورک تایمز» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8008-04324/متن-كامل-مصاحبه-مهم-روزنامه-نيويورك-تايمز-با-رئيس-جمهور-سيد|عنوان=« متن كامل مصاحبه مهم روزنامه نيويورك تايمز با رئيس جمهور سيد محمد خاتمي »|تاریخ= ۱۹ آبان ۱۳۸۰|اثر=ایسنا}}</ref>
* «قبل از متوقف کردن تروریسم، ریشه‌های آن باید مشخص، طراحان حملات تروریستی شناخته و به دست عدالت سپرده شوند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۲ نوامبر ۲۰۰۱/ ۲۱ آبان ۱۳۸۰؛ «در مصاحبه با شبکه تلویزیونی سی.ان. ان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8008-04845/خاتمي-در-مصاحبه-با-سي-ان-ان-سياستهاي-آمريكا-در-قبال-تروريسم|عنوان=خاتمی در مصاحبه با سی.ان. ان: سیاستهای آمریکا در قبال تروریسم دوگانه است|تاریخ=۲۱ آبان ۱۳۸۰|اثر=ایسنا}}</ref>
* «خوشحال نشویم که در عرصه‌های سیاسی دانشگاه‌های ما فعال نیستند، زیرا نفس پرسشگری، تحول خواهی و نوآوری در ذات دانشجویان و جوانان است و ممکن است برای مقطعی بروز و ظهور نداشته باشد، ولی مطمئن باشید این نفس از بین نمی‌رود و به صورت انفجار بروز و ظهور خواهد یافت.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۹ دسامبر ۲۰۰۱/ ۱۸ آذر ۱۳۸۰؛ «دیروز در جمع تشکلهای دانشجویی و روسای دانشگاهها </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8009-04194/رييس-جمهور-در-جمع-روساي-دانشگاهها-تشكل-هاي-دانشجويي-و-دانشجويان|عنوان=رئیس جمهور در جمع روسای دانشگاهها، تشکلهای دانشجویی و دانشجویان برگزیده کشور: نگذارید جامعه دانشگاهی دچار بی‌تفاوتی شود|تاریخ=۱۸ آذر ۱۳۸۰|اثر=ایسنا}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:2006 NYC 96724309.jpg|100px|بی‌قاب|چپ]]تهدید بزرگ زندگی بشری پیدایش نوعی [[w:هیچ‌انگاری|هیچ‌انگاری]] فعال سیاسی و اجتماعی است که حرمت انسان و همبستگی جهان را به مخاطره انداخته است.|۲۴ دسامبر ۲۰۰۱/ ۳ دی ۱۳۸۰}}
* «اگر ما با روش‌های غیر منطقی با اختلافات برخورد کنیم، ظهور و بروز ناگواری خواهند داشت. به‌خصوص در جهان امروز که با افزایش ارتباطات و جوان شدن جامعه، مطالبات افزایش یافته و جامعه بیش از جوامع قدیم احساس حق می‌کند.»
* «اگر اختلافات سرکوب شود و جلوی ابراز عقیدهٔ مخالف گرفته شود، نهایتاً این وضعیت به یأس و دست زدن به روش‌های رادیکال می‌انجامد.»
* «دانشجو اهل انتقاد، نوخواه، پیشرفت‌طلب، طالب آزادی و استقلال و اهل فکر و تحلیل است.»
* «فکر و تحلیل، گلی است که در بوستان [[آزادی]] می‌روید.»
* «[[مردمسالاری]]، تفنن و بازی با الفاظ نیست، بلکه یک نیاز عام است. [...] مردمسالاری یک آلترناتیو، بیشتر ندارد و آن خودکامگی است.»
* «اگر ما [[دین]] و [[مردمسالاری]] را در کنار هم به میدان بیاوریم، تجربهٔ بزرگی را آزمون کرده‌ایم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۲ دسامبر ۲۰۰۱/ ۱ دی ۱۳۸۰؛ «سخنرانی در دانشگاه تهران»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8010-00090/متن-سخنان-رييس-جمهوري-در-جمع-دانشجويان-1|عنوان=متن سخنان رئیس‌جمهوری در جمع دانشجویان |تاریخ=۱ دی ۱۳۸۰ |اثر=ایسنا}}</ref>
* «'''تهدید بزرگ زندگی بشری پیدایش نوعی هیچ‌انگاری فعال سیاسی و اجتماعی است که حرمت انسان و همبستگی جهان را به مخاطره انداخته است.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۴ دسامبر ۲۰۰۱/ ۳ دی ۱۳۸۰؛ «پیام به مناسبت آغاز سال نو میلادی»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8010-00934/پيام-رييس-جمهور-به-مناسبت-آغاز-سال-نو-ميلادي|عنوان=پیام رئیس جمهور به مناسبت آغاز سال نو میلادی|تاریخ=۲۷ تیر ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
=== ۲۰۰۲ ===
<small>۱۱ دی ۱۳۸۰–۱۱ دی ۱۳۸۱</small>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header = ۲۰۰۲
| width = 250
| image1 = The prayer (Edited&Cropped).jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 =
| image2 = Iran election (16).jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = [[دین]] گرچه به لحاظ فردی در [[عرفان]]، [[ایمان]] و [[تعبد]] [[انسان]] تجلی می‌یابد، اما همین [[توحید]] و [[عرفان]] در عرصهٔ اجتماعی به صورت حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش، تأمین آزادی‌ها و امنیت آنان و تحقق عدالت نمایان می‌شود.
}}
* «جهانِ امروز تشنهٔ [[صلح]]، [[دوستی]]، [[آزادی]] و [[عدالت]] است و بر تحقق [[آزادی]] و دستیابی به [[حقوق بشر]] پای می‌فشارد.»
* «حقیقت [[صلح]]، [[آزادی]] و [[عدالت]] با [[جنگ]] و زور و تبعیض به دست نمی‌آید، صلحی که برپایه جنگ فراهم آید، همواره نااستوار و آسیب‌پذیر است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۰ ژانویه ۲۰۰۲/ ۳۰ دی ۱۳۸۰؛ «پیام به همایش:چگونه گفت‌وگوی تمدنها را ادامه دهیم» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://khorasannews.com/?nid=15189&pid=2&type=0|عنوان=خاتمی: فساد سیاسی گاه مخربتر از فساد اقتصادی است|تاریخ=۱ بهمن ۱۳۸۰|اثر=روزنامهٔ خراسان}}</ref>
* «گمان نکنیم فقط فساد اقتصادی ویرانگر است، فساد سیاسی گاه بدتر و مخربتر از فساد اقتصادی است.»
* «مطلق و مقدس شمردن [[قدرت]] و [[ثروت]] فسادآور است و باید با همه فسادها مقابله کرد.»
* «'''[[دین]] گرچه به لحاظ فردی در [[عرفان]]، [[ایمان]] و [[تعبد]] [[انسان]] تجلی می‌یابد اما در عرصهٔ اجتماعی همین [[توحید]] و [[عرفان]] به صورت حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش، تأمین آزادی‌ها و امنیت آنان و تحقق عدالت نمایان می‌شود.'''»
* «'''اگر بخواهیم به ماهیت [[انقلاب اسلامی]] پایبند باشیم، باید از موضع دین در جهت تأمین آزادی، امنیت و پیشرفت مردم حرکت کنیم، به‌خصوص در جامعهٔ ما که نهادینه شدن [[آزادی]] و [[مردمسالاری]]، بخاطر آفت‌ها و مشکلات تاریخی، با مشکلات جدی روبرو است.'''»
* «همه باید تلاش کنیم به نام انقلاب و برای انقلاب، در جهت تأمین سعادت مردم ایران بکوشیم و به ایرانی احترام بگذاریم.»
* «هر چه مردم بیشتر احساس کنند که منشاٌ قدرت هستند، در عرصه حضور دارند، از امنیت بیشتری برخوردارند و احساس کنند که حاکمیت در خدمت آنان است، پایه های امنیت و اقتدار ملی مستحکم تر خواهد بود.»
* «هیچ‌کس نباید خود را متولی نمایندگی مردم بداند، چرا که مردم در انتخابات، حضورها و بروز شخصیت اجتماعی خویش، مطالبات خود را بیان می‌کنند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲ فوریه ۲۰۰۲/ ۱۳ بهمن ۱۳۸۰؛ «پس از برگزاری مراسم ادای احترام، در حرم مطهر امام خمینی (ره)» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://khorasannews.com/newspaper/page/15200/4/39820/0 |عنوان=خاتمی: فساد سیاسی گاه مخربتر از فساد اقتصادی است|تاریخ=۱۴ بهمن ۱۳۸۰|اثر=روزنامهٔ خراسان}}</ref>
* «ما با [[تروریسم]]، فشار و سلطه‌گری مخالفیم و سیاست ما، سیاست معقول همگرایی، سیاست صلح‌آمیز و احترام متقابل با کشورهاست.»
* «امروز، انقلاب اسلامی، این کشور که پایگاه تجاوز بیگانه و استیلای قدرتهای بزرگ بود را به کانون استقلاطلبی تبدیل کرده است و آنها که از این انقلاب زیان دیده‌اند، با انقلاب اسلامی و ملت ایران سرسازگاری و آشتی ندارند و به همین دلیل، ملت ایران را تهدید می‌کنند و فشار وارد می‌آورند.»
* «انقلاب اسلامی، منافع نامشروع [[آمریکا]] را در [[ایران]] و منطقه به خطر انداخت. معلوم است که مورد دشمنی و خشم آنها قرار می‌گیرید.»
* «در عین حال که عدم دخالت در امور کشورهای دیگر از اصول مسلم [[نظام جمهوری اسلامی]] است و این نظام، به‌شدت پایبند آن است اما ملت ایران به دلیل آرمان، ایمان و آزادیخواهی خود، طرفدار مظلومان است و از مظلوم در هر کجا باشد، حمایت و ظلم را محکوم می‌کند و ظالمان چنین امری را نمی‌پسندند. »
* «[[ملت ایران]] نمی‌تواند بپذیرد که در دنیای امروز، یک ملت از خانه و کاشانه خود بیرون رانده و آواره شود و آنها که در سرزمین خود مانده‌اند هر روز مورد سرکوب، کشتار و فشار قرار گیرند.»
* «ملت ایران با تروریسم دولتی [[اسرائیل]]، مخالف و خواستار و مدافع حقوق به‌حق و ابتدایی ملت [[فلسطین]] است و طبیعی است کسانی که منافعشان را علیه ملتها تعریف کرده‌اند، از این آرمان خشنود نیستند به‌ویژه آنکه لابی [[صهیونیست‌ها]] فراوان و روی بخش‌های مهمی از سیاستهای آمریکا بسیار تأثیرگذار هستند. ملت آمریکا حق دارد از سیاستمداران خود بپرسد خسارت فاجعه دهشتناک، چندش‌آور و زشت تروریستی [[w:حملات ۱۱ سپتامبر|بیستم شهریور [۱۱ سپتامبر]]] چقدر تحت تأثیر فعالیت تروریست‌ها بود و چقدر عامل آن، سیاستهای نادرستی بود که سیاستمداران آمریکایی در دنیا اتخاذ کرده‌اند. ملت آمریکا حق دارد سؤال کند چرا سردمداران این کشور، منافع ملت خود را در پای سیاستهای نادرست نیروهای فشار و سرکوبگر و تروریست در دنیا صرف می‌کنند. »
* «تا وقتی بخش اعظم اقتصاد ما دولتی است، تا وقتی که بر سر تولید و کارآفرینی ده‌ها ایستگاه وجود دارد، تا وقتی که نظارت سامان یافته و سازمان یافته ضعیف است، هر لحظه احتمال بروز فساد هست.»
* «اگر خطر مهم، مفاسد اقتصادی است، راه مبارزه با مفاسد اقتصادی تقویت مردمسالاری دینی در کشور است. هر چه ما زمینهٔ مشارکت مردم را در عرصهٔ اقتصادی بیشتر فراهم کنیم، زمینه‌های مردمسالاری را فراوانتر کنیم، نظارت‌های مردمی را بر ساز-و-کارهای اقتصادی افزون‌تر کنیم فساد کمتر و صلاح بیشتر می‌شود.»
* «ما نباید در کنار مفاسد ویرانگر اقتصادی، از فساد سیاسی غافل بمانیم... فساد سیاسی آنجاست که قدرت و اختیار باشد ولی مسئولیت و پاسخگویی نباشد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۱ فوریه ۲۰۰۲/ ۲۲ بهمن ۱۳۸۰؛ «در مراسم بزرگداشت آغاز بیست وچهارمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://khorasannews.com/?nid=15207&type=0|عنوان=خاتمی: جهان داوری کند|تاریخ=۲۳ بهمن ۱۳۸۰|اثر=روزنامهٔ خراسان}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:President Khatami and cabinet members meeting with Leader Ali Khamenei - December 20, 2000 (3) (Cropped on Khatami 2).jpg|100px|بی‌قاب|راست]] یک ملت با امری تحمیلی پایدار نمی‌ماند، مردمسالاری باید از متن جامعه بجوشد و سازگار با معیارهای ارزشی و فرهنگی جامعه باشد.|۱۲ فوریه ۲۰۰۲/ ۲۳ بهمن ۱۳۸۰}}
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = Mohammad Khatami-March 4, 2002.png
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = خشونت و مبارزه با خشونت یک وسیله نیست، بلکه یک هدف است، دنیای ما هم از خشونت، جنگ و ترور خسته شده است.
| image2 = Mohammad Khatami and Ahmet Necdet Sezer -Tehran - July 17, 2002.png
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = اگر بخواهیم به ماهیت [[انقلاب اسلامی]] پایبند باشیم، باید از موضع [[دین]] در جهت تأمین [[آزادی]]، امنیت و پیشرفت مردم حرکت کنیم، به‌خصوص در جامعهٔ ما که نهادینه شدن [[آزادی]] و [[مردمسالاری]]، به‌خاطر آفت‌ها و مشکلات تاریخی، با مشکلات جدی روبرو است.
}}
* «از نظر ما هیچ راهی از امروز به بعد پیش روی بشر، جز تن دادن به [[دموکراسی]] که آن سویش خودکامگی و دیکتاتوری و جباریت است، وجود ندارد.»
* «[[مردمسالاری]] دارای یک نسخه‌ای نیست که از بیرون و بدون توجه به معیارهای ارزشی فرهنگی و خصوصیات تاریخی هر ملت و کشور بتوان در کشورهای مختلف آن را تحمیل و حاکم کرد.»
* «'''یک ملت با امری تحمیلی پایدار نمی‌ماند، مردمسالاری باید از متن جامعه بجوشد و سازگار با معیارهای ارزشی و فرهنگی جامعه باشد.'''»
* «مردمسالاری امری است درون‌جوش که باید از متن خواست و وجدان جامعه بجوشد و جامعه پاسدار آن باشد.»
* «خشونت و مبارزه با خشونت یک وسیله نیست، بلکه یک هدف است، دنیای ما هم از خشونت، جنگ و ترور خسته شده است.»
* «مخالفت با خشونت هیچگاه به معنی دست برداشتن از اصول و ارزشها نیست، همچنین به معنی اینکه هیچ قوم، جامعه و ملتی نباید هیچگاه مبارزه کند، نیست، بلکه بر اساس همان معنا که خشونت بد است، مبارزه با خشونت نیز خود یک فضیلت است.»
* «ما همانگونه که وابستگی و خودباختگی را در برابر بیگانه نفی و بر هویت اسلامی و ملی دولتهای مسلمان تکیه می‌کنیم، با آنچه به نام اسلام مطرح می‌شود و طرفدار افراط، خشونت، ترور و نفی مطلق دیگران است، مخالفت می‌ورزیم و این چنین اسلامی را مانع وحدت و پیشرفت می‌دانیم؛ وحدت ما وحدت جهان اسلام بر پایهٔ اسلام مترقی، انسان‌مدار، آزاد و به رسمیت شناسندهٔ حق حاکمیت انسان بر سرنوشت خویش است.»
* «حکومت‌گرانی اصولاً به بهانهٔ ستمی که فاشیسم و نازیسم به یهودیان کرد، سرزمین فلسطین را اشغال کردند، اما امروز کسانی که از ستم فاشیسم می‌نالند، بدترین شکل آن و نازیسم را در اسراییل پیاده می‌کنند؛ این حکومت نمی‌تواند خواستار صلح باشد و کسی که پشتیبان و طرفدار این رژیم است، داور بی‌طرفی نیست.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۲ فوریه ۲۰۰۲/ ۲۳ بهمن ۱۳۸۰؛ «در دیدار با سفیران و اعضای نمایندگی‌های کشورهای خارجی در ایران به مناسبت بیست‌وپنجمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی؛ سالن حافظیه، سعدآباد» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8211-08535/متن-کامل-سخنان-رییس-جمهور-در-جمع-سفرای-کشورهای-خارجی|عنوان=متن کامل سخنان رئیس‌جمهور در جمع سفرای کشورهای خارجی|تاریخ=۲۳ بهمن ۱۳۸۰|اثر=ایسنا}}</ref>
* «[[جمهوری اسلامی ایران]] [[جنگ]] را محکوم می‌کند و خواهان جنگ با هیچ‌کس حتی دشمنان خود نیست، ولی در عین حال همواره باید آماده دفاع از کیان و تمامیت ارضی خود باشد. »
* «شعار ما نفی [[جنگ]]، [[خشونت]] و نیز تشنج‌زدایی حتی با دشمنان است.»
* «ملت ایران از هر طبقه، دسته و یا هر گرایشی که باشند-با وجود همه مشکلات و موانع - به دلیل غیرت ملی و دینی خود، هیچگونه تهدید و تجاوزی را نمی‌پذیرند. »
* «ما به لحاظ اعتقادی و منافع ملی خود توسعه‌طلب نیستیم و توسعه‌طلبی را محکوم می‌کنیم و قصد تعرض به دیگران را نداریم.»
* «امنیت تنها با قدرت نظامی تأمین نمی‌شود.»
* «[[وزارت دفاع ایران|بودجهٔ دفاعی جمهوری اسلامی ایران]] در مقایسه با کشورهای دیگر ناچیز و اندک است و موفقیت‌های حاصل شده به خاطر ایمان و همبستگی مردم و فداکاری، نوآوری و کارآمدی نیروهای مسلح بوده است. »
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲ مارس ۲۰۰۲/ ۱۱ اسفند ۱۳۸۰؛ «در دیدار وزیر و جمعی از مدیران واحدهای تولیدی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://khorasannews.com/?nid=15222&pid=4&type=0|عنوان=خاتمی: ایران خواهان جنگ حتی با دشمنان خود نیست|تاریخ=۱۳ اسفند ۱۳۸۰|اثر=روزنامهٔ خراسان}}</ref>
* «آن کس که از ابتدایی‌ترین حقوق و سرزمین خود دفاع می‌کند [[تروریست]] نیست، بلکه تروریست کسی است که سرزمین های دیگران را غصب و صاحبان خانه را سرکوب می‌کند.»
* «ما پیرو دینی هستیم که همه سورههای [[قرآن|کتاب دینی آن]] با [[بسم الله الرحمن الرحیم|صفت رحیمی و رحمانیت خداوند]] آغاز می‌شود و ما مدافع [[صلح]] برای همه بشریت هستیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۴ مارس ۲۰۰۲/ ۱۳ اسفند ۱۳۸۰؛ «در دیدار با [[w:en:Zuhair Masharqa|زُهَیر مشارقه]]» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://khorasannews.com/newspaper/page/15223/2/20221/0 |عنوان=دیدارمعاون فرهنگی رئیس جمهور سوریه با خاتمی|تاریخ=۱۴ اسفند ۱۳۸۰|اثر=روزنامهٔ خراسان}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Bou Inania Madrasa seen through Bab Bou Jeloud 2011.jpg|100px|بی‌قاب|چپ]] اگر سیاستمداران از منظر [[فرهنگ]] به [[قدرت]] و [[سیاست]] بنگرند، بسیاری از مشکلات و مسایل دنیای امروز حل خواهد شد.|۹ مارس ۲۰۰۲/ ۱۸ اسفند ۱۳۸۰}}
* «'''اگر سیاستمداران از منظر [[فرهنگ]] به [[قدرت]] و [[سیاست]] بنگرند، بسیاری از مشکلات و مسایل دنیای امروز حل خواهد شد.'''»
* «نباید انتظار داشت کسانی که با جنگ، خشونت و تحمیل خو گرفته‌اند، به‌سادگی در برابر منطق صلح، عدالت و گفتوگو تسلیم شوند.»
* «[[گفت‌وگوی تمدنها]] مبتنی بر احترام به انسانها و تجارب آنها در طول تاریخ و زندگی، قبول برابری انسانها و ملتها و پذیرش اقتباس و تعامل، بجای تحمیل زور است.»
* «ما مصمم هستیم [[مردمسالاری]] را با معیارهای فرهنگی و دینی و هویت تاریخی خود سازگار کرده و در کشور پیاده کنیم که این تجربه ارزشمندی است.»
* «معتقدم ارایه نظریهٔ [[w:en:Clash of Civilizations|جنگ تمدنها]] یا [[w:en:End of history|پایان تاریخ]]، نشانهٔ غرور و خودبرتربینی غرب است.»
* «تمدن غرب و دستاوردهایش واقعیت انکارناپذیر و بزرگی است ، اما غرب پایان تاریخ نیست و تا وقتی انسان وجود دارد، نوآوری و تحول در زندگی او وجود خواهد داشت.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۹ مارس ۲۰۰۲/ ۱۸ اسفند ۱۳۸۰؛ «در اجلاس میراث لاتینی و میراث اسلامی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://khorasannews.com/newspaper/page/15227/1/20812/0 |عنوان=خاتمی: غرب پایان تاریخ نیست|تاریخ=۱۸ اسفند ۱۳۸۰|اثر=روزنامهٔ خراسان}}</ref>
* «[[جنگ]] حلاّل مشکلات نیست و در برابر جنگ هیچ راهی جز گفتگوی منطقی وجود ندارد.»
* «[[جمهوری اسلامی ایران]] درحالی [[w:محور شرارت|محور شرارت]] معرفی می‌شود که منادی [[صلح]] است و [[تاریخ]] دربارهٔ صحت نظریه رواج خشونت و یا نظریه رواج گفت و گوی تمدنها قضاوت خواهد کرد.»
* «ملت [[آمریکا]] که ملت بزرگی است همانند روشنفکران این کشور، سیاستای دولتمردان آمریکا را محکوم خواهند کرد و آنها را به صلح و آرامش فرا خواهند خواند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۰ مارس ۲۰۰۲/ ۱۹ اسفند ۱۳۸۰؛ «در دیدار با [[w:en:Zlatko Lagumdžija|زلاتکو لاگومجیا]]» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://khorasannews.com/newspaper/page/15228/1/20932/0|عنوان=خاتمی: ملت بزرگ آمریکا همانند روشنفکران این کشور سیاستهای دولتمردان آمریکا را محکوم خواهند کرد|تاریخ=۱۹ اسفند ۱۳۸۰|اثر=روزنامهٔ خراسان}}</ref>
* «من قضاوت دربارهٔ این موضوع [''[[w:محور شرارت|محور شرارت]]''] را به وجدان و افکار عمومی در [[اروپا]] واگذار می‌کنم تا آنان خود داوری کنند که چه کسانی جهان را به جنگ فرا می‌خوانند، کسانی که چون ملت‌هایی سلیقهٔ آنان را نمی‌پسندند، شر را در جهان ترویج می‌دهند یا آنها که جهانیان را به [[گفت‌وگوی تمدنها]] دعوت می‌کنند؟ وجدان جهانی قضاوت کند که آیا شر دعوت جهان به ائتلاف برای جنگ است و یا دعوت جهان به ائتلاف برای صلح برپایه عدالت. »
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۲ مارس ۲۰۰۲/ ۲۱ اسفند ۱۳۸۰؛ «مصاحبه مطبوعاتی مشترک در وین با توماس کلستیل» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://khorasannews.com/newspaper/page/15229/1/21041/0 |عنوان=وجدان اروپا دربارهٔ اهانت بوش به ایران قضاوت کند|تاریخ=۲۱ اسفند ۱۳۸۰|اثر=روزنامهٔ خراسان}}</ref>
* «امروز زمینهٔ [[افراط‌گرایی]] و [[خشونت‌ها]]، نوعی دیگری از [[بنیادگرایی]] و تعصب را فراهم ساخته است که با تمسک به مظاهر جهان جدید، برقدرت، ثروت و تکنولوژی به منزله مظاهر مطلق حقانیت تکیه می‌کند، خود را مرکز و بقیه جهان را حاشیه می‌پندارد و منطق قدرت را پایان بخش منازعه‌ها و درمان کننده دردهای بشر امروز می‌داند... آن کس هم که به نام [[دین]] اعمال خشونت می‌کند دشمن عقل، گفتگو، مدارا، آزادی و استقلال انسان و حاکمیت او بر سرنوشت خویش است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۳ مارس ۲۰۰۲/ ۲۲ اسفند ۱۳۸۰؛ «ضیافت رسمی شام از سوی توماس کلستیل در کاخ هوف بورگ وین، اتریش» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://khorasannews.com/newspaper/page/15230/2/21165/0 |عنوان=خاتمی: نوع جدیدی از بنیادگرایی و تعصب، زندگی بشر را به مخاطره افکنده است|تاریخ=۲۲ اسفند ۱۳۸۰|اثر=روزنامهٔ خراسان}}</ref>
* «[[صلح]] واقعی در [[خاورمیانه]] زمانی محقق خواهد شد که مردم [[فلسطین]] به حقوق حقهٔ خویش دست یابند.»
* «آنچه که امروز در فلسطین اشغالی می‌گذرد از نظر شدت جنایات در طول تاریخ کم سابقه است، بگونه‌ای که مدرن‌ترین سلاح‌هایی که در اختیار [[اسرائیل]] است، نان و کودکان بی‌دفاع فلسطینی را نشانه گرفته است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۶ مارس ۲۰۰۲/ ۲۵ اسفند ۱۳۸۰؛ «کنفرانس خبری، آتن، یونان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://khorasannews.com/newspaper/page/15232/3/21390/0 |عنوان=خاتمی: جنایات علیه فلسطینیان در تاریخ بی‌سابقه است|تاریخ=۲۵ اسفند ۱۳۸۰|اثر=روزنامهٔ خراسان}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Sadi and the youth of kashgar Bukhara 1547.JPG|200px|بی‌قاب|وسط]] دیانت واقعی و ایمان حقیقی، نیازمند جانی تشنه برای آموختن، گوشی شنوا برای شنیدن و ذهنی فعال برای اندیشیدن است|۱۶ مارس ۲۰۰۲/ ۲۵ اسفند ۱۳۸۰}}
* «'''مقتضای دیانت واقعی و ایمان حقیقی، داشتن جانی تشنه برای آموختن، گوشی شنوا برای شنیدن و ذهنی فعال برای اندیشیدن است'''.»
* «امروز ما باید قدرت گفتگو با دیگران را بدست آوریم، زیرا در گفتگو است که بر دامنه دانش و فرهنگ ما افزوده می‌شود، صلح و امنیت ایجاد می‌گردد و عشق و دوستی که گل باغ وجود آدمی است، در جامعهٔ بشری می‌شکفد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۶ مارس ۲۰۰۲/ ۲۵ اسفند ۱۳۸۰؛ «در دانشگاه پانتئون یونان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://khorasannews.com/newspaper/page/15232/3/21390/0 |عنوان=خاتمی: جنایات علیه فلسطینیان در تاریخ بی‌سابقه است|تاریخ=۲۵ اسفند ۱۳۸۰|اثر=روزنامهٔ خراسان}}</ref>
* «ما منادی [[صلح]] مبتنی بر عدالت و رعایت حرمت انسانها و [[مردمسالاری]] همراه با [[معنویت]]، اخلاق و اعتقاد به [[خدا]] هستیم و این دو، مورد توجه دنیای امروز قرار گرفته است.»
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Al-Qadissiya 3.jpg|120px|بی‌قاب|چپ]] بشر از درگیری، خشونت و جنگ خسته شده است و وجدان بشری، جنگ‌طلبان و خشونت‌آفرینان را نخواهد بخشید. |۱۶ مارس ۲۰۰۲/ ۲۵ اسفند ۱۳۸۰}}
* «'''بشر از درگیری، خشونت و جنگ خسته شده است و وجدان بشری، جنگ‌طلبان و خشونت‌آفرینان را نخواهد بخشید.'''»
* «[[ایران]] به لحاظ اخلاقی و سیاسی، [[اسرائیل]] را به رسیمت نمی‌شناسد. ما حکومتی را که براساس غصب تشکیل شده و با سرکوب به کار خود ادامه دهد را هرگز نپذیرفته و نخواهیم پذیرفت.»
* «ما همواره منادی صلح بوده و هستیم و تنها راه حل مسئلهٔ [[فلسطین]] در دنیایی که ادعای [[دموکراسی]] دارد این است که همه فلسطینیان، به‌ویژه آوارگان این ملت در یک فضای مسالمت‌آمیز دربارهٔ سرنوشت خود تصمیم بگیرند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۶ مارس ۲۰۰۲/ ۲۵ اسفند ۱۳۸۰؛ «مصاحبه پس از بازگشت از سفر چهار روزه‌اش به دو کشور اروپایی اتریش و یونان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://khorasannews.com/newspaper/page/15233/4/21506/0|عنوان=خاتمی: دنیا دعوت ایران به صلح را شنیده است|تاریخ=۲۶ اسفند ۱۳۸۰|اثر=روزنامهٔ خراسان}}</ref>
* «امروز دوران امپریالیسم به پایان رسیده است و بشریت به هیچ وجه توسعه‌طلبی و قلدرمابی را نمی‌پذیرد و جنگ‌طلبان را منزوی می‌کند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۷ مارس ۲۰۰۲/ ۲۶ اسفند ۱۳۸۰</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://khorasannews.com/newspaper/page/15234/2/21595/0 |عنوان=خاتمی: بشریت، جنگ طلبان را منزوی می‌کند|تاریخ=۲۷ اسفند ۱۳۸۰|اثر=روزنامهٔ خراسان}}</ref>
* «امروز همه وجدان‌های آگاه و حتی عمق افکار عمومی جهان در هر کجای دنیا داوری می‌کند که شر و بدی آنجاست که تهدید باشد، توسعه‌طلبی باشد، بسط استیلاطلبی بر دیگران باشد و تهدید جهان به جنگ و نابودی باشد و خیر و زیبایی آنجاست که دعوت به عدالت، دعوت به صلح، دعوت به گفتوگو و احترام متقابل در روابط، جهانی شود.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۱ مارس ۲۰۰۲/ ۱ فروردین ۱۳۸۱؛ «پیام نوروزی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8101-00004/رییس-جمهوری-اسلامی-ایران-در-پیام-نوروزی-سال-81-ایجاد-بسیاری|عنوان=رئیس جمهوری اسلامی ایران در پیام نوروزی سال ۸۱: ایجاد بسیاری از مشکلات در سال گذشته در اختیار دولت نبوده است|تاریخ= ۱ فروردین ۱۳۸۱|اثر=ایسنا}}</ref>
* «قانون را نباید تنها برای دیگران بخواهیم و سپس به عنوان ارکان و قوای حکومت هر کار و هر توجیهی که خواستیم انجام دهیم. قانون باید معیار و ملاک و سنجش رفتار ما باشد، نه اینکه هر کاری که کردیم توجیه قانونی را برای آن بیابیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۸ مه ۲۰۰۲/ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۸۱؛ «در جمع جوانان شرکت کننده در همایش جمعیت هلال احمر ایران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8102-05526/سخنان-خاتمی-همایش-هلال-احمر-1-باید-در-کنار-اختلافات-و-فضای|عنوان=سخنان خاتمی همایش هلال احمر/۱/ باید در کنار اختلافات و فضای پویا، جامعه از ”آرامشی معقول” و نه ” سکوت مرگبار” برخوردار باشد|تاریخ=۱۸ اردیبهشت ۱۳۸۱|اثر=ایسنا}}</ref>
* «دریای ''مازندران''، ''خزر'' یا ''کاسپین'' مهم نیست، [[دریای خزر|خزر]] متعلق به ۵ کشور ساحلی آن است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۸ مه ۲۰۰۲/ ۲۸ اردیبهشت ۱۳۸۱؛ «در جمع شورای هماهنگی گروه‌های جبهه دوم خرداد» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8102-07586/حجت-الاسلام-سید-محمد-خاتمی-خزر-متعلق-به-5-کشور-ساحلی-آن-است|عنوان=حجت‌الاسلام سید محمد خاتمی: خزر متعلق به ۵ کشور ساحلی آن است|تاریخ=۲۸ اردیبهشت ۱۳۸۱|اثر=ایسنا}}</ref>
* «دستیابی به خواست واقعی مردم، ملاک قابل ارزیابی و مشخصی دارد و آن [[انتخابات]] است.»
* «[[مردمسالاری]] سرنوشت محتوم روزگار ما و کم ضررترین شیوه برای حل مسایل اجتماعی است و بدیل آن چیزی جز خودکامگی نیست.»
* «باید یاد بگیریم که رقیبان، [[دشمن]] ما نیستند و تصور نکنیم که ''[[w:en:You're either with us, or against us| هر کس که با ما نیست در مقابل و علیه ما است؛]]''، به خصوص وقتی مسئلهٔ اکثریت و اقلیت مطرح می‌شود. اکثریتی که واقعاً مدعی مردمسالاری است باید نهایت دغدغه خاطر نسبت به حقوق اقلیت داشته باشد و به خصوص نقد منتقدان را یک موهبت به حساب آورد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۴ مه ۲۰۰۲/ ۳ خرداد ۱۳۸۱؛ «در جمع شورای هماهنگی گروه‌های جبهه دوم خرداد» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8103-00608/خاتمی-مردمسالاری-سرنوشت-محتوم-روزگار-ما-و-بدیل-آن-چیزی-جز-خودکامگی|عنوان=خاتمی: مردمسالاری سرنوشت محتوم روزگار ما و بدیل آن چیزی جز خودکامگی نیست|تاریخ=۳ خرداد ۱۳۸۱|اثر=ایسنا}}</ref>
* «امروز دشمنان این ملت و آزادگان جهان اسباب، علل و انگیزه‌های انتفاضه را در خارج سرزمین‌های اشغالی و فلسطین جستجو نکنند، آنچه امروز موجب قیام این مردم شده است، همان بود که در ایران منشأ انقلاب شد، شخصیت عزت‌طلب ولی سرکوب شده و تحقیرشدهٔ یک ملت که حقِّ زندگی در سرزمین آباء و اجدادی خود را ندارد. این عامل از بیرون به درون سرزمین‌های اشغالی نیامده است، بلکه ریشه در متن و جانِ بیدارشدهٔ ملت فلسطین و مردان، زنان و جوانان فلسطینی دارد و این اثر انقلاب اسلامی است و نه دخالت انقلاب اسلامی و حکومت برآمده از انقلاب اسلامی و نه دخالت هیچ دستگاه و قدرتی بیرون از مرزهای فلسطین، آتشی است که در جان این ملت افروخته است و تا روزی که حقوق حقهٔ این ملت برآورده شود این آتش خود نخواهد مرد.»
* «وجدان بیدار شده بشر امروز در شرق و غرب عالم که نسبت به جنایتهای [[اسرائیل|رژیم صهیونیستی]] حساس شده و احساس همدلی با ملت مظلوم [[فلسطین]] می‌شود، همراه شوند و حق فلسطینیان را چه آنان که در داخل سرزمین‌های اشغالی هستند و چه آنان که بیرون این سرزمین‌ها هستند را به رسمیت بشناسند تا صلح پایدار در این منطقه به نفع حق و عدالت استوار شود.»
* «تنگ‌نظران و تنگ‌اندیشه‌ای هستند که ذهنیت‌های تاریک و تنگ‌خویش و توهمات سیاه خویش را عین [[دین]] [[خدا]] می‌دانند و می‌گویند به هر قیمتی باید آن را به دیگران تحمیل کرد؛ ''حکومت اسلامی'' را بر پایهٔ زور و خشونت، بدون خواست مردم و بدون این که نسبت به تمایل مردم حساسیت داشته باشند، آنچه را که حق می‌دانند با زور، خشونت، ترور و بدون تکیه به مردم بر مردم می‌خواهند، تحمیل کنند.»
* «'''[[آزادی]] [[اسلامی]]، آزادی اندیشه، آزادی بیان و آزادی انتخاب، آزادی نظارت همه‌جانبهٔ ملت بر همه ارکان حکومت است و چه کسی گفته است که آزادی مورد نظر یعنی بی‌بند-و-باری'''، فقط سفسطه‌گران و مخالفان با آزادی حقیقی و مخالفان با اسلام برای این که آزادی واقعی را از مردم بگیرند، مردم را تحریک می‌کنند که کسانی که دم از آزادی می‌زنند می‌خواهند بی‌بند-و-باری را در جامعه تحمیل کنند. هرگز، اسلام با بی‌بند و باری مخالف است…»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۵ ژوئن ۲۰۰۲/ ۱۵ خرداد ۱۳۸۱؛ «سیزدهمین سالگرد ارتحال بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8103-03056/حجت-السلام-سید-محمد-خاتمی-احترام-امام-خمینی-ره-به-رای-مردم|عنوان=حجت السلام سید محمد خاتمی: احترام امام خمینی (ره) به رای مردم، برای زینت نبود|تاریخ= ۱۵ خرداد ۱۳۸۱|اثر=ایسنا}}</ref>
* «[[شهادت]] سرمایهٔ اصلی ماست و شهیدان انقلاب اسلامی متعلق به هیچ‌کس و هیچ گروهی نیستند و همهٔ ما در برابر خواست آنها که تحقق جمهوری اسلامی بود، مسؤولیم.»
* «'''اگر ما بتوانیم جامعه‌ای پیشرو در عرصهٔ علم، دانش، روابط سیاسی و اجتماعی بیافرینیم که جوانان در فضایی توأم با امید در آن فعالیت کنند، بزرگترین خدمت و تبلیغ را به اسلام کرده‌ایم.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۵ ژوئن ۲۰۰۲/ ۲۹ خرداد ۱۳۸۱؛ «در دیدار اعضای خانوادهٔ شهدای مؤتلفهٔ اسلامی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8103-06062/رییس-جمهور-همه-در-برابر-خواست-شهیدان-که-تحقق-جمهوری-اسلامی|عنوان=رئیس جمهور: همه در برابر خواست شهیدان که تحقق جمهوری اسلامی بود، مسؤولیم|تاریخ= ۲۹ خرداد ۱۳۸۱|اثر=ایسنا}}</ref>
* «دولت باید خدمتگزار همهٔ کسانی باشد که می‌خواهند شرافتمندانه در این سرزمین عزیز زندگی کنند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۵ ژوئن ۲۰۰۲/ ۴ تیر ۱۳۸۱؛ «سخنرانی عمومی در اردبیل» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8104-00980/رییس-جمهور-در-جمع-مردم-اردبیل-گسترش-راههای-مواصلاتی-نقطه-ی|عنوان=سید محمد خاتمی: دولت باید خدمتگزار همهٔ کسانی باشد که می‌خواهند شرافتمندانه در این سرزمین زندگی کنند|تاریخ=۴ تیر ۱۳۸۱|اثر=ایسنا}}</ref>
* «کسانی که دینداری آنها باعث می‌شود خود از دنیا دور باشند، ولی از دنیای مردم غفلت نکنند و به همین دلیل، همواره به اصلاح دست می‌زنند.»
* «کسانی که در زمان خویش به سر می‌برند و به شرایط زمان خود آشنا هستند ذهن خویش را بسط می‌دهند تا در جهان خویش قرار بگیرند نه آنکه جهان خویش را آنقدر تنگ کنند که در ذهن مردم بگنجند.»
* «باید این ایده را دریابیم که آنچه خدا خواسته این است که قدرت در خدمت دین، معنویت و اعتلای آن باشد؛ نه دین در خدمت قدرت، اگر قدرت مهار نشود قدرتمند دین و هنر و .. را در خدمت خود می‌گیرد و حقیقت دین و علم به عنوان قدرت تداعی می‌شود. قدرت باید در خدمت دین باشد و تحقق این امر دو راه بیشتر ندارد. اول، تقوای قدرتمندان، دوم، مهار قدرت از سوی نهادهای مردمی.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱ ژوئیه ۲۰۰۲/ ۱۰ تیر ۱۳۸۰؛ «در کنگرهٔ بزرگداشت آیت‌الله صدوقی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8104-02111/رییس-جمهور-در-کنگره-ی-بزرگداشت-آیت-الله-صدوقی-خیلی-از-تنگ-نظران|عنوان=رئیس‌جمهور در کنگرهٔ بزرگداشت آیت‌الله صدوقی: خیلی از تنگ‌نظران نمی‌خواهند تجربهٔ مردمسالاری دینی موفق شود|تاریخ=۱۰ تیر ۱۳۸۰|اثر=ایسنا}}</ref>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 =Mohammad Khatami - August 23, 2002.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 =[[آزادی]] [[اسلامی]]: آزادی اندیشه، آزادی بیان و آزادی انتخاب، آزادی نظارت همه‌جانبهٔ ملت بر همه ارکان حکومت است و چه کسی گفته است که آزادی مورد نظر یعنی بی‌بند-و-باری؟
| image2 =Mohammad Khatami - ceremony of second phase utilization of Hasheminejad gas refinery - Sarakhs - April 16, 2002.png
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 =اگر ما بتوانیم جامعه‌ای پیشرو در عرصهٔ علم، دانش، روابط سیاسی و اجتماعی بیافرینیم که جوانان در فضایی توأم با امید در آن فعالیت کنند، بزرگترین خدمت و تبلیغ را به اسلام کرده‌ایم.
| image3 = Iranian Islamic Republic referendum, March 1979 (Cropped).jpg
| alt3 = Colored dice with white background
| caption3 =این انقلاب را شما خود به دست آورده‌اید و خود نیز باید آن را حفظ کنید. ما نباید تصور کنیم از مردم بیشتر می‌فهمیم، باید به این ملت اعتماد کرد و اجازه داد تا این تحول عظیم (انقلاب اسلامی) ادامه پیدا کند.
| image4 = USMC-100819-M-6664G-001.jpg
| alt4 = Colored dice with white background
| caption4 = جهان و مزایای آن متعلق به همهٔ بشریت است و هیچ سیاستمداری حق ندارد به نام تاریخ، ملت و فرهنگ خود، خواست‌های ویژهٔ خود را بر جهان تحمیل کند.
}}
* «[[اسلام]]ی که در [[انقلاب اسلامی]] تجلی کرد در [[قانون اساسی ایران|قانون اساسی]] متجلی است و [[ایران]] را فقط برای مسلمانان نمی‌خواهد، من فقط رئیس جمهور شیعیان نیستم و افتخار می‌کنم که رئیس جمهور هموطنان زرتشتی و کلیمی و … هم، هستم.»
* «ملت ما قرنها شاهد حکومتهایی بوده که مردم در آنها هیچگاه حق بازخواست نداشته‌اند اما در دوران و تحولات اخیر، در جغرافیای سیاسی و با وجود علم و ارتباطات، دیگر دیکتاتوری قدیم قابل قبول نبود. ما معتقدیم طبق ابتدایی‌ترین معیارهای جامعه‌شناسی دولت باید به مردم اعتماد و تکیه کند و انقلاب اسلامی این زنجیر دیکتاتوری را گسست، انقلابی که با عنایت حضرت امام برای آنکه مردم، محور باشند به و جود آمد، چنانچه پس از یکسال قانون اساسی آن شکل گرفت.»
* «'''این انقلاب را شما خود به دست آورده‌اید و خود نیز باید آن را حفظ کنید. ما نباید تصور کنیم از مردم بیشتر می‌فهمیم، باید به این ملت اعتماد کرد و اجازه داد تا این تحول عظیم (انقلاب اسلامی) ادامه پیدا کند.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲ ژوئیه ۲۰۰۲/ ۱۱ تیر ۱۳۸۱؛ «در جمع مردم [[اردکان]]، زادگاه خود» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8104-02502/رییس-جمهور-در-جمع-مردم-اردکان-نباید-تصور-کنیم-که-از-مردم-بیشتر|عنوان=رئیس‌جمهور در جمع مردم اردکان: نباید تصور کنیم که از مردم بیشتر می‌فهمیم|تاریخ=۱۱ تیر ۱۳۸۰|اثر=ایسنا}}</ref>
* «ما در جامعه از سویی نیازمند حرکتی بسوی یک توسعه و رونق اقتصادی و از سوی دیگر نیازمند تأمین عدالت اجتماعی هستیم.»
* «[[دموکراسی]] و مردمسالاری شرط رشد و توسعه اقتصادی است. دولت توسعه‌گرا متکی بر مردم است و جامعه مردمسالار نیز جامعه‌ای است که دارای توسعه به معنای واقعی یعنی توسعه پایدار و همه‌جانبه باشد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۵ ژوئیه ۲۰۰۲/ ۲۴ تیر ۱۳۸۱؛«در دیدار با مسوولان امور مالیاتی کشور، ساختمان حافظیه، مجموعه سعدآباد»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8104-05564.6827/ريس-جمهور-دولت-توسعه-گرا-متكي-به-مردم-است|عنوان=ريس جمهور : دولت توسعه‌گرا متكي به مردم است|تاریخ=۱۱ تیر ۱۳۸۱|اثر=ایسنا}}</ref>
* «[[آمریکا]] کشور بزرگی است و ملت آمریکا نیز ملتی بزرگی هستند، قدرت این کشور که با همکاری اندیشمندان و نیروهای فکری سایر ملتها ایجاد شده است نباید تحریک کننده و تحقیرکننده ملتها باشد.»
* «منطق نادرست ''[[w:enYou're either with us, or against us|هرکسی با ما نیست بر ماست]]'' با معیارهای اخلاقی و مصالح بشرامروز همخوانی ندارد.»
* «اگر الزامات اخلاقی آمریکا را وادار به انصاف نمی‌کند، واقعیات کنونی جهان این کشور را ملزم می‌کند که در سیاستهای خود تجدیدنظر کند.»
* «زبان تحقیر و توهین آمریکا ما را به راه حل نمی‌رساند. هیچ ملتی به‌ویژه ایران چنین زبانی را تحمل نمی‌کند.»
* «شرط تغییر اوضاع تغییر در زبان و دیدگاه‌های آمریکاست باید پذیرفت که ملتها حق انتخاب دارند. اگر ذهن سیاست و دیدگاه کنونی آمریکا نسبت به روابط تلخ گذشته تغییر کند، ما خواستار صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز در دنیای کنونی هستیم.»
* [ ''درباره [[w:محور شرارت|محور شرارت]]''] «شرارت، تبعید و فقری است که در دنیای کنونی وجود دارد، شرارت قدرتهای نظامی هستند که اجازهٔ رشد به کشورهای دیگری نمی‌دهند… شرارت این است که کشوری که قدرت دارد بخواهد فقط به منافع خود بیاندیشد و توهین به انسانها از مصادیق شرارت بوده و ملت ایران هیچگاه در این راه گام برنداشته است… شرارت این است که ما دموکراسی را برای برخی کشورها قبول داشته باشیم و در برخی کشورهای دیگر با شدیدترین شیوه‌ها با حرکت دموکراتیک ملتها و مردم مقابله کنیم.»
* «کشورهای اسلامی با داشتن منابع و استعدادهای سرشار اگر در کنار یکدیگر قرار بگیرند، می‌توانند به قدرتی بزرگ تبدیل شوند. جهان اسلام باید با کنار گذاشتن اختلافات و با صرف نظر کردن از آنها به نظم اشتراکات فراوان به سوی یک اتحاد واقعی گامی بردارند.»
* «با وجود اینکه [[جنگ ایران و عراق|عراق به مدت هشت سال با ایران جنگید]] اما ما با هر گونه دخالت در امور داخلی دیگر کشورها مخالفیم. هر گونه مداخله‌ای در عراق به زیان صلح و آرامش مردم عراق است و [[جمهوری اسلامی ایران]] با حمله به عراق مخالف است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۳ ژوئیه ۲۰۰۲/ ۱ مرداد ۱۳۸۱؛ «کفرانس مطبوعاتی، کوالالامپور» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8105-00300/رییس-جمهور-اسلامی-ایران-آمریکا-نباید-تحریک-کننده-و-تحقیر-کننده-ی|عنوان=ییس جمهور اسلامی ایران: آمریکا نباید تحریک کننده و تحقیر کنندهٔ ملتها باشد|تاریخ=۱ مرداد ۱۳۸۱ |اثر=ایسنا}}</ref>
* «معتقدم که دفاع از اسلام در صورتی میسر است که بتوانیم اسلام را سازگار با [[مردمسالاری]] و تأمین [[آزادی]]های اصولی مردم و تأمین کنندهٔ پیشرفتهای علمی و اقتصادی ارائه کنیم امری که تجربه آن در ایران آغاز شده است.»
* «ثبات، وحدت و تمامیت ارضی [[عراق]] برای [[جمهوری اسلامی ایران]] با اهمیت است و [[تهران]] معتقد است باید مسایل داخلی کشورها را به دور از مداخله خارجی به خود ملتها واگذار کرد.»
* «هر گونه دخالت در عراق، کل منطقه را تحت تأثیر مخرب قرار می‌دهد و باید از راههای دیگر حکومت عراق را وادار به تبعیت از اراده بین‌المللی و قطعنامه‌های سازمان ملل کرد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۹ ژوئیه ۲۰۰۲/ ۷ مرداد ۱۳۸۱؛ «در دیدار با خاویر سولانا، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8105-01822/رییس-جمهور-در-دیدار-خاویر-سولانا-دفاع-از-اسلام-سازگار-با|عنوان=رئیس‌جمهور در دیدار خاویر سولانا: دفاع از اسلام سازگار با مردمسالاری تجربه‌ایست که در ایران آغاز شده است|تاریخ= ۷ مرداد۱۳۸۱ |اثر=ایسنا}}</ref>
* «هیچ‌کس در هیچ کشوری نمی‌تواند بگوید که با مجرمان برخورد صورت نگیرد اما هیچ تشکلاتی نباید در جایی دربسته مقدمات برخورد با یک اتهام و جرم را فراهم آورد و در مقابل کسی هم پاسخگو نباشد.»
* «امروز ثابت شده، گرایش‌هایی که سرکوب می‌شوند از بین نمی‌روند بلکه در جایی مخفی شده و به صورت پرهزینه‌ای بروز می‌یابند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۶ اوت ۲۰۰۲/ ۱۵ مرداد ۱۳۸۱؛ «در جمع شورای مرکزی انجمن اسلامی مدرسین دانشگاهها» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8105-03913/رییس-جمهور-در-دیدار-شورای-مرکزی-انجمن-اسلامی-مدرسین-دانشگاه-ها-مشکل|عنوان=رئیس‌جمهور در دیدار شورای مرکزی انجمن اسلامی مدرسین دانشگاهها: مشکل نظام در جایی است که تشکیلات و هسته‌هایی به دور از نظارت و نیاز به پاسخگویی کار کنند|تاریخ= ۱۵ مرداد ۱۳۸۱ |اثر=ایسنا}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:A stone jaali in the Humayuns Tomb.jpg|100px|بی‌قاب|راست]] به دینداران بیاموزیم: [[حقیقت]] گرچه مطلق و زیباست ولی انسان به اندازهٔ ظرفیت خود به حقیقت دسترسی دارد.|۱۶ اوت ۲۰۰۲/ ۲۵ مرداد ۱۳۸۱}}
* «نه غرب و نه شرق، [[مسیحیت]] و [[اسلام]]، هیچ‌کدام نمی‌توانند همدیگر را انکار کنند. پس باید راه و رسم گفتوگو همزیستی را ترویج و تقویت کنیم.»
* «'''به دینداران بیاموزیم حقیقت گرچه مطلق و زیباست ولی انسان به اندازهٔ ظرفیت خود به حقیقت دسترسی دارد.'''»
* «'''جهان و مزایای آن متعلق به همهٔ بشریت است و هیچ سیاستمداری حق ندارد به نام تاریخ، ملت و فرهنگ خود خواست‌های ویژهٔ خود را بر جهان تحمیل کند.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۶ اوت ۲۰۰۲/ ۲۵ مرداد ۱۳۸۱؛ «در دیدار با رئیس و جمعی از استادان [[w:en:Seton Hall University|دانشگاه سیتون هال، نیوجرسی]]» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8105-06129.7323/رئیس-جمهور-در-دیدار-مسوولین-دانشگاه-سیتن-هال-نیوجرسی-هیچ-سیاست-مداری|عنوان=رئیس جمهور در دیدار مسوولین دانشگاه سیتن‌هال نیوجرسی: هیچ سیاستمداری حق ندارد به نام تاریخ، ملت و فرهنگ، خواست‌های ویژهٔ خود را بر جهان تحمیل کند|تاریخ= ۲۵ مرداد ۱۳۸۱|اثر=ایسنا}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Mohammad Khatami - Azadi sq - anniversary of iranian revolution- February 11, 2002.png|100px|بی‌قاب|چپ]]جامعهٔ پیشرو، جامعهٔ برخوردار و جامعهٔ راضی تنها جامعه‌ای نیست که امکانات مادی‌اش برآورده شود؛ که باید برآورده شود، بلکه جامعه‌ای است که در آن قدرت مبتنی بر اراده و خواست مردم باشد، قدرت برآمده از مردم باشد و تحت نظارت مردم باشد.|۲۸ اوت ۲۰۰۲/ ۶ شهریور ۱۳۸۱}}
* «حقوق مردم بسیار وسیع‌تر از حقوق مادی و اقتصادی آنان است.»
* «درست است که جامعه فقیر و بیمار و جاهل و دارای تبعیض و فساد، از ابتدایی‌ترین حقوق خود محروم است و برای رساندن او به حقوقش باید با همه اینها مبارزه کرد، ولی جامعه‌ای که در آن حق و حرمت مردم برای حاکمیت بر سرنوشت خودشان به رسمیت شناخته نشود، جامعه‌ای عقب مانده، بی‌روحیه و بی‌نشاط است و جامعه بی‌روحیه و بی‌امید حتی برای حل مشکل فقر و جهل و تبعیض هم نمی‌تواند کاری بکند.»
* «انسان ممکن است سیر باشد، ولی ناراضی باشد و انسان ممکن است گرسنه باشد، ولی راضی باشد.»
* «'''جامعه پیشرو، جامعه برخوردار و جامعه راضی تنها جامعه‌ای نیست که امکانات مادی‌اش برآورده شود؛ که باید برآورده شود، بلکه جامعه‌ای است که در آن قدرت مبتنی بر اراده و خواست مردم باشد، قدرت برآمده از مردم باشد و تحت نظارت مردم باشد.'''»
* «اگر مردمسالاری دینی مستقر شود، در عین حالی که ما آزادی و مردم سالاری خواهیم داشت، این مردمسالاری از لطافت و معنویت هم برخوردار خواهد بود.»
* «استقرار پایه‌های مردمسالاری دینی و مردمی و مردمسالارانه‌تر شدن هر چه بیشتر محتوا و مضمون نهادهای قانونی و برآمده از قانون اساسی و راه سختی است، ولی چاره‌ای جز پیمودن آن نداریم .»
* «به صراحت بگویم دو دسته به این مردم جفا می‌کنند:{{سخ}}یکی آنان که در جستوجوی نوعی مردمسالاری ناسازگار با هویت تاریخ و ملی و فرهنگی ما و در جستوجوی نسخه‌ای از مردمسالاری ناسازگار با دین هستند[...] کسانی که بدون توجه به مقتضیات تاریخی و غیرمحتوای فرهنگ و جان ملی این ملت، در جستوجوی کنار گذاشتن دین به امید دستیابی به آزادی‌اند، هم دغدغه دینداران و مؤمنان را تحریک می‌کنند و هم در جستوجوی یک آزادی بی‌پایه و ناسازگار با هویت تاریخی و واقعیات تاریخی این کشورند؛ این یک دسته {{سخ}} و دیگر آنان که در حصار تنگ توهمات دور از زمان خویش از ترس سستی دین با وجهه مردمسالاری نظام مقابله می‌کنند و برخلاف خواست تاریخی مردم که برای این خواست فداکاری‌های فراوانی هم شده حتی جایگاه این مردم که در همین قانون اساسی هم تعیین شده انکار می‌کنند.»
* «با کمال تأسف سکولاریزم که ضد دین نیست، ولی وقتی به این سوی عالم می‌آید به دین‌ستیزی تعبیر می‌شود و سکولاریزم می‌شود ستیز با دین.»
* «پنج سال است که فریاد می‌زنم آزادی‌خواه دین‌ستیز و دین‌خواه آزادی‌ستیز، هم به لحاظ عقلی و هم به لحاظ شرایط تاریخی آفت ثبات و پیشرفت و اعتلای جامعه ما و زمینه‌ساز عود بیماری تاریخی [استبداد] است.»
* «شعار من این است: هر کس - البته در چارچوب قانونی - باید بتواند اظهار نظر کند. هنوز هم شعار من زنده باد مخالف من است. من بر خلاف آنانی - فقط سلیقه‌ها که مخالف خود را سلیقه‌های افراطی یا تفریطی می‌دانند و برای سرکوب کردن آن خود را در استفاده از هر روشی مجاز می‌دانند. من بر خلاف آن نظر می‌گویم: همه نظرات باید بتواند در یک روند منطقی و قانونی در جامعه جریان پیدا کند.»
* «''حکومت اسلامی'' و ''جمهوری اسلامی'' باید نمایانگر اعتدال باشد. حرکت افراطی و تفریطی نباید خود را وصل به بخشی از قدرت کند و از آن به عنوان زمینه‌ای برای اعمال خواست‌های تنگ خود استفاده کنند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۸ اوت ۲۰۰۲/ ۶ شهریور ۱۳۸۱؛ «کنفرانس خبری» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://khorasannews.com/newspaper/page/15357/1/60858/0 |عنوان=خاتمی: انصاف دوستان را برای قضاوت به کمک می‌طلبم|تاریخ=۷ شهریور ۱۳۸۱|اثر=روزنامهٔ خراسان}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8106-01828/متن-كامل-سخنراني-رييس-جمهور-1-شهيدان-بزرگوار-رجايي-و-باهنر|عنوان=متن کامل سخنرانی رئیس جمهور/1/ شهیدان بزرگوار رجایی و باهنر، نماد خدمتگزاری، ساده زیستی و تلاش برای پیشبرد کشور و دفاع از آرمانها و منافع ملی هستند|تاریخ= ۶ شهریور ۱۳۸۱ |اثر=ایسنا}}</ref>
{{نقل قول۲|left| [[پرونده:Meeting of the 7th Cabinet members with Leader Ali Khamenei - Praying - August 28, 2000 (Cropped on Khatami).jpg|80px|بی‌قاب|چپ]] [[نماز]]، آسان‌ترین، مؤثرترین، کم‌هزینه‌ترین و دست‌یاب‌ترین راه ارتباط با [[خدا]]ست، اما خداوند نسبت به نمازگزاران، ملامت شدیدی نیز کرده است. با نماز نمی‌شود شوخی کرد و خیال نکنیم که اگر این ظاهر را آراستیم، اهل نمازیم؛ نماز دارای باطن است، روح نماز در جایی است که تکبر، دروغ و تهمت نباشد؛ خیرخواهی باشد…|۷ اوت ۲۰۰۲/ ۱۶ شهریور ۱۳۸۱}}
* «[[طبیعت]]، آفریدهٔ خداست و مسلماً خدایی که جهان نیکو را آفریده است، بندگان خود را به ترک این آفریدهٔ زیبا فرا نمی‌خواند. دیرنشینی، گوشه‌نشینی از جمعیت، ترک دنیا و درگیر نشدن با مسائل زندگی و طبیعی، مطلوب اسلام و دنیا نیست، البته رهبانیت والای اسلامی، از جملهٔ جهاد اسلامی است.»
* «حب [[دنیا]]، نیرومندترین حبی است که در انسان وجود دارد و به همین دلیل، [[خداوند]] برای ایجاد انگیزه در بندگان و برای صلاح و فلاح، آنان را به زندگی پاکیزه و حیات طیبه وعده می‌دهد.»
* «مجاهد کسی است که در راه خدا، برای رهایی از زندان‌های ستم و تبعیض و تحقیر، جهاد و تلاش می‌کند و از جان خود برای تأمین زندگی دیگران می‌گذرد.»
* «ترک دنیا در بینش اسلامی به معنای رهاکردن دنیا نیست، بلکه اسیرنشدن در دنیاست؛ رشد و کمال انسانی، در متن همین طبیعت و متن جامعهٔ انسانی است. آن که همهٔ درهای گناه را به روی خود می‌بندد تا در معرض گناه قرار نگیرد، معلوم نیست که اگر زمینه‌ای فراهم باشد، بتواند آن را ترک کند؛ چنین روشی، معلوم نیست که به کمال انسانی بینجامد.»
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Humayums Tomb, New Delhi (6947288234).jpg|80px|بی‌قاب|راست]] [[پرونده:Inside Humayun's tomb.JPG|100px|بی‌قاب|چپ]] انسان، موجودی گویا، خردمند، مدنی و اجتماعی است؛ تنها موجودی که در عالم هستی، مخاطب خداست، و نه تنها مورد خطاب، بلکه خطاب توأم با عشق است و دعوت‌شده که خدا را بخواند. یعنی به این انسان اجازه داده شده که بدون شفیع و واسطه، با این کانون هستی، رابطه برقرار، درددل و از او درخواست کند…|۷ اوت ۲۰۰۲/ ۱۶ شهریور ۱۳۸۱}}
* «'''[[انسان]]، موجودی گویا، خردمند، مدنی و اجتماعی است؛ تنها موجودی که در عالم هستی، مخاطب خداست، و نه تنها مورد خطاب، بلکه خطاب توأم با عشق است و دعوت شده که خدا را بخواند. یعنی به این انسان اجازه داده شده که بدون شفیع و واسطه، با این کانون هستی، رابطه برقرار، درددل و از او درخواست کند'''؛ اینچنین است که در موقعیت فوق‌العاده ممتازی قرار می‌گیرد که حزن و اندوه از زندگی می‌رود، در صورتی که شنوا و اهل دعا باشد و اینها همه‌اش با ظاهرسازی فرق دارد.»
* «'''[[نماز]]، آسان‌ترین، مؤثرترین، کم‌هزینه‌ترین و دست‌یاب‌ترین راه ارتباط با [[خدا]]ست، اما خداوند نسبت به نمازگزاران، ملامت شدیدی نیز کرده است؛ با نماز نمی‌شود شوخی کرد و خیال نکنیم که اگر این ظاهر را آراستیم، اهل نمازیم؛ نماز دارای باطن است؛ روح نماز در جایی است که [[تکبر]]، [[دروغ]] و [[تهمت]] نباشد؛ خیرخواهی باشد'''؛ آیا روح نماز در جامعهٔ ما هست؟ به پیرامون خودمان، تریبون‌های‌مان، مساجدمان و دغدغه‌های‌مان نگاه کنیم که آیا واقعاً روح نماز بر ما کم است؟»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۷ اوت ۲۰۰۲/ ۱۶ شهریور ۱۳۸۱؛ «در دوازدهمین اجلاس سراسری نماز در کرمان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8106-04166/رییس-جمهور-در-اجلاس-سراسری-نماز-همه-ی-انسان-ها-در-جامعه-ی-نمازگزار|عنوان=رئیس‌جمهور در اجلاس سراسری نماز: همهٔ انسانها در جامعهٔ نمازگزار، محترم و صاحب حقند|تاریخ=۱۶ شهریور ۱۳۸۱|اثر=ایسنا}}</ref>
* «[[جمهوری اسلامی ایران]] تلاش می‌کند تا در عین حفظ هویت خود، پیشرفت و اقتدار در همه زمینه‌ها را کسب کند.»
* «جوانان امروز جامعهٔ اسلامی در جستجوی یافتن الگوی جدید هستند و به همین دلیل بر [[w:مردمسالاری دینی|مردمسالاری دینی]] تأکید می‌شود.»
* «با [[اقتصاد]] ضعیف و گسترش فقر و نیاز مستمر به دیگران نمی‌توان از آرمانها، ارزشها، استقلال و حتی دین خود دفاع کنیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۰ سپتامبر ۲۰۰۲/ ۱۹ شهریور ۱۳۸۱؛ «دیدار با اعضای مجلس خبرگان رهبری» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8106-05269/رییس-جمهور-دردیدار-با-اعضای-مجلس-خبرگان-رهبری-جناح-ها-و-گروه-های|عنوان=رئیس‌جمهور دردیدار با اعضای مجلس خبرگان رهبری: جناح‌ها و گروه‌های مختلف برای توجیه خود حاضرند همه چیز را بد جلوه دهند|تاریخ=۱۹ شهریور ۱۳۸۱|اثر=ایسنا}}</ref>
* «بزرگداشت دفاع مقدس، بزرگداشت مظلومیت یک ملت و انقلاب و در عین حال، اراده و تصمیم یک ملت است که می‌خواهد بماند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۸ سپتامبر ۲۰۰۲/ ۲۷ شهریور ۱۳۸۱؛ «سالروز آغاز جنگ تحمیلی و شروع هفتهٔ دفاع مقدس» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8106-07351/رییس-جمهور-مهم-ترین-امتیاز-انقلاب-اسلامی-این-بود-که-مسوولان|عنوان=رئیس‌جمهور: مهمترین امتیاز انقلاب اسلامی، این بود که مسوولان از دل مردم برخاستند|تاریخ=۲۷ شهریور ۱۳۸۱|اثر=ایسنا}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Mohammad Khatami and Thomas Klestil - Press Conference in Vienna -March 11, 2002.png|120px|بی‌قاب|راست]][[صلح]]، مقوله‌ای فراتر از فقدان جنگ و درگیری نظامی است. فرآیندی برآمده از وضعیت‌های آزاد و عاری از تبعیض و زمینه‌ها و ساختارهای به دور از خشونت و زور است. صلح پدیده‌ای چندوجهی، بین‌اذهانی و بین‌فرهنگی است.|۱۵ اکتبر ۲۰۰۲/ ۲۳ مهر ۱۳۸۱}}
* «در جهان امروز که بشر در جستوجوی جهان بهتر است، [[هنرمند]] راستین کسی است که آدمی را به سوی جهان بهتر سوق دهد.»
* «دنیای ما سرشار از اضطراب و ناآرامی است و آرامش، گوهر نایاب می‌باشد. ترور و خشونت در دنیای امروز بیداد می‌کند و به بهانهٔ مبارزه با ترور، فضایی سرشار از [[خشونت]] و [[جنگ]] آفریده می‌شود.»
* «به‌رغم پیشرفتهای شگفت‌انگیز و زرق و برق‌های گوناگون، کینه و خشونت نیز در دنیا فزونی یافته است.»
* «هرکسی که به درستی از ملت [[ایران]] سخن بگوید و نمایندگی کند، سخنش شوندگان فراوانی دارد.»
* «فضای جهان سرشار از [[خشونت]] است و در دنیای تحقیر و سرکوب، حاصلی جز [[ترور]] به دست نخواهد آمد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۱ سپتامبر ۲۰۰۲/ ۳۰ شهریور ۱۳۸۱ ؛«در مراسم افتتاح موزهٔ سینما»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8106-07679/رييس-جمهور-خاتمي-در-مراسم-افتتاح-موزه-ي-سينما-زمان-آن-فرا|عنوان=رييس جمهور خاتمي، در مراسم افتتاح موزه‌ي سينما: زمان آن فرا رسيده كه سينماگران گونه‌اي از سينماي صلح را بنيان گذارند|تاریخ=۳۰ شهریور ۱۳۸۱|اثر=ایسنا}}</ref>
* «همهٔ ما ریشهٔ [[زرتشتی]] داریم.»
** <small>پیش از پرسشِ «فرهنگ مهر» از او، به هنگام حضور در نیویورک</small><ref>{{یادکرد وب | نشانی = https://www.youtube.com/watch?v=djArOFSkhD8| عنوان = Farhang-Mehr Asks A question from Khatami | ناشر = youtube.com}}</ref>
* «ارادهٔ رزمندگان ما در [[جنگ ایران و عراق|دفاع مقدس]]، اراده معطوف به زندگی بود، زیرا آنها برای کشتن و یا مردن نمی‌جنگیدند، بلکه برای ماندن و دفع عوامل ظلم، ستم و سلطه در این جهان و در صورت [[شهادت]]، دستیابی به حیات جاوید نبرد می‌کردند.»
* «تفاوت ''دفاع مقدس'' یک [[w:en:Theocracy|نظام توحیدی]] با [[جنگ]] در این است که در طول تاریخ، جنگ‌ها با هدف نابودی [[دشمن]] انجام می‌گرفت، اما دفاع مقدس برای عقب راندن عوامل مرگ‌آفرین و کسب خوشبختی برای همه مردم صورت می‌گرفت.»
* « با استفاده از [[هنر]]، منادی [[صلح]] در دنیای پرآشوب و جنگزده‌ای که در آن ترور و تهدید بیداد می‌کند، باشیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۵ اکتبر ۲۰۰۲/ ۳ مهر ۱۳۸۱ ؛«سخنرانی در جشنواره سرود و موسیقی دفاع مقدس (یادوارهٔ نواهای حماسی)»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8107-00645/گزارش-رييس-جمهور-در-ديدار-با-هنرمندان-و-دست-اندركاران-يادواره-ي|عنوان=/گزارش/ رييس جمهور در ديدار با هنرمندان و دست‌اندركاران يادواره‌ي “نواهاي حماسي” : هنر مربوط به دفاع مقدس بايد با آن اهداف و آرمانها سنخيت داشته باشد|تاریخ= ۳ مهر ۱۳۸۱ |اثر=ایسنا}}</ref>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = Mohammad Khatami Visited the National student association camping-August 11, 2002.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = دنیای متنوع و متفاوت را می‌توان به خوبی در پرتوی فرهنگ [[صلح]] فهمید، دوست‌داشتنی کرد و توسعه داد.
| image2 = Mohammad Khatami and Hamad bin Isa Al Khalifa - August 17, 2002.png
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = [[قدرت]] معمولاً همه چیز را به استخدام خود درمی‌آورد، بنابراین نباید پشتوانهٔ [[علم]] باشد.
}}
* «تا نفهمیم که ما باید مطبوعات آزاد -البته آزاد که در چارچوب قانون حرکت کنند-داشته باشیم، رشد و ارتقا بی‌معناست؛ چرا که آگاهی، اطلاع‌رسانی و اطلاع‌یابی مهمترین مسئله است و مطبوعات نقش عمیق و پر ژرفایی در اطلاع‌رسانی دارند.»
* «[[مطبوعات]] قلب و خون توسعه و دموکراسی و پیشرفت در جوامع هستند. شما نمی‌توانید جامعهٔ مردمسالار داشته باشید مگر اینکه مطبوعات پویا و پر حیات داشته باشید.»
* «دلبستگی من به اصحاب مطبوعات و فرهنگ بیش از اصحاب سیاست و قدرت است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۳ اکتبر ۲۰۰۲/ ۱۱ مهر ۱۳۸۱؛ «در پايان ديدار خود از استان گيلان در جمع خبرنگاران استان»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8107-02941/رييس-جمهوري-در-پايان-ديدار-خود-از-استان-گيلان-دلبستگي-من-به|عنوان=رييس جمهوري در پايان ديدار خود از استان گيلان: دلبستگي من به اصحاب مطبوعات و فرهنگ بيش از اصحاب سياست و قدرت است|تاریخ=۱۱ مهر ۱۳۸۱|اثر=ایسنا}}</ref>
* «[[صلح]]، نیاز دیرین و دغدغهٔ همیشگی انسان است و تلاش برای استقرار و پابرجایی آن در هر حیطه‌ای و به هر گونه‌ای که باشد، اقدامی بشردوستانه، خداپسندانه و خیرخواهانه است.»
* «'''[[صلح]]، مقوله‌ای فراتر از فقدان جنگ و درگیری نظامی است. فرآیندی برآمده از وضعیت‌های آزاد و عاری از تبعیض و زمینه‌ها و ساختارهای به دور از خشونت و زور است. صلح پدیده‌ای چندوجهی، بین اذهانی و بین فرهنگی است.'''»
* «پایدارترین وضعیت [[صلح]] آنگاه تحقق می‌یابد که صلح جهانی و ''صلح برای همه'' مقصد و مورد نظر باشد و پیش‌نیاز زندگی نوع بشر به عنوان یک کل تلقی شود.»
* «موقعیت صلح‌آمیز برآیند موقعیتی است که در عالم اندیشه و در حیات اجتماعی راه نیل به حقیقت و تحقق خواسته‌ها را در صلح ببیند.»
* «فرهنگ [[صلح]]، فرهنگ گفت-و-شنود و فرهنگ مفاهمه است. با گسترش فرهنگ صلح، تفاوت‌های فرهنگی و اجتماعی نه تنها منابع نزاع و دشمنی قلمداد نمی‌شوند، بلکه سرچشمه‌های تنوع، فرزانگی، زایندگی و هم‌افزایی به حساب می‌آیند.»
* «'''دنیای متنوع و متفاوت را می‌توان به خوبی در پرتو فرهنگ [[صلح]] فهمید، دوست‌داشتنی کرد و توسعه داد.'''»
* «فهم مشترک و مشارکت انسانها مقوله‌هایی نامحدود است و می‌تواند بزرگترین منابع پیدایش و گسترش فرهنگ صلح و پیشبرد فرایند صلح در جهان باشد.جهان مبتنی بر صلح، جهانی سودمند برای همه است که به وسیلهٔ همگان ساخته می‌شود.»
* «[[صلح]] را با اجبار و با سلاح به دست نمی‌آورند. صلح با اتکای به اندیشه و ارتباط گفت و گو و با ارتقای ظرفیت‌های فرهنگی و کارایی‌هایی درونی و بیرونی فرهنگ‌ها و جوامع به وجود می‌آید و پابرجا می‌ماند.»
* «[[رسانه‌ها]] می‌توانند با تکیه بر اخلاق مسوولانه، انتقال آزادانه و عادلانهٔ اطلاعات و همکاری بین‌المللی فرهنگ صلح و تفاهم را تقویت کنند؛ چنانچه می‌توانند به جای آنها بر غیرت‌سازی‌ها، قوم‌مدرای‌ها و مبالغه‌گویی‌ها تکیه کنند و تنش‌ها وتخاصم‌های بین‌المللی را به وجود آورند یا گسترش دهند.»
* «در دنیای مشترک و رسانه‌ای‌شدهٔ کنونی، اهتمام ورزیدن به اخلاق و مسوولیت رسانه‌ای یک پند اخلاقی نیست. یک نیاز مبرم برای درست دیدن، درست شنیدن و درست فهمیدن است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۵ اکتبر ۲۰۰۲/ ۲۳ مهر ۱۳۸۱؛ «پیام به ''همایش بین‌المللی «خبرگزاری‌ها، ائتلاف برای صلح''»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8107-06007/رييس-جمهور-در-پيام-به-همايش-بين-المللي-خبرگزاري-ها-ائتلاف-براي|عنوان=رييس جمهور در پيام به همايش بين‌المللي «خبرگزاري‌ها، ائتلاف براي صلح» :صلح را با اجبار و با سلاح به دست نمي‌آورند|تاریخ= ۲۳ مهر ۱۳۸۱|اثر=ایسنا}}</ref>
* «اگر معنای جمهوریت، مهم دانستن نقش مردم در عرضه حیات جمهوری اسلامی است، [[انتخابات]] بالاترین مظهر حضور آنهاست و معتقدم باید برای حفظ جمهوریت نظام، افزایش مشارکت مردم و حفظ امنیت و اقتدار کشور، زمینهٔ حضور هرچه بیشتر و نظارت مردم را فراهم کرد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۷ اکتبر ۲۰۰۲/ ۵ مهر ۱۳۸۱؛ «در جمع هیات رییسه فراکسیون جبهه دوم خرداد در مجلس شورای اسلامی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://khorasannews.com/newspaper/page/15381/1/24532/0 |عنوان=خاتمی: افزایش اختیار نمی‌خواهم می‌خواهم پاسخگو باشم|تاریخ=۶ مهر ۱۳۸۱|اثر=روزنامهٔ خراسان}}</ref>
* «اگر به این ملت اعتماد و به آنها اتکا داشته باشیم و بدانیم که جمع این ملت و تصمیمات او با رشد والایی که دارد، همواره تصمیماتی درست، سنجیده و توأم با خیر و برکت است، کشور بهتر و شایسته‌تر اداره می‌شود.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۹ اکتبر ۲۰۰۲/ ۲۷ مهر ۱۳۸۱؛ «در مراسم تشکیل نخستین دوره شورای عالی استان‌ها» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://khorasannews.com/newspaper/page/15399/1/26447/0 |عنوان=خاتمی: شوراها بستر توزیع قدرتند|تاریخ=۲۸ مهر ۱۳۸۱|اثر=روزنامهٔ خراسان}}</ref>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = Armenian victims of Iran-Iraq war graves in Tehran 139411152117126857041854.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = انسانها، باید تلاش فراوانی به کار بندند و مشقت‌های زیادی را به جان بخرند، تا ملاقات آنان با خدای خویش، ملاقاتی سرافرازانه باشد…
| image2 = Armenian victims of Iran-Iraq war graves in Tehran 139411152117143397041854.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 =ولیکن شهید در یک لحظه، از والاترین سرمایهٔ خود، یعنی جانش می‌گذرد و این مسیر را در کمترین زمان ممکن می‌پیماید و به قله می‌رسد.
| image3 = Armenian victims of Iran-Iraq war graves in Tehran 139411152117134187041854.jpg
| alt3 = Colored dice with white background
| caption3 = شهیدان، برای عظمت و سربلندی دیگران، شهید شدند.
}}
* «مسیری که کشورهای پیشرفته صنعتی در دستیابی به دانش جدید و توسعه فناوری طی کردند، مسیری بود که از طریق دیدگاه، طرح، روش و اجرای باکیفیت، شکل گرفته است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۴ نوامبر ۲۰۰۲/ ۱۳ آبان ۱۳۸۱؛ «پیام به نخستین همایش کیفیت ایران»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8108-03595/رييس-جمهور-ارتقاي-كيفيت-آموزش-پژوهش-و-مديريت-نياز-ماست-نه-خريد|عنوان=رئیس جمهور: ارتقای کیفیت آموزش، پژوهش و مدیریت نیاز ماست نه خرید و انتقال تجهیزات و ابزار نو|تاریخ=۱۳ آبان ۱۳۸۱|اثر=ایسنا}}</ref>
* «خواست شهدا در درجهٔ نخست، حاکم شدن اخلاق اسلامی بر جامعه بود و اخلاق اسلامی نیز تنها حفظ ظاهرها نیست.»
* «بزرگترین مصیبتها برای جامعه، [[نفاق]]، دورویی، [[دروغ]] گفتن و آبروی هم را بردن است.»
* «'''انسانها، باید تلاش فراوانی به کار بندند و مشقت‌های زیادی را به جان بخرند، تا ملاقات آنان با خدای خویش، ملاقاتی سرافرازانه باشد، ولیکن [[شهید]] در یک لحظه، از والاترین سرمایهٌ خود، یعنی جانش می‌گذرد و این مسیر را در کمترین زمان ممکن می‌پیماید و به قله می‌رسد.'''»
* «شهیدان ما، کشوری می‌خواستند که به دیگران نیاز نداشته باشد و نیازهایش را با تلاش خود جبران کند.»
* «'''شهیدان، برای عظمت و سربلندی دیگران، شهید شدند'''. »
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۶ نوامبر ۲۰۰۲/ ۱۵ آبان ۱۳۸۱؛ «جلسه هیات وزیران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=
http://khorasannews.com/newspaper/page/15414/1/76007/0 |عنوان=خاتمی: بزرگترین مصیبتها آبرو بردن است|تاریخ= ۱۶ آبان ۱۳۸۱|اثر=روزنامهٔ خراسان}}</ref>
* «'''[[قدرت]] معمولاً همه چیز را به استخدام خود درمی‌آورد، بنابراین نباید پشتوانهٔ [[علم]] باشد.»'''
* «اگر [[قدرت]] و [[زندگی]] بر [[علم]] مبتنی باشند، می‌توان انتظار داشت که دانش رشد پیدا کند، پس باید باور کنیم که علم باید مدیریت داشته باشد و مشکلات زندگی یک جامعه را حل کند.»
* «علمی که نتواند با واقعیت [[زندگی]] افراد ارتباط داشته باشد، بیشتر به یک آکواریوم شباهت دارد.»
* «واقعیت این است که ما هنوز مصرف درست [[علم]] را هم نمی‌دانیم، چه رسد به این که بخواهیم آن را تولید کنیم.»
* «تولید [[علم]] بدین معنا نیست که از صفر شروع کنیم، بلکه باید از پیشرفتهای دیگران هم اقتباس کنیم. بالاخره باید پذیرفت که امروز کانون علم در جای دیگری است و باید با اقتباس از آن به مرور پایه‌های علم را در کشور قوی کرد و جامعه را در مسیر رشد قرار داد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۲ نوامبر ۲۰۰۲/ ۲۱ آبان ۱۳۸۱؛«در دیدار با رؤسای دانشگاه‌های سراسر کشور» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=
http://www.isna.ir/news/8108-06205/رييس-جمهور-بر-لزوم-ارتباط-مراكز-علمي-و-تحقيقاتي-با-مديريت-جامعه|عنوان=رئیس‌جمهور بر لزوم ارتباط مراکز علمی و تحقیقاتی با مدیریت جامعه تأکید کرد|تاریخ= ۲۱ آبان ۱۳۸۱|اثر=ایسنا}}</ref>
* «[[انسان]] موجود ممتازی است و به همین دلیل خداوند هدایت ویژه و خاصی را برای انسان در میان همه کائنات قرار داده است. »
* «اگر تمام موجودات هستی مجبورند در مسیر تعیین‌شده از پیش حرکت کنند، [[انسان]] مجبور به این امر نیست. »
* «تقابل [[وحی]] و [[عقل]] و تکیه کردن بر عقل، بنیادی است بر هوس‌ها و خواهش‌های انسان. »
* «برای درک [[قرآن|کتاب خداوند]]، راهی جز عقل آدمی وجود ندارد و با وجود عقل، انسان بی‌نیاز از هدایت الهی نیست. »
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۲ نوامبر ۲۰۰۲/ ۱ آذر ۱۳۸۱؛ «دهمين نمايشگاه بين‌المللي قرآن كريم» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8109-00115/رييس-جمهور-خدمات-وزارت-فرهنگ-و-ارشاد-اسلامي-در-زمينه-ي-رشد|عنوان=رئیس‌جمهور: خدمات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در زمینهٔ رشد دانش دینی درخور توجه است|تاریخ=۱ آذر ۱۳۸۱ |اثر=ایسنا}}</ref>
* «[[هنر]]، یکسره اسیر دست تمدن نیست؛ بلکه اساساً خود طراح پرسش‌های جدید است که باید تمدن موجود به آن پاسخ گوید.»
* «[[هنرمند]]، [[زیبایی]] را نشان می‌دهد؛ حتی آن موقع که زشت‌ترین پدیده‌ها را به تصویر می‌کشد.»
* «هنرمندان و اندیشمندان، هم پدیدآورندگان تمدنها هستند و هم سبب پویا شدن آنها.»
* «اگر زیبایی محور و متن و مدار هنر است، باید زشتی را نفی کند؛ یا زشتی را نشان دهد و به زیبایی فرا خواند.»
* «من معتقدم برای [[اسلام|ما مسلمان‌ها]] دو وظیفه وجود دارد:{{سخ}}یکی اینکه بکوشیم زیبایی‌های دین خود را نشان بدهیم. دین زیباست، اما از دو ناحیه در معرض تهدید جدی است؛ یکی اندیشه‌های واپسگرا، عادتهای فسیل شده و ذهن‌های بسته‌ای که نه جهان را می‌شناسد و نه مسایل روزگار را. پس برداشت او از دین نگرشی است که به گذشته وابسته است و دین خدا را زشت نشان می‌دهد. {{سخ}} دوم، قدرتهایی که سعی می‌کنند دین خدا را که منشأ خیزش و آزادی و استقلال‌خواهی کشورها شده است را زشت نشان دهند. {{سخ}} یکی اسلام طالبانی است و دیگر، به بهانهٔ اسلام طالبانی تلاش می‌کند جنگ، نفرت، کینه، درگیری و در کنار آن، سلطه‌طلبی را تحمیل کنند.»
* «وابستگی، عقب‌ماندگی، تحقیر، از بین رفتن حقوق انسانها و نداشتن حق حاکمیت بر سرنوشت خود، زشتی‌هایی است که در دنیای ما وجود دارد. [[هنرمند]]، چاوشی‌خوان قافله‌ای است که باید به سرزمین امن برساند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۱ دسامبر ۲۰۰۲/ ۲۰ آذر ۱۳۸۱؛ «دومین دوسالانهٔ نقاشی معاصر جهان اسلام، موزهٔ هنرهای معاصر تهران»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8109-06287/سيدمحمد-خاتمي-هنرمندان-و-انديشمندان-پديدآورندگان-و-سبب-پويا|عنوان=سیدمحمد خاتمی: هنرمندان و اندیشمندان، پدیدآورندگان و سبب پویا شدن آنها هستند هنرمند، چاوشی‌خوان قافله‌ای است که باید به سرزمین امن برساندت|تاریخ= ۲۰ آذر ۱۳۸۱ |اثر=ایسنا}}</ref>
* «اگر [[علم]] توسعه پیدا کند، [[سیاست]] و [[اقتصاد]] و [[فرهنگ]] نیز توسعه می‌یابد و باید بپذیریم که توسعه در جامعهٔ ما از توسعهٔ علمی آغاز می‌شود و هر اقدامی را آنگاه می‌توان اقدام توسعه‌ای دانست که منجر به توسعهٔ علمی شود.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۴ دسامبر ۲۰۰۲/ ۲۳ آذر ۱۳۸۱؛«دمراسم گشایش کنگره ''راهبردهای توسعه علمی و فن‌آوری ایران''</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://khorasannews.com/newspaper/page/15445/1/99406/0 |عنوان=خاتمی: برای توسعه علمی باید موانع جفاها و بی مهری ها را تحمل کرد|تاریخ=۲۴ آذر ۱۳۸۱|اثر=روزنامهٔ خراسان}}</ref>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = Mohammad Khatami- Opening World Wrestling Championships - May 4, 2002.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = جامعه‌ای که نتواند بستری مناسب برای تنوع و تکثر علمی و فرهنگی فراهم کند، محکوم به عقب‌ماندگی است.
| image2 = Visistation of Jiang Zemin to Iran- Mohammad Khatami- April 20, 2002 (2).png
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = در دنیای امروز مبنای نظم یک جامعه، [[قانون]] است؛ هیچ چیز دیگر مبنای نظم قرار نمی‌گیرد یا نباید بگیرد.
| image3 = Mohammad Khatami and Hamid Karzai -Sa'dabad Cultural Complex-February 26, 2002.png
| alt3 = Colored dice with white background
| caption3 = [[دشمن]] ما آن دید تنگی است که [[اسلام]] محبت و [[مهربانی]] را اسلامِ [[خشونت]] و کینه‌ورزی می‌بیند، اسلام تمدن‌آفرین را واپسگرا نشان می‌دهد و اسلام رحمت و خرد را اسلامِ نفرت و جهالت معرفی می‌کند.
}}
* «'''جامعه‌ای که نتواند بستری مناسب برای تنوع و تکثر علمی و فرهنگی فراهم کند، محکوم به عقب‌ماندگی است.'''»
* «تحقق [[توسعه]] با رنجوری و ضعف علمی نامیسر است، اگر علم توسعه پیدا کند، سیاست، اقتصاد و فرهنگ نیز توسعه می‌یابد، چون اصولاً در دنیای جدید، توسعه در همه بخش‌ها تابع قواعدی علمی است، بر این اساس توسعه در جامعه ما از توسعه علمی آغاز می‌شود و هر اقدامی را آنگاه می‌توان اقدام توسعه‌ای دانست که منجر به توسعه علمی شود.»
* «جهان امروز، جهان [[گفتگوی تمدنها|گفتوگو میان فرهنگ‌های و تمدن‌هاست]] یا باید باشد و در این میان پیش‌آهنگان این گفتوگو، مراکز علمی و تحقیقاتی، محققان و دانشمندان هستند.»
* «هر امر و اقدامی که به تضعیف توسعه علوم تجربی اعم از انسانی و طبیعی کمک کند با هر نیتی که باشد برای امروز و فردای جامعه ما زیان‌بار و خسارت‌آفرین است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۴ دسامبر ۲۰۰۲/ ۲۳ آذر ۱۳۸۱؛ «در آیین گشایش هفته پژوهش»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8109-06760/رييس-جمهوري-جامعه-اي-كه-بستر-مناسبي-را-براي-تنوع-و-تكثر-علمي|عنوان=رئیس جمهوری: جامعه‌ای که بستر مناسبی را برای تنوع و تکثر علمی و فرهنگی فراهم نکند محکوم به عقب‌ماندگی است|تاریخ=۲۳ آذر ۱۳۸۱ |اثر=ایسنا}}</ref>
* «[[زندگی بشر]] در معرض تحول دایم است، هم دید [[انسان]] عوض می‌شود و هم نیازهای تازه‌ای برای او پیدا می‌شود. با عوض شدن پرسش و نیاز، جان انسان تغییر می‌کند و با تحول جان، جهان انسان نیز دگرگون می‌شود؛ بنابراین ما جهان‌های انسانی فراوان به تفاوت زمان‌ها و مکان‌های مختلف داریم و هرچه زندگی بشر با این تحولات پیچیده‌تر شود، برای ادارهٔ آن، سازوکارهای نو و متناسب با وضعیت جدید مورد نیاز است. [...]این تحولات در همهٔ جا بوده و هست و تا بشر هست، وجود خواهد داشت.»
* «آدمیان گاه در چنبرهٔ عادتهای ذهنی خویش اسیر می‌شوند و در نتیجه توان دیدن تغییر را در جهان ندارند و با واقعیت دگرگون شده که با عادتهای ذهنی آنها نمی‌سازد، دشمنی می‌کنند و به جای تغییر خود، می‌کوشند تا واقعیت دگرگون شده را تغییر دهند و این شدنی نیست.»
* «تحول را ما در همه جا شاهد هستیم.»
* «'''در دنیای امروز مبنای نظم یک جامعه، [[قانون]] است؛ هیچ چیز دیگر مبنای نظم قرار نمی‌گیرد یا نباید بگیرد.'''»
* «در یک جامعه‌ای مانند جامعهٔ ما که جامعه‌ای مسلمان است و به وحی الهی، [[اسلام]] و [[نبوت]] پیامبر اعتقاد دارد، آیا با وجود [[قرآن کریم]]، نیازی به [[قانون اساسی]] وجود دارد؟ خود این پرسش نشانهٔ دو ناآگاهی است؛ یکی نشناختن قرآن و دیگری نشناختن زمان.»
* «[[قرآن]] و وحی الهی به اعتقاد ما فرازمانی و فرامکانی است و متعلق به یک عصر و نسل و شرایط خاص یک جامعه نیست.[...] [[قرآن]] امر فرازمانی و فرامکانی است و متعلق به یک جامعه و یک زمان نیست و توجه آن به جوهر مشترک همهٔ انسانها در همهٔ عصرها و نسل‌ها است.»
* «ثبات [[قرآن]] و ابدی بودن قرآن به معنی این نیست که انسانی که [[زندگی]] او در معرض انواع تحولات است، به هیچ نظم و قانون و نظام دیگری نیاز ندارد.»
* «ما در هر زمانی نیازمند چهارچوب مشخصی هستیم که پاسخ پرسش‌ها و نیازهای ما را در آن زمان بدهد که آنچه بشر امروز در عرصهٔ حیات اجتماعی پذیرفته، [[قانون اساسی]] است.»
* «جامعه محروم از [[قانون اساسی]] در دنیای امروز معنا ندارد و ممکن نیست، ولی هرچه جامعه پیشرفت‌تر، اهتمام آن به قانون اساسی بیشتر است و نیز تضمین این که از اصول و موازین قانون اساسی تجاوز نشود، بیشتر است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۹ دسامبر ۲۰۰۲/ ۲۸ آذر ۱۳۸۱؛«در همایش ''سیری در اصول اجرانشدهٔ قانون اساسی''»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8109-08352/خاتمي-در-همايش-سيري-در-اصول-اجرا-نشده-قانون-اساسي-در-قانون|عنوان=خاتمی در همایش “ سیری در اصول اجرا نشده قانون اساسی”: در قانون اساسی با صراحت کم‌نظیری، تنها شخص رئیس جمهور مسؤول اجرای قانون اساسی شده است (۱)|تاریخ=۲۸ آذر ۱۳۸۱ |اثر=ایسنا}}</ref>
* «ما از هرگونه ستمی که در [[دنیا]] نسبت به هر انسانی روا داشته می‌شود، رنج می‌بریم. »
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۴ دسامبر ۲۰۰۲/ ۳ دی ۱۳۸۱؛ «کنفرانس خبری مشترک، اسلام‌آباد» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://khorasannews.com/newspaper/page/15454/2/102187/0 |عنوان=خاتمی: ایران از هیچ تلاشی به منظور رفع تنش بین هند و پاکستان دریغ نخواهد کرد|تاریخ=۴ دی ۱۳۸۱|اثر=روزنامهٔ خراسان}}</ref>
* «فرهنگ غرب از آفریده‌های فراوان روحی، هنری و فلسفی جالب و لطیف خالی نیست و ما نمی‌توانیم و نباید با تملک به مظالم سیاسی و اقتصادی که غربیان نسبت به جهان غیرغربی اعمال کرده‌اند و متفکران و سیاستمداران منصف غرب نه تنها آن را انکار نمی‌کنند، بلکه صادقانه به آن معترف‌اند، خود را از آنها محروم کنیم. »
* «نباید و نمی‌توانیم به نام [[علم]] و تمدن جدید، بر حافظهٔ فرهنگی و معنوی خود یکسره خط بطلان بکشیم. »
* «آنان که به علت تسری اهداف سیاسی و نظامی غرب و گسترش دامنهٔ شمول احکام مربوط به استعمار قدیم و جدید به همهٔ ساحت‌های فکری و فرهنگی به خیال خود با غرب دشمنی می‌کنند نیز نه تنها قادر به احقاق حقوق تحریک شدهٔ ملتهای مظلوم نیستند، که نهایتاً موجب استحقاف و بردگی برای مردم می‌شوند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۴ دسامبر ۲۰۰۲/ ۳ دی ۱۳۸۱؛ «در مؤسسهٔ مطالعات استراتژیک اسلام‌آباد در جمع اندیشمندان پاکستانی»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8110-00888/خاتمي-در-جمع-انديشمندان-پاكستاني-آنها-كه-حاضرند-هويتشان-را|عنوان=خاتمی در جمع اندیشمندان پاکستانی: آنها که حاضرند هویتشان را در پیشگاه قدرت غرب ذبح کنند، اندوختهٔ معنوی خود را از دست می‌دهند و به فرهنگ غربی نیز نمی‌رسند|تاریخ=۳ دی ۱۳۸۱|اثر=ایسنا}}</ref>
* «قدرتهای توسعه‌طلب که منافع خود را در عرصهٔ نگه‌داشتن ملتها می‌خواهند و چون [[اسلام]] دعوت به [[آزادی]]، [[دانایی]] و رهایی می‌کند، با آن دشمنی می‌ورزند، دشمن همگی آزادی‌خواهان جهان به ویژه مسلمانان هستند.»
* «'''[[دشمن]] ما آن دید تنگی است که [[اسلام]] محبت و [[مهربانی]] را اسلام [[خشونت]] و کینه‌ورزی می‌بیند، اسلام تمدن‌آفرین را اسلام واپسگرا نشان می‌دهد و اسلام رحمت و خرد را اسلام نفرت و اسلام جهالت معرفی می‌کند.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۵ دسامبر ۲۰۰۲/ ۴ دی ۱۳۸۱؛ «سخنرانی عمومی، لاهور»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8110-01228/سخنراني-خاتمي-در-جمع-مردم-لاهور-1-تنگ-نظري-و-سطحي-نگري-دشمن|عنوان=سخنرانی خاتمی در جمع مردم لاهور(۱) تنگ‌نظری و سطحی‌نگری دشمن بزرگ آزادی‌خواهان و مسلمانان جهان است|تاریخ=۴ دی ۱۳۸۱|اثر=ایسنا}}</ref>
=== ۲۰۰۳ ===
<small>۱۱ دی ۱۳۸۱ - ۱۱ دی ۱۳۸۲</small>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =۲۰۰۳
| width = 250
| image1 = Abdullah II of Jordan visit Tehran - Mohammad Khatami - September 2, 2003.png
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = اخلاق تنها محدود به احکام اخلاقی یا نظریه‌پردازی‌های اخلاقی نیست. آنچه سراسر زندگی انسان را سامان می‌دهد، آنچه در تمام مناسبات فردی و اجتماعی ما به نحوی از انحا حضور دارد، آنچه نسبت ما را با جهان انسانی تنظیم می‌کند، آنچه فکر و عمل ما را نسبت به انسانهای دیگر شکل می‌دهد، همه و همه امور اخلاقی هستند.
| image2 =Mohammad Khatami - Karaj - July 11, 2003.png
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = هر کس که می‌تواند فریادی بزند باید با بلندترین فریادها ''اخلاق'' را صدا بزند...{{سخ}}اخلاقی که من همه را به او دعوت می‌کنم...اخلاقی است مطلق، بی‌مرز و عام که نتیجه آن احترام به حقوق انسان در همه شئون مادی و معنوی زندگی است.
| image3 = Iraqi child with U.S. Troops.jpg
| alt3 = Colored dice with white background
| caption3 = این اخلاق به ما می‌آموزد که همهٔ آفرینش را به مثابه خون‌بهای کودکی مظلوم اگر بپردازی، همچنان مدیونی.
| image4 = SaddamStatue.jpg
| alt4 = Colored dice with white background
| caption4 = خون را باید با باران شست، باید نماز باران بخوانیم، باید دعای باران بخوانیم، باید با [[w:بدر شاکر السیاب|شاعر عراقی]] که ''[[w:ar:أنشودة المطر|سرود باران]]'' را می‌سراید همصدا شویم.
| image5 = Dancing at an Iraqiya rally - Flickr - Al Jazeera English (1).jpg
| alt5 = Colored dice with white background
| caption5 = او برای عراق خود باران خواست، ما باید برای عراق و همه جهان باران بخواهیم و با هم بخوانیم:
| image6 = Transfer of authority ceremony for Joint Security Station Oubaidy DVIDS182341.jpg
| alt6 = Colored dice with white background
| caption6 = باران{{سخ}}باران{{سخ}}باران{{سخ}}باران عراق را خواهد رویاند.
}}
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = Flickr - DVIDSHUB - Giant standing Buddhas of Bamiyan still cast shadows (Image 2 of 8).jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = ما خطر خشونت و ترور که به نام دین در برابر آزادی و پیشرفت می‌ایستد، بزرگ می‌شماریم؛
| image2 = Neighborhood crime.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = اما خطر بی‌تفاوتی نسبت به پایداری برای رهایی از اسارت و تجاوز را نیز کم نمی‌پنداریم.
}}
* «امنیت نیاز آحاد بشری است و حقی است که باید برای تمامی انسانها و جوامع به رسمیت شناخته شود. تصور اینکه بخش از جامعه بشری از این نعمت بهره‌مند و بخشی دیگر از آن محروم گردند تصور باطلی است و یادآور تصورات استعماری است که جهان را به فقیر و غنی و پیشرفته و عقب مانده تقسیم می‌کند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۰ ژانویه ۲۰۰۳/ ۳۰ دی ۱۳۸۱؛ «پیام به دهمین همایش بین‌المللی آسیای مرکزی و قفقاز»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8110-08198/خاتمي-در-پيامي-خطاب-به-دهمين-همايش-بين-المللي-آسياي-مركزي-و-قفقاز-مردم|عنوان=خاتمی در پیامی خطاب به دهمین همایش بین‌المللی آسیای مرکزی و قفقاز: مردم منطقه نباید اجازه دهند محیط زندگی آنها فقط تعریف امنیتی داشته باشد|تاریخ=۳۰ دی ۱۳۸۱|اثر=ایسنا}}</ref>
* «از مشکلات روزگار ما این است که اصحاب فکر باید پای صحبت سیاستمداران بنشینند و تا این وضعیت ادامه یابد وضع جهان وضع خوبی نخواهد بود.»
* «آنگاه می‌توان امیدوار به آینده بود که سیاستمداران شنوندهٔ سخنان اهل فکر و فرهنگ باشند و نه آنکه اصحاب فرهنگ شنوندهٔ سخنان سطحی سیاستمداران.»
* «اگر محرومیت از شنیدن کلام خدا یک مصیبت بزرگ است - که متأسفانه در روزگار ما هم زیاد است -؛ ولی بد شنیدن کلام خدا مصیبت بزرگتری است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۳۱ ژانویه ۲۰۰۳/ ۱۱ بهمن ۱۳۸۱؛ «در مراسم تجلیل از استادان برگزیدهٔ فرهنگستان‌های کشور»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8111-02759/خاتمي-آن-گاه-مي-توان-اميدوار-به-آينده-بود-كه-سياستمداران-شنونده-ي|عنوان=خاتمی: آنگاه می‌توان امیدوار به آینده بود که سیاستمداران شنوندهٔ سخنان اهل فکر و فرهنگ باشند؛ نه آنکه اصحاب فرهنگ شنوندهٔ سخنان سطحی سیاستمداران|تاریخ=۱۱ بهمن ۱۳۸۳|اثر=ایسنا}}</ref>
* «درست در زمانی که قرن‌هاست تبلیغ می‌شود که دین نمی‌تواند منشأ یک تحرک عظیم اجتماعی باشد و نباید و نمی‌تواند در سپهر سیاسی و اجتماعی امروز جهان نقش داشته باشد، انقلاب دینی و اسلامی در ایران تحقق یافت.»
* «اگر چه اغلب مردم ما مسلمان هستند، ولی این بدین معنا نیست که انقلاب اسلامی از تلاش‌ها و خدمات دیگر گرایش‌ها و ادیان سودی نبرده است؛ هر ایرانی با هر دین و گرایشی اگر انصاف داشته باشد، قبول می‌کند که اسلام موجب شکوه ایران شده است.»
* «انقلابی که در مرحلهٔ براندازی دست به خشونت نمی‌زند، در مرحلهٔ ساختن و مدیریت نیز خشونت نخواهد کرد.»
* «اگر ما امروز با حملهٔ نظامی به عراق مخالفت می‌کنیم، به این خاطر است که با عامل اصلی به هم زدن استقلال کشورها مخالف هستیم.»
* «همه می‌دانند لطمه‌ها و خساراتی که مردم ما از این رژیم خورده است، بیش از دیگران است، اما با حملهٔ نظامی به عراق، مخالفیم، زیرا که اولا موجب خسارات فراوان برای مردم شریف و مظلوم عراق می‌شود و ثانیاً منشأ تشنج و ناامنی در منطقه خواهد شد و ثالثاً و از همه مهمتر این حمله در جهت اجرای سیاست یک‌جانبه‌گرایی آمریکا و دخالت نامشروع او در سرنوشت کشورها است؛ که همهٔ جهان جز سیاستمداران آمریکا با این یک‌جانبه‌گرایی و قلدرمآبی مخالفند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۱ فوریه ۲۰۰۳/ ۲۲ بهمن ۱۳۸۱؛ «مراسم 22 بهمن در میدان آزادی»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8111-05982/رييس-جمهور-امروز-بخش-مهمي-از-نيازها-در-داخل-و-توسط-فرزندان|عنوان=رئیس‌جمهور: امروز بخش مهمی از نیازها در داخل و توسط فرزندان این کشور تأمین می‌شود آمریکا بداند که ملت ما در دفاع از آرمان‌های اصیل و انقلابی خود، متحد است|تاریخ=۲۲ بهمن ۱۳۸۱ |اثر=ایسنا}}</ref>
* «هرگاه در جامعه‌ای هنر امید بخش باشد، آن جامعه به سوی امید و روشنی حرکت می‌کند و هرگاه هنر همه چیز را سیاه تعریف کند، آن جامعه نیز به سوی سیاهی و تاریکی ره می‌پوید.»
* «اگر ما هویت خود را در نظر می‌گیریم در همان زمان باید به به‌هم‌پیوستگی جهان امروز نیز توجه داشته باشیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۹ فوریه ۲۰۰۳/ ۳۰ بهمن ۱۳۸۱؛ «در دیدار با هنرمندان»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8111-07982/خاتمي-در-جمع-هنرمندان-هنر-ميزان-الحراره-وضع-جامعه-است-از|عنوان=خاتمی در جمع هنرمندان: هنر میزان‌الحراره وضع جامعه است از این که نمی‌توانم همهٔ توقعات شما را برآورده کنم، دچار شرمندگی می‌شوم|تاریخ=۳۰ بهمن ۱۳۸۱|اثر=ایسنا}}</ref>
* «صدای خشونت و جنگ، چه از مخفی‌گاه وحشت تروریست‌ها برآید و چه در کاخ سیاست بنشیند و یا به عنوان قدرت مسلط جهان سخن براند، پذیرفتنی و ماندنی نیست و نباید در دامی که جنگ‌افروزان برای محدود کردن صلح و آزادی و امنیتی کردن جهان گشوده‌اند، بیافتیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۴ فوریه ۲۰۰۳/ ۵ اسفند ۱۳۸۱؛ «در اجلاس سران جنبش‌غیرمتعهدها»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8112-01520/خاتمي-در-اجلاس-سران-جنبش-غيرمتعهدها-صلح-دوستان-عالم|عنوان=خاتمی در اجلاس سران جنبش‌غیرمتعهدها: صلح‌دوستان عالم متحد شوید|تاریخ= ۵ اسفند ۱۳۸۳|اثر=ایسنا}}</ref>
* «شهید کسی است که همهٔ مراحل سخت برای رسیدن به اوج کمال را که زاهدان و عابدان طی سالهای متوالی و با مراقبت‌های زیاد طی می‌کنند، در یک لحظه می‌پیماید، پس در واقع شهید در یک لحظه از همهٔ سرمایه‌های دنیوی خود می‌گذرد و به اوج کمال زندگی می‌رسد.»
* «شهادت نه تنها گریز از دنیا و ترک دنیا نیست، بلکه وسیله و راهی هم برای زندگی جاوید و هم برای زندگی در همین دنیا بر اساس حق، عدالت و صداقت است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۷ مارس ۲۰۰۳/ ۱۶ اسفند ۱۳۸۱؛ «در مراسم یادوارهٔ شهدای سولقان و کن»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8112-04871/خاتمي-خلع-سلاح-عراق-بايد-مقدمه-اي-براي-خلع-سلاح-اسرائيل-باشد-خالي|عنوان=خاتمی: خلع سلاح عراق باید مقدمه‌ای برای خلع سلاح اسرائیل باشد خالی کردن دل مردم، جفا به خون شهیدان است|تاریخ=۱۶ اسفند ۱۳۸۱|اثر=ایسنا}}</ref>
<small>۲۰ مارس ۲۰۰۳/ ۲۹ اسفند ۱۳۸۱؛ آغاز [[w:جنگ عراق|جنگ عراق]]</small>{{سخ}}
* «اخلاق معمولاً پوشیده‌تر و به طور ظریف‌تری از آنچه در نگاه اول به نظر می‌رسد؛ در مناسبات انسانی تأثیر می‌گذارد. '''اخلاق تنها محدود به احکام اخلاقی یا نظریه‌پردازی‌های اخلاقی نیست. آنچه سراسر زندگی انسان را سامان می‌دهد، آنچه در تمام مناسبات فردی و اجتماعی ما به نحوی از انحا حضور دارد، آنچه نسبت ما را با جهان انسانی تنظیم می‌کند، آنچه فکر و عمل ما را نسبت به انسانهای دیگر شکل می‌دهد، همه و همه امور اخلاقی هستند.'''»
* «'''هر کس که می‌تواند فریادی بزند باید با بلندترین فریادها ''اخلاق'' را صدا بزند.''' برای شکستن ستبرترین دیوارهای ظلمت و ظلم هم چنان باید به صدای لطیف اخلاق انسانی امیدوار بود، '''اخلاقی که من همه را به او دعوت می‌کنم'''، اخلاقی که می‌تواند مبنا و زمینه هرگونه گفت‌وگوی عمیق میان فرهنگ‌ها و تمدنها و ادیان واقع شود، '''اخلاقی است مطلق، بی‌مرز و عام که نتیجه آن احترام به حقوق انسان در همه شوون مادی و معنوی زندگی است. این اخلاق به ما می‌آموزد که همه آفرینش را به مثابه خون‌بهای کودکی مظلوم اگر بپردازی، همچنان مدیونی.''' برای نجات از این قحط‌سال بی رحم عالم گیر، چاره‌ای جز رجوع به معنویت و اخلاق نیست. '''خون را باید با باران شست، باید نماز باران بخوانیم، باید دعای باران بخوانیم، باید با شاعر عراقی که ''[[w:ar:أنشودة المطر|سرود باران]]'' را می‌سراید همصدا شویم.''' '''او برای عراق خود باران خواست، ما باید برای عراق و همه جهان باران بخواهیم و با هم بخوانیم''':{{سخ}}'''مَطَرْ''' [باران]{{سخ}}'''مطرْ''' [باران]{{سخ}}'''مطرْ''' [باران]{{سخ}}'''سیُعشبُ العراق بالمطرْ'''… [باران عراق را می‌رویاند]»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۳ مه ۲۰۰۳/ ۲۳ اردیبهشت ۱۳۸۲؛ «سخنرانی در اودیتوریوم، بیروت» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8202-09036/متن-سخنان-رياست-محترم-جمهوري-در-جمع-انديشمندان-و-فرهيختگان-لبنان-براي|عنوان=متن سخنان ریاست محترم جمهوری در جمع اندیشمندان و فرهیختگان لبنان: برای شکستن ستبرترین دیوارهای ظلمت و ظلم هم چنان باید به صدای لطیف اخلاق انسانی امیدوار بود|تاریخ= ۲۳ اردیبهشت ۱۳۸۲|اثر=ایسنا}}</ref>
* «جهان نیاز به سرمشق‌های تازه‌ای از آزادی، حقوق بشر و مردمسالاری دارد و ادیان در ارایه و پیشبرد این سرمشق‌ها جایگاهی ممتاز دارند. این اسلام عقل‌مدار و مردمسالار است که می‌تواند جا را بر تحجر و واپس‌گرایی و افراط که به نام اسلام مطرح می‌شود، تنگ کند و این مسیحیت اهل محبت و مداراست که می‌تواند از خطر بنیادگرایی و جنگ مذهبی به نام مسیحیت بکاهد و روح و فرهنگ لبنانی جایگاه رشد و بالندگی این اندیشه‌هاست.»
* «'''ما خطر خشونت و ترور که به نام دین در برابر آزادی و پیشرفت می‌ایستد، بزرگ می‌شماریم؛ اما خطر بی‌تفاوتی نسبت به پایداری برای رهایی از اسارت و تجاوز را نیز کم نمی‌پنداریم.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۳ مه ۲۰۰۳/ ۲۳ اردیبهشت ۱۳۸۲؛ «سخنرانی در [[w:en:Beirut Municipal Stadium|ورزشگاه شهرداری بیروت]]» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8202-09348/رييس-جمهور-در-اجتماع-مردم-بيروت-راه-تحقق-صلح-در-خاورميانه-برگرداندن|عنوان=رئیس جمهور در اجتماع مردم بیروت: راه تحقق صلح در خاورمیانه برگرداندن حقوق غصب شده در سرزمین‌های اسلامی و عربی است|تاریخ=۲۴ اردیبهشت ۱۳۸۲|اثر=ایسنا}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Flag-map of the world.svg|300px|بی‌قاب|وسط]]جامعهٔ مدنی بین‌المللی، جامعه‌ای است که در آن واحدهای جهان یعنی دولت‌ها و ملتها از حقوق مساوی برخوردار باشند.|۱۳ مه ۲۰۰۳/ ۲۳ اردیبهشت ۱۳۸۲}}
* «'''جامعه مدنی بین‌المللی جامعه‌ای است که در آن واحدهای جهان یعنی دولت‌ها و ملتها از حقوق مساوی برخوردار باشند.'''»
* «ما نیازمند صلح هستیم و صلح باید برپایه عدالت مستقر شود.»
* «متفکران باید فریاد بکشند و بگویند که جنگ و ترور بس است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۳ مه ۲۰۰۳/ ۲۳ اردیبهشت ۱۳۸۲؛ «سخنرانی در دانشگاه بیروت»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8202-09588/خاتمي-در-جمع-دانشگاهيان-دانشگاه-بيروت-متفكران-بايد-فرياد|عنوان=خاتمی در جمع دانشگاهیان دانشگاه بیروت: متفکران باید فریاد بکشند و بگویند که جنگ و ترور بس است|تاریخ=۲۴ اردیبهشت ۱۳۸۲|اثر=ایسنا}}</ref>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = Feb11 VICTORY Planting Democracy in Tahrir Square 2.gif
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 =
| image2 =
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = ما برای استقرار [[مردمسالاری]] نیاز به نسخهٔ دیگران نداریم و با دید روشن نسبت به [[اسلام]] و تکیه بر آن می‌توانیم دموکراسی دینی را مستقر کنیم.
}}
* «خساراتی که بشر در طول تاریخ متحمل شده است؛ ناشی از دین بدون آزادی و آزادی بدون دین بوده است.»
* «متأسفانه سیر تاریخی می‌گوید آن جا که آزادی بوده، دین کمرنگ شده است و آن جا که دین پررنگ بوده، آزادی جایگاه زیادی نداشته است و این ستمی است که هم به دین شده و هم به آزادی.»
* «عبادت خدا همانا در برابرهیچ کس و هیچ چیز سر تسلیم فرود نیاوردن و آزاد بودن از قید هر چیزی به جز خدا است.»
* «هیچ‌کس نمی‌تواند به نامهای دین، علم و منافع خاص چیزی را به انسانها تحمیل کند.»
* «معتقدم انسان ایمان را توأم با آزادی می‌تواند داشته باشد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۴ مه ۲۰۰۳/ ۲۴ اردیبهشت ۱۳۸۲؛ «دانشگاه سن‌ژوزف، بیروت»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8202-09592/خاتمي-در-جمع-دانشگاهيان-دانشگاه-سن-ژوزف-بيروت-خساراتي-كه-بشر|عنوان=خاتمی در جمع دانشگاهیان دانشگاه سن‌ژوزف بیروت: خساراتی که بشر در طول تاریخ متحمل شده است؛ ناشی از دین بدون آزادی و آزادی بدون دین بوده است|تاریخ=۲۴ اردیبهشت ۱۳۸۲|اثر=ایسنا}}</ref>
* «کشورهای اسلامی به الگوهای دموکراسی تحمیلی و برون زا نیاز ندارند. راه دموکراسی از میان آزادی، عدالت و توجه به حقوق اساسی ملتها در درون می‌گذرد و این امریست که ما می‌توانیم از متن آموزش‌های ادیان الهی به دست آوریم و البته که پایداری یک نظام مردم سالار هم در کشورهایی که مایه هویت تاریخی و فرهنگی مردم، دین است، جز در سایهٔ سازگاری اصول و موازین مردم سالاری با معیارها و ارزشهای والای دینی تحقق نخواهد یافت، به شرط این که خدا را نه در برابر مردم که با مردم و آزادی را نه در برابر دین که پشت گرم به آموزش‌های اصیل دینی ببینیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۴ مه ۲۰۰۳/ ۲۴ اردیبهشت ۱۳۸۲؛ «در مجلس ملی لبنان»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8202-09666/خاتمي-در-مجلس-ملي-لبنان-ايران-و-لبنان-داراي-درك-مشترك-و-همكاري|عنوان=خاتمی در مجلس ملی لبنان: ایران و لبنان دارای درک مشترک و همکاری مشترک در راه استقرار صلح بوده و خواهند بود|تاریخ=۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۲|اثر=ایسنا}}</ref>
* «اعلام می‌کنیم با هیچ کجا و هیچ‌کس جنگ نداریم، اما دفاع از دین، سرزمین و عزت خودمان را وظیفه بزرگ و اسلامی می‌دانیم.»
* «'''ما برای استقرار مردم سالاری نیاز به نسخه دیگران نداریم و با دید روشن نسبت به اسلام و تکیه بر آن می‌توانیم؛ دموکراسی دینی را مستقر کنیم.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۷ مه ۲۰۰۳/ ۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۲؛ «دیدار جمعی از علما اهل تشیع و تسنن بحرین»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8202-11135/خاتمي-در-ديدار-جمعي-از-علما-اهل-تشيع-و-تسنن-بحرين-براي-استقرار|عنوان=خاتمی در دیدار جمعی از علما اهل تشیع و تسنن بحرین: برای استقرار مردمسالاری نیاز به نسخه دیگران نداریم|تاریخ=۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۲|اثر=ایسنا}}</ref>
* «آنچه به نام اصلاحات مطرح شد، امروز در میان دو لبه قیچی تنگ‌نظری و بدبینی و تحمیل دید امنیتی از یک سو و وادادگی در برابر جریان‌های فکری و ارزشی جامعه از سوی دیگر قرار گرفته است.»
* «تنها راه دفاع از اسلام، استقلال و آزادی، توأم شدن دین با آزادی است.»
* «بنده به لحاظ تفکر فردی و تحلیل شرایط تاریخی و اجتماعی معتقدم، در جامعه مردمسالار دینی، دین، حد آزادی را تعیین می‌کند و آزادی، دین را با معیارهای زمان سازگار می‌کند.»
* «من از موضع دین از آزادی، استقلال، عدالت و مردمسالاری، دفاع می‌کنم و با استبداد و دیکتاتوری مبارزه می‌کنم.»
* «دو دسته فرایند اصلاحات را شکست خورده می‌دانند. کسانی که هر اصلاحی ولو در درون نظام را به خروج از نظام و ضدیت با آن تلقی می‌کنند و نیز کسانی که اصل جمهوری اسلامی را ترکیبی تناقض‌آمیز می‌دانند و اصلاحات را برکناری حکومت دینی تعبیر می‌کنند.»
* «سکولاریسم در غرب به معنی غیردینی بودن حکومت‌هاست، اما تلقی شرق از سکولاریسم دین‌ستیزی است.»
* «هدف از انقلاب اسلامی این نبود که بینش فاشیستی بنام اسلام و انقلاب بر جامعه حاکم شود و هرکس که غیر از این بود به عنوان ضداسلام و ضدانقلاب مورد هجمه و فشار قرار گیرد.»
* «مردم ما از دروغگویی، ابزاری کردن دین، انقلاب و شهیدان متنفرند و این مسائل را می‌فهمند.»
* «قانون اساسی مبنای نظام ماست، اگر چه وحی منزل نیست و به تناسب شرایط و نیازها قابل تغییر است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۵ اوت ۲۰۰۳/ ۱۳ مرداد ۱۳۸۲؛ «در جمع نمایندگان مجلس شورای اسلامی و اعضای هیات دولت»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8205-05240/تاسف-رييس-جمهور-ازنگاه-امنيتي-به-جامعه-وانفعال-نخبگان-حكومت|عنوان=تاسف رئیس‌جمهور ازنگاه امنیتی به جامعه وانفعال نخبگان؛ حکومت دینی می‌تواند و باید موجب نجات ایران و تحول دردنیا شود اگر فاشیستی یا لیبرالیستی به آن نگاه نشود|تاریخ= ۱۳ مرداد ۱۳۸۲ |اثر=ایسنا}}</ref>
* «عقل نشانهٔ عظمت خداست و هر چه انسان آزادتر، پیشروتر و آفریننده‌تر باشد به خدا نزدیکتر است و پیامبران آمده‌اند که بگویند ایمان و عقل با هم در تعارض نیستند بلکه مکمل یکدیگرند. آمده‌اند فرابخوانند انسان را به آزادی توأم با معرفت و خردورزی توأم با ایمان.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۶ اوت ۲۰۰۳/ ۱۵ مرداد ۱۳۸۲؛ «بیست و سومین سالگرد تشکیل جهاد دانشگاهی»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8205-06729/رييس-جمهور-هر-چه-انسان-آزادتر-پيشروتر-و-آفريننده-تر-باشد|عنوان=رئیس جمهور: * هر چه انسان آزادتر، پیشروتر و آفریننده‌تر باشد به خدا نزدیکتر است * جهاد دانشگاهی مظهر پیوند ایمان و عقل است * رد تلویحی استعفای دکتر معین|تاریخ= ۱۵ مرداد ۱۳۸۲|اثر=ایسنا}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Hands Around Lake Merritt 4.jpg|180px|بی‌قاب|وسط]] [[عقل]]، [[ایمان]] و اراده، شخصیت انسانی را می‌سازد.{{سخ}} عقل، چراغ راه آدمی است؛{{سخ}}ایمان، انگیزه و مرکز اشتیاق به سوی حرکت است. {{سخ}} عقل و اراده، آدمی را به سوی حرکت خوب هدایت می‌کند.|۱۱ اوت ۲۰۰۳/ ۲۰ مرداد ۱۳۸۲}}
* «'''عقل، ایمان و اراده شخصیت انسانی را می‌سازد. عقل چراغ راه آدمی است و ایمان انگیزه و مرکز اشتیاق به سوی حرکت است. عقل و اراده آدمی را به سوی حرکت خوب هدایت می‌کند.'''»
* «آدمی به اراده خود انسان است و انسانی نیرومندتر است که اراده‌ای نیرومندتر دارد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۱ اوت ۲۰۰۳/ ۲۰ مرداد ۱۳۸۲؛ «در جمع ورزشکاران جانباز، معلول و نابینا»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8205-08695/خاتمي-در-جمع-ورزشكاران-جانباز-معلول-و-نابينا-عقل-چراغ-راه|عنوان=خاتمی در جمع ورزشکاران جانباز، معلول و نابینا: عقل چراغ راه آدمی است و ایمان انگیزه و مرکز اشتیاق به سوی حرکت است|تاریخ=۲۰ مرداد ۱۳۸۲|اثر=ایسنا}}</ref>
* «اگر ما تغییر نکنیم و جهان تغییر کند و ما بخواهیم باورها و امور رسوب کرده را که زمان آن گذشته به نام اسلام به جامعه تحمیل کنیم، آنچه زیان می‌کند؛ اسلام است.»
* «جوهر اسلام مقدس است و آنچه تغییر می‌کند اسلام نیست بلکه نوع نگرش ما به آن است.»
* «الگوبرداری از دیگران با چشم بسته و بدون لحاظ معیارهای دینی، فرهنگی و ملی ما کار خطرناکی است و نشانهٔ بی‌تدبیری است.»
* «ما باید به الگوی خود و معیارهای خاصی که متناسب با ارزشهای خود و نیازهای جامعه است دست یابیم و این امر نیازمند تغییرات در بینش و نیز معیارهای حقوقی جامعه با رعایت موازین خود است؛ و الا جبر زمانه جور خود را به ما تحمیل می‌کند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۹ اوت ۲۰۰۳/ ۲۸ مرداد ۱۳۸۲؛ «در نخستین همایش بانوان قرآن‌پژوه»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8205-12281/خاتمي-در-نخستين-همايش-بانوان-قرآن-پژوه-1-جوهر-اسلام-مقدس-است|عنوان=خاتمی در نخستین همایش بانوان قرآن‌پژوه:/۱/ جوهر اسلام مقدس است و آنچه تغییر می‌کند اسلام نیست بلکه نوع نگرش ما به آن است|تاریخ=۲۸ مرداد ۱۳۸۲|اثر=ایسنا}}</ref>
* «در یک نظام مردمسالار، نظامی که مدیرش باید زیر نظر جامعه باشد و با انتقادات و ارشاد جامعه دم به دم خود را اصلاح کند، دانشگاه حتماً باید پرسشگر و معترض باشد. سیاست؛ در ذات دانشگاه ما وجود دارد. سیاست؛ غیر از سیاست‌زدگی است. دانشگاه بالاتر از آن است که جریانات و نهادهای خارج از دانشگاه روی آن اثر بگذارند. این جفا به دانشگاه ماست و هیچ‌جا بیش از خود دانشگاه و دانشجوی ما متوجه آن اصالت و استقلال خودش و تأثیرناپذیری از جریانات و نهادهایی که بیرون از دانشگاه می‌خواهند روی آنجا اثر بگذارند، نیست.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲ سپتامبر ۲۰۰۳/ ۱۱ شهریور ۱۳۸۲؛ «در مجلس شورای اسلامی»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8206-04918/رييس-جمهور-دانشگاه-در-يك-نظام-مردمسالار-بايد-پرسشگر-و-معترض|عنوان=رئیس جمهور: دانشگاه در یک نظام مردمسالار باید پرسشگر و معترض باشد دانشگاه بی‌سر و صدا و بی‌رمق یعنی جامعه مرده و بی‌روح /۲/|تاریخ=۱۱ شهریور ۱۳۸۲ |اثر=ایسنا}}</ref>
* «هر گفتار و کرداری که حیات اخلاقی جامعه را به هر بهانه‌ای - فروکاهد یا فرو پاشد، بی‌تردید راه را بر پایداری و پیشرفت انسان می‌بندد.»
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Seven Virtues by Francesco Pesellino.jpg|250px|بی‌قاب|وسط]]وجه مشترک همه فضیلت‌های اخلاقی این است که مایه زدودن دوگانگی و جدال از درون و بیرون آدمی و سوق دادن او به سوی یکرنگی و یکرویی باشند.|۱۲ سپتامبر ۲۰۰۳/ ۲۱ شهریور ۱۳۸۲}}
* «'''وجه مشترک همه فضیلت‌های اخلاقی این است که مایه زدودن دوگانگی و جدال از درون و بیرون آدمی و سوق دادن او به سوی یکرنگی و یکرویی باشند.'''»
* «جامعه ما امروز بیش از همیشه تشنه بینش و منشی اخلاقی است که باید بر مدار راستی و راستگویی بچرخد و حقیقت را فدای هیچ مصلحتی نکند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۲ سپتامبر ۲۰۰۳/ ۲۱ شهریور ۱۳۸۲؛ «پیامی به کنگره:اخلاق و فضلیت»»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8206-08573/رييس-جمهور-وقتي-جامعه-و-انسان-به-تظاهر-گرفتار-مي-شوند-بايد|عنوان=رئیس جمهور: وقتی جامعه و انسان به تظاهر گرفتار می‌شوند، باید نگران شد جامعه ما تشنه منشی است که بر مدار راستگویی بچرخد و حقیقت را فدای هیچ مصلحتی نکند|تاریخ= ۲۱ شهریور ۱۳۸۲|اثر=ایسنا}}</ref>
* «سکولاریسم و دینداری با هم تناقض ندارند. سکولاریسم می‌گوید دین در سپهر اجتماعی انسان دخالت نداشته باشد و همچنین می‌گوید دین برای دنیای دیگری است که البته این به نظر ما کاملاً غلط است.»
* «شیوه ما دموکراسی است و ما اعتبار خود را از مردم می‌گیریم و مردم باید بتوانند بدون اینکه به زور متوسل شوند، به آنچه می‌خواهند برسند.»
* «ما باید هویتمان را با توجه به گذشته، حال و آینده تعریف کنیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۴ سپتامبر ۲۰۰۳/ ۲۳ شهریور ۱۳۸۲؛ «دومین نشست مجلس دانش آموزی»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8206-10026/رييس-جمهور-مجلس-دانش-آموزي-به-تعريف-هويت-بپردازد-بايد-با|عنوان=رییس جمهور: مجلس دانش آموزی به تعریف «هویت» بپردازد باید با خطاهای جوانان با تساهل رفتار کرد|تاریخ=۲۳ شهریور ۱۳۸۲|اثر=ایسنا}}</ref>
* «اغتشاش، ظاهرگرایی، خشونت و تقلید با ذات تفکر متضاد است و از آن جا که هویت دانشگاه اصیل، «تفکر» است، دانشگاه نمي تواند طرفدار ظاهرگرايي ،خشونت و تقليد باشد.»
* «نه به بهانه سیاست باید رسالت اصلی دانشگاه که تولید فکر و علم است، نادیده انگاشته شود و نه به بهانه علم و علم گرایی، خمودگی، رکود و دلمردگی را به دانشگاه تحمیل کنیم .»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۷ سپتامبر ۲۰۰۳/ ۵ مهر ۱۳۸۲؛ «در مراسم رسمي بازگشايي دانشگاه هاي كشور»</span> <ref>{{یادکرد |مقاله=مراسم بازگشايي دانشگاهها با حضور رئيس جمهور |نشریه=همشهری |تاریخ=۶ مهر ۱۳۸۲ |دوره=سال يازدهم |شماره=۳۱۷۹ |صفحه=علمي فرهنگي }}</ref>
* «مسئله تاریخی و اصلی کشور ما استقرار مردمسالاری، حاکمیت قانون و پاسخگو کردن قدرت است و این مسئله‌ای بنیادی درهمهٌ عرصه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است. با ساده کردن مسئله یا پاک کردن صورت آن، گره از هیچ کار فروبستهٌ ما باز نمی‌شود. غفلت از این اصل به همان میزان مخل اقتصاد و صنعت شکوفاست که مانع گشودگی عرصه فرهنگ و سیاست است. نظام‌ردم سالار در اقتصاد، به اشتغال مولد می‌رسد و در سیاست، به توزیع قدرت و تسهیل مشارکت مردم می‌انجامد، در اجتماع، فرصتهای برابر به وجود می‌آورد و در فرهنگ، کثر وتنوع را عملاً ارج می‌نهد.»
* «راه پیشرفت همه‌جانبه کشور به رسمیت شناختن همهٔ حقوق ملت و پیش بردن آنهاست. نباید با بی‌اعتنایی به این حقوق، امید و اعتماد مردم تخریب شود. با صراحت می‌گویم که برای سربلندی کشور، استواری نظام وتوفیق دولت یک راه وجود دارد و آن رعایت همه حقوقی است که قانون اساسی برای مردم به رسمیت شناخته است. »
* «من با هدف این که بتوانم گامی در برآوردن نیاز دیرین و نوین کشور به مردم سالاری و اجرای مقام و تمام قانون اساسی بردارم، این مسئولیت دشوار را پذیرفتم و تصور می‌کنم درجهان امروز راهی جز پذیرش قواعد و لوازم مردم سالاری برای بقاء وترفیع جایگاه نظام جمهوری اسلامی که برآمده از انقلابی بزرگ و مردمی است، نیست. اگر کسانی جز این می‌اندیشند و هنوز بر آزمودن شیوه های آزموده تاٌکید دارند این بندهٌ کوچک خداوند به حسب درک و تجربه‌ای که دارد، آنان را به توجه به مصالح عام این ملت و این کشور و این نظام در این جهان پیچیده و پر شتاب دعوت می‌کند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۴ اکتبر ۲۰۰۳/ ۲۲ مهر ۱۳۸۲؛ «گزارش عملکرد سال سوم برنامه سوم توسعه کشور در مجلس»</span> <ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8207-08899/متن-كامل-سومين-گزارش-رييس-جمهور-به-مجلس-شوراي-اسلامي-از-عملكرد|عنوان=متن کامل سومین گزارش رئیس جمهور به مجلس شورای اسلامی از عملکرد سال سوم برنامه سوم توسعه کشور|تاریخ=۲۲ مهر ۱۳۸۲ |اثر=ایسننا}}</ref>
* «ما برای رهایی از ذهنیت‌های استبدادزده و طی راه دشوار رسیدن به جامعه‌ای دین‌مدار و مردمسالار نیاز به تمرین و تن دادن به قواعد مردمسالارانه و رعایت ادب و اخلاق اسلامی داریم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۰ اکتبر ۲۰۰۳/ ۱۸ مهر ۱۳۸۲؛ «سومین اجلاس عمومی مجمع جهانی اهل بیت (ع)»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8207-07598/رييس-جمهور-اسلام-اهل-بيت-ع-منادي-صلح-و-گفت-وگوي-تمدن-ها|عنوان=رئیس جمهور: *اسلام اهل بیت (ع) منادی صلح و گفت‌وگوی تمدنها است *باید اجازه ندهیم امت اسلامی تاوان خشونت‌گرایی متمایل به ترور و تحقیر را به نام اسلام بپردازد|تاریخ=۱۸ مهر ۱۳۸۲|اثر=ایسننا}}</ref>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = Tiles inside the Jame Mosque of Yazd 01.JPG
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 =
| image2 = Reflection of Parque Cultural Paulista building in Avenida Paulista, Brazil.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = ما مسلمانان تنها روزی به حقوق حقه خود در جهان نایل خواهیم شد که گریبان خود را از چنگال آنچه که می‌توان آن را تسامحاً ''[[w:en:Nominalism|نومینالیسم]]'' نامید، برهانیم؛یعنی تظاهر و تفاخر به نام اسلام و محروم بودن از رسم و مسمای آن.
}}
* «'''ما مسلمانان تنها روزی به حقوق حقه خود در جهان نایل خواهیم شد که گریبان خود را از چنگال آنچه که می‌توان آن را تسامحاً ''[[w:en:Nominalism|نومینالیسم]]'' نامید یعنی تظاهر و تفاخر به نام اسلام و محروم بودن از رسم و مسمای آن برهانیم.'''»
* «هر وقت ما به لوازم عدالت تن در دادیم{{سخ}}حقوق شهروندان خود را بدون اما و اگر به رسمیت شناختیم،{{سخ}}شهروندان ما به اصول اولیه زندگی اجتماعی پایبند شدند، مردم و دولت تسلیم قانون و عدالت شدند،{{سخ}}در جامعه ما آزادی اصل لازم و ضروری انسانی تلقی شد{{سخ}}و هر وقت که به نام مصلحت نقض اصول واضح و الزام آور اخلاقی را توجیه نکردیم{{سخ}} و خلاصه هر زمان که همه شهروندان جامعه ما اعم از مسلمان و غیرمسلمان از ظلم و سرکوب در امان بودند{{سخ}}و دولتمردان و سیاستمداران مشروعیت خود را نه از زور که از اراده بیشتر مردم خود کسب کردند به طوریکه با خواست آنان باشند و با خواست آنان بروند{{سخ}}و هنگامی که همه امکانات موجود یا مکتسب در مسیر بهروزی و اعتلای سیاسی، اقتصادی و علمی جامعه به کارگرفته شد{{سخ}}تنها در آن وقت ما سزاوار انتساب خود به حقیقت اسلام و ایمان هستیم.»
* «اگر بعضی از قدرتهای روزگار برای ادامه حیات دستگاه عظیم تولید سلاح و نیز حفظ و گسترش سیطره خود نیازمند دشمن خیالی هستند قشریون خشونت‌پرست که گرفتار ظاهربینی و کج فهمی دینی هستند متحدان طبیعی ایشان به حساب می‌آیند که شمشیر آنها را برای دریدن و شکستن تیزتر می‌کنند.»
* «یک عراق با ثبات، امن، صلح دوست و با حکومتی برآمده از آرای ملت عراق نه تنها مورد خواست و تأیید ما است بلکه تمام منطقه از وجود چنین کشوری مسرور خواهد شد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۷ اکتبر ۲۰۰۳/ ۲۵ مهر ۱۳۸۲؛ «در دهمین نشست سران کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8207-10544/مشروح-سخنان-رييس-جمهوري-اسلامي-ايران-در-دهمين-نشست-سران-كشورهاي|عنوان=مشروح سخنان رئیس جمهوری اسلامی ایران در دهمین نشست سران کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی|تاریخ= ۲۵ مهر ۱۳۸۲|اثر=ایسننا}}</ref>
* «انقلاب ایران کینه‌توز نبود، عاشق بود. عاشق مستضعفان و این که مردم از رنج و زحمت خارج شوند. در انقلاب ایران [دشمن] به سینه‌ها گلوله می‌زد ولی در مقابل آنها،[مردم] بر لوله تفنگ دشمن گل می‌گذاشتند. جوان انقلابی قبل از سال ۵۷ اهل شور و عشق بود و این روحیه انقلابی را در دفاع مقدس نیز شاهد بودیم. جوان ما نرفته بود تا بکشد بلکه رفته بود تا جلوی کسی که می‌خواست بکشد را بگیرد. جوان ما رفته بود تا بجنگد و جنگجوی متجاوز را سر جای خود بنشاند. پیام جوان ما پیام عشق و زندگی بود. جوان ما اسیر نمی‌گرفت؛ همان‌طور که اسیر نمی‌شد و اگر می‌شد سر تسلیم فرود نمی‌آورد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۸ اکتبر ۲۰۰۳/ ۸ آبان ۱۳۸۲؛ «دومین نشست مجلس دانش آموزی»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8206-10026/رييس-جمهور-مجلس-دانش-آموزي-به-تعريف-هويت-بپردازد-بايد-با|عنوان=رئیس جمهور: مجلس دانش آموزی به تعریف «هویت» بپردازد باید با خطاهای جوانان با تساهل رفتار کرد|تاریخ=۲۸ مرداد ۱۳۸۲|اثر=ایسنا}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Mohammad Khatami public speech in Firuzkuh - July 24, 2003.png|150px|بی‌قاب|وسط]]پیشبرد اصلاحات در جامعه ما گام به گام و سیراب‌شدن از آن، قطره قطره است.|۱۲ نوامبر ۲۰۰۳/ ۲۱ آبان ۱۳۸۲}}
* «'''پیشبرد اصلاحات در جامعه ما گام به گام و سیراب‌شدن از آن، قطره قطره است.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۲ نوامبر ۲۰۰۳/ ۲۱ آبان ۱۳۸۲؛ «در جمع روسای دانشگاه‌های سراسر کشور»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8208-09074/رييس-جمهور-مردم-بايد-در-صحنه-بمانند-پيشبرد-اصلاحات-در-جامعه|عنوان=رئیس‌جمهور: مردم باید در صحنه بمانند پیشبرد اصلاحات در جامعه ما، گام به گام و سیراب‌شدن از آن، قطره قطره است|تاریخ=۲۱ آبان ۱۳۸۲| اثر=ایسنا}}</ref>
* «در فلسطین زشت‌ترین ستم‌ها نسبت به انسان روا داشته شده است؛ و آنچه در فلسطین رخ می‌دهد، اهانت به انسانیت و مظلومیت انسان است.»
* «اعتراض به آنچه در فلسطین می‌گذرد، اعتراض به زشت‌ترین تجاوزات به حقوق بشر و اعتراض به سرکوب، قتل و کشتار انسان‌هاست.»
* «ما تأکید می‌کنیم که زنده باد انسان، زنده باد حقوق انسان و زنده باد آزادی و درمقابل هرگونه سرکوب، تجاوز و ترور به هر شکل آن، به ویژه تروریسم دولتی را محکوم می‌کنیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۱ نوامبر ۲۰۰۳/ ۳۰ آبان ۱۳۸۲؛ «ضیافت افطار با جمعی از منتخبان اهل قلم و فرهنگ در مجموعهٔ فرهنگی- تاریخی سعدآباد،»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8208-11664/ريييس-جمهور-روز-قدس-متعلق-به-تاريخ-و-سرنوشت-بشريت-است-خبر|عنوان=ریییس جمهور: روز قدس متعلق به تاریخ و سرنوشت بشریت است خبر رسانی باید آزاد باشد|تاریخ=۳۰ آبان ۱۳۸۲|اثر=ایسنا}}</ref>
* «ایرانی که روزگاری نقش مهمی در تولید علم داشته است و اگر اندیشه، استعداد و تفکر او را از فرهنگ اسلامی کم کنند، چیزی از آن باقی نمی‌ماند، امروز نه تنها تولیدکنندهٔ علم نیست، بلکه حتی راه مصرف درست علم دیگران را هم نمی‌داند.»
* «مردم، جمهوری اسلامی را برگزیدند؛ چرا که فکر می‌کردند در سایهٔ آن، استقلال، آزادی و پیشرفت را به دست می‌آورند و قطعاً اگر جوری تلقی کنیم که جمهوری اسلامی با آزادی، پیشرفت و استقلال مخالف است، ملت ایران آن اسلام را پشت سر خواهد گذاشت.»
* «شاید در جامعه غیردانشگاهی، عصبانیت‌ها، بی‌حوصلگی‌ها و شتابزدگی‌هایی وجود داشته باشد، ولی جامعهٔ دانشگاهی جای تفکر، منطق، برخورد احترام‌آمیز و تحمل یکدیگر است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۶ دسامبر ۲۰۰۳/ ۲۵ آذر ۱۳۸۲؛ «در مراسم معرفی و تقدیر از دانشجویان نمونه دانشگاهها و موسسات آموزش عالی کشور»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8209-10980/متن-كامل-سخنان-رئيس-جمهور-درمراسم-تقدير-از-دانشجويان-نمونه-رئيس|عنوان=*متن کامل سخنان رئیس جمهور درمراسم تقدیر از دانشجویان نمونه* رئیس جمهور: دانشگاه جای بی‌حوصلگی‌ها و شتابزدگی‌ها نیست|تاریخ= ۲۵ آذر ۱۳۸۲ |اثر=ایسنا}}</ref>
* «پذیرش صرف علم لزوماً به توسعه علمی نمی‌انجامد، آنچه مهمتر است اهتمام به تفکر و بالا بردن زمینه‌های نظری است. تولید علمی برآمده از حیات و خلاقیت فرهنگی است، نه تن سپردن اجباری به الزام‌های زندگی، تولید علمی محصول توسعه علمی است و توسعه علمی به معنای توسعه معرفت و تکیه بر روش و دانش عقلانی برای حل مسائل پیچیده فرد و جامعه است.»
* «آموزش مبتنی بر آگاهی، آزادی و نوآوری است. از این رو باید بتوانیم نظامهای آموزشی مبتنی بر انقیاد و سلطه را به شبکه‌های آموزش متکی بر گفتوگو و مشارکت تبدیل کنیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۷ دسامبر ۲۰۰۳/ ۶ دی ۱۳۸۲؛ «افتتاح هشتمین اجلاس مجمع عمومی آیسسکو»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8210-02265/افتتاح-هشتمين-اجلاس-مجمع-عمومي-آيسسكو-با-حضور-رييس-جمهور-خاتمي|عنوان=افتتاح هشتمین اجلاس مجمع عمومی آیسسکو با حضور رئیس جمهور؛ خاتمی: چاره‌ای بیندیشیم که تبادل اطلاعات و دانش به گفتوگو بینجامد|تاریخ=۶ دی ۱۳۸۲|اثر=ایسنا}}</ref>
* «دنیای ما دنیای کینه، خشونت و جنگ است، اما هنوز در ورای این خشونت‌ها، روح انسانیت زنده است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۳۰ دسامبر ۲۰۰۳/ ۹ دی ۱۳۸۲؛ «در جلسه مطبوعاتی پس از پایان جلسه فوق‌العاده هیئت دولت در کرمان»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8210-04413/مشروح-گفت-وگوي-مطبوعاتي-خاتمي-در-كرمان-بم-را-بايد-ساخت|عنوان=* مشروح گفت‌وگوي مطبوعاتي خاتمي در كرمان * - بم را بايد ساخت - همبستگي ملت جناح و حزب نمي‌شناسد - كمتر از آمريكا حسن نيت ديده‌ايم|تاریخ=۶ دی ۱۳۸۲|اثر=ایسنا}}</ref>
=== ۲۰۰۴ ===
<small> ۱۱ دی ۱۳۸۲–۱۱ دی ۱۳۸۳</small>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =۲۰۰۴
| width = 250
| image1 = Mohammad Khatami in 2005.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = معیارهای دموکراسی، کالاهای آمادهٔ صادرات نیستند. استقرار دموکراسی یک روند است، نه یک انقلاب.
| image2 = People of Iran.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = من بارها گفته‌ام این بیماری مزمن را که جامعه منتظر قهرمان است باید با کار فرهنگی ـ سیاسی گسترده درمان کرد. مردم باید خود را قهرمان بدانند. باید خود را خالق حکومت بدانند و حکومت مخلوق خود را تحت نظارت خود درآورند، نه اینکه انتظار معجزه داشته باشند.
| image3 = Hassan Rouhani election winning celebration 16.jpg
| alt3 = Colored dice with white background
| caption3 =خود ملت باید بخواهد محیطی آرام، آزاد؛ محیطی که در آن اندیشه انسان حرمت داشته باشد فراهم آید و به هیچ‌چیز دیگری جز محیط آزاد، آرام، مردمسالار تن درندهد.
}}
* «این حق را نمی‌توان از ملت ایران که بایستگی و شایستگی نیل به پیشرفت و توسعه همه‌جانبه را دارد، دریغ داشت. من با صراحت می‌گویم، کوتاهی در برابر حقوق اساسی ملت و پیشبرد مردمسالاری دینی، جز از دست دادن فرصت توسعه کشور و پذیرفتن تهدید زوال ظرفیت‌های ملی نتیجه‌ای ندارد.»
* «هر کس نگران امروز و فردای ایران است باید نسبت به بنیان‌های دموکراسی، که مجلس، حق انتخاب شوندگی و حق انتخاب‌کنندگی از جمله آنهاست، حساس و هوشیار باشد، در این صورت است که آحاد ملت نیز با امید به آینده به ارتقای توانمندی‌های جامعه می‌اندیشند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۴ ژانویه ۲۰۰۴/ ۲۴ دی ۱۳۸۲؛ «به هنگام تقدیم لایحهٔ برنامهٔ چهارم توسعه به مجلس شورای اسلامی»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8210-11048/متن-كامل-سخنان-رييس-جمهور-به-هنگام-تقديم-لايحه-ي-برنامه-ي-چهارم|عنوان=متن کامل سخنان رئیس جمهور به هنگام تقدیم لایحهٔ برنامهٔ چهارم توسعه به مجلس شورای اسلامی|تاریخ=۲۴ دی ۱۳۸۲|اثر=ایسنا}}</ref>
* «'''معیارهای دموکراسی، کالاهای آمادهٔ صادرات نیستند. استقرار دموکراسی یک روند است، نه یک انقلاب.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۲ ژانویه ۲۰۰۴/ ۲ بهمن ۱۳۸۲؛ «گفتوگو با سی.بی. اس»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8211-00489/خاتمي-در-گفت-وگو-با-سي-بي-اس-معيارهاي-دموكراسي-كالاهاي|عنوان=خاتمی در گفتوگو با سی.بی. اس: معیارهای دموکراسی، کالاهای آمادهٔ صادرات نیستند|تاریخ=۲ بهمن ۱۳۸۲|اثر=ایسنا}}</ref>
* «ما با هر کسی که بخواهد آزادی را محدود کند، مبارزه می‌کنیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۷ ژانویه ۲۰۰۴/ ۷ بهمن ۱۳۸۲؛ «در گفتوگو با استاندارد»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8211-02997/خاتمي-در-گفت-وگو-با-استاندارد-با-هر-كسي-كه-بخواهد-آزادي-را|عنوان=خاتمی در گفتوگو با استاندارد: با هر کسی که بخواهد آزادی را محدود کند، مبارزه می‌کنیم امیدوارم تا جمعه راه حلی پیدا شود|تاریخ=۷ بهمن ۱۳۸۲ |اثر=ایسنا}}</ref>
* «در جهان امروز تحمل نکردن یکدیگر به تاریخ پیوسته است. این شیوه‌ای نیست که دوام بیاورد، در طول تاریخ حکومتهایی که تحمل دیگری را نداشتند، به نابودی محکوم شده‌اند.»
* «هویت ملی ما ریشه‌اش اسلام است و در فرهنگ ما معیارهای اسلامی از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند، در واقع هویت ملی در صورتی زنده می‌ماند که خاطره ملی زنده باشد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۸ ژانویه ۲۰۰۴/ ۸ بهمن ۱۳۸۲؛ «در مراسم گشایش موزه اطلاعات تاریخ کشور»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8211-03514/رييس-جمهور-در-مراسم-گشايش-موزه-اطلاعات-تاريخ-كشور-نبايد-نسلي|عنوان=رئیس جمهور در مراسم گشایش موزه اطلاعات تاریخ کشور: نباید نسلی که در قبل از انقلاب زندانی کشیده مورد بی‌اعتنایی قرار گیرد||تاریخ=۸ بهمن ۱۳۸۲|اثر=ایسنا}}</ref>
* «'''من بارها گفته‌ام این بیماری مزمن را که جامعه منتظر قهرمان است باید با کار فرهنگی ـ سیاسی گسترده درمان کرد. مردم باید خود را قهرمان بدانند. باید خود را خالق حکومت بدانند و حکومت مخلوق خود را تحت نظارت خود درآورند، نه اینکه انتظار معجزه داشته باشند.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۳ فوریه ۲۰۰۴/ ۱۴ بهمن ۱۳۸۲؛ «مصاحبه با هفته‌نامه‌ی:پندار، مدرسهٔ بی‌دیوار»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8211-05910/رييس-جمهور-در-گفت-و-گو-با-يك-نشريه-دانش-آموزي-اطمينان-مي-دهم|عنوان=رئیس‌جمهور در گفتوگو با یک نشریه دانش‌آموزی: اطمینان می‌دهم که از اعتقاداتم دست برنداشته و به مردم دروغ نگفته‌ام همواره کوشیده‌ام از زمان خود عقب نمانم|تاریخ=۱۴ بهمن ۱۳۸۲ |اثر=ایسنا}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Ali Khamenei Meet with high-ranking officials - November 2, 2003.png|150px|بی‌قاب|وسط]]سیاستمداران مهمان تاریخ هستند و دیر یا زود از سر سفره تاریخ برخواهند خواست.|۸ فوریه ۲۰۰۴/ ۱۹ بهمن ۱۳۸۲}}
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:February 26 2016-Iranian legislative election-a voter casts her ballot in a box at a polling station in Nishapur.png|100px|بی‌قاب|چپ]] قدرت باید توسط مردم مهار شود و جلوی خودسریهای قدرت گرفته شود. [[مردمسالاری]] دستاورد کمی نیست. حاصل رنج، مشکلات، دربه‌دری‌ها، تحقیرها و توهین‌هایی بوده است که انسان در طول تاریخ دیده است… مردمسالاری امر مهمی است و مهار قدرت غنیمتی است که انسان می‌تواند به‌دست‌آورد.|۳ فوریه ۲۰۰۴/ ۱۴ بهمن ۱۳۸۲}}
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Mohammad Khatami - June 10, 2005.png|100px|بی‌قاب|راست]] [[عدالت]] نه یک [[آرزو]] که اساس همه عوامل مشهود توسعه و پیشرفت است. عادلترین دولت، دولتی است که توان خود را همواره صرف مبارزه با بی‌عدالتی کند و راه را برای فرصتهای برابر در همه‌جا و برای همه‌کس بگشاید. پس اندیشهٔ عدالت با تسهیل و ترویج [[آزادی]] و [[دموکراسی|مردمسالاری]] ملازم است.|۱۸ فوریه ۲۰۰۴/ ۲۹ بهمن ۱۳۸۲}}
* «'''سیاستمداران مهمان تاریخ هستند و دیر یا زود از سر سفره تاریخ برخواهند خواست.'''»
* «پیامبران ماندگاران‌اند، چنان‌که فیلسوفان، عالمان، هنرمندان؛ ولی صاحبان قدرت که در دوران خویش زندگی‌شان دارای زرق و برق بوده است، در تاریخ مدفون می‌شوند.»
* «'''مردمسالاری دستاورد کمی نیست. حاصل رنج، مشکلات، دربه‌دری‌ها، تحقیرها و توهین‌هایی بوده است که انسان در طول تاریخ دیده است. نگوییم مردمسالاری و آزادی خود بهانه‌ای برای اشغال و سرکوب می‌شود. مردمسالاری امر مهمی است و مهار قدرت غنیمتی است که انسان می‌تواند بدست آورد.'''»
* «فرعون می‌رود، اما موسی می‌ماند. شاهان زورگو و قدرتمندان خودخواهانه می‌روند اما کسانی که برای مردم، برای اعتلای روان مردم، بهبود زندگی مردم اندیشه و تلاش کرده‌اند می‌مانند حتی در طول تاریخ نه تنها آثار و برکات فکری و اصلاح‌گری آنها می‌ماند، بلکه با گذشت زمان با ستایش، تجدید و منزلتی روبرو می‌شوند که قدرتمندان تملق‌آفرین در دوران حیات کوتاه و ننگین خویش در خور از این ستایش‌ها نبوده‌اند.»
* «اخلاق، ادب، علم و اندیشه پایدار است. علیرغم همه جریانانهای مخالفی که در برابر آن وجود دارد اما او می‌ماند و زندگی را شاداب می‌کند.»
* «'''خود ملت باید بخواهد محیطی آرام، آزاد، محیطی که در آن اندیشه انسان حرمت داشته باشد فراهم آید و به هیچ‌چیز دیگری جز محیط آزاد، آرام، مردمسالار تن درندهد.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۸ فوریه ۲۰۰۴/ ۱۹ بهمن ۱۳۸۲؛ «ر مراسم هفدهمین جشنوراه خوارزمی»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8211-07943/رييس-جمهور-قدرت-بايد-توسط-مردم-مهار-و-جلوي-خودسريهاي-آن-گرفته|عنوان=رئیس‌جمهور: قدرت باید توسط مردم مهار و جلوی خودسریهای آن گرفته شود ملت باید بخواهد که به هیچ‌چیز دیگری جز محیط آزاد، آرام، مردمسالار تن درندهد|تاریخ=۱۹ بهمن ۱۳۸۲|اثر=ایسنا}}</ref>
* «آنچه که امروز در [[فلسطین]] می‌گذرد را نمی‌توان به حساب یهودی و مسلمان گذاشت، بلکه آن ناشی از یک نوع گرایش نژادپرستانه است که هم به فلسطین و هم به دین یهود ظلم می‌کند … ما خواهان زندگی صلح‌آمیز برای پیروان ادیان اسلام، مسیحیت و یهود درس فلسطین هستیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۸ فوریه ۲۰۰۴/ ۱۹ بهمن ۱۳۸۲؛ «در جمع کلیمیان تهران»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.iranjewish.com/Essay/Essay19.htm|عنوان=رئیس جمهور در جمع کلیمیان تهران|تاریخ=۱۹ بهمن ۱۳۸۲|اثر=انجمن کلیمیان تهران}}</ref>
* «جهانی که در آن روابط بر اساس زور و خشونت شکل بگیرد، جهانی است که در آن، جنگ و تروریسم رواج خواهد یافت.»
* «دموکراسی نیاز همه کشورها و جامعهٔ جهانی است و البته دموکراسی در هر کشور کافی نیست؛ بلکه باید جهان دموکراتیک پدید آید و ملتها به عنوان واحدهای این جهان از حق برابر برخوردار باشند.»
* «مردمسالاری یک فرایند است که با نوشتن بخشنامه یا تحمیل از بیرون ایجاد نمی‌شود، بلکه باید به صورت درون‌زا در جامعه پدید آید و به فرهنگ مبدل شود که لازمه آن تحمل یکدیگر است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۹ فوریه ۲۰۰۴/ ۲۰ بهمن ۱۳۸۲؛ «در دیدار ولیعهد انگلیس»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8211-08378/خاتمي-در-ديدار-وليعهد-انگليس-مردم-سالاري-يك-فرآيند-است-كه-با|عنوان=خاتمی در دیدار ولیعهد انگلیس: مردمسالاری یک فرایند است که با نوشتن بخشنامه یا تحمیل از بیرون ایجاد نمی‌شود روش برخورد با عراق نادرست بود|تاریخ=۲۰ بهمن ۱۳۸۲|اثر=ایسنا}}</ref>
* «یک ربع قرن از پیروزی انقلاب اسلامی گذشته است، حال باید بر روی این واقعهٔ عظیم بررسی شود و نقاط ضعف و قوت آن شناخته شود. مردم ما مطالباتی دارند که باید به آن توجه شود و ما باید در کنار رسیدگی به مطالبات مردم به توسعه، سرمایه‌های انسانی، اسلام و هویت فرهنگی نیز بپردازیم تا روحیهٔ مردم را بالا نگه داریم .»
* «اگر درست و صادقانه و مجدانه به جمهوری اسلامی آن گونه که در [[قانون اساسی]] ما آمده پایبند باشیم، [[نظام سیاسی ایران|این نظام]] می‌تواند برای جهان اسلام الگوی مناسبی باشد. با این حال کارهای زیادی مانده است که ما انجام نداده‌ایم.»
* «اگر خدای ناخواسته عرصه بر مردم تنگ شود، هم به ملت و نظام جفا شده است و هم خسارتهای بسیاری به بار خواهد آورد که جبران آن بسیار دشوار است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۱ فوریه ۲۰۰۴/ ۲۲ بهمن ۱۳۸۲</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.dw.com/fa-ir/محمد-خاتمی-نه-حذف-اسلام-و-نه-حذف-جمهوریت/a-2399762|عنوان=محمد خاتمی: نه حذف اسلام و نه حذف جمهوریت|تاریخ=۲۲ بهمن ۱۳۸۲|اثر=دویچه وله فارسی}}</ref>
* «ما در پی کسب قدرت علمی، اقتصادی و فنی هستیم و همکاری ما در این زمینه است، اما این قدرت نه برای توسعهٔ نابرابری که برای توسعهٔ برابری، نه برای تجاوز به دیگران که برای همبستگی، همزیستی و توسعه، نه برای تحمیل بینش خاص که برای مهربانی، و مقابله با خشونت است.»
* «'''عدالت نه یک آرزو که اساس همه عوامل مشهود توسعه و پیشرفت است. عادلترین دولت، دولتی است که توان خود را همواره صرف مبارزه با بی‌عدالتی کند و راه را برای فرصتهای برابر در همه‌جا و برای همه‌کس بگشاید. پس اندیشه عدالت با تسهیل و ترویج آزادی و مردمسالاری ملازم است.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۸ فوریه ۲۰۰۴/ ۲۹ بهمن ۱۳۸۲؛ «در گشایش چهارمین اجلاس سران کشورهای عضو گروه دی - هشت»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8211-11367/دي-هشت-خاتمي-در-گشايش-چهارمين-اجلاس-سران-عادلترين-دولت|عنوان=/دی ـ هشت/ خاتمی در گشایش چهارمین اجلاس سران: عادلترین دولت توان‌اش را همواره صرف مبارزه با بی‌عدالتی می‌کند فقر علمی وفنی مانع پایداری آزادی ومردمسالاری است|تاریخ=۲۹ بهمن ۱۳۸۲|اثر=ایسنا}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Mohammad Khatami - November 19, 2003 - Laylat al-Qadr speech in Mausoleum of Ruhollah Khomeini.png|100px|بی‌قاب|چپ]] تردید نکنید که اجبار، تحمیل و خودکامگی چیزی جز فساد نمی‌آورد اما آزادی و فضای باز در عین این که ممکن است که خسارت‌هایی داشته باشد اما در متن همین فضا است که فضیلت رشد می‌یابد.|۱۹ فوریه ۲۰۰۴/ ۳۰ بهمن ۱۳۸۲}}
* «'''تردید نکنید که اجبار، تحمیل و خودکامگی چیزی جز فساد نمی‌آورد اما آزادی و فضای باز در عین این که ممکن است که خسارت‌هایی داشته باشد اما در متن همین فضا است که فضیلت رشد می‌یابد.'''»
* «اراده و شکست‌ناپذیر بودن و تصمیم و توان درونی است که فضیلت را می‌سازد، آنچه ما از فضایل می‌بینیم آثار بیرونی آن است و چون ما محدود هستیم بالضروره نمی‌توانیم بگوییم انسانهای بافضیلتی که تشخیص داده‌ایم با فضیلت‌ترین هم هستند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۹ فوریه ۲۰۰۴/ ۳۰ بهمن ۱۳۸۲؛ «مراسم اعطای نشان دولتی»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8211-11904/رييس-جمهور-در-فضاي-باز-و-آزادي-است-كه-فضيلت-رشد-مي-يابد-اجبار|عنوان=رئیس جمهور: در فضای باز و آزادی است که فضیلت رشد می‌یابد اجبار، تحمیل و خودکامگی چیزی جز فساد نمی‌آورد|تاریخ=۳۰ بهمن ۱۳۸۲|اثر=ایسنا}}</ref>
* «ما نیازمند نوآوری فرهنگی و دینی هستیم تا بتوانیم، از موضع قدرت با دنیا روبرو شویم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۸ فوریه ۲۰۰۴/ ۹ اسفند ۱۳۸۲؛ «در نشست پایانی سران گروه پانزده»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8212-04017/گزارش-كامل-رئيس-جمهور-در-نشست-پاياني-سران-گروه-پانزده-بشر|عنوان=/گزارش کامل/ رئیس جمهور در نشست پایانی سران گروه پانزده: بشر از جنگ، ترور و خشونت خسته شده است نمی‌توان از موانع داخلی پیشرفت در جوامع خود چشم پوشید|تاریخ=۹ اسفند ۱۳۸۲|اثر=ایسنا}}</ref>
* «بازداشتن جوان از نیازهای طبیعی‌اش و سختگیری بی‌مورد نسبت به آن که متأسفانه در جوامع سنتی و جوامعی که حکومتهای توتالیتر دارند، رواج دارد سبب گسترش فقر، فساد، اعتیاد، مهاجرت و مشکلات عدیده دیگری خواهد شد.»
* «شور اشتیاقی که در جوانان ما بعد از دوم خرداد بوجود آمد من قدری نگران هستم که مبادا این شور و اشتیاق به ضد خودش تبدیل شود.»
* «با زور نمی‌توان جامعه را اخلاقی کرد و افراد رانمی توان با زور به بهشت برد، دین یک محتوا و یک قالب دارد و بزرگترین تخریب دین این است که محتوای دین را به نفع قالب آن از بین ببریم.»
* «در جمهوری، قدرت امری زمینی و بشری است اما دربرداشت انحرافی از دین، قدرت امر مقدس و چون و چرا ناپذیر و این نادیده گرفتن اراده مردم است.»
* «کسانی که خواستار جمهوری هستند مطمئن باشند، «جمهوری سکولار» در این کشور برقرار نخواهد شد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۷ آوریل ۲۰۰۴/ ۱۹ فروردین ۱۳۸۴</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=ttp://www.hamshahrionline.ir/hamnews/1383/830119/news/siasi.htm#s17733|عنوان=جمهوری سکولار در ایران تشکیل نخواهد شد|تاریخ=۱۹ فروردین ۱۳۸۳|اثر=همشهری}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Window in the Al-Aqsa Mosque.jpg|100px|بی‌قاب|چپ]][[اسلام]] از تعقل و خردورزی و نوآوری در عمل، استقبال می‌کند؛ ولی متأسفانه ادیان در طول تاریخ، دچار آفت قداست‌زدگی ظواهر دین به جای تعقل و توجه به محتوای دین شده‌اند.|۱۸ مه ۲۰۰۴/ ۲۹ اردیبهشت ۱۳۸۴}}
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Mohammad Khatami speech in Faculty of Engineering - University of Tehran - December 6, 2004 (2).png|200px|بی‌قاب|وسط]]آمدن من در درون جمهوری اسلامی بود و نیامده بودم که جمهوری اسلامی را عوض کنم چرا که آن را دستاورد مردم می‌دانم.|۲۹ اوت ۲۰۰۴/ ۸ شهریور ۱۳۸۳}}
* «'''[[اسلام]] از تعقل و خردورزی و نوآوری در عمل، استقبال می‌کند؛ ولی متأسفانه ادیان در طول تاریخ، دچار آفت قداست‌زدگی ظواهر دین به جای تعقل و توجه به محتوای دین شده‌اند.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۸ مه ۲۰۰۴/ ۲۹ اردیبهشت ۱۳۸۴؛ «در:همایش امام موسی صدر، اندیشه ربوده شده»»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www1.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100004179269|عنوان=خاتمی از سرنوشت امام موسی صدر می‌گوید|تاریخ=۲۹ اردیبهشت ۱۳۸۴|اثر=روزنامه جام جم}}</ref>
* «بزرگترین تشکیلات تروریسم دولتی را در رژیم صهیونیستی شاهد هستیم که نه تنها آنها به تروریست بودن متهم نمی‌شوند بلکه سرکوب و ترور توسط این دولت را مورد تأیید قرار می‌دهند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۹ ژوئن ۲۰۰۴/ ۲۰ خرداد ۱۳۸۳</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.hamshahrionline.ir/hamnews/1383/830320/news/siasi.htm#s31554|عنوان=در دیدار وزیر دادگستری عربستان با خاتمی و هاشمی شاهرودی عنوان شد|تاریخ=۲۰ خرداد ۱۳۸۳|اثر=همشهری}}</ref>
* «یک معلم برجسته از شاگرد خود نیز می‌آموزد و بدون شک پرسش‌ها، سئوالها و کنکاش‌ها افق تازه‌ای به روی ذهن و جان معلم می‌گشاید».
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۸ ژوئیه ۲۰۰۴/ ۲۸ تیر ۱۳۸۳</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.hamshahrionline.ir/hamnews/1383/830428/news/elmif.htm#s40020|عنوان=رئیس جمهوری در مراسم بزرگداشت سالروز مشروطیت:همه باید * «بکوشیم بهانه غیردموکراتیک بودن جمهوری اسلامی را از دست دشمن بگیریم|تاریخ=۲۸ تیر ۱۳۸۳|اثر=همشهری}}</ref>
* «در [[نظام سیاسی ایران|نظامی]] که [[روح‌الله خمینی|امام (ره)]] به آن اعتقاد داشت حتی یک زندانی سیاسی و مطبوعاتی هم نباید وجود داشته باشد و همه با هم باید سعی کنیم آنچه که در اسلام و [[قانون اساسی ایران|قانون اساسی]] هست با اعمال سلایق افراد از بین نرود.»
* «اگر دوستدار انقلاب اسلامی هستیم و به مشروطیت نیز احترام می‌گذاریم، همه باید تلاش کنیم تا بهانه و بهتان «غیردمکراتیک بودن جمهوری اسلامی» را از دست دشمن بگیریم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۵ اوت ۲۰۰۴/ ۱۵ شهریور ۱۳۸۳؛ «در بزرگداشت ابوعلی سینا»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.hamshahrionline.ir/hamnews/1383/830515/news/siasi.htm#s33123|عنوان=رئیس جمهوری در مراسم بزرگداشت سالروز مشروطیت:همه باید بکوشیم بهانه غیردموکراتیک بودن جمهوری اسلامی را از دست دشمن بگیریم|تاریخ=۱۵ مرداد ۱۳۸۳|اثر=همشهری}}</ref>
* «آنچه در [[قرن بیستم]] با عنوان علل انحطاط مسلمین و دلایل عقب‌ماندگی ما [[ایران|ایرانیان]] و [[عرب]]ها و [[ترکیه|ترک‌ها]] و سایر اقوام مسلمان گفته و نوشته‌اند به وضوح ناکافی، غیردقیق، ناکارآمد، غیرمنطقی و غیرعلمی است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۳ اوت ۲۰۰۴/ ۲ شهریور ۱۳۸۳؛ «در بزرگداشت ابوعلی سینا»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.hamshahrionline.ir/hamnews/1383/830602/news/siasi.htm#s37824|عنوان=سخنان خاتمی در بزرگداشت ابوعلی سینا|تاریخ=۲ شهریور ۱۳۸۳|اثر=همشهری}}</ref>
* «'''آمدن من در درون جمهوری اسلامی بود و نیامده بودم که جمهوری اسلامی را عوض کنم چرا که آن را دستاورد مردم می‌دانم.'''»
* «قانون اساسی با وجود عیوب ظرفیت‌های نهفته‌ای دارد که عملی نشده و باید اجرا شود.»
* «رئیس جمهوری حق ندارد به صورت اپوزیسیون نظام در عرصه حضور داشته باشد.»
* «یک انسان حق دارد اپوزیسیون باشد و حق دارد حتی بنیاد یک نظام را نقد کند ولی حق ندارد درون نظام بیاید و با استفاده از ساز و کارهایش بخواهد تغییرش دهد.»
* «این که من در تاریخ بمانم یا نمانم مهم نیست. مهم این است که حرکتی که مردم ما در ۱۵۰ سال گذشته انتخاب کرده است [اصلاحات] و نیز نقشی که دین اسلام با بینش اصلاحی در این حرکت داشته است بتواند جامعه را به سرمنزل مقصود برساند.»
* «زمانی می‌گفتند که نامی از ''جمهوری'' نبرید و بر ''حکومت اسلامی'' تأکید داشتند اما امروز گفتمان [[دموکراسی|مردمسالاری]] گفتمان غالب است و هیچ‌کس نمی‌تواند خارج از آن صحبت کند.»
* «اینکه آمریکا توقع داشته باشد ما به عنوان مجرم پشت میز مذاکره بنشینیم و ایشان تعیین کننده موارد مذاکره باشد و بعد هم پیش شرط داشته باشد، باید بپذیرد که هیچ کشور مقتدر و آبرومندی آن را قبول نخواهد کرد. آمریکا مانند سایر کشورهاست و باید از سلطه دست بردارد.»
* «حجاب از نظر اسلام مورد قبول است و ما هم باید دغدغه عفت و عفاف جامعه را داشته باشیم. اما آیا شما را به خدا دروغ و تهمت و سوءاستفاده مالی به انگیزه‌های سیاسی و بردن آبروی افراد و بازداشت کردن و گرفتن اینها برای زده شدن جامعه و خصوصاً نسل جوان از اسلام موثرتر است یا خدای نکرده برخی مسائلی که وجود دارد در اولویت نیستند.»
* «باید یاد بگیریم که نقد براندازی نیست و براندازی هم نقد نیست. این اشتباه تاریخی است که نقد به معنی براندازی تفسیر شده است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۹ اوت ۲۰۰۴/ ۸ شهریور ۱۳۸۳؛ «در کنفرانس مطبوعاتی»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.hamshahrionline.ir/hamnews/1383/830608/news/siasi.htm#s39741|عنوان=اتمی در کنفرانس مطبوعاتی:رئیس جمهوری حق ندارد اپوزیسیون درون نظام باشد|تاریخ=۸ شهریور ۱۳۸۳اثر=همشهری}}</ref>
* «چرا مردم ایران حق نداشته باشند قدرتمند شوند؟ شما ملت ایران برای اینکه پیشرفت نکنید مورد فشار قدرتهای بزرگ هستید.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۱ سپتامبر ۲۰۰۴/ ۳۱ شهریور ۱۳۸۳؛ «سخنرانی در روز ملی حافظ»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.hamshahrionline.ir/hamnews/1383/830631/news/siasi.htm#s4905|عنوان=واکنش شدیدخاتمی به قطعنامه شورای حکام آژانس اتمی|تاریخ=۳۱ شهریور ۱۳۸۳|اثر=همشهری}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:United Nations Headquarters.JPG|100px|بی‌قاب|چپ]]اگر گفت‌وگوی میان تمدنها بخواهد سرفصل تازه‌ای در جهان و جامعهٔ امروز باشد باید فراتر از بردباری سلبی، درهم‌نگری و همکاری ایجابی بکوشد. در واقع دیگران را نباید فقط تحمل کرد بلکه باید با دیگران کار کرد.|۴ اکتبر ۲۰۰۴/ ۱۳ مهر ۱۳۸۳}}
* «[[سیاست خارجی ایران|سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران]] بر پایه اصول تنش‌زدایی، اعتمادسازی، مذاکره و تفاهم متقابل و ترویج روحیه همکاری و همیاری و همچنین گسترش صلح و همزیستی منطقه‌ای و جهانی استوار است.»
* «[[دموکراسی]] نسخه‌ای واحد ندارد، اما نتیجه‌ای واحد دارد: حق اساسی از آن ملت‌هاست، اما هویت تاریخی و توان ملی به شیوه تحقق آن در هر جا تنوع می‌بخشد.»
* «'''اگر گفت‌وگوی میان تمدنها بخواهد سرفصل تازه‌ای در جهان و جامعهٔ امروز باشد باید فراتر از بردباری سلبی، درهم‌نگری و همکاری ایجابی بکوشد. در واقع دیگران را نباید فقط تحمل کرد بلکه باید با دیگران کار کرد.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۴ اکتبر ۲۰۰۴/ ۱۳ مهر ۱۳۸۳؛ «در الجزایر»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.hamshahrionline.ir/hamnews/1383/830713/news/siasi.htm#s9216|عنوان=خاتمی در الجزیره:تجارب خودکفایی ایران در اختیار الجزایر قرار می‌گیرد|تاریخ=۱۳ مهر ۱۳۸۳|اثر=ایسنا}}</ref>
* «جامعهٔ دینی، جامعه‌ای نیست که حقایق دینی بی‌هیچ نقص-و-عیبی، به نحو تام و تمام، در ضمن مناسبات اجتماعی، متحقق و متجسم شده باشد، فرض چنین امری، خالی از تناقض نیست؛ زیرا جامعهٔ انسانی، جامعه‌ای است فراهم آمده از همه خصوصیات بشری و از جملهٔ خصوصیات بشری، ضعف‌ها و نقص‌ها و محدودیت‌های وجود بشری است. فرض جامعه‌ای که حقایق دینی در ضمن مناسبات واقعی زندگی به نحو کامل تجسد و تعین پیدا کند، فرضی است که مستلزم وجود فرشته به‌جای آدمی است. فرشتگان، گناه و عصیان را نمی‌شناسند. اما جامعهٔ انسانی فراهم آمده از انسانهای ضعیف و محدود است و این محدودیت از جمله شامل فکر و فهم ایشان نیز می‌شود.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۰ اکتبر ۲۰۰۴/ ۱۹ مهر ۱۳۸۳؛ «سخنرانی در روز ملی حافظ»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8407-09702/سخنراني-خاتمي-به-مناسبت-روز-بزرگداشت-حافظ-در-سال-گذشته|عنوان=سخنرانی خاتمی به‌مناسبت روز بزرگداشت حافظ در سال گذشته|تاریخ=۱۹ مهر ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
* «[[قرآن]] مهمترین عامل وحدت میان ما مسلمانان است و علاوه بر اینکه وحی خداست و نقطهٔ اتصال ملکوت به ملک و ناسوت به ملکوت و زمین به آسمان است و کلام خداست که به قلب مبارک [[محمد بن عبدالله|پیامبر اکرم (ص)]] نازل شده است، تا ما بتوانیم از آن استفاده کنیم از آن علو و عظمت، نزول‌یافته و پایین آمده است ولی کلام خداست و از این جهت بی‌همتا و بی‌نظیر است. با توجه به سرنوشتی که امت اسلامی دارد منهای این جنبهٔ قدسی و مابعدالطبیعهٔ قرآن و ماوراءالطبیعی آن، به عنوان عامل مهم وحدت و پیوستگی در دنیای اسلام به حساب می‌آید.»
* «هیچ عاملی چون قرآن نمی‌تواند امت بزرگ اسلامی را که در حساس‌ترین نقاط جهان زندگی می‌کنند، پیوند دهد.»
* «اگر قرآن جاودانه است، باید پاسخگوی نیازهای انسان در همه روزگاران باشد.»
* «تمدن اسلامی تنها تمدنی است که پیرامون یک متن (متن قرآن کریم) شکل گرفته است.»
* «اگر توانستیم قرآن و حقیقت دین خدا را و ارزشهای الهی، عقلانی و انسانی را بنای قضاوت خود قرار دهیم، بسیاری از مشکلاتمان حل خواهد شد.
* «جوانان ما دارای فطرت پاک هستند و دین را قبول دارند و همین جوانان بودند که در دفاع مقدس شرکت کردند، امروز هم مطمئن هستم اگر دین و استقلال میهن به خطر افتد، همین جوانان، اولین و پیشگام‌ترین افراد هستند، همان جوانی که ممکن است به خاطر ظاهرش مورد خشم و غضب ما هم در خیابان‌ها قرار گیرد.»
* «شما تصور نکنید هرچه به نام دین بود در خدمت دین است و هرچه که به نام دین نبود به زیان دین است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۳۰ اکتبر ۲۰۰۴/ ۹ آبان ۱۳۸۳؛ «در مراسم تجلیل از خادمان قرآنی»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8308-03565/رييس-جمهوردرمراسم-تجليل-ازخادمان-قرآني-چقدر-تبليغات-ما-سبب|عنوان=رييس جمهوردرمراسم تجليل ازخادمان قرآني: چقدر تبليغات ما سبب جذب ويارميدن جوانان ازدين شده فطرت جوانان پاك است، اگراز بنده خوششان نيامد نبايد بگوييم دين گريزند|تاریخ=۹ آبان ۱۳۸۳ |اثر=ایسنا}}</ref>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = Authorities Visitation with Supreme Leader of Iran, Ali Khamenei-October 27, 2004 (Cropped).jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = به هویت خود اهتمام کنیم و نپنداریم که پرداختن به امور ملّی خلاف ارزشهای جامعه است. تقابل میان ارزشها و ملیت فاجعه‌ای است که می‌تواند برای ما بسیار خسارت‌بار باشد.
| image2 = Mehregan Table Persian Festival of Autumn in Holland Photo by Persian Dutch Network 2011.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = تقویت آثار فرهنگی، تقویت بنیاد هویت ملی است، آنها که دین را در برابر ملیت و ملیت را در برابر دین می‌دانند نه مصلحت جامعه را شناخته‌اند و نه حقیقت دین را.
}}
* «تلاش متصنعانه و نابجا برای تطبیق مفاهیم دینی بر امور جدید نیز امری نامیمون و ناپسند است، همچنان که به بهانهٔ پایبندی به مبانی فرهنگ گذشته و نیز دین، نادیده انگاشتن آنچه جدید است نیز فاجعه‌بار است.»
* «اگر به جاودانگی دین خدا معتقدیم باید آن را به گونه‌ای ببینیم که بتواند در همهٔ زمان‌ها و مکان‌ها ذهن و زندگی انسان را اقناع کند.»
* «تردید نکنید که اگر به فقه با تمام گستردگی رجوع کنیم، بسیاری از احکام فقهی متناسب با جوامع قبیله‌ای و خصوصیات آن روزگار بوده است و بنده تردید ندارم که اگر [[محمد|پیامبر اکرم (ص)]] امروز بودند، همان مفاهیم و مبانی اصلی به تناسب امروز در قالب‌هایی که می‌توانست جوابگوی زندگی انسان باشد بیان می‌کردند؛ جامعه، زن و اقتصاد امروز با گذشته متفاوت است و دینی که می‌خواهد جاودانه بماند، نمی‌تواند قالب‌هایی که متناسب با زندگی در یک دوره است را برای همیشهٔ بشریت آن را جاودانه بداند که از جمله مسألهٔ ''ملت'' است.»
* «'''تقویت آثار فرهنگی، تقویت بنیاد هویت ملی است، آنها که دین را در برابر ملیت و ملیت را در برابر دین می‌دانند نه مصلحت جامعه را شناخته‌اند و نه حقیقت دین را.'''»
* «وظیفهٔ دینی و اخلاقی ما و نیز اقتضای تجربهٔ بشری این است که '''به هویت خود اهتمام کنیم و نپنداریم که پرداختن به امور ملی خلاف ارزشهای جامعه است. تقابل میان ارزشها و ملیت فاجعه‌ای است که می‌تواند برای ما بسیار خسارت‌بار باشد.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۳ دسامبر ۲۰۰۴/ ۱۳ آذر ۱۳۸۳؛ «سخنرانی در مراسم تجلیل از استادان برگزیدهٔ فرهنگستان‌های جمهوری اسلامی ایران»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8309-05464/كامل-خاتمي-درمراسم-تجليل-از-استادان-برگزيده-فرهنگستان-ها-تقويت|عنوان=کامل؛ خاتمی درمراسم تجلیل از استادان برگزیده فرهنگستان‌ها: تقویت هویت ملی وظیفه‌ای دینی و عقلانی است نپنداریم که پرداختن به امور ملی خلاف ارزشهای جامعه است|تاریخ=۱۳ آذر ۱۳۸۳ |اثر=ایسنا}}</ref>
==== ''[[w:نامهای به فردا|نامهای به فردا]]'' ====
[[w:en:Open letter|نامهای سرگشاده]] از خاتمی به شهروندان ایرانی به‌ویژه جوانان است که نخستین بار در ۳ مه ۲۰۰۴/ ۱۴ اردیبهشت ۱۳۸۳ منتشر شد. سپس در ۲۷ فوریه ۲۰۰۵/ ۹ اسفند ۱۳۸۳ در قالب کتاب، بازچاپ شد.
* «[[کویر]] در نگاهِ اول، تجلّی خشونت، خشکی، بی آبی و پژمردگی است … پهنهٔ گسترده‌ای که از ریگزارهای بی حدّ-و-مرزِ آن، زندگی را در کامِ خود فرو می‌برد. از آسمانِ کویر، بارانِ آفتاب می‌بارد و از متنِ آن طوفان‌های سهمگینِ شن برمی‌خیزد. امّا کویر را من مظهرِ [[زندگی]]، تلاش، صبوری و سازندگی می‌دانم؛ که نومیدی در دلِ دریایی مردان و زنانش غرق و هضم می‌شود و از ناممکن‌ها امکانِ شگفت انگیزِ زندگی پویا برمی‌خیزد. مبارزه آرام با طبیعت سخت و خشن و ناآرام، مردان و زنانِ کویری را چنان پرورده، که لحظه‌ای از زندگی شان تنهی از آفرینندگی و اُمیدآفرینی نیست.»
** ''ص ۴''
* «روزِ [[کویر]] سوزان است؛ از آتشِ آفتاب در [[تابستان]] و سرمای استخوان سوز در [[زمستان]]. روزِ بی سایه و آتش زای کویر امّا، شبی را در پی دارد که همهٔ لطافت‌ها و زیبایی‌ها را در خود جای داده است. وقتی شب، [[آفتاب|حجابِ خورشید]] از چهره برمی‌دارد، [[آسمان]] را در همسایگی خود می‌بینی! چه گویم؟ در شبِ کویر، زمین و آسمان یکی می‌شوند… آسمان به زلالی و شفافی دریای آبِ شییرین است که فقط در وهمِ تو وجود دارد و ستارگان به تو نزدیک اند، آن قدر که با دستانت می‌توانی آنها را صید کنی. شبِ کویر با زبانِ ستاره با تو شاعرانه‌ترین گفتگوها را دارد و چنان جانت را از امید و زیبایی پر می‌کند که سختی و سوزِ روزِ کویر نیز راحت و دلپذیر می‌شود.»
** '' ص ۴''
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = 3rd Day - The Green Protest Rally.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 =
| image2 = Feb 2 2014 - Martyrs Sq - Mashhad (7).jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 =
| image3 = Iran delegation in Rio4.jpg
| alt3 = Colored dice with white background
| caption3 =پیشتر گفته‌ام و بازمی‌گویم؛ خواست تاریخی مّلت ما که دست کم در دو سدهٔ گذشته بارها در جنبش‌ها و قیام‌های دینی-اجتماعی-سیاسی بازتاب یافته، در این سه شعار متجلی است: «[[آزادی]]، [[استقلال (ایران)|استقلال]] و [[w:en:Improvement|پیشرفت]]».
}}
* «اصلاح طلبی به منزلة حدیث دل ملت ایران همچنان پابرجا است، اما این نگرانی هست که کج‌اندیشی‌ها، نابردباری‌ها و کم‌حوصلگی‌ها این گفتمان را به بیرون نظام جهت بدهد؛ تاکنون تمام تلاش این بوده و هست که چنین نشود.»
* «هیچ قومی نمی‌تواند فارغ از آنچه بر او گذشته است، آیندة خود را برگزیند و آیندة هر قومی نیز در گرو آگاهی، اختیار، انتخاب و اعمال اراده اوست. گذشتة ما گذشتة استبدادزده است و استبدادزدگی درد مزمن و مشترک جامعه ماست. عدم تأمل در این دردِ بزرگ تاریخی همه ما را به بیراهه خواهد برد.»
** ص ۱۱–۱۲.
* «ما قرنها محکوم خودکامگی بوده‌ایم، که حتی گاه با [[دین]] و [[فلسفه]] نیز توجیه شده است. فرهٔ ایزدی -که ریشهٔ خود نشانهٔ هوشمند ی و حکمت و آلای ایرانی است و معتقد است که حکومت از آن خرد و عدالت یا فضیلت است و آنکه برخوردار از فرهٔ ایزدی است، شایستهٔ حکمرانی -در فضای استبدادزده، دچار تحریف بزرگی شده و به این صورت درآمده است که هر کس و ناکس که با زور شمشیر و سرکوب بر جامعه مسلط شد، هم او صاحب فرهٔ ایزدی است. همین تحریف در فرهنگ اسلامی نیز بروز کرد، آنجا که سلطان را سایهٔ خدا می‌دانست و جامعه را خدایی می‌خواست. در نتیجه چنان شد که هر جبار خونخواری «ظل‌الله» نام گرفت و به نام خدا، بندگان خدا را به بردگی کشاند.»
** ص ۱۱–۱۲.
* «من همچنان بر سه اصل آزادی در اندیشه، منطق در گفتار و قانون در عمل تأکید می‌کنم و آن را راه حقیقی اسلام و راه امام و مورد قبول وجدان عمیق اکثریت قاطع مردم و به خصوص نخبگان منصف می‌دانم.»
* «مدعی نیستم که حاصل تلاش‌های ما در دفاع از حقوق ملت در همة زمینه‌ها به فرجام رسیده و در نتیجه ملت به همه آرمان‌های خود دست یافته است، مدعی آنم که راه اصیل مردمسالاری و تحقق آرمان‌های تاریخی ملت توقف نخواهد داشت و مردم ما راه اصلاحات را ادامه خواهند داد. بی‌آنکه از دین جدا شوند. ملت ما آزادی و استقلال و پیشرفت را نه در خروج از جمهوری اسلامی که به قیمت گرانی به دست آورده است، و نه در بازگشت به خودکامگی به هرنام، بلکه در سازگار کردن هرچه بیشتر این جمهوری با خواست‌های تاریخی خود و استقرار همه جانبة مردمسالاری دینی می‌جوید. آن کس در صحنه خواهد ماند که با مطالبات واقعی مردم همگام شود؛ و واقعیت زمانه بسیاری را همگام خواهد کرد.»
* «تصور اینکه با حذف جمهوری اسلامی، یک جمهوری مردمی غیر وابسته پدید خواهد آمد، تصوری باطل است که شواهد تاریخی، سیاسی و اجتماعی بطلان آن فراوان است. تصور اعمال حاکمیت دین از راه اجبار و استبداد و نادیدن خواست و رأی مردم نیز، نادرست و نامیسر است. بنیاد و پشتوانة هر نظامی مردم‌اند و مردم ما خواستار جمهوری بیگانه با دین و لائیک نبوده و نیستند. متأسفانه حتی مفاهیم غربی هم، وقتی به یک فضای استبدادزده پا می‌نهند، تحریف هم می‌شوند و اینکه در این سرزمین سکولاریسم نیز مبدل به دین‌ستیزی می‌شود، از این قاعده برکنار نیست».
* '''«پیشترها گفته‌ام و باز تکرار می‌کنم خواست تاریخی مّلت ما، که دست کم طی حدود دو قرن گذشته، که بارها در صورت حرکتها و جریانها و نهضتهای دینی و اجتماعی و سیاسی تجّلی یافته در این سه شعار متجّلی است «آزادی، استقلال و پیشرفت».'''
* «برای بهروزی ملتِ ما تنها یک راه وجود دارد: استوار کردن مردمسالاری برپایهٔ اعتقاد و فرهنگ مردم، و نوسازی فرهنگ دینی و اجتماعی در جهت سازگاری با مردمسالاری و تقویت بنیادهای مردمسالارانه که در انقلاب اسلامی بوده و در قانون اساسی نیز منعکس شده است.»
* «باید این پندار غلط را که حاصل یک بیماری تاریخی است از ذهن خود بزداییم که: برای رهایی باید منتظر قهرمان بود. قهرمان شمایید و مسؤولانی شایستة شمایند که خواستِ شما را درک و در جهت آن حرکت کنند.»
=== ۲۰۰۵ ===
<small>۱۲ دی ۱۳۸۳ – ۱۱ دی ۱۳۸۴</small>{{سخ}}
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Mohammad Khatami - Conference of Achievements of banking system - April 10, 2005.png|200px|بی‌قاب|وسط]] ما باید در درون [[نظام سیاسی ایران|نظام جمهوری اسلامی ایران]] که حاصل [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|یک انقلاب مردمی]] است، بکوشیم تا با استفاده از [[قانون اساسی ایران|همین قانون اساسی]] و همین نظام، وجهه و رنگ [[دموکراسی|دموکراتیک]] آن را تقویت کنیم.|۹ ژانویه ۲۰۰۵/ ۲۰ دی ۱۳۸۳}}
{{نقل قول۲|left|[[پرونده: Mohammad Khatami speech in Royan Institute - February 5, 2005.png|120px|بی‌قاب|چپ]] مراد من از [[دین]]، رفتارهای خشن و غیر متمدنانه‌ای نیست که به نام دین با هر چه نو و پیشروست مخالف است؛{{سخ}}و [[جهاد]] را در آدم‌کشی و [[ترور]]، {{سخ}}[[ایمان]] را در خاموش کردن چراغ [[عقل]]، {{سخ}}[[تقوا]] را در محروم کردن [[زن]] از همهٔ حقوق خویش، {{سخ}}و [[زهد]] را در مقابله با [[علم]] و پیشرفت می‌داند.|۲ دسامبر ۲۰۰۵/ ۱۱ آذر ۱۳۸۴}}
{{نقل قول۲|left|[[پرونده: Eid al-Fitr prayers in Tehran - November 4, 2005 (Cropped on Khatami).jpg|100px|بی‌قاب|راست]] انسان در هر جا که باشد، محتاج معناست و تاریخ نشان داده است که انسانهای معنوی‌تر به مسائل جهان با نگاهی عارفانه‌تر نگریسته‌اند.|۳ فوریه ۲۰۰۵/ ۲۵ بهمن ۱۳۸۳}}
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Qur'anic Manuscript - 14th Century, Iran.jpg|150px|بی‌قاب|چپ]]سخنانی بیشتر و بهتر به دل می‌نشینند و ذهن را به تکاپو وامی‌دارند که از دل برخاسته باشند و بتوانند به دغدغه‌های انسان در هر زمان بپردازند. سخنی که از خدا سرچشمه گیرد، خرد را برانگیزاند و در اندیشه مردم باشد، سخنی از این دست است.|۳ فوریه ۲۰۰۵/ ۲۵ بهمن ۱۳۸۳}}
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Mohammad Khatami - July 8, 2003.png|125px|بی‌قاب|راست]] مردان و زنان بزرگ آنان هستند که علیرغم مشکلات ناامید نشوند و بدانند دستاوردهای بزرگ، حاصل تلاش فکری و معنوی پیشینیان نیز بوده است. من به آیندهای که بشر آزاد باشد و معنویت، به زندگی لطافت بدهد، امیدوار و مطمئنم که جامعهٔ بشری به آن سو می‌رود.|۸ فوریه ۲۰۰۵/ ۲۰ بهمن ۱۳۸۳}}
* «معتقدم که اجمالاً عبور از [[جمهوری اسلامی ایران]] و پیشنهاد استقرار نظامی غیر از [[نظام جمهوری اسلامی]] ایران، یکی از بزرگترین اشتباهات و شاید توطئه‌هایی باشد که علیه نظام ما انجام می‌گیرد. '''ما باید در درون نظام جمهوری اسلامی ایران که حاصل یک انقلاب مردمی است، بکوشیم تا با استفاده از همین قانون اساسی و همین نظام، وجهه و رنگ دموکراتیک آن را تقویت کنیم.'''»
* «اسرائیل با سرکوب دائم و قلع و قمع فلسطینیان که صاحبان اصلی خانه هستند، جنایت بزرگی انجام می‌دهد. این جنایت متأسفانه مورد تأیید بعضی از قدرتهای بزرگ است. با اسرائیل کسی نمی‌تواند صلح کند، چون اسرائیل صلح را نمی‌خواهد. در عین حال ما خواستار آرامش، امنیت و صلح واقعی در مناطق فلسطینی و اعطای حق حاکمیت مردم فلسطین بر سرنوشت خودشان، همچنین حق بازگشت فلسطینیان به آنجا هستیم ولی در مسائل داخلی آنها دخالت نمی‌کنیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۹ ژانویه ۲۰۰۵/ ۲۰ دی ۱۳۸۳ </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8310-08221/كامل-خاتمي-درجمع-خبرنگاران-عبورازجمهوري-اسلامي-اشتباه-بزرگ|عنوان=/کامل/خاتمی درجمع خبرنگاران؛ عبورازجمهوری اسلامی اشتباه بزرگ وحتی توطئه اگر۱۰درصدادعادرمورد وبلاگ‌نویسان درست باشد، شان نظام نیست کوتاه‌نیامدن ازحقوق هسته‌ای|تاریخ=۲۰ دی ۱۳۸۳|اثر=ایسنا}}</ref>
* «عقل قادر به درک واقعیت‌های جهان است و علم یک واقعیت و حقیقتی است که از عقل حاصل می‌شود.»
* «اگر می‌خواهیم جایگاهی والا داشته باشیم و از اسلام و تمامیت ارضی دفاع کنیم راهی جز قدرتمند شدن نداریم و آن نیز بدون علم و تکنولوژی دست یافتنی نیست.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۳ فوریه ۲۰۰۵/ ۱۵ بهمن ۱۳۸۳؛ «در پژوهشکده رویان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://khorasannews.com/newspaper/page/16059/9/144278/0 |عنوان=راهی جز قدرتمند شدن نداریم|تاریخ=۱۷ بهمن ۱۳۸۳|اثر=روزنامهٔ خراسان}}</ref>
* «'''سخنانی بیشتر و بهتر به دل می‌نشینند و ذهن را به تکاپو وامی‌دارند که از دل برخاسته باشند و بتوانند به دغدغه‌های انسان در هر زمان بپردازند. سخنی که از خدا سرچشمه گیرد، خرد را برانگیزاند و در اندیشه مردم باشد، سخنی از این دست است.'''»
* «'''انسان در هر جا که باشد، محتاج معناست و تاریخ نشان داده است که انسانهای معنوی‌تر به مسائل جهان با نگاهی عارفانه‌تر نگریسته‌اند.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۳ فوریه ۲۰۰۵/ ۲۵ بهمن ۱۳۸۳؛ «پیام به همایش:عرفان، اسلام، ایران و انسان‌معاصر» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8311-09878/پيام-خاتمي-به-همايش-عرفان-اسلام-ايران-و-انسان-معاصر-سهروردي|عنوان=پیام خاتمی به همایش «عرفان، اسلام، ایران و انسان‌معاصر» سهروردی نمادی از پیوند اسلام عرفانی با ایران است که اندیشه‌ای جامع، دلی گشاده و زبانی نقاد دارد|تاریخ=۲۵ بهمن ۱۳۸۳ /|اثر=ایسنا}}</ref>
* «'''مردان و زنان بزرگ آنان هستند که علیرغم مشکلات ناامید نشوند و بدانند دستاوردهای بزرگ، حاصل تلاش فکری و معنوی پیشینیان نیز بوده است. من به آیندهای که بشر آزاد باشد و معنویت، به زندگی لطافت بدهد، امیدوار و مطمئنم که جامعهٔ بشری به آن سو می‌رود.'''»
* «کتاب بازتاب‌دهندهٔ اندیشهٔ آدمی است. اندیشهٔ مایهٔ جان انسان است و جان انسان از زمین و آسمان ارزشمندتر است. کتاب به آن میزان ارزش و قدر دارد که از کدام جان برآمده است و به اندیشمندی پدیدآورندهٔ کتاب.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۸ فوریه ۲۰۰۵/ ۲۰ بهمن ۱۳۸۳؛ «بیست و دومین دورهٔ معرفی کتاب سال و دوازدهمین دورهٔ اهدای جایزهٔ جهانی کتاب» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8311-09878/پيام-خاتمي-به-همايش-عرفان-اسلام-ايران-و-انسان-معاصر-سهروردي|عنوان=خاتمی: راه روشن امروزوفردا، جز آزادی سیاسی، انضباط اخلاقی و پاسداری از خرد و اندیشه نیست به آیندهای که بشر آزاد باشد و معنویت، به زندگی لطافت بدهد، امیدوارم|تاریخ=۲۰ بهمن ۱۳۸۳|اثر=ایسنا}}</ref>
* «امروز بزرگترین مشکلی که دنیا از جمله دنیای اسلام با آن روبروست افراط‌گرایی و خشونت است. افراط‌گرایی و خشونتی که با سوءاستفاده از دین، آزادی، حقوق بشر و از همه ارزشهای مقدس الهی و انسانی، ستم می‌کند و زندگی امن انسانی را به خطر می‌اندازد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۱ فوریه ۲۰۰۵/ ۲۳ بهمن ۱۳۸۳؛ «در بیست و ششمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، میدان آزادی، تهران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8311-08463/رييس-جمهور-ايراني-جنگ-طلب-نيست-اما-ايران-جهنم-سوزان-متجاوزان|عنوان=رئیس‌جمهور: ایرانی جنگ‌طلب نیست اما ایران جهنم سوزان متجاوزان خواهد بود از کوتاهی‌ها عذر می‌خواهم راه فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای را ادامه می‌هیم|تاریخ=۲۳ بهمن ۱۳۸۳ |اثر=ایسنا}}</ref>
{{نقل قول۲|left| [[پرونده:Iranians campaigning (Cropped).jpg|80px|بی‌قاب|چپ]]اگر جامعه پذیرای [[دموکراسی|نظام مردمسالار]] نباشد، یا این نظام شکل نمی‌گیرد و یا به زودی از مسیر منحرف می‌شود. |۲۸ فوریه ۲۰۰۵/ ۱۰ اسفند ۱۳۸۳}}
* «'''اگر جامعه پذیرای نظام مردمسالار نباشد، یا این نظام شکل نمی‌گیرد و یا به زودی از مسیر منحرف می‌شود.'''»
* «نمی‌توان در یک جامعهٔ استبدادزده منتظر رشد و نمو مردمسالاری و تشکیل جامعه‌ای دموکراتیک بود.»
* «عادت‌ها بسیار پایدارند، به طوری که حتی ذهن و زندگی انسان را شکل می‌دهند، حتی برداشت و دانش شما در برابر جهان و انسان و . . . تحت تأثیر ذهنیت‌هایی است که قبلاً در شما شکل گرفته است.»
* «پیش‌داوری‌های ما چارچوبی را برای درک واقعیت‌ها مشخص می‌کند و برای همین است که برداشت از اسلام با دو دیدگاه، کاملاً از هم متفاوت است.»
* «ترک عادتهای اجتماعی بسیار دشوارتر از ترک عادتهای جسمانی است. به ویژه آنکه این عادت‌ها به خاطر همسایگی با دین، رنگی دینی به خود گرفته باشد.»
* «امروز باید بگوییم که دفاع از آزادی یک عبادت است. بگوییم که دفاع از حقوق انسان یک عبادت است. شرکت در انتخابات برای تعیین سرنوشت یک منسک و دفاع از عدالت یک عبادت است.»
* «همهٔ شهروندان آزاد باید روش و خصوصیت حکمرانی، حکومت کردن و حکومت شدن را بیاموزند. در یک جامعهٔ دموکراتیک انسان باید بداند که چگونه حکومت‌پذیر باشد و چگونه حکومت کند.»
* «این که یک ارباب، برده‌هایی را جمع کند و بگوید این مزرعه را برای من با مشارکت بسازید، به کارگیری افراد است، نه مشارکت دادن آنها؛ برای مشارکت داوطلبانه باید فضای آن فراهم شود و هرکس که جوهر انسانی دارد باید بتواند در این مشارکت حضور یابد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۸ فوریه ۲۰۰۵/ ۱۰ اسفند ۱۳۸۳؛ «در مجلس دانش‌آموزی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8312-03533/رييس-جمهور-در-مجلس-دانش-آموزي-دفاع-از-آزادي-حقوق-انسان-و-عدالتر|عنوان=رئیس‌جمهور در مجلس دانش‌آموزی: دفاع از آزادی، حقوق انسان و عدالت، عبادت است استوارکردن مردمسالاری، مستلزم تحمل است|تاریخ=۱۰ اسفند ۱۳۸۳|اثر=ایسنا}}</ref>
* «ما اعتقاد نداریم که حضور گسترده نیروهای بیگانه در خلیج فارس طی سالهای اخیر موجب امنیت بیشتر در منطقه شده است، به عکس بر این باوریم که چنین حضور نظامی وسیعی و انعکاس آن در بین ملتهای منطقه، زمینه را برای سوءاستفاده نیروهای تندرو و خشونت‌گرا فراهم آورده است.»
* «ما ایجاد یک عراق مردمسالار و متحد را کاملاً همسو با منافع و امنیت ملی خود می‌دانیم و تاکنون نشان داده‌ایم که آماده همه‌گونه کمک برای تحقق این مهم هستیم.»
* «امنیت فقط نبود تهدید نظامی نیست. امنیت با توسعه رابطه مستقیم دارد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱ مارس ۲۰۰۵/ ۱۱ اسفند ۱۳۸۳؛ «پیام به پانزدهمین همایش بین‌المللی خلیج فارس» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8312-03992/متن-پيام-رييس-جمهور-به-پانزدهمين-همايش-بين-المللي-خليج-فارس-حضور|عنوان=متن پیام رئیس جمهور به پانزدهمین همایش بین‌المللی خلیج فارس: حضور نیروهای بیگانه در خلیج فارس زمینه را برای سوءاستفاده تندرو هاو خشونت‌گرایان فراهم کرده است|تاریخ=۱۱ اسفند ۱۳۸۳|اثر=ایسنا}}</ref>
<small>۱۷ و ۲۴ ژوئن ۲۰۰۵/ ۲۷ خرداد و ۳ تیر ۱۳۸۴، [[w:انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۴)|انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۰۵/ ۱۳۸۴ ایران]]؛ پیروزی ۶۱٫۶۹٪ محمود احمدی‌نژاد در دور دوم با ۱۷٬۲۸۴٬۷۸۲ رأی</small>
* «ما تصمیم گرفته‌ایم از دوران استبداد مزمن نفس‌گیر به دوران مردمسالاری گذر کنیم و باید این دوران عقب‌ماندگی استبدادزدگی و وابستگی را بگذرانیم و ایران پر افتخار را به جایگاه شایسته آن برسانیم و در عین حال هویت تاریخی و معنوی‌مان را بشناسیم و با هوشیاری، انعطاف‌پذیری متناسب با دنیای امروز را به کار بگیریم؛ در این مرحله، مدیریت شایسته کارسازترین عامل است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۵ ژوئیه ۲۰۰۵/ ۲۴ تیر ۱۳۸۴؛ «سخنان در مراسم اعطای نشان دولتی به شانزده نفر از برجستگان کشور» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8404-09588/15-نفر-از-برجستگان-كشور-از-دست-رييس-جمهور-نشان-هاي-دولتي-دريافت|عنوان=15 نفر از برجستگان كشور از دست رييس‌جمهور نشان‌هاي دولتي دريافت كردند خاتمي: نبايد تنها وقتي كه به مردم نياز داريم، از آنها دم بزنيم|تاریخ=۲۴ تیر ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Летний сад (1).jpg|200px|بی‌قاب|وسط]]دین آفرینندهٔ تمدنها و فرهنگ‌هاست… دین راستین جهت زندگی را معین می‌کند. زندگی که در متن همین طبیعت باید جریان یابد، ولی انسان را بزرگتر از همه طبیعت می‌داند و طبیعت را مسخّر انسان…|۲ دسامبر ۲۰۰۵/ ۱۱ آذر ۱۳۸۴}}
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Belli Park Sunshine Coast Queensland Australia (18).jpg|200px|بی‌قاب|وسط]]انسان برتر از طبیعت است، نه تنها به خاطر برخورداری از عقل، بلکه در پرتو موهبت عشق که حتی فرشتگان نیز از آن محروم‌اند.|۲۳ دسامبر ۲۰۰۵/ ۲ دی ۱۳۸۴}}
* «ما در دنیای خوبی به سر نمی‌بریم و امروز عدم امنیت، جنگ و ترور زندگی کل بشر را تهدید می‌کند و دیگر ثابت شده است جزیره امنیت وجود ندارد یا امنیت برای همه است و یا برای هیچ‌کس نیست که علت آن را باید جستجو کرد.»
* «ما سال‌هاست که از هرگوشه دنیا صدای خشونت می‌شنویم و وسائل ارتباط جمعی هم مبلغان و ناشران خشونت و کینه هستند، شرق به غرب و غرب به شرق، اسلام علیه مسیحیت و مسیحیت علیه اسلام و این کینه چنان دیوارهایی ایجاد کرده که فقط نحوه و امکان اتصال آن با انفجارها و جنایات‌های بزرگ صورت می‌گیرد.»
* «درد بشر امروز وجود خشونت تقدس یافته است، خشونتی که با ایدئولوژی مستحکم شده است. چه دنیایی که به دنبال ایدئولوژی‌های گذشته است منش خود را تبدیل به ایدوولوژی می‌کند و به عنوان یک رسالت برای گسترش آنچه را که مقدس می‌داند خشونت می‌پراکند و جنگ و اشغال می‌کند و چه کسانی که برخلاف آنچه که رسالت پیامبران الهی برای ایجاد محبت و اخلاق بوده خشونت را مقدس می‌کنند و رسالت الهی خود را پخش خشونت و نبودن نسل می‌دانند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۵ نوامبر ۲۰۰۵/ ۴ آذر ۱۳۸۴؛ مراسم نکوداشت مصطفی عَقّاد </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8409-01925/گزارش-مراسم-نکوداشت-مصطفي-عقاد-برگزار-شد|عنوان=/گزارش/ مراسم نکوداشت "مصطفی عقاد" برگزار شد|تاریخ=۴ آذر ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
* «قدمت دین به قدمت وجود آدمی است و همین امر نشانه فطری بودن و ریشه داری دین در ذات آدمی است.»
* «'''دین آفرینندهٔ تمدنها و فرهنگ‌هاست.'''»
* «دین در همه حال و همه جا معارضان سرسختی داشته است و دین ستیزی نیز مانند خود دین سابقه‌ای بلند دارد.»
* «نمی توان و نباید با نگاه سطحی در برابر پیشرفتهای محیرالعقول علم تجربی و تکنولوژی غول‌آسای روزگارمان مبهوت شد و چشم بر مصیبت‌هایی که در دنیای به هم پیوسته امروز آثار تلخ و جانکاهی را بر جای می‌گذارد بست.»
* «'''وقتی خدا در ذهن و محاسبات آدمی غایب شد، عشق و عدالت نیز از میان می‌رود و بشر برای رهایی از این مصیبت راهی جز بازگشت به خدا و زنده کردن چراغ ایمان در دل خود و در متن جوامع خود ندارد.'''»
* «'''مراد من از دین، رفتارهای خشن و غیر متمدنانه‌ای نیست که به نام دین با هر چه نو وپیشرو است مخالف است و جهاد را در آدم‌کشی و ترور و ایمان را در خاموش کردن چراغ عقل و تقوی را در محروم کردن زن از همه حقوق خویش و زهد را در مقابله با علم و پیشرفت می‌داند.'''»
* «بشر نیازمند دین است و رسالت دین هدایت آدمی است. دین هیچگاه جای عقل بشری را برای راه بردن زندگی نگرفته است، بلکه بر اهمیت تدبر و تعقل تأکید کرده است و انسان را آزاده، خردمند و عزیز خواسته است.»
* «'''دین راستین جهت زندگی را معین می‌کند. زندگی که در متن همین طبیعت باید جریان یابد، ولی انسان را بزرگتر از همه طبیعت می‌داند و طبیعت را مسخّر انسان'''…»
* «'''انسان برتر از طبیعت است، نه تنها به خاطر برخورداری از عقل، بلکه در پرتو موهبت عشق که حتی فرشتگان نیز از آن محروم‌اند.'''»
* «ایمانی که از آن سخن می‌گویم، ایمانی است که می‌تواند آدمی را از دلهرة پرتاب شدگی به متن وجود بی‌انتها رهایی بخشد و ایمانی که صاحب خود را از آفت ویرانگر اندوه و ترس پاک می‌کند. ایمانی که میان شهر خدایی آگوستین قدیس و شهر دنیای مدرن پیوند ایجاد می‌کند تا مردم آن، مردم سالاری، معنویت و عدالت و برخورداری را با هم تقسیم کند.»
* «زمان ما برای رهایی نیازمند دین است، دینی که علاوه بر خدا، به عدالت، آزادی و حقوق انسان، باور داشته باشد و به فقر و جهل و جنگ و ترور و تحقیر انسان کافر نیز.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲ دسامبر ۲۰۰۵/ ۱۱ آذر ۱۳۸۴؛ دهمین کنفرانس بین‌المللی «کلمه سواء» با عنوان «توسعه انسانی؛ ابعاد دینی، اجتماعی و معرفتی»، بیروت، لبنان </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8409-05813/گزارشي-از-آغاز-همايش-توسعه-ي-انساني-با-حضور-متفكران-مسلمان|عنوان= گزارشی از آغاز همایش «توسعهٔ انسانی» با حضور متفکران مسلمان و مسیحی در لبنان|تاریخ=۱۱ آذر ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
* «امکان یک زندگی بهتر در جهان معاصر ما می‌تواند از طریق گفتوگو و هماهنگی و گسترش اصول فرهنگی و مذهبی تضمین شود.»
* «امروز جهان ما گرفتار بی‌عدالتی و جنگ است. بگذارید آن را با همکاری یکدیگر در جهت صلح، عدالت و آزادی به جهانی مناسب برای بشر تبدیل کنیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۳ دسامبر ۲۰۰۵/ ۱۲ آذر ۱۳۸۴؛ «کنفرانس شورای کلیساهای خاورمیانه، لبنان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.imam-sadr.com/اخبار/نمایش-اخبار/tabid/99/ArticleId/885/خاتمی-با-مقامات-و-شخصیت‌های-برجستهٔ-متعدد-لبنان-دیدار-و-گفتوگو-کرد.aspx|عنوان=خاتمی با مقامات و شخصیت‌های برجستهٔ متعدد لبنان دیدار و گفتوگو کرد|تاریخ= ۱۲ آذر ۱۳۸۴|اثر=مؤسسهٔ امام موسی صدر}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Authorities and Officials meet with Supreme Leader of Iran-October 30, 2005 (Cropped on Khatami).jpg|80px|بی‌قاب|راست]]عشق به حقیقت و تلاش برای دریافت آن، عشق به آزادی و تعالی و کوشش برای رسیدن به آن، جوهر آدمی است؛ اگر امید به این دریافت و رسیدن نبود، زندگی پرمرارت آدمی در طول تاریخ ناممکن می‌شد. |۲۳ دسامبر ۲۰۰۵/ ۲ دی ۱۳۸۴}}
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Mohammad Khatami - November 17, 2003.png|80px|بی‌قاب|راست]]آنچه خواستنی است، [[دوستی]] و [[مهربانی|مهر]] است که [[زندگی]] را طربناک می‌کند؛ آنچه ناخواستنی است، [[خشونت]] و نامهربانی است که جهنمِ جانِ آدمی است.|۲۳ دسامبر ۲۰۰۵/ ۲ دی ۱۳۸۴}}
* «'''عشق به حقیقت و تلاش برای دریافت آن، عشق به آزادی و تعالی و کوشش برای رسیدن به آن، جوهر آدمی است؛ اگر امید به این دریافت و رسیدن نبود، زندگی پرمرارت آدمی در طول تاریخ ناممکن می‌شد. آنچه خواستنی است، دوستی و مهر است که زندگی را طربناک می‌کند؛ آنچه ناخواستنی است، خشونت و نامهربانی است که جهنم جان آدمی است.'''»
* «بیایید تا ایمان به حق را با هیچ متاعی سودا نکنیم؛ و بیایید برای آبادانی و اعتلای ایران عزیز از هیچ کوششی خسته نشویم. و بیایید امیدوار باشیم و با همبستگی و بیداری راه سربلندی را با یکدیگر طی کنیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۳ دسامبر ۲۰۰۵/ ۲ دی ۱۳۸۴؛ نخستین نوشتار خود در وبلاگ http://www.khatamionline.com</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8410-00162/خاتمي-هم-به-جمع-وبلاگ-نويسان-پيوست-محمد-خاتمي-بياييد-براي|عنوان= «خاتمی هم به جمع وبلاگ‌نویسان پیوست» محمد خاتمی: بیایید برای آبادانی و اعتلای ایران عزیز از هیچ کوششی خسته نشویم|تاریخ=۲ دی ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:IranNIRShapurIValerian.jpg|100px|بی‌قاب|چپ]]از غرور مستکبرانه و خودخواهانه پرهیز کنیم، اما نیازمند غرور ملی هستیم تا بر اساس آن آینده را بسازیم.|۲۳ ژوئیه ۲۰۰۵/ ۱ مرداد ۱۳۸۴}}
* «باید '''از غرور مستکبرانه و خودخواهانه پرهیز کنیم، اما نیازمند غرور ملی هستیم تا بر اساس آن آینده را بسازیم.''' غرور مثبت ملی، بر آگاهی و ارادهٔ جمعی مبتنی است. باید خود را بشناسیم و باور کنیم و تصمیم بگیریم از آنچه داریم چیزهایی بسازیم که نداریم و شایستهٔ آن هستیم.»
* '''«فرهنگ را پایه و مایهٔ هویت قرار دهیم و با نوسازی آن آمادهٔ ساختن دنیای امروز و فردا باشیم.'''»
* «ما باید قدرتمند و ثروتمند باشیم و تردید نکنید که پایه و مایهٔ قدرت، دانش و فن‌آوری است. در غیر این صورت نمی‌توانیم از ارزشهای انقلاب و سرزمین خود دفاع کنیم و هرچه شعار دهیم، اگر پایه و مایهٔ قدرت را نداشته باشیم، به تهدیدی علیه خودمان تبدیل خواهد شد.»
* «یک عالِم بزرگ فیزیک اگر با شعر که آهنگ تپش زندگی است یا با تاریخ و عرفان آشنا نباشد، زندگی تک‌بعدی خواهد داشت.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۳ ژوئیه ۲۰۰۵/ ۱ مرداد ۱۳۸۴؛ «در دیدار برگزیدگان المپیادها»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8405-00513/رييس-جمهور-در-جمع-برگزيدگان-المپيادها-هرچه-شعار-دهيم-اگر-پايه|عنوان=رئیس‌جمهور در جمع برگزیدگان المپیادها: هرچه شعار دهیم، اگر پایه و مایهٔ قدرت یعنی دانش را نداشته باشیم، به تهدیدی علیه خودمان تبدیل می‌شود|تاریخ=۱ مرداد ۱۳۸۴ |اثر=ایسنا}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Young Woman with Cellphone - Outside Sheikh Lotfollah Mosque - Isfahan - Iran (7433220770).jpg|100px|بی‌قاب|چپ]]آیا بداخلاقی کردن یک روحانی که آشکارا به نام دفاع از دین دروغ می‌گوید و تهمت می‌زند انحرافش بیشتر است یا اینکه یک جوانی به خاطر جوانی‌اش کمی با معیارهایی که ما می‌پسندیم فاصله دارد؟|۳ فوریه ۲۰۰۵/ ۲۵ بهمن ۱۳۸۳}}
{{نقل قول۲|left|فرهنگ را پایه و مایهٔ هویت قرار دهیم و با نوسازی آن آمادهٔ ساختن دنیای امروز و فردا باشیم.|۲۳ ژوئیه ۲۰۰۵/ ۱ مرداد ۱۳۸۴}}
* «مردمسالاری در عرصه اقتصادی ایجاب می‌کند که فاصله طبقاتی را از بین ببریم و مردم را شریک در فعالیت‌های اقتصادی کنیم ولی این به معنای نادیده انگاشتن حق سیاسی و فرهنگی آنها نیست.»
* «افتخار می‌کنم اسلامی که ما نماینده‌اش بودیم در مقابل اسلامی بود که طالبان و القاعده‌ای‌ها مقابل آن بودند؛ و امروز هم در عرصه جهان و جوسازی‌هایی که صورت می‌گیرد آنچه می‌توان با آن آنها را باطل کرد، نشان‌دادن این چهره اسلام است.»
* «'''آیا بداخلاقی کردن یک روحانی که آشکارا به نام دفاع از دین دروغ می‌گوید و تهمت می‌زند انحرافش بیشتر است یا اینکه یک جوانی به خاطر جوانی‌اش کمی با معیارهایی که ما می‌پسندیم فاصله دارد.'''»
* «ملاک‌های ما برای ادب و اخلاق باید اصلاح شود. تهمت زدن، غیبت کردن و فضا را تیره کردن از هر گناهی بالاتر است.»
* «دفاعی که از دین کردم و خواهم کرد سبب خواهد شد که دلها به‌ویژه دل جوان به سوی اسلام توجه بیشتری داشته باشد.»
* «بهترین سلاح هم ملت بزرگوار است که هر دولتی بتواند نظر این مردم را جلب کند، می‌تواند در مقابل تهدیدات دیگران مقابله کند و اگر نتواند نظر مردم را داشته باشد، حتی اگر سلاح اتمی هم داشته باشد ملت نمی‌تواند از منافع خود دفاع کند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۷ ژوئیه ۲۰۰۵/ ۴ مرداد ۱۳۸۴؛ «آخرین مصاحبه رسمی خود به عنوان رئیس‌جمهور با خبرنگاران»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8405-02668/متن-كامل-آخرين-گفت-وگوي-رييس-جمهور-با-خبرنگاران-تاكيد-مجدد|عنوان= متن کامل آخرین گفت‌وگوی رئیس‌جمهور با خبرنگاران/ تأکید مجدد بر استفاده از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای، بیان احساسات نسبت به ملت، آرزوی توفیق برای دولت جدید و…|تاریخ=۵ مرداد ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
* «عمر ما در این جهان کوتاه و کوتاهتر از آن مسئولیت‌هایی است که بر عهده ما گذارده می‌شود.»
* «کسانی که در مسئولیت‌ها هستند باید بدانند که فرصت‌ها می‌گذرد و مهم نیت و تلاشی است که انجام می‌شود. اگر خدمتی شد، نباید منتی بر سر کسی گذارده شود. منت از آن ملتی است که به خدمتگزاران خود اعتماد می‌کند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲ اوت ۲۰۰۵/ ۱۱ مرداد ۱۳۸۴؛ «درجمع کارکنان نهاد ریاست جمهوری؛ مسجد سلمان فارسی، نهاد ریاست جمهوری» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8405-05152/خاتمي-در-آخرين-سخنراني-در-سمت-رئيس-جمهور-تاريخ-قضاوت-مي-كند|عنوان=خاتمی در آخرین سخنرانی در سمت رئیس جمهور: *** تاریخ قضاوت می‌کند * منت از آن ملتی است که به خدمتگزاران خود اعتماد می‌کند|تاریخ= ۱۱ مرداد ۱۳۸۴ |اثر=ایسنا}}</ref>
{| style="float:center; background:none;border: 1px solid silver;{{Border-radius|35px}}; margin:15px; background-color:#F6F6F6;"
|-
|<div id="articlecount" style="width:100%; text-align:center; font-size:105%;">۳ اوت ۲۰۰۵/ ۱۲ مرداد ۱۳۸۴، پایان [[w:ریاست جمهوری سید محمد خاتمی|ریاست جمهوری سید محمد خاتمی]] و [[w:دولت هشتم جمهوری اسلامی ایران|دولت هشتم جمهوری اسلامی ایران]]</div>
|-
|}
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = Mohammad Khatami - June 21, 2005.png
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = فقط با [[هنر]] و شعر می‌توان [[زیبایی]] را تصویر کرد. می‌توان زیبایی را احساس کرد و به کمک هنر در احساس دیگران نشاند
| image2 = Mohammad Khatami - last meet with correspondents - July 15, 2005.png
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = [[جوان]] را دوست دارم چون [[خدا]] را دوست دارم. خدا عین [[زیبایی]] و زیبایی مطلق است و زیباترین آفریدهٔ او جوان و [[جوانی]] است. [[جوان]] را دوست دارم چون [[زندگی]] را دوست دارم وجوان مظهر زندگی هم به لحاظ جسمی هم به لحاظ معنوی است.
}}
* «ایمنی و امنیت بستر بودن و پویایی فرد و جامعه است که بدون آن در هیچ عرصه‌ای نمی‌توانیم از یک جامعهٔ مناسب، خوب و مطلوب برخوردار باشیم.»
* «گاه همه چیز را امنیتی می‌بینیم و امنیت را در امنیت حاکمان خلاصه می‌کنیم. حاصل این رویکرد، سکون در عرصه‌های مختلف است.»
* «با دید امنیتی نگاه کردن به سیاست، اقتصاد، فرهنگ و علم موجب سکون، رکود، عقب‌ماندگی و مرگ جامعه می‌شود.»
* «امنیت را در امنیت صاحبان قدرت خلاصه کردن سبب انباشته شدن مشکلات می‌شود. این دیدگاه دیدگاه ضدامنیتی به معنای دقیق کلمه است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۱ اوت ۲۰۰۵/ ۳۰ مرداد ۱۳۸۴؛ «در مراسم قدردانی از [[حسن روحانی]] در مقام دبیر شورای عالی امنیت ملی»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8405-14119/گزارش-كامل-مراسم-قدرداني-از-روحاني-اظهارات-خاتمي-هاشمي|عنوان=* گزارش کامل مراسم قدردانی از روحانی * اظهارات خاتمی، هاشمی رفسنجانی، یونسی، محمدی گلپایگانی، ربیعی، فیروزآبادی و روحانی|تاریخ=۳۰ مرداد ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
* «از عشق، واژه‌ای زیباتر و دلنوازتر کجا سراغ دارید؟»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۸ سپتامبر ۲۰۰۵/ ۲۷ شهریور ۱۳۸۴؛ «پیام به نخستین دورهٔ انتخابات آثار ادبیات نمایشی»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8406-12175/پيام-سيدمحمد-خاتمي-به-نخستين-دوره-ي-انتخاب-آثار-ادبيات-نمايشي|عنوان=پیام سیدمحمد خاتمی به نخستین دورهٔ انتخاب آثار ادبیات نمایشی|تاریخ=۲۷ شهریور ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
* '''«فقط با [[هنر]] و شعر می‌توان [[زیبایی]] را تصویر کرد. می‌توان زیبایی را احساس کرد و به کمک هنر در احساس دیگران نشاند.'''»
* «دوست داشتم که شاعر بودم و دربارهٔ [[جوانی]] شعر بگویم و اگر شعر نمی‌گویم دوست داشتم مجالی می‌داشتم و شعرواره‌ای دربارهٔ جوانی می‌گفتم.»
* «'''[[جوان]] را دوست دارم چون [[خدا]] را دوست دارم. خدا عین [[زیبایی]] و زیبایی مطلق است و زیباترین آفریدهٔ او جوان و [[جوانی]] است.''' جوان را دوست دارم چون خدا را دوست دارم و جوان را دوست دارم چون انسان را دوست دارم؛ انسانی که تنها وقتی خدا او را آفرید به خود آفرین گفت و زیباترین وجه انسان، جوانی انسان است.»
* «انسانی که خدا را دارد، همه چیز دارد و انسانی که خدا را ندارد، هیچ چیز ندارد… خدا را دوست دارم از این جهت انسان را دوست دارم و چون انسان را دوست دارم، جوان را که اوج کمال و زیبایی انسانیت است، دوست دارم.»
* «'''[[جوان]] را دوست دارم چون [[زندگی]] را دوست دارم وجوان مظهر زندگی هم به لحاظ جسمی هم به لحاظ معنوی است.''' [[w:کشش جنسی|کشش جنسی]] که یک نعمت بزرگ خداست و اگر نبود تداوم حیات انسانی و نسل انسانی میسر نبود، در جوان به اوج خود می‌رسد و این یعنی میل به سوی زندگی و اگر سلول‌های طبیعی ارگانیزم و اندام‌وارهٔ انسان را برای زندگی ایجاد می‌کنند، جهانِ انسان از اندام‌واره و ارگانیزمی پیچیده‌تر و عالی‌تر از اندام‌وارهٔ انسان برخوردار است.»
* «[[زن]] و [[مرد]] جوان مهمترین عنصر حیات پیچیدهٔ اندام‌وارهٔ جامعه انسانی هستند و این زن و مردند که [[خانه]] و [[خانواده]] را به عنوان پایه جامعه تشکیل می‌دهند و آیا نباید متأثر باشیم که در دنیای امروز و به خصوص در اثر نقصانی که تمدن غرب از این جهت دارد، بنیان خانواده سسست شده است.»
* «مبدأ [[دانایی]] را [[پرسش]] می‌دانم؛ اگر پرسش نباشد و ذهن انسان بی‌پرسش انبانی از دانسته‌ها و آگاهی‌هایی باشد که دیگران در پاسخ به آن پرسش‌ها گفته‌اند، آن فرد دانا نیست؛ انسان با پرسش ناآرام می‌شود و تلاش می‌کند پاسخ می‌یابد. با پاسخ دانا می‌شود و آنگاه آرام می‌گیرد. آغاز دانایی پرسش است و جان جوان سرشار از پرسش از جزئی‌ترین امور تا عالی‌ترین معانی جهان هستی است و پرسش آغاز دانایی و جوان، نماد آیینه دانایی است.»
* «جوان را دوست دارم چون خطا می‌کند و جوان را دوست دارم چون می‌کوشد تا خطای خود را جبران کند.»
* «ما خواستار جامعهٔ مردمسالار توأم با معنویت و پیشرفت در درون و منادی دنیای عاری از خشونت و سرشار از صلح و مهربانی هستیم.»
* «در طول تاریخ سوءتفاهماتی بین غرب و اسلام وجود داشته و قدرتهای خشونت‌گرا و توسعه‌طلب برای ادامه کار خود همیشه دشمن ایجاد کرده‌اند و امروز که دشمنی به نام اردوگاه شرق و سوسیالیسم وجود ندارد، از اسلام برای خود دشمن می‌سازند و دیگر گرایش‌ها و روش‌های خشونت‌باری که به نام اسلام هم در درون کشورهای اسلامی و هم در عرصه بین‌المللی وجود دارد را به حساب [[اسلام]] می‌گذارند.»
* «ما در دنیا باید بگوییم که آیا صدایی که از [[اسلام]] و دنیای شرق بیرون می‌آید همان صدایی است که از لولهٔ اسلحه‌ها و یا انفجار بمب‌ها در [[نیویورک]]، [[لندن]] و جاهای دیگر شنیده می‌شود؟ و یا اسلام صدای دیگری هم دارد؟ اسلام صداهای بهتری دارد و اکثریت جوامع شرقی و اسلامی در عین حال که دلشان می‌خواهد به آیین خود پایبند باشند می‌خواهند در دنیای امروز زندگی کنند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۳ دسامبر ۲۰۰۵/ ۲ دی ۱۳۸۴؛ «در مراسم ''شب‌چله با مردی با عبای شکلاتی'' از سوی نشریه چلچراغ»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8410-00253/گزارش-كامل-مراسم-شب-چله-با-مردي-با-عباي-شکلاتي-خاتمي-دوست|عنوان=گزارش كامل مراسم "شب چله با مردي با عباي شکلاتي" خاتمي: دوست داشتم خواست ملت ايران سريع تحقق يابد جوان را دوست دارم؛ چون از سكون بيزارم|تاریخ=۲ دی ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
=== ۲۰۰۶ ===
<small>۱۱ دی ۱۳۸۴ – ۱۱ دی ۱۳۸۵</small>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =۲۰۰۶
| width = 250
| image1 = Manhattan 1997.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 =
| image2 = Mecca Masjid, Hyderabad.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = [[w:en:Sacred|امر قدسی]] به جهان زیبایی، امنیت و دل‌انگیزی می‌بخشد.
| image3 = Muslim_Prayer_Beads.jpg
| alt3 = Colored dice with white background
| caption3 = انسانی که احساس می‌کند مبدأ جهان امر قدسی است، نه احساس ناامیدی و نه اندوه و نه ترس می‌کند، بلکه همه چیز و همه جا را زیبا می‌بیند و می‌گوید:[[wikisource:سعدی (غزلیات ۱)/به جهان خرم از آنم که جهان خرم ازوست|به جهان خرم از آنم که جهان خرم از اوست/عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست.]]
}}
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = Fanous Ramadan.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = درک نکردن روح دین باعث ظاهرپرستی می‌شود، قالب‌ها وسیله‌ای برای تحقق روح دین هستند و اگر روح از پیکر جدا شود، روز به روز پیکر ضعیف‌تر و ناتوان‌تر می‌شود.
| image2 = Muslim (8273668697).jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = می‌توان چهره‌های عقل‌گرایانه اسلام را به جهان نمایاند و از این موضع، با عزت می‌توان از هویت اسلام دفاع کرد.
}}
* «آیا می‌توان انتظار ظهور فیلسوف یا فیلسوفانی را کشید که نحوه نگاهمان را به عالم و آدم تغییر دهد و به تبع آن تغییر، زندگی‌مان در همهٔ عرصه‌های آن دگرگون شود؟»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۷ فوریه ۲۰۰۶/ ۲۸ بهمن ۱۳۸۴؛ پیام به «همایش افلاطون - سهروردی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8411-15407/پيام-سيدمحمد-خاتمي-به-همايش-افلاطون-سهروردي-چرا-فلسفه|عنوان=پیام سیدمحمد خاتمی به همایش «افلاطون. سهروردی»|تاریخ=۲۸ بهمن ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
* «'''[[w:en:Sacred|امر قدسی]] به جهان زیبایی، امنیت و دل‌انگیزی می‌بخشد. انسانی که احساس می‌کند مبدأ جهان امر قدسی است، نه احساس ناامیدی و نه اندوه و نه ترس می‌کند بلکه همه چیز و همه جا را زیبا می‌بیند و می‌گوید:[[wikisource:سعدی (غزلیات ۱)/به جهان خرم از آنم که جهان خرم ازوست|به جهان خرم از آنم که جهان خرم از اوست/عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست.]]'''»
* «انسان به درجه و شأنی رسیده که مخاطب خدا و کلام خداست. برای انسان تعریف‌های زیادی کرده‌اند اما شاید بهترین تعریف این است که انسان مخاطب کلام خداست و پیامبران واسطهٔ آن امر قدسی مطلق با انسان که برخوردار از امر قدسی ویژه است و می‌توان گفت مقدس‌ترین موجودات تاریخ، پیامبران خدایند.»
* «فاجعه‌ای که بشر امروز با آن مواجه است و در ذهن و زندگی دچار مشکل شده، قدسی‌زدایی از جهان است. اگر ریشهٔ جنگ‌ها، درگیری‌ها و خشونت‌ها در طول تاریخ ناشی از انکار و یا غفلت از امر قدسی است، بشر امروز در دنیای مدرن پا را فراتر نهاده و به قدسی‌زدایی دست زده و بشر در دنیای مدرن دچار تضاد ویرانگری می‌شود.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۵ مارس ۲۰۰۶/ ۱۴ اسفند ۱۳۸۴؛ اختتامیهٔ دومین اجلاس منطقه‌ای رهبران ادیان </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8412-08829/خاتمي-فاجعه-بشر-امروز-قدسي-زدايي-از-جهان-است-بايداز-دنياي|عنوان=خاتمی: *فاجعه بشر امروز، قدسی‌زدایی از جهان است *بایداز دنیای خشونت، ترور و تحقیر به سوی دنیای همبستگی، صلح، دوستی برویم|تاریخ=۱۴ اسفند ۱۳۸۴|اثر=ایسنا}}</ref>
* «اگر صدای اسلام عقلانی و معتدل محکم‌تر و رساتر و همچنین منسجم‌تر در دنیای اسلام بیان شود، اکثریت قاطع نخبگان جوامع اسلامی به‌خصوص نسل جوان را جذب خواهد کرد و می‌تواند برای آیندهٔ دنیای اسلام مؤثر باشد، دنیای اسلامی که می‌تواند از موضع عزت و قدرت با غرب و دنیای دیگر صحبت کند و فراخواننده به صلح و آرامش با پیدا کردن جایگاهی بالاتر باشد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲ آوریل ۲۰۰۶/ ۱۳ فروردین ۱۳۸۵؛ «پس از بازگشت از بهار فرهنگ، بحرین» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8501-01503/خاتمي-پس-از-بازگشت-از-بحرين-دين-نيامده-كه-عقل-را-تعطيل-كند|عنوان=خاتمی پس از بازگشت از بحرین: دین نیامده که عقل را تعطیل کند بلکه آمده تا عقل را آزاد کند صدایی از اسلام عقلانی، سازگار با پیشرفت ومعنویت به دنیا عرضه شود|تاریخ=۱۳ فروردین ۱۳۸۵|اثر=ایسنا}}</ref>
* «هنوز تا رسیدن به اهداف انقلاب و حتی بسیاری از اصول قانون اساسی فاصله داریم و آسیب‌هایی از درون و بیرون جمهوری اسلامی را تهدید می‌کند.»
* «برخی در حمایت از دین آن را بیگانه با آزادی، پیشرفت و استقلال دانسته و آن را فقط در ظواهر خلاصه کنند و شاهدیم که چه در کشورمان و چه در دنیای اسلام این نوع نگاه به دین چه مصیبتی برای جامعهٔ اسلامی ایجاد کرده است. عامل دیگر کسانی هستند که گمان می‌کنند با کنار گذاشتن دین می‌توانند به آرمان‌های آزادی و استقلال برسند که معتقدم هر دو این دیدگاه‌ها به اصل جمهوری اسلامی لطمه می‌زند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۴ آوریل ۲۰۰۶/ ۱۵ فروردین ۱۳۸۵؛ «در گفتوگو با ایسنا» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8501-01141/سيد-محمد-خاتمي-درگفت-وگوباايسنا-آسيب-هايي-از-درون-و-بيرون|عنوان=سید محمد خاتمی درگفت‌وگوباایسنا: آسیب‌هایی از درون و بیرون، جمهوری اسلامی را تهدید می‌کند مصیبت است که برخی دین را بیگانه با آزادی، پیشرفت و استقلال می‌دانند|تاریخ= ۱۵ فروردین ۱۳۸۵|اثر=ایسنا}}</ref>
* «'''درک نکردن روح دین باعث ظاهرپرستی می‌شود، قالب‌ها وسیله‌ای برای تحقق روح دین هستند و اگر روح از پیکر جدا شود، روز به روز پیکر ضعیف‌تر و ناتوان‌تر می‌شود.'''»
* «ظاهرگرایان با تحمیل زور و خشونت می‌خواهند قالب را سرپا زنده نگه دارند، در حالی که پیکری که روح در آن نیست، خود به خود متلاشی می‌شود و پیکر صرف، با تفکر بیگانه است. همواره ظاهر نمی‌تواند برطرف‌کنندهٔ مشکل باشد.»
* «امروز وجود [[اسرائیل|خنجر خونینی در پهلوی پیکر جهان اسلام]]، درد مشترک ما مسلمین است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۶ آوریل ۲۰۰۶/ ۲۷ فروردین ۱۳۸۵؛ «جشن وحدت، گرگان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8501-09334/سيدمحمد-خاتمي-در-جشن-وحدت-در-گرگان-درك-نكردن-روح-دين-باعث|عنوان=سیدمحمد خاتمی در جشن وحدت در گرگان: *درک نکردن روح دین، باعث ظاهرپرستی می‌شود *در برابر دردهای مشترک جهان اسلام، حساس و متحد باشیم|تاریخ=۲۷ فروردین ۱۳۸۵|اثر=ایسنا}}</ref>
* «بحران هویت از سویی موجب بروز افراط‌گرایی و رادیکالیسم در بین جوانان در دنیای اسلام و جهان سوم می‌شود چنان‌که با اعمال سیاستهای نومحافظه‌کاران و رادیکال‌های غرب و نیز ناشایستگی حکومتها در بسیاری از کشورهای اسلامی، به شدت رادیکالیسم در دنیای اسلام تقویت شده است و گفتمان رادیکالی به خصوص در میان جوانان خریداران بیشتری دارد. این افراط‌گری خود را به سه شکل «ولنگاری»، «دینداری متعصبانه» و «افراط در سیاست» نشان می‌دهد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۹ مه ۲۰۰۶/ ۲۹ اردیبهشت ۱۳۸۵؛ «سومین نشست هم‌اندیشی گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدنها» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8502-19758/سيد-محمد-خاتمي-بذر-جامعه-مدني-بايد-با-صبر-افشانده-شود-برجسته-ترين|عنوان=سید محمد خاتمی: بذر جامعه مدنی باید با صبر افشانده شود برجسته‌ترین وجههٔ جهان امروز بحران‌زدگی است مشکل روشنفکران در تعیین اولویت‌ها و سیاست‌زدگی است|تاریخ=۲۹ اردیبهشت ۱۳۸۵؛|اثر=ایسنا}}</ref>
* «دنیای اسلام امروز نیازمند یک حرکت زنده است و از طرفی باید مشخص شود چه کسی از طرف اسلام سخن می‌گوید.»
* «'''می‌توان چهره‌های عقل‌گرایانه اسلام را به جهان نمایاند و از این موضع، با عزت می‌توان از هویت اسلام دفاع کرد.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۳۱ مه ۲۰۰۶/ ۱۰ خرداد ۱۳۸۵؛ «جمع تعدادی از مدیران و اهالی مطبوعات استان فارس، شیراز» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8503-06714/سيدمحمد-خاتمي-در-شيراز-مي-توان-چهره-ي-عقل-گرايانه-ي-اسلام-را|عنوان=سیدمحمد خاتمی در شیراز: می‌توان چهرهٔ عقل‌گرایانهٔ اسلام را به جهان نمایاند دربارهٔ نقد دولت گذشته، باید منتظر قضاوت مردم ماند|تاریخ= ۱۰ خرداد ۱۳۸۵|اثر=ایسنا}}</ref>
* «سنت برای هر جامعه‌ای که بخواهد هویت داشته باشد مثل هوایی است که در آن تنفس می‌کند. این سنت ممکن است مسموم و آلوده شود و نیاز به پالایش دائم دارد و اگر سنت با حفظ هویت خود نوسازی نشود می‌تواند مثل هوای مسموم خفه کننده هم باشد.»
* «با تقدس‌زدایی تنها خرافات از بین نمی‌رود، بلکه بسیاری از ارزشها و هنجارهای مقدس در نظر همهٔ ادیان از بین می‌رود و دیگر اخلاق معنا ندارد. اخلاق اگر مبتنی بر ارزش متعالی و مقدس نباشد، نه وجود پیدا می‌کند و یا حتی اگر وجود پیدا کند، می‌تواند در جامعه ضمانت اجرا پیدا کند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۴ ژوئیه ۲۰۰۶/ ۲۳ تیر ۱۳۸۵؛ «چهارمین نشست هم‌اندیشی گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدنها» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8504-12272/سيد-محمد-خاتمي-سنت-نياز-به-پالايش-دائم-دارد-بيشترين-قرباني|عنوان=سید محمد خاتمی: *سنت نیاز به پالایش دائم دارد *بیشترین قربانی خشونت در دنیای مدرن زنان هستند *فاشیسم از دل نوعی پوپولیسم و مردم‌فریبی به وجود می‌آید|تاریخ= ۲۳ تیر ۱۳۸۵ |اثر=ایسنا}}</ref>
* «غیبت انصاف و عدل و مهربانی از صحنهٔ بین‌الملل یک واقعیت تلخ روزگار ماست و تاسف بار اینکه مجامع بین‌المللی که با هدف صلح و بحث امنیت در جهان و پاسداری از حقوق انسانی ایجاد شده‌اند، اما متأسفانه به هر دلیلی دچار بی عملی و بی‌تفاوتی شده‌اند و امید انسانها را برای رهایی از ظلم و ستم از بین برده‌اند.»
* «ما مقاومت لبنان را تأیید می‌کنیم، چون نیروهای برجسته ضد تروریسم در دنیای اسلام هستند. حزب‌الله بدون وابستگی به هیچ قدرتی و با تکیه بر ایمان و آرمان جوانان خود به نمایندگی از همهٔ مسلمانان و اعراب و مسلمانان جهان در برابر ظلم و ستم ایستاده‌اند. این نمایندگی به طور طبیعی از سوی آزادگان، دشمنان خشونت و نیروهای ضد جنگ و ضد تروریسم به رسمیت شناخته می‌شود… تقریباً همه جای دنیا مقاومت لبنان را تأیید می‌کنند.»
* «سربلند باد حزب‌الله عزیز و متعالی باد روح ارواح شهدای روزهای اخیر و افزون باد غیرت ما در سراسر جهان.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱ اوت ۲۰۰۶/ ۱۰ مرداد ۱۳۸۵؛ «در همایش حمایت احزاب از مقاومت مردم فلسطین و لبنان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8505-06538/خاتمي-در-همايش-حمايت-از-مقاومت-لبنان-لايحه-نظام-جامع-انتخابات|عنوان=خاتمی در همایش حمایت از مقاومت لبنان: لایحه نظام جامع انتخابات سرتاپا خلاف روح قانون‌اساسی و آرمان جامعه است قطعنامه شورای‌امنیت در مسیر روش غلط غرب است|تاریخ=۱۰ مرداد ۱۳۸۵ |اثر=ایسنا}}</ref>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = 2017.01.29 No Muslim Ban Protest, Washington, DC USA 00294 (32442916812).jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = اگر زیستن در صلح حق زندگی انسان است – که هست-، باید موانع بسیاری از پیرامون حیات روزمرّه او دور شوند؛
| image2 = 2017.01.29 No Muslim Ban Protest, Washington, DC USA 00314 (32555233436).jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 =فقر و نابرابری، خشونت و ناامنی، خودمداری و نابردباری، خودکامگی و توسعه نیافتگی و فهرستی طولانی از آنچه جوامع انسانی در دور و نزدیک عالم به آن گرفتارند، از این جمله‌اند.
}}
* «'''اگر زیستن در صلح حق زندگی انسان است – که هست-، باید موانع بسیاری از پیرامون حیات روزمرّه او دور شوند؛ فقر و نابرابری، خشونت و ناامنی، خودمداری و نابردباری، خودکامگی و توسعه نیافتگی و فهرستی طولانی از آنچه جوامع انسانی در دور و نزدیک عالم به آن گرفتارند، از این جمله‌اند.'''»
* «گفته‌ام و می‌گویم که جهان برای آنکه خانه امن و آباد و آزاد همگان شود، نیاز به صلحی عادلانه و پایدار دارد و برای آنکه این صلح جانمایه زندگی او شود، به گفت و گو نیازمند است. گفت و گو، زیستن در هوایی تازه است، هوایی که توانمند شدن نوع انسان را برای مشارکت فعال در کاهش دردهای جهان واقعی در پی دارد. گفت و گو فرایندی برای تحقّق فرهنگ صلح است. فرهنگی که برای زندگی، برای توسعه، برای مردم سالاری و برای امنیت پایدار جهانی گریزناپذیر است. ما ناگزیر از گفت و گوی فرهنگ‌ها به عنوان منبع و محرکه‌ای جدید برای زیستن در دنیای متجّدد هستیم.»
* «از یاد نبریم که اگر مخاطرات و تهدیدهای فراروی جهان ما زیاد است، امیدها و فرصتهای تغییر آنها نیز فراوان است و با گفت وگو و در گفت وگو می‌توان به امید در ساختن جهانی نو جامه عمل پوشید و به منابع و ذخایر معنوی و مادی جدیدی دست یافت. اگر چهرهٔ آشکار جهان ما، نا امنی و فقر و جنگ است، چهرهٔ بنیادین آن میل و تلاش در راه صلح و توسعه و امنیت پایدار است. می‌توانیم جهان را بسازیم و ببینیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۵ اوت ۲۰۰۶/ ۳ شهریور ۱۳۸۵؛ «سخنرانی در دانشگاه سازمان ملل متحد در توکیو» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8506-01126/متن-كامن-سخنراني-خاتمي-دردانشگاه-سازمان-ملل-متحد-گفت-وگو-فرايندي|عنوان=*متن کامن سخنرانی خاتمی دردانشگاه سازمان ملل متحد* گفتوگو فرایندی برای تحقق فرهنگ صلح است امروز خزانه مادی و معنوی صلح در جهان خالی تر از خزانه جنگ است|تاریخ=۳ شهریور ۱۳۸۵|اثر=ایسنا}}</ref>
* «از شگفتی‌های تاریخ بشر اینکه خشونت طلبان پیام محبت و صلح ادیان و فرهنگ‌ها را نیز در مسیر اهداف ویرانگر خود تحریف می‌کنند و اعمال زور و خشونت را رسالت الهی و انسانی خود تلقی می‌کنند و می‌کوشند تا افکار عمومی پیروان خود را به سوی این هدف شیطانی بسیج کنند.»
* «آنچه امروز بر عهده همه خیرخواهان و صلح طلبان جهان است نه تنها تلاش برای رهایی همه بشریت در شرق و غرب از جهنم خشونت و جنگ و ترور است، بلکه بیش و پیش از آن باید علم و دین را از سلطه سیاستمدارانِ قدرت طلبِ نابردبار آزاد ساخت و این دو را به قدرت معنوی برای مهار قدرتهای خشونت گرا مبدل ساخت، امروز گرچه خشونت و جنگ و ترور همه جا گیر شده است، ولی خوشبختانه شاهد ظهور نوعی احساس مشترک در همه جای دنیا هستیم.»
* «از یاد نبریم که همه دینهای بزرگ در اصول و معیارهای اساسی مشترک اند، هر چند در شرایع و آداب مختلف اند و این اختلاف نه تنها نباید منشأ ستیز گردد، که تنوع و اختلاف در این زمینه -اگر هدف مشترک گم نشود- می‌تواند موجب تکامل بیشتر جامعه بشری شود.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۶ اوت ۲۰۰۶/ ۴ شهریور ۱۳۸۵؛ «هشتمین اجلاس بین‌المللی ادیان برای صلح» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8506-01781/خاتمي-دراجلاس-بين-المللي-اديان-براي-صلح-انتظار-جهان-امن-بدون|عنوان=خاتمی دراجلاس بین‌المللی ادیان برای صلح: انتظار جهان امن بدون پایداری عدالت مطلوب بیهوده است باید علم و دین را از سلطه سیاستمداران قدرت طلب نابردبار آزاد ساخت|تاریخ=۴ شهریور ۱۳۸۵۳۸۵ |اثر=ایسنا}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:North face south tower after plane strike 9-11.jpg|100px|بی‌قاب|چپ]]در [[w:en:September 11 attacks|فاجعهٔ ۱۱ سپتامبر]] دو جنایت رخ داده؛ یکی کشتن مردم بیگناه و دیگری آن که این جنایت به نام اسلام صورت گرفت.{{سخ}}تروریست، بشری فاقد اخلاقیات است که به بهشت نخواهد رفت.|۹ سپتامبر ۲۰۰۶/ ۱۸ شهریور ۱۳۸۵}}
* «'''در فاجعه ۱۱ سپتامبر دو جنایت رخ داده؛ یکی کشتن مردم بیگناه و دیگری آن که این جنایت به نام اسلام صورت گرفت. تروریست، بشری فاقد اخلاقیات است که به بهشت نخواهد رفت.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۹ سپتامبر ۲۰۰۶/ ۱۸ شهریور ۱۳۸۵؛ «کنفرانس خبری در واشنگتن» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8506-18361/خاتمي-درگفت-وگوباايسنا-برخورد-تمدنها-يک-وهم-است-خودخواهان|عنوان=خاتمی درگفت‌وگوباایسنا: *برخورد تمدنها یک وهم است *خودخواهان متعصب اهل گفتوگو نیستند *دورغ‌پردازی و تحلیل‌های غلط دربارهٔ سفرم به آمریکا، درایران صورت گرفت|تاریخ= ۱۸ شهریور ۱۳۸۵|اثر=ایسنا}}</ref>
* «باید میان [[w:en:Dialogue|گفتوگو]] [Dialogue] و [[w:مذاکره|مذاکره]] [Negotiation] تفکیک قائل شد. درمذاکره هدف اقناع طرف است و یا بدست آوردن سود مادی یا معنوی، مذاکره بیشتر در عرصة روابط سیاسی و تجاری مطرح است؛ ولی گفتوگو هدفش تعارف و شناخت یکدیگر و تلاش مشترک برای نزدیکی به حقیقت است و کاری است شدیداً انسانی و مبتنی بر خرد و اندیشه.
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۲ سپتامبر ۲۰۰۶/ ۳۱ شهریور ۱۳۸۵؛ «مصاحبه با ایسنا» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8506-18361/خاتمي-درگفت-وگوباايسنا-برخورد-تمدنها-يک-وهم-است-خودخواهان|عنوان=خاتمی درگفت‌وگوباایسنا: *برخورد تمدنها یک وهم است *خودخواهان متعصب اهل گفتوگو نیستند *دورغ‌پردازی و تحلیل‌های غلط دربارهٔ سفرم به آمریکا، درایران صورت گرفت|تاریخ=۳۱ شهریور ۱۳۸۵|اثر=ایسنا}}</ref>
* «انقلاب ما می‌گفت که مردمسالاری از دین برمی‌خیزد. در این دین حاکم مطلق خداست، اما ما نیز می‌توانیم بر سرنوشت خود حاکم باشیم. حاکمیت انسان بر سرنوشت خویش حقی قراردادی نیست، حقی الهی است، لذا اگر مردمسالاری را قبول داریم و انقلاب را روایتی از دین در جهت استقرار مردمسالاری می‌دانیم باید حکومت به نهادهای مدنی و مردمی اهتمام بورزد.»
* «حکومتی که نهادهای مردمی و مدنی را رقیب خود بداند یا به مشارکت مردم باور ندارد و یا در معرض اشتباه بزرگی قرار دارد.»
* «انسانها با هم اختلاف دارند اما این اختلافات نباید به ستیز تبدیل شود.»
* «هویت‌هایی که خود را در نفی غیر تعریف می‌کنند فرایند انتقام برای کشتار و کشتار برای انتقام را تشکیل می‌دهند که باید نسبت به این مسئله نیز هوشیار بود.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۳ سپتامبر ۲۰۰۶/ ۱ مهر ۱۳۸۵؛ «در اولین مجمع نمایندگان ادوار مجلس دانش‌آموزی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8507-00250/خاتمي-محدود-كردن-شوراها-به-زيان-كشور-است-انكار-تشكلهاي-مدني|عنوان=خاتمی: *محدود کردن شوراها به زیان کشور است *انکار تشکلهای مدنی، انکار اصل مردمسالاری است *روح انقلاب اسلامی، مشارکت مردم در سرنوشتشان بود|تاریخ=۱ مهر ۱۳۸۵|اثر=ایسنا}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Defense.gov photo essay 070214-A-4520N-459.jpg|150px|بی‌قاب|چپ]]اشتباه بزرگ آمریکا، [[w:en:2003 invasion of Iraq|اشغال عراق]] بود که زمینه را برای افراط‌گرایان آماده کرد. گرچه سقوط [[صدام حسین|صدام]] یک نعمت بود اما آمریکایی‌ها با نخوت و خودخواهی رفتار کردند. ممکن بود بدون اشغال عراق و با کمک کشورهای منطقه و تحت حمایت سازمان ملل متحد، طور دیگری رفتار شود.|۳۰ سپتامبر ۲۰۰۶ /۸ مهر ۱۳۸۵}}
* «۱۱ سپتامبر همه چیز را تحت تأثیر قرار داد و این امر دو دلیل داشت. اول اینکه تروریست‌هایی که زندگی بی‌گناهان را به خطر انداختند، جنایت شان را به نام اسلام مرتکب شدند و اسلامی را که خواهان شفقت مهر، همدلی و حرمت انسان است را تحریف کردند. سپس آنهایی که سیاست‌هایی جنگ افروزانه را دنبال می‌کردند، بهانه‌ای برای جنایات‌شان در شعله‌ور کردن نوعی اسلام‌ستیزی و اسلام‌هراسی در غرب به‌دست آوردند تا سیاستهای توسعه طلبانه‌شان را توجیه کنند.»
* «'''اشتباه بزرگ آمریکا، اشغال عراق بود که زمینه را برای افراط گرایان آماده کرد. گرچه سقوط صدام یک نعمت بود اما آمریکایی‌ها با نخوت و خودخواهی رفتار کردند. ممکن بود بدون اشغال عراق و با کمک کشورهای منطقه و تحت حمایت سازمان ملل متحد، طور دیگری رفتار شود.'''»
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Bil'in (29).jpg|150px|بی‌قاب|راست]] ما یک معیار اخلاقی، حقوقی واصولی داریم که می‌گوید: هیچ نوع اشغالی نمی‌تواند منشأ مشروعیت باشد.{{سخ}}صلحی مستحکم در خاورمیانه مستلزم احترام به حقوق فلسطینی‌هاست. {{سخ}}کسی خواستار محو ملتها و افراد نیست ولی این ملت فلسطین است که نیم قرن است نفی شده.|۳۰ سپتامبر ۲۰۰۶ /۸ مهر ۱۳۸۵}}
* «خطوط کلی سیاست ما در برابر خاورمیانه و اسراییل از زمان امام خمینی (ره) تا کنون روشن است و من خودم به آن متعهد بودم. '''ما یک معیار اخلاقی، حقوقی واصولی داریم که می‌گوید هیچ نوع اشغالی نمی‌تواند منشأ مشروعیت باشد.''' همان‌طور که مثلاً اشغال فرانسه از سوی هیتلر نباید مشروع در نظر گرفته شود. این اصل را باید پاس داشت و اما در مقام عمل ما فکر می‌کنیم که همهٔ آنچه فلسطینی‌ها بپذیرند باید مورد پذیرش دیگران قرار گیرد. '''صلحی مستحکم در خاورمیانه مستلزم احترام به حقوق فلسطینی‌ها است. کسی خواستار محو ملتها و افراد نیست ولی این ملت فلسطین است که نیم قرن است نفی شده است'''.»
* «امروز ایران بدون نیاز به دخالت در امور داخلی همسایگانش با نفوذترین کشور منطقه است. دشمنان ما طالبان و صدام، از بین رفته‌اند. ما روابطی عالی با دولت افغانستان عراق و لبنان و نیز با همهٔ گروه‌های لبنانی داریم. نفع ما در حاکم شدن صلح بر منطقه است. ما کشوری هستیم درحال توسعه که به ثبات نیاز دارد. اما حاضر به تحمل خصومت و زور گویی دیگران نیستیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۳۰ سپتامبر ۲۰۰۶ /۸ مهر ۱۳۸۵؛ «مصاحبه با با روزنامهٔ لوموند» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8507-04155/خاتمي-اين-غرب-است-كه-بايد-اعتمادسازي-كند-راهي-جز-مذاكره-وتفاهم|عنوان=خاتمی: *این غرب است که باید اعتمادسازی کند *راهی جز مذاکره‌وتفاهم دربحث هسته‌ای وجود ندارد *اسلام دین خردوعدالت و معرف حق انسان برای حاکمیت برسرنوشتش است|تاریخ=۸ مهر ۱۳۸۵|اثر=ایسنا}}</ref>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = Officials met with the Supreme leader of Iran - October 11, 2006 (Cropped on Khatami).jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = امروز دو خطر انسان و جامعهٔ دینی را تهدید می‌کند یکی قداست‌زدایی از امور است و دیگر مقدس کردن اموری است که مقدس نیستند.
| image2 = Tehran Snapshot 01493.JPG
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = چنانچه قداست و راز آلودگی را حذف کنیم زندگی انسان بی‌روح و بی‌معنا می‌شود.
}}
* «دین حقیقتی است زیبا و متعالی که برای انسان فرود می‌آید و دعا و حقیقت زیبایی است که انسان را از زمین به بالا می‌برد و این فرود و فراز طوفانی برپا می‌کند که جان انسان را از آنچه پستی و پایینی است می‌کند و تا اوجی که قابل تصور نیست بالا می‌برد.»
* «انسان هر چه بالاتر رود از آلودگی پاک‌تر می‌شود دین از عالم بالا می‌آید عالم بالا هر چه بالاتر می‌رود پاک‌تر است و خصوصیات آن عالم که دین از آنجا می‌آید نیز قداست و [[عرفان|رازآلودگی]] است.»
* «'''چنانچه قداست و راز آلودگی را حذف کنیم زندگی انسان بی‌روح و بی‌معنا می‌شود.'''»
* «'''امروز دو خطر انسان و جامعهٔ دینی را تهدید می‌کند یکی قداست‌زدایی از امور است و دیگر مقدس کردن اموری است که مقدس نیستند.'''»
* «شاید بخش عمدهٔ مشکلات بشر امروز علیرغم پیشرفت‌ها غفلت از حقیقت متعالی و بسنده کردن به عقلی است که معاش اندیش است و این خطر بزرگی است.»
* «مقدس کنندگان امور غیر مقدس انسانهای عادی و ظاهرپرستی هستند و با تکیه بر خرافه سعی می‌کنند امری که غیرمقدس است را مقدس جلوه دهند.»
* «گاهی ستایش‌های بی‌حدوحصری از امامان و پیامبر می‌شود اما به روش آنها توجه نمی‌کنیم. پیامبر و ائمه برای ما اسوه‌اند و باید آنها را روبرو بگذاریم و براساس روش و منش آنها عمل کنیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۰ اکتبر ۲۰۰۶ /۱۸ مهر ۱۳۸۵؛ «در مراسم اعطای جایزهٔ نیایش در گسترهٔ هنر و پژوهش» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8507-10913/خاتمي-بخش-عمده-مشكلات-امروزغفلت-ازحقيقت-متعالي-وبسنده-كردن|عنوان=خاتمی: *بخش عمده مشکلات امروزغفلت ازحقیقت متعالی وبسنده‌کردن به عقل‌معاش‌اندیش است * «تقدس‌زدایی از امورمقدس» و «مقدس کردن امورغیرمقدس» ازمصائب جوامع بشری است|تاریخ=۱۸ مهر ۱۳۸۵|اثر=ایسنا}}</ref>
* «ربِّ مطلق، خدای متعال است و جز او خدایی نیست؛ اما بندهٔ خدا نیز به درجه و جایی می‌رسد که خدایی می‌شود و نمی‌شنود مگر با گوش خدا، نمی‌بیند مگر با چشم خدا، اراده نمی‌کند و نمی‌خواهد مگر آنچه خداوند بخواهد و این اوج درجهٔ انسانی است.»
* «امروز مظهر مظلومیت انسان، مردم مظلوم فلسطین هستند که حتی وقتی دموکراتیک‌ترین انتخابات را برگزار می‌کنند کسانی که ادعای دفاع از حقوق انسان و مقابله با خشونت را دارند به آنها فشار می‌آورند.»
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Muhammad2.png|100px|بی‌قاب|راست]] [[پرونده:Jesus Name in Arabic.gif|80px|بی‌قاب|چپ]] دنیای امروز نیاز به شنیدن پیام [[عیسی|مسیح (ع)]] و پیام [[محمد|محمد (ص)]] دارد که هر دو پیام [[صلح]]، [[انسانیت]] و [[محبت]] است.|۱۷ اکتبر ۲۰۰۶ /۲۵ مهر ۱۳۸۵}}
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = 120425-M-SO289-057 (7119027117).jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = رسیدن به جهان آزاد و آباد اما از مجرای آگاهی و اراده خود آدمی می‌گذرد..
| image2 = NAJAF, The ballot - Flickr - Al Jazeera English.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = انسانی که مستعد دانستن و آزاد در گزینش و انتخاب و حاکم بر سرنوشت خود آفریده شده است.
}}
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 220
| image1 = 5th St. Gery Dialogue (16160948350).jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = نه تنها در جهان اسلام بلکه در همه جای جهان باید برای انزوای خشونت و خشکانیدن زمینه‌های خودکامگی و فزون‌خواهی و نقد مطلق‌بینی و خودمداری چاره‌ای نو یافت.
| image2 = 5th St. Gery Dialogue (16346561191).jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = پیشبرد گفتوگو در همه جا و در همه سطح و بر سر مسائل حاد و عام بشری می‌تواند به این چاره نو بینجامد،
| image3 = 5th St. Gery Dialogue (16347428532).jpg
| alt3 = Colored dice with white background
| caption3 =بکوشیم که گفتوگو را در جهان واقعی و در باب مسائل واقعی مطلوب‌تر و ممکن‌تر از آنچه هست، کنیم.
}}
* «اسلام قطعاً بیش از مسیحیت به عقل و خرد انسانی تکیه و تأکید کرده و نیز دینی است که دعوت به همزیستی، صلح و آرامش کرده است و حق حاکمیت انسان بر سرنوشتش را پذیرفته است.»
* «ما خشونت را به هر صورت محکوم می‌کنیم. به خصوص اگر به نام دین، (چه اسلام و چه مسیحیت) باشد. چون اگر خشونت به نام دین باشد دو جنایت صورت می‌گیرد؛ یکی خود خشونت است و دیگر اینکه به نام دینی که ضد خشونت است.»
* «'''دنیای امروز نیاز به شنیدن پیام مسیح (ع) و پیام محمد (ص) دارد که هر دوپیام صلح، انسانیت و محبت است.'''»
* «بنده همه تلاشم این بوده که با افراط گرایی و با تند رویهای بی جا به نام مذهب مخالفت کنم و چهره رحمانی دین، چهره مردم سالاری دینی و چهره عقل گرایی دینی را معرفی کنم.»
* «ما باید با افراط گرایی مخالفت کنیم و به خصوص احساس خطر کنیم که افراط گرایی متکی می‌شود بر باورهای دینی.»
* «من بارها گفته‌ام که سیاست‌هایی که به خصوص آمریکا در خاورمیانه اعمال می‌کند گرچه ادعا می‌شود که برای مبارزه با افراط گرایی و تروریسم است، عامل مهمی برای گسترش افراط گرایی در خاورمیانه و در دنیای اسلام است.»
* «دموکراسی یک پروسه است و نه یک پروژه و نیز باید از متن جامعه بجوشد نه اینکه از بیرون به آن تحمیل شود.»
* «من به عنوان یک صاحب نظر سیاسی و فلسفی معتقدم، بشر در هیچ جای دنیا راهی جز استقرار نظامهای دموکراتیک ندارد، چون آلترناتیو دموکراسی چیزی جز استبداد و خودکامگی نخواهد بود و بنده یک لحظه تردید به خود راه نمی‌دهم که دموکراسی به خود کامگی ترجیح دارد.»
* «دموکراسی در یک جامعه فقیر و یک جامعه عقب افتاده علمی، هیچگاه پایدار نخواهد بود و اتفاقاً کسانی که با دموکراسی مخالفند می‌گویند دموکراسی سبب هرج و مرج می‌شود و جلوی پیشرفت کشور را در جنبه‌های علمی و اقتصادی می‌گیرد در حالیکه بزرگترین عامل عقب‌افتادگی فقر و جهل در کشورهایی نظیر ما دیکتاتوری و دوری از موازین دموکراسی است.»
* «متأسفانه نازیسم و فاشیزم در دنیای مدرن پدید آمدند نه در اسلام؛ همچنان که آنتی سمی تیسم (یهودستیزی) زاده دنیای مدرن است همچنانکه ایسم‌ها متعلق به جهان جدید است؛ از جمله فاشیسم و نازیسم. ما در فرهنگمان نه کریستانیانیسم داریم و نه اسلامیزم. ما اسلام و مسیحیت داریم.
* «یهود ستیزی پدیده ایست که در غرب پدید آمد، یهودیت و اسلام که قرنها در کنار هم زندگی می‌کردند و دشمنی بین آنها نبود، حالا هم، اینکه مسلمانان از سیاستهای اسرائیل و حمایتهای آمریکا از اسرائیل بسیار ناراحت هستند، این نارضایتی آنها سبب دشمنی با یهود نشده است.
* «من معتقدم که افراط گرایی‌هایی که نومحافظه‌کاران آمریکایی دارند از افراط گرایی‌هایی که در بعضی از کشورهای اسلامی هست خطرناکتر است؛ چرا که این گروه‌ها دارای امکانات محدود هستند ولی این افراط‌گرایی سازمان یافته در کشور بزرگی مثل آمریکا که در راس قدرت هم هست از همه امکانات غول‌آسای ملت بزرگ آمریکا و پیشرفتهای علمی، تکنولوژی و اقتصادی آن در جهت اعمال سیاستهای افراطی و آن سوء استفاده می‌شود و معلوم است با چنین قدرتی آثار مخربش بیشتر خواهد بود.»
* «من معتقدم باید با گرایشهای افراطی و خشن چه در اسلام و چه در مسیحیت و چه در ادیان دیگر و ملتهای دیگر مقابله بکنیم.»
* «معتقدم که هلوکاست یک واقعیت تاریخی است، هر چند ممکن است درباره‌اش مبالغه‌ای هم شده باشد که از جنایات نازیها و فاشیستهاست. حتی اگر یک یهودی در این جریان کشته شده بود برای بنده و یک مسلمان قابل قبول نبود ومن پیرو دینی هستم که می‌گوید اگر یک نفر بیگناه کشته شود مثل این است که همه انسانیت کشته شده است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۷ اکتبر ۲۰۰۶ /۲۵ مهر ۱۳۸۵؛ «مصاحبه با [[w:de:Christiane Hoffmann (Journalistin)|کریستیانه هافمن]]، فرانکفورتر آلگماینه» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8507-14525/خاتمي-بايد-با-افراط-گرايي-مخالفت-كنيم-عدالت-بايد-بر-روابط|عنوان=خاتمی: *باید با افراط گرایی مخالفت کنیم *عدالت باید بر روابط انسانها حاکم شود *دموکراسی یک پروسه است و نه یک پروژه|تاریخ=۲۵ مهر ۱۳۸۵|اثر=ایسنا}}</ref>
* «قشریون و کسانی که فقط از دین ظواهر را می‌بینند همانهایی هستند که از ناهنجاری‌های رفتار یک جوان برآشفته می‌شوند و حاضر می‌شوند او را زیر پا له کنند اما در مقابل گناهانی مانند تهمت، غیبت و ریختن آبروی انسانها بی‌تفاوتند و حاضرند همه چیز را قربانی سلیقه‌های انحرافی خود کنند. چرا این افراد در مقابل گناهان کوچک آشفته می‌شوند و در مقابل اموری که به روح اسلام ضربه می‌زند سکوت می‌کنند؟»
* «هدف اسلام سعادت ابدی انسان است، اما زندگی این دنیا و سعادت انسان در آن نیز برای اسلام مهم است. اسلام می‌خواهد پیروانش عزیز باشند و با احساس و هویت انسانی خود سرنوشتشان را بسازند.»
* «انسان موحد انسانی اخلاق‌گرا است و انسانی است که ملاک رابطهٔ او با دیگران و غیر از خود، قسط و عدل است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۰ اکتبر ۲۰۰۶ /۲۸ مهر ۱۳۸۵؛ «در مراسم افطاری انجمن اسلامی معلمان، شهر ری» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8507-15858/خاتمي-حق-انسان-درتعيين-سرنوشتش-حقي-الهي-است-نبايد-بگذاريم|عنوان=خاتمی: *حق انسان درتعیین سرنوشتش حقی الهی است *نباید بگذاریم آنها که نسبتی با خون شهیدان‌وانقلاب ندارند متصدی امور شوند|تاریخ=۲۸ مهر ۱۳۸۵|اثر=ایسنا}}</ref>
* «'''رسیدن به جهان آزاد و آباد اما از مجرای آگاهی و اراده خود آدمی می‌گذرد، انسانی که مستعد دانستن و آزاد در گزینش و انتخاب و حاکم بر سرنوشت خود آفریده شده است.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۴ اکتبر ۲۰۰۶/ ۲ آبان ۱۳۸۵/ ۱ شوال ۱۴۲۷؛ «پیام به مناسبت عید فطر ۱۴۲۷» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8508-00786/خاتمي-در-پيام-تبريكي-به-مناسبت-عيد-سعيد-فطر-حركت-به-سوي-جهاني|عنوان=خاتمی در پیام تبریکی به مناسبت عید سعید فطر: حرکت به سوی جهانی بهتر از مسیر گزینش آزاد می‌گذرد|تاریخ=۲ آبان ۱۳۸۵|اثر=ایسنا}}</ref>
* «می‌توان برای سکولاریزم معانی متعدد عامِ غیرتاریخی فرض کرد و آن معانی را به همه جا و همه وقت تسری داد، اما غیرتاریخی کردنِ امری که با تمام وجود تاریخی است، اشتباهی است واضح.»
* «اصرار نادرست بر ناسازگاری میان دین و دموکراسی در کشورهای غیرغربی به ویژه در جهان اسلام، پیامدهای وخامت‌بارِ بسیاری در همراهی جهان اسلام با تجدد داشته و از عواملِ اصلی ظهور و بروز سنت‌گراییِ افراطی و افراط‌گراییِ دینی به شمار رفته است.»
* «می‌توان با اندکی تأمل به این واقعیت رسید که در جوامع اسلامی، هر جا مواریث غربی کمتر با زبان هجوم و توهین و نقدهای شالوده شکن وارد شده‌اند، فرصتهای جدید و فراخ برای نوزایی سنت اسلامی و شکوفایی ظرفیت‌ها و استعدادهای نهفته در آن، بی‌آن که دین اصالت و هویت و معنای خود را از دست بدهد، گشوده‌اند.»
* «ما نیازمند آن هستیم که نظم دموکراتیک را از نحوهٔ ظهور و بروز آن در رفتار برخی کشورهای غربی در عرصهٔ بین‌المللی متمایز کنیم؛ همان‌طور که کشورهای غربی نیز نیاز دارند که اسلام را از نحوه بروز و ظهور آن در بخش مهمی از جهان اسلام متمایز کنند، همان‌طور که در در غرب باید باور کنند که اسلام قطع نظر از مبانی قدسی‌اش، یکی از مواریث تمدنی بزرگ بشری است که بر خرد و تجربه جمعی در پاسداشت حقوق مردم استوار بوده است، در جهان اسلام نیز باید بپذیرند که تمدنِ غربی دستاورد اخیر عقلانی و تجربی بشر است که فراتر از قدرتهای مسلّط غربی رهاوردهای فراوان دارد. فضای اتهام و افترا، چشم‌انداز گفتوگو را تیره و کور می‌کند و از این فضا با هر وسیله‌ای باید دور شد.»
* «'''نه تنها در جهان اسلام بلکه در همه جای جهان باید برای انزوای خشونت و خشکانیدن زمینه‌های خودکامگی و فزون‌خواهی و نقد مطلق‌بینی و خودمداری چاره‌ای نو یافت. پیشبرد گفتوگو در همه جا و در همه سطح و بر سر مسائل حاد و عام بشری می‌تواند به این چاره نو بینجامد، بکوشیم که گفتوگو را در جهان واقعی و در باب مسائل واقعی مطلوب‌تر و ممکن‌تر از آنچه هست کنیم.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۴ نوامبر ۲۰۰۶/ ۱۳ آبان ۱۳۸۵؛ «سخنرانی در [[w:en:St Antony's College, Oxford|دانشکدهٔ سنت‌آنتونی، آکسفورد]]» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8508-06180/خاتمي-ترور-هيچ-جايي-دراسلام-ندارد-جوامع-اسلامي-بيش-ازهمه|عنوان=خاتمی: *ترور هیچ جایی دراسلام ندارد *جوامع اسلامی بیش ازهمه درمعرض خشونت قراردارند *مسایل‌ایران‌وآمریکا ازطریق گفتوگو و مذاکره قابل حل است|تاریخ=۱۳ آبان ۱۳۸۵ |اثر=ایسنا}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Mohammad Khatami - December 11, 2007.jpg|100px|بی‌قاب|چپ]]واقعیت این است که در ایران با توجه به اهمیت اسلام و هویت دینی کشور، نمی‌توان بدون دین و معنویت از آزادی و دموکراسی سخن گفت و هر کس که می‌خواهد در ایران تغییرات فرهنگی و سیاسی مثبت ایجاد کند، باید با این هویت دینی همراه باشد.|۳ نوامبر ۲۰۰۶/ ۱۲ آبان ۱۳۸۵}}
* «'''واقعیت این است که در ایران با توجه به اهمیت اسلام و هویت دینی کشور، نمی‌توان بدون دین و معنویت از آزادی و دموکراسی سخن گفت و هر کس که می‌خواهد در ایران تغییرات فرهنگی و سیاسی مثبت ایجاد کند، باید با این هویت دینی همراه باشد.'''»
* «در غرب به علت آن که دوره رنسانس پاسخ و واکنشی به استبداد دینی قرون وسطی بود، دین به عنوان عامل بازدارنده آزادی و دموکراسی تلقی شد، اما در شرق چنین نیست و دین، عرفان و معنویت با این گونه مفاهیم سازگاری دارند.»
* «مدت‌ها قبل من گفتم که منطقه خاورمیانه باید عاری از تسلیحات هسته‌ای باشد و این مورد قبول واقع شد اما متأسفانه هیچ‌کس آن را جدی نمی‌گیرد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۳ نوامبر ۲۰۰۶/ ۱۲ آبان ۱۳۸۵؛ «سخنرانی در [[w:چاتم‌هاوس|چاتم هاوس]]» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8508-05992/گزارش-كامل-سفر-خاتمي-به-انگلستان-خشونت-را-منزوي-كنيم-دين|عنوان=/گزارش کامل سفر خاتمی به انگلستان/ *خشونت را منزوی کنیم|تاریخ=/ ۱۲ آبان ۱۳۸۵|اثر=ایسنا}}</ref>
* «من به صراحت می‌گویم که ترور هیچ جایی در اسلام ندارد و مسلمانان هوشیار باشند که رفتارهای قدرتهایی را که انگشت خود را به سوی جوامع اسلامی نشانه رفته‌اند، تأیید نکنند.»
* «وظیفه مسلمانانی که در جوامع غیر اسلامی زندگی می‌کنند مهمتر است، آنها باید به دنبال دانش باشند و حقوق شهروندی شان رعایت شود… مسلمانان در جوامع غیر اسلامی باید بپذیرند که شهروند این کشورها هستند و ضوابط شهروندی را رعایت کنند و دولتهای غربی نیز باید حق شهروندی آنان را به رسمیت بشناسند و از هرگونه تبعیض بر ضد مسلمانان پرهیز کنند.»
* «حجاب یک اصل اسلامی و یک امر هویتی و اعتقادی است و من به دولت‌ها نصیحت کردم که با این موضوع اعتقادی برخورد خشن نکنند زیرا می‌تواند آثار منفی به دنبال داشته باشد.»
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Islamic Art (4256839428).jpg|180px|بی‌قاب|وسط]]اگر از نوآوری نترسیم و دچار تعصب نشویم و عادتهای کهنه را عین اسلام ندانیم، می‌توان اسلام را زیباتر به جهانیان معرفی کرد.|۴ نوامبر ۲۰۰۶/ ۱۳ آبان ۱۳۸۵}}
* «اگر از نوآوری نترسیم و دچار تعصب نشویم و عادتهای کهنه را عین اسلام ندانیم می‌توان اسلام را زیباتر به جهانیان معرفی کرد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۴ نوامبر ۲۰۰۶/ ۱۳ آبان ۱۳۸۵؛ «در دیدار با رهبران مسلمانان بریتانیا» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8508-06180/خاتمي-ترور-هيچ-جايي-دراسلام-ندارد-جوامع-اسلامي-بيش-ازهمه|عنوان=خاتمی: *ترور هیچ جایی دراسلام ندارد *جوامع اسلامی بیش ازهمه درمعرض خشونت قراردارند *مسایل‌ایران‌وآمریکا ازطریق گفتوگو و مذاکره قابل حل است|تاریخ=۱۳ آبان ۱۳۸۵ |اثر=ایسنا}}</ref>
* «تمدن غرب، تمدن نوینی که دستاوردهای مثبت آن کم نیست و آثار منفی آن نیز به‌خصوص برای غیر غربیان فراوان است؛ این تمدن واقعیت انکارناپذیر زمانه ما است که سرنوشت ما مسلمانان نیز در نسبت به آن رقم می‌خورد، درک و فهم خردمندانه ما از این واقعیت و یافتن میزان تأثر ما از آن و تأثیر ما برآن یک ضرورت است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۳ نوامبر ۲۰۰۶/ ۲۲ آبان ۱۳۸۵؛ «در مرکز دایره‌المعارف اسلامی ترکیه» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8508-12658/خاتمي-در-مرکز-دايره-المعارف-اسلامي-ترکيه-نياز-تاريخي-ما-تعقل|عنوان=خاتمی در مرکز دایرةالمعارف اسلامی ترکیه: نیاز تاریخی ما تعقل و بازاندیشی است جهان اسلام به تجدد متناسب با وضعیت تاریخی‌اش نیاز دارد|تاریخ=۲۲ آبان ۱۳۸۵ |اثر=ایسنا}}</ref>
* «برخلاف آنچه جنگ تمدنها می‌گوید، هیچگاه میان تمدنها و فرهنگ‌ها جنگ نبوده؛ جنگ‌ها همیشه انگیزهٔ سیاسی و اقتصادی داشتند در حالی که تمدنها همیشه هم با هم داد و ستد و بده بستان کرده‌اند.»
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Clash of Civilizations.png|200px|بی‌قاب|وسط]]ما می‌توانیم رشته‌های مشترک را در فرهنگ‌ها و تمدنها بیابیم و با همهٔ اختلافاتمان اهداف مشترک برای خودمان تعریف کنیم و نیز راهکارهای مشترک برای رسیدن به آن هدف است.|۱۴ نوامبر ۲۰۰۶/ ۲۳ آبان ۱۳۸۵}}
* «'''ما می‌توانیم رشته‌های مشترک را در فرهنگ‌ها و تمدنها بیابیم و با همهٔ اختلافاتمان اهداف مشترک برای خودمان تعریف کنیم و نیز راهکارهای مشترک برای رسیدن به آن هدف است.'''»
* «ما خیلی چیزها را می‌توانیم از غرب بگیریم ولی خیلی چیزها را می‌توانیم به غرب بدهیم و شاید زبان هنر رساترین و موثرترین زبان برای تفاهم و برای انتقال ایده‌ها و مفاهیم و ارزشها به یکدیگر باشد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۴ نوامبر ۲۰۰۶/ ۲۳ آبان ۱۳۸۵؛ «در مصاحبه با شبکهٔ چینی CCTV» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8508-12744/خاتمي-هنررساترين-زبان-براي-تفاهم-است-بشرامروزازجنگ-سركوب|عنوان=خاتمی: *هنررساترین زبان برای تفاهم است * بشرامروزازجنگ، سرکوب وترورفوق‌العاده خسته شده است *ائتلاف تمدن‌هابه دنبال یافتن رشته‌های اشتراک فرهنگ‌ها وتمدن‌هاست|تاریخ=۲۳ آبان ۱۳۸۵|اثر=ایسنا}}</ref>
* «از ساده‌ترین دوره‌های تمدن بشری تا پیچیده‌ترین آنها، [[ورزش]] همواره مقوله‌ای مهم و تأثیرگذار در ارتباطات میان فرهنگی بوده و هست. هر وجهی از حیات جمعی که ظرفیت آفرینش، انتقاد و دریافت فرهنگی را داشته باشد زمینه و وسیله‌ای برای تعامل و تبادل میان فرهنگ‌ها و تمدن‌هاست و چه زمینه و وسیله‌ای توانمندتر از ورزش که عهده‌دار این مهم باشد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۰ نوامبر ۲۰۰۶/ ۲۹ آبان ۱۳۸۵؛ «پیام به نخستین هم اندیشی بین‌المللی تاریخ ورزش ایران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8508-16312/خاتمي-در-پيامي-به-نخستين-هم-انديشي-بين-المللي-تاريخ-ورزش-ايران-ورزش|عنوان=خاتمی در پیامی به نخستین هم‌اندیشی بین‌المللی تاریخ ورزش ایران: ورزش توانمندترین وسیله برای تعامل و تبادل میان فرهنگ‌ها و تمدن‌هاست|تاریخ=۲۹ آبان ۱۳۸۵|اثر=ایسنا}}</ref>
* «اصلاحات نه با دوم خرداد شروع شد و نه با آن پایان یافته است. اصلاحات همواره در متن جامعه نوین ایران جایگاه و پایگاه وسیعی داشته است. بیش از ۱۰۰ سال است که ملت ما اعم از روحانی، دانشگاهی، کشاورز، زن و مرد بدون هیچگونه ابهامی، آزادی، استقلال، مردمسالاری و تبدیل رابطهٔ «خدایگان و برده»، به «دولت و ملت» را به محوریت خود ملت فریاد زدند.این فریاد را حتی کسانی که کم‌شنوا نیز باشند می‌توانند بشنوند.»
* «جوهرهٔ دین در زمان و مکان ثابت است و تغییرپذیر نیست مگر اینکه کسی به اصول دین اعتقاد نداشته باشد؛ اما برداشتهای ما از دین، آنچه به صورت عادتهای ما بوده است، همه قابل تغییر است.»
* «اصلاحات معتقد است دین نمی‌تواند با راه‌حل‌های عالمانه و مدبرانه مخالف باشد چرا که دین برای اصلاح جامعه آمده است. اصلاحات معتقد است که در دورانهای مختلف با شعارهای مختلفی که انسانها دارند، همانگونه که نگاه خاصی به جهان دارند و با گذشت زمان و با بسط آگاهی انسان، نگاه او به دین نیز تغییرپذیر است.»
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Khatami mit (Cropped).jpg|150px|بی‌قاب|چپ]][[اسلام]] دین اجتماعی است؛ یعنی ناظر در رویهٔ [[زندگی]] است که در این دنیا تحقق پیدا می‌کند، دینی نیست که فقط به امید سعادت آن جهانی، دیگران را به ترک این دنیا دعوت کند؛ اما نظارت آن به جهان، نظارت بنیادی است؛ یعنی اصول‌ها، معیارها و چارچوب‌هایی را برای نحوهٔ زندگی مشخص می‌کند. این خود انسانها هستند که با فکر خویش باید نظام اقتصادی و سیاسی خود را متناسب با زمان و مکان ایجاد کنند.|۴ دسامبر ۲۰۰۶/ ۱۳ آذر ۱۳۸۵}}
* «اصلاحات درصدد تغییر معادلات قدرت و تغییر نهادهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و بین‌المللی در جامعه ماست. اصلاحات درصدد تغییر بوده است و نه امروز بلکه از دیروز و تا فرداهای آینده.»
* «هیاهوها و عوام‌فریبی‌ها فرو خواهد نشست. آنچه در متن جامعه است همچنان ادامه خواهد یافت. بادها و خاشاک‌ها ممکن است بیازارد دلها را و یا چشم‌ها را جذب کند؛ اما اینها خواهد گذشت.»
* «'''اسلام دین اجتماعی است؛ یعنی ناظر در رویهٔ زندگی است که در این دنیا تحقق پیدا می‌کند، دینی نیست که فقط به امید سعادت آن جهانی، دیگران را به ترک این دنیا دعوت کند؛ اما نظارت آن به جهان، نظارت بنیادی است؛ یعنی اصول‌ها، معیارها و چارچوب‌هایی را برای نحوهٔ زندگی مشخص می‌کند. این خود انسانها هستند که با فکر خویش باید نظام اقتصادی و سیاسی خود را متناسب با زمان و مکان ایجاد کنند.'''»
* «اصلاحاتی که ما داریم یا حداقل بنده دارم که وفادار به اسلام است و معتقد است که اصلاحات عظیم و وفادار به اسلام بوده است و خواستار رعایت معیارهای اصولی اسلام و نه صورت‌ها و ظواهر در عرصه اجتماعی بوده است.»
* «اگر رای مردم ملاک است، هیچ‌کس حق ندارد نه به نام خدا و نه به نام شیطان و نه به نام انسان و یا هر چیز دیگری آنچه را که مردم نمی‌خواهند بر آنها تحمیل کند و در جمهوری اسلامی هم این اصل باید محترم باشد. اراده مردم بروز و ظهورش در عرصه انتخابات است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۴ دسامبر ۲۰۰۶/ ۱۳ آذر ۱۳۸۵؛ «در کنگرهٔ جوانان اصلاح‌طلب» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8509-07905/خاتمي-در-كنگره-ي-جوانان-اصلاح-طلب-كامل-با-حضور-فراگير-در-انتخابات|عنوان=خاتمی در کنگرهٔ جوانان اصلاح‌طلب:/کامل/ با حضور فراگیر در انتخابات، باطل‌السحر اموری باشیم که قدرت‌شان به نفع ملت، کشور و انقلاب اسلامی نیست»|تاریخ۱۳ آذر ۱۳۸۵|اثر=ایسنا}}</ref>
=== ۲۰۰۷ ===
<small>از ۱۱ دی ۱۳۸۵ - ۱۱ دی ۱۳۸۶</small>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =۲۰۰۷
| width = 250
| image1 = Flickr - World Economic Forum - Mohammad Khatami, Klaus Schwab - World Economic Forum Annual Meeting Davos 2004.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = -[[w:en:Modernity|تجدد]] آری؛ [[w:en:Westernization|تقیلد بی‌چون-و-چرا از غرب]] نه{{سخ}}-[[w:en:Independence|استقلال]] آری؛ [[w:en:Tyrant|استبداد]] نه{{سخ}} -[[w:en:Social progress|پیشرفت]] و [[w:en:Sociocultural evolution|توسعه]] آری؛ بیگانگی با [[حقوق بشر|حقوق انسانی]] نه{{سخ}}-[[دموکراسی|مردمسالاری]] آری؛ نفی [[w:en:Value (ethics)|ارزشهای متعالی]] نه
| image2 = Flickr - World Economic Forum - Mohammad Khatami, Klaus Schwab - World Economic Forum Annual Meeting Davos 2004 (Cropped).jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = -حاکمیت بر [[w:en:Destiny|سرنوشت]] آری؛ [[w:en:Autonomy|خودمداری]] و اسارت در بند [[w:en:Superpower|قدرتهای بی‌مهارِ حاکم]] نه{{سخ}}-[[w:en:Freedom of thought|آزادی در اندیشه]]، منطق در گفتار و قانون در عمل آری؛ بی بند-و-باری، بی‌مسؤولیتی و [[هیچ‌انگاری|بی‌اعتنایی به ارزشهای اخلاقی و معنوی]] نه{{سخ}}-[[w:en:Unity in diversity|اتحاد دینی و ائتلاف سیاسی]] آری؛ ادغام و پذیرش هژمونی مذهبی و قومی نه{{سخ}}-نیرومندتر شدن آری؛ تجاوز به دیگران نه{{سخ}}-[[w:en:Resistance movement|مقاومت خردمندانه]] آری؛ [[خشونت]] و [[ترور]] نه
}}
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Golden Crescent Moon.jpg|80px|بی‌قاب|راست]] میان [[اسلام]] و [[مسیحیت]] نادرست‌فهمی‌های دیرین وجود دارد، اما عامل اصلی آن دین نیست، بلکه علل آن اقتصادی و سیاسی است که متأسفانه این دلایل از دین استفاده منفی می‌نمایند.{{سخ}}[[پرونده:Glowing Golden Cross.jpg|80px|بی‌قاب|چپ]] ما باید نادرست‌فهمی‌ها را مهار کنیم. نباید گذاشت که قدرتمندان و سیاستمدران از احساسات دینی به‌صورت زشت استفاده نمایند.|۹ مه ۲۰۰۷/ ۱۹ اردیبهشت ۱۳۸۶}}
* «[[آسیا]] که مهد تمدنها و فرهنگ‌های زنده بشری و خاستگاه دینهای بزرگ است می‌تواند پرورشگاه تفکر زایندهٔ جهانی نیز باشد.»
* «فرهنگ‌های آسیایی به سبب همانندی عمیقی که در نگاه به هستی، انسان و جامعه دارند در صورت فزونی یافتن ارتباطات میان آنها می‌توانند به زایندگی نیروهای تمدنی جهان کمک کنند. هم‌افزایی فرهنگ‌های ریشه‌داری که بر تفکر، واقع‌گرایی، اعتدال و زیبایی‌شناسی استوارند مایه تقویت و پیشبرد صلح عادلانه، توسعه همه‌جانبه و مردمسالاری فراگیر در همه جهان خواهد شد.»
* «جهان امروز نیازمند تعامل در عین پذیرش تفاوت‌ها، رفاقت در عین قبول رقابت و وحدت در عین کثرت است.»
* «من از گفت‌وگوی میان فرهنگ‌ها و تمدنها نه تنها به عنوان یک نظر و اندیشه که به عنوان یک راهبرد و برنامه عملی بسیار سخن گفته‌ام.»
* «ما نیازمند جهانی آباد، برخوردار، پیشرو و انسانی برای همه جهانیان، نه برای بخشی از آدمیان هستیم و در همان حال از فاجعه گرفتار آمدن جان بی‌نهایت جو و حقیقت‌پوی انسان در چنبرهٔ قالب‌های تنگ و روزمره و مادی باید جلوگیری کنیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۳ مارس ۲۰۰۷/ ۳ فروردین ۱۳۸۶؛ در کنفرانس India Today، دهلی‌نو</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8606-03809/خاتمي-فلسفه-ي-تاريخ-در-اديان-ابراهيمي-با-اعتقاد-به-ظهور-منجي|عنوان=خاتمی در کنفرانس ایندیا تو دی:به گفتوگو در افق تمدن جهانی می‌اندیشم|تاریخ=۱۳ فروردین ۱۳۸۶|اثر=ایسنا}}</ref>
* «[[اسکندریه]] محل تلاقی تمدن‌های شرقی و غربی است و عرضه‌کنندهٔ رنگین کمان دل‌انگیزی از فرهنگ‌های یونانی و ایرانی و مصری و عربی در آسمان تمدن بلندآوازهٔ اسلامی است.»
* «[[اسکندریه]] جایگاه تلاقی شرق و غرب است و خط فکری که [[آتن]] را به [[پاریس]] و [[ایتالیا]]ی دوران رنسانس می‌پیوندند از [[اسکندریه]] و [[بغداد]] و [[ری]] و [[نیشابور]] و [[قاهره]] و [[قرطبه]] می‌گذرد؛ و اگر این مراکر اخیر نبودند، این رشته گسسته می‌شد. غرب امروز واسطهٔ مستقیم تمدن یونانی نیست، همچنانکه تمدنی که امروزه شرقی یا اسلامی نامیده می‌شود بدون میراث یونانی، هویتی را که در تاریخ کسب کرده است نمی‌داشت.»
* «انس با [[کتاب]]، انسِ خلوت و سکوت و تفکر است. امیدوارم لذت این انس نصیب همه ما بشود.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۸ مارس ۲۰۰۷/ ۸ فروردین ۱۳۸۶؛ «سخنرانی در کتابخانه بزرگ اسکندریه» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/speech/31.html|عنوان=سخنرانی در کتابخانه بزرگ اسکندریه|تاریخ=۸ فروردین ۱۳۸۶|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «نمی توان به نام دفاع از [[اسلام]] جلو پرسش و [[آزادی]] [[اندیشه]] را گرفت، بلکه باید اسلام را فرازمانی و فرامکانی دید.»
* «وقتی که [[استبداد]] صورت غالب سیاست در سراسر [[دنیای اسلام]] شد، هم آیین زیان دید و هم اندیشه از کار افتاد و هم راه کمال بر جامعهٔ اسلامی بسته شد.»
* «من کوشیده‌ام تا در حدِّ توان، جامعهٔ اسلامی را در درون خود به بازگشت به اصالت‌های [[قرآن]]ی در عین نوآوری در اندیشه و عمل و همزمان با آن به استقرار و تقویت جامعهٔ مدنی به وضع ''سیاست اخلاقی'' فراخوانم. در عرصهٔ بین‌المللی هم بر گفت‌وگوی میان غرب و اسلام و گفت‌وگوی تمدنها در وضعیتی برابر و حرکت به سوی ائتلاف برای [[صلح]] بر پایه [[عدالت]] تأکید داشته و دارم.»
* «مطمئن هستم که علیرغم وضع ناگواری که افراط‌گرایانِ خشونت‌طلب در دوسوی جهان ایجاد کرده‌اند، وجدان‌های بیدار در جهان امروز، به‌خصوص نسل جوان و نوجو و در عین حال حقیقت‌طلب و هویت‌خواه می‌کوشند نقش خود را در جهان اسلام نسبت به اسلام، مسلمانان و همه جهانیان ایفا کنند. نقشی که بر پایهٔ تمایزها و تشخّص‌های روشن در حال شکل‌گیری است: تمایزها و تشخّص‌هایی که در آن:{{سخ}}'''[[w:en:Modernity|تجدد]] آری؛ تقیلد بی‌چون-و-چرا از غرب نه{{سخ}}استقلال آری؛ استبداد نه{{سخ}}پیشرفت و توسعه آری؛ بیگانگی با حقوق انسانی نه{{سخ}}[[دموکراسی|مردمسالاری]] آری؛ نفی ارزشهای متعالی نه{{سخ}}حاکمیت بر سرنوشت آری؛ خودمداری و اسارت در بند قدرتهای بی‌مهار حاکم نه{{سخ}}آزادی در اندیشه، منطق در گفتار و قانون در عمل آری؛ بی بند-و-باری، بی‌مسؤولیتی و بی‌اعتنایی به ارزشهای اخلاقی و معنوی نه{{سخ}}اتحاد دینی و ائتلاف سیاسی آری؛ ادغام و پذیرش هژمونی مذهبی و قومی نه{{سخ}}نیرومندتر شدن آری؛ تجاوز به دیگران نه{{سخ}}مقاومت خردمندانه آری؛ خشونت و ترور نه{{سخ}}''' مبنا یافته است.»
* «آیا زمان آن نرسیده است که از جنبش احیاگران و مصلحان دین و کوشندگان راه تقریب در یکصد سال اخیر و در همهٔ کانون‌های مولد اندیشه، دانش و فرهنگ جهان اسلام فهمی تازه داشته باشیم؟»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۸ مارس ۲۰۰۷/ ۸ فروردین ۱۳۸۶؛ «سخنرانی در دانشگاه الازهر» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/speech/32.html|عنوان=سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین سیّد محمّد خاتمی در دانشگاه الازهر|تاریخ=۸ فروردین ۱۳۸۶|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «مسلمانان در ارتباط با مسئله [[w:en:Globalization|جهانی‌سازی]] تبدیل به مصرف‌کننده شده‌اند و هیچ نقش فعال و مثبتی در دستاوردهای جهانی‌سازی ندارند. این امر ما را در موقعیت ضعف قرار داده و همزمان مبلغان درگیری ادیان و تمدنها در غرب، خشونت و تروریسم را به اسلام نسبت داده و در رسانه‌های خود فرهنگ اسلام‌ستیزی را به بهانهٔ جنگ با تروریسم تبلیغ می‌کنند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۸ مارس ۲۰۰۷/ ۸ فروردین ۱۳۸۶؛ «آیین افتتاح نوزدهمین نشست شورای عالی امور اسلامی مصر در قاهره» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/73.html|عنوان=جهانی شدن کنونی، تعبیری نو از تسلط غرب بر جهان|تاریخ=۸ فروردین ۱۳۸۶|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «'''میان [[اسلام]] و [[مسیحیت]] سوءتفاهم‌های قدیمی وجود دارد، اما عامل اصلی آن دین نیست، بلکه علل آن اقتصادی و سیاسی است که متأسفانه این دلایل از دین استفاده منفی می‌نمایند. ما باید این سوء تفاهم‌ها را مهار کنیم. نباید گذاشت که قدرتمندان و سیاسیون از احساسات دینی به صورت زشت استفاده نمایند.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۹ مه ۲۰۰۷/ ۱۹ اردیبهشت ۱۳۸۶؛ «سخنرانی در دانشگاه پالرمو» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/73.html|عنوان=جهانی شدن کنونی، تعبیری نو از تسلط غرب بر جهان|تاریخ=۱۹ اردیبهشت ۱۳۸۶|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = USMC-070512-M-5936S-001.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = زمینه‌های نشنیدن و ندیدن در جهان ما کم نیستند. زور، خشونت و دیگر-هراسی در زمرهٔ مهمترین پارازیت‌ها و موانع ارتباطی‌اند. صدای بلند ''خشونت'' نمی‌گذارد صدای آرام ''دیگر'' شنیده و فهمیده شود.
| image2 = Army.mil-2007-03-27-114351.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = من شخصاً متقاعد شده‌ام که [[بشر]] در پی [[صلح]] و توازن است و ذاتاً از بحران و [[خشونت]] دوری می‌کند و همین انگیزه‌ای برای پیشبرد پروژهٔ [[گفت‌وگوی تمدنها]] می‌شود. این پروژه تلاشی است برای آشنا ساختن مردم با فرهنگ‌های دیگر و کشف عناصر مشترک فرهنگی به عنوان پیش‌نیازهای [[صلح]] جهانی.
}}
* «'''زمینه‌های نشنیدن و ندیدن در جهان ما کم نیستند. زور، خشونت و دیگر-هراسی در زمرهٔ مهمترین پارازیت‌ها و موانع ارتباطی‌اند. صدای بلند ''خشونت'' نمی‌گذارد صدای آرام ''دیگر'' شنیده و فهمیده شود.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۷ آوریل ۲۰۰۷/ ۷ اردیبهشت ۱۳۸۶؛ «سخنرانی درششمین مجمع رسانه‌ای اوراسیا»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8602-03950/متن-كامل-سخنراني-خاتمي-در-ششمين-مجمع-رسانه-اي-اوراسيا-هنوز|عنوان=متن کامل سخنرانی خاتمی در"ششمین مجمع رسانه‌ای‌اوراسیا": هنوز تهدید وخشونت زبان مسلط عرصهٔ سیاست است نمی‌توان اصول اخلاقی رابه آروزهای دست نیافتنی تبدیل کرد|تاریخ=۷ اردیبهشت ۱۳۸۶ |اثر=ایسنا}}</ref>
* «[[قدرت]] در روزگار ما بی‌مقصد، بی‌مسؤولیت و حتی بی‌خواست-و-آرزو است. قدرت چیزی جز خود را نمی‌خواهد و قدرتی که در پی دستیابی به قدرت است، مصداق بارز [[نهیلیسم]] است؛ این است فاجعهٔ بزرگ روزگار ما که در [[جنگ]]ها، اشغال‌ها، آوارگی انسانها، پایمال کردن حق و حقوق ملتها و ترور و خشونت تجلی می‌کند؛ این است راز -و-رمز مصیبتی که در اثر استخدام [[علم]]، [[هنر]] و [[دین]] توسط قدرت و اشتهای سیری‌ناپذیر قدرتهای ریز-و-درشت روزگار ما برای استیلا بر آنچه آن را ''غیرخودی'' و ''دیگری'' می‌دانند نصیب ما شده است و جهان ما را ناامن و از نعمت محبت و همدلی محروم کرده است.»
* «بسیاری از روشنفکران و سیاستمداران بوده و هستند که [[جهان]] را به اندازهٔ قد-و-قوارهٔ خیال خود خواسته‌اند و فاجعه تنها در خلط میان وهم و واقعیت نیست. فاجعه در این است که آنها تمام قدرت جامعه و کشور خود را در راه تحقق چیزی به کار گیرند که اساساً وجود ندارد. <small>بلافاصله در همین‌جا برای رفع هرگونه سوء تفاهم باید توضیح دهم که</small> هیچ‌کس حق ندارد و نمی‌تواند از متفکران و سیاستمداران و مردمان یک جامعه بخواهد که دست از آرمانخواهی و اشتیاق به زندگی و جامعه‌ای عادلانه و انسانی‌تر بردارند و تسلیم امر واقع شوند.»
* «مگر در جهانی که در آن هر روز هزاران [[کودک]] گرسنه می‌میرند و هزاران [[بیمار]] با [[درد]] و [[شکنجه]] به هلاکت می‌رسند، جهانی که در آن خانه‌های سست‌بنیاد و فقیرانه بر سر ساکنان مظلوم آن خراب می‌شود و آوارگان در اردوگاه‌ها به دنیا می‌آیند، رشد می‌کنند و همان‌جا می‌میرند و میلیون‌ها انسان از خانه و کاشانهٔ خود رانده شده و حقِّ بازگشت به خانه را ندارند، مگر این جهان را می‌توان پذیرفت و برای تغییر و بهبود آن نکوشید؟ ولی آرمان‌های قدرتمندان متوهم نه تنها درصدد تغییر این وضع ناگوار نیست، بلکه توهمات و رفتارهای آنان خود مهمترین موجب و سبب پیدایش این واقعیت و وضع ناگوار است.»
* «تأکید می‌کنم که هر کس به نام [[اسلام]] دست به ترور و جنایت بزند، در نخستین گام و قبل از قتل هر کس، معنویت لطیف و انسانیت اسلام را نابود کرده است.»
* «به نام دین نمی‌توان و نباید خشونت ورزید، چنان‌که به نام [[حقوق بشر]] و [[دموکراسی]] نمی‌توان جهان را جولانگاه نیروهای نظامی خود کرد. باید با دو چشم، وضعیت سیاسی جهان را نقد کرد. محکومیت یک گروه و نادیده گرفتن ظلم و تعدی گروه مقابل نتیجه‌ای جز استمرار دور باطل قتل به خاطر انتقام، و انتقام به خاطر قتل ندارد.»
* «[[مسلمانان]] باید امروز با تمسک به [[قرآن|کتاب آسمانی]] و سنت دینی خود، مبشران [[صلح]] و [[امنیت]] و [[آزادی]] و [[عدالت]] باشند و قدرتهای بزرگ نیز نباید با تحریک گروهی که جز حقد و کینه مسلمانان را در سینه ندارند، جنگ تبلیغاتی و نظامی علیه مسلمانان را ادامه دهند و خیرخواهان در جهان غرب و جهان اسلام باید بکوشند که در هر دو جهان خشونت‌گرایان مغرور و متوهم را منزوی و افکار عمومی را از آنان بگیرند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۶ ژوئن ۲۰۰۷/ ۱۶ خرداد ۱۳۸۶؛ «سخنرانی در دانشگاه هاروارد» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8603-08499/خاتمي-به-نام-دين-نمي-توان-و-نبايد-خشونت-ورزيد-هدف-بايد-صلح|عنوان=خاتمی: به نام دین نمی‌توان و نباید خشونت ورزید هدف باید صلح پایدار در سراسر جهان باشد|تاریخ=۱۶ خرداد ۱۳۸۶|اثر=ایسنا}}</ref>
* «در تعریف ''جهانی‌شدن'' بایستی به تعریف جدیدی از انسان برسیم، بدین معنا که تمام انسانها – و نه گروهی خاص – را به شمار آوریم تا اینکه قدرتهای بزرگ، نه تنها حاضر باشند منافع خود را بر منافع دیگران ترجیح ندهند، بلکه سهم خود را بر اساس دفاع و حراست از حقوق تمامی انسانها بپردازند.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۵ ژوئیه ۲۰۰۷/ ۲۴ تیر ۱۳۸۶؛ «دیدار با تیتو کونتی [http://www.iaqweb.net/about-iaq/the-origin/ The International Academy for Quallty ]»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8604-14224/سيد-محمد-خاتمي-براي-رسيدن-به-مفهوم-جهاني-شدن-بايد-به-تعريف|عنوان=سید محمد خاتمی: برای رسیدن به مفهوم جهانی شدن، باید به تعریف جدیدی از انسان برسیم|تاریخ=۲۴ تیر ۱۳۸۶|اثر=ایسنا}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Mohammad Khatami - August 28, 2006.jpg|100px|بی‌قاب|راست]] من از [[اسلام]]ی دفاع می‌کنم که طرفدار حقوق [[انسان]] است و برای [[آزادی]] احترام قایل است. من از اسلامی دفاع می‌کنم که در [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران|قانون اساسی]] آن آمده است: [[s:قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران#فصل پنجم: حق حاکمیت ملت و قوای ناشی از آن#اصل پنجاه و ششم|«حاکمیت بر جهان از آن خداست و هم او انسان را بر سرنوشت اجتماعی خود حاکم گردانیده است و هیچ‌کس حق ندارد که این مسئله را از انسان بگیرد»]] و من از این اسلام دفاع می‌کنم [...] از معنویت اسلام، از اصول اسلام، از اسلامی که خواستار استقرار یک نظام اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادیِ پیشرو هست، دفاع می‌کنم.|۱۸ اوت ۲۰۰۷/ ۲۷ مرداد ۱۳۸۶}}
* «'''من از [[اسلام]]ی دفاع می‌کنم که طرفدار حقوق [[انسان]] است. من از اسلامی دفاع می‌کنم، که برای [[آزادی]] احترام قایل است، من از اسلامی دفاع می‌کنم که در [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران|قانون اساسی]] آن آمده است: [[s:قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران#فصل پنجم: حق حاکمیت ملت و قوای ناشی از آن#اصل پنجاه و ششم|«حاکمیت بر جهان از آن خداست و هم او انسان را بر سرنوشت اجتماعی خود حاکم گردانیده است و هیچ‌کس حق ندارد که این مسئله را از انسان بگیرد»]] و من از این اسلام دفاع می‌کنم؛ و معتقدم خیلی از این خشونت گرایی‌ها با روح اسلام بیگانه است. اما از معنویت اسلام، از اصول اسلام، از اسلامی که خواستار استقرار یک نظام اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادیِ پیشرو هست، دفاع می‌کنم.'''»
* «باید کوشید که افکار عمومی در دنیای اسلام و غرب را از قشری‌های ظاهرپرست و خشونت‌را گرفت و در اختیار منطق و عقل و معنویت و اخلاق قرار داد. این رسالتی است که در خودم احساس می‌کنم و فکر می‌کنم این زمینه را نباید از دست داد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۸ اوت ۲۰۰۷/ ۲۷ مرداد ۱۳۸۶</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8605-15322/سيد-محمد-خاتمي-هيچ-وقت-به-سرنوشت-ملت-انقلاب-و-اسلام-پشت-نخواهم|عنوان=سید محمد خاتمی: هیچ وقت به سرنوشت ملت، انقلاب و اسلام پشت نخواهم کرد |تاریخ=۲۷ مرداد ۱۳۸۶|اثر=ایسنا}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:US Navy 060428-N-7586B-059 An older Iraqi woman looks at a small hand out as U.S. Army Soldiers, from the Dark Knights Delta Company, 3-67 Armor, 4th Brigade, 101st Airborne Division, hands out Humanitarian Assistants (HA) bags.jpg|100px|بی‌قاب|راست]]آیا در دنیای امروز انسانیت و عدالت حکم می‌کند؟ آیا استخوان‌های انسان امروز زیر ستم و چنبرهٔ اقدامات ضد انسانی خرد نمی‌شود و آیا مهمترین مسألهٔ جهان امروز نبود امنیت نیست؟{{سخ}}|۳۰ اوت ۲۰۰۷/ ۸ شهریور ۱۳۸۶}}
* «'''آیا در دنیای امروز انسانیت و عدالت حکم می‌کند؟ آیا استخوان‌های انسان امروز زیر ستم و چنبرهٔ اقدامات ضد انسانی خرد نمی‌شود و آیا مهمترین مسألهٔ جهان امروز نبود امنیت نیست؟'''»
* «هیچ‌کس حق ندارد برای شما تصمیم بگیرد. هیچ‌کس قَیِّم شما نیست و یک دانشجو و بازاری همان اندازه حق دارد که یک عالم مجتهد در تعیین سرنوشت اجتماعی خود دارای حقِّ رأی است.»
* «اینکه جامعه‌ای مستقر شود که در آن انسان حقِّ حاکمیت بر سرنوشت خود را داشته باشد و راههای آن را پیدا کند و نظامی مستقر شود که هر غیر مسلمانی نیز در آن احساس آزادی، شرافت و امنیت کند؛ باید هدف ما باشد.»
* «وظیفهٔ ما این است که [[اسلام]] را به عنوان دین [[خرد]]، انسانیت، [[صلح]]، [[عدالت]]، برخوردار از عرفان متعالی و سیراب‌کنندهٔ روح انسان امروز است به جهان به درستی معرفی کنیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۳۰ اوت ۲۰۰۷/ ۸ شهریور ۱۳۸۶؛ «در مراسم سالروز میلاد حضرت مهدی (عج)» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8606-03809/خاتمي-فلسفه-ي-تاريخ-در-اديان-ابراهيمي-با-اعتقاد-به-ظهور-منجي|عنوان=خاتمی: فلسفهٔ تاریخ در ادیان ابراهیمی با اعتقاد به ظهور منجی معنی پیدا می‌کن|تاریخ=۹ شهریور ۱۳۸۶|اثر=ایسنا}}</ref>
* «'''من شخصاً متقاعد شده‌ام که [[بشر]] در پی [[صلح]] و توازن است و ذاتاً از بحران و [[خشونت]] دوری می‌کند و همین انگیزه‌ای برای پیشبرد پروژهٔ [[گفت‌وگوی تمدنها]] می‌شود. این پروژه تلاشی است برای آشنا ساختن مردم با فرهنگ‌های دیگر و کشف عناصر مشترک فرهنگی به عنوان پیش‌نیازهای [[صلح]] جهانی.'''»
* «مهمترین مانع در ایجاد روابط میان [[جهان اسلام]] و غرب، سوء ظن و سوء تفاهم‌های تاریخی است که در هر دو طرف نسبت به طرف مقابل وجود دارد و منشأ آن را می‌توان در جنگ‌های صلیبی و میراث استعمار غربی جست‌وجو کرد. در عین حال، هر دو این موارد ریشه در فاکتورهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی داشته‌است و نباید به عنوان مانیفست [[اسلام]] بر علیه [[مسیحیت]] در نظر گرفته شود. خوشبختانه، بالا رفتن آگاهی نخبگان، چه در جهان اسلام و چه در غرب سبب شده است که این طبقه از مردم، خواهان بر طرف ساختن سوءتفاهم‌های پیشین و تغییر ذهنیت‌ها شوند. با توجه به پیشرفت تکنولوژی در غرب و سرمایه معنوی جهان اسلام، دو طرف می‌توانند یکدیگر را تکمیل کنند و آیندهای مشترک را که در آن اصل بر توازن است، رقم بزنند.»
* «اگر شاهد جدایی و تفرقه میان تمدنها هستیم، اگر [[علم]] و [[تکنولوژی]] ما را به بهشت رهنمون نکرده‌است و کابوس منطق و استدلال را از سر می‌گذرانیم، اگر در جهانی نیمه مغشوش به سر می‌بریم، اگر وعده‌های دنیای جدید به تراژدی سیاستهای امروز جهان منجر شده‌است، علت همه اینها تا حدودی این است که ما به اندازهٔ کافی حلقه‌های زنجیر ناشکیبایی را نشناخته‌ایم. این عدم شناخت است که بی‌خبری را به جای روشنگری، انحصار را به جای فراگیری و همسان‌سازی را به جای تنوع به ارمغان می‌آورد.»
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:President George W. Bush discussing Social Security.jpg|150px|بی‌قاب|چپ]]ایده‌ها و ایدئولوژی‌های استبدادگرایان که جهان را به ''ما'' در مقابل ''آنها'' تقسیم می‌کنند و مدعی حقیقت مطلق هستند نیز منجر به ناشکیبایی و خشونت در جهان می‌شود. این بحث که شما ''[[w:en:You're either with us, or against us|یا با ما هستید یا علیه ما]]''، نمونه‌ای از همین ایدئولوژی است. |۱ سپتامبر ۲۰۰۷/ ۱۰ شهریور ۱۳۸۶}}
* «ایده‌ها و ایدئولوژی‌های استبدادگرایان که جهان را به ''ما'' در مقابل ''آنها'' تقسیم می‌کنند و مدعی حقیقت مطلق هستند نیز منجر به ناشکیبایی و خشونت در جهان می‌شود. این بحث که شما ''[[w:en:You're either with us, or against us|یا با ما هستید یا علیه ما]]''، نمونه‌ای از همین ایدئولوژی است.»
* «بشریت انتخاب دیگری جز فعالیت گروهی برای شناختن مسائل مشترک امروز ما ندارد، در غیر این صورت، ما با خطر از بین رفتن [[نوع بشر]] و [[زمین|سیاره‌مان]] روبرو هستیم.»
* «اگر من به آیندهٔ بشریت خوشبینم و فکر می‌کنم که به جای [[w:en:Clash of Civilizations|جنگ تمدنها]] داریم روزبه‌روز به سوی نقطهٔ مقابل آن، یعنی [[گفت‌وگوی تمدنها]] پیش می‌رویم، به این دلیل است که اعتقاد راسخی به اصل نیکخواهی در [[فطرت انسان]] دارم، اصلی که خود را در میراث چند هزار ساله و غنی تمدن بشری به اثبات رسانده‌است. دربارهٔ سیر تکاملی نوع بشر و عمق پیشرفت عقلانی‌مان تردیدی ندارم که در جهت [[صلح]] و سازگاری است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱ سپتامبر ۲۰۰۷/ ۱۰ شهریور ۱۳۸۶؛ مصاحبه با UN Chronicle</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8606-16259/خاتمي-گفت-وگوي-تمدن-ها-پروژه-اي-سياسي-نبود-ايدئولوژي-استبدادگرايان|عنوان=سید محمد خاتمی:خاتمی: *گفت‌وگوی تمدنها پروژه‌ای سیاسی نبود|تاریخ=۱۰ شهریور ۱۳۸۶|اثر=ایسنا}}</ref>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = Happy People of the UdG Agora (19954074706).jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = [[انسانها]] وابسته به هر تمدن و آیین فرهنگی که باشند نیازمند شنیدن از یکدیگرند تا بتوانند در تبدیل جهان هراس‌انگیز امروز به جهانی امن و آزاد و همبسته گامی فرا پیش نهند.
| image2 = Peoples Park Dunlaoghaire (1016488415) (7).jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = بیائید فرا بخوانیم همهٔ [[انسانها]] را به [[صلح]]، به [[عدالت]]، به [[عشق]]ی که شاعر شاعران جهان - یعنی [[حافظ]] - صدایی از صدای سخن او خوش‌تر نشنید و گفت:
| image3 = Hafez 880714 095.jpg
| alt3 = Colored dice with white background
| caption3 =[[s:حافظ (غزلیات)/هر که شد محرم دل در حرم یار بماند|از صدای سخن عشق ندیدم خوش‌تر/ یادگاری که در این گنبد دوار بماند]].
}}
* «'''[[انسانها]] وابسته به هر تمدن و آیین فرهنگی که باشند نیازمند شنیدن از یکدیگرند تا بتوانند در تبدیل جهان هراس‌انگیز امروز به جهانی امن و آزاد و همبسته گامی فرا پیش نهند.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۴ سپتامبر ۲۰۰۷/ ۲ مهر ۱۳۸۶؛ پیام به نشست :زمینه‌های عینی و ذهنی گفت‌وگوی تمدنها؛ دانشگاه صنعتی شریف</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8607-01025/سيد-محمد-خاتمي-گفت-وگوي-فرهنگ-هاوتمدن-ها-دغدغه-اي-از-سر-دردمندي|عنوان=سید محمد خاتمی: گفت‌وگوی فرهنگ‌هاوتمدن‌ها دغدغه‌ای از سر دردمندی است گفتوگو میان فرهنگ‌ها و تمدنها می‌کوشد عرصه نوینی در مناسبات ملی و بین‌المللی بگشاید|تاریخ=۲ مهر ۱۳۸۶|اثر=ایسنا}}</ref>
* «من می‌دانم که [[علم]] را قدرتمندان پدید نمی‌آورند، اما فاجعه آن است که قدرتمندان یا بهتر است بگوییم سیاستمداران از علم و تکنولوژی در مسیر آنچه منافع خود می‌دانسته‌اند، سوء استفاده‌های فراوان کرده‌اند، چنان‌که از [[دین]] و [[فلسفه]] و [[هنر]] و سایر تجلیات روح بلند آدمی بهره‌برداری سوء شده و می‌شود.»
* «باید بپذیریم که علم صرف نظر از بحث‌های گسترده دامنی که دربارهٔ ماهیت آن هست، هدیهٔ بزرگ خداوند به انسان است، اما بزرگتر از علم، خود آدمی است که علم را در اختیار دارد. انسان اگر خیرخواه باشد علم نیز به بسط خیر کمک خواهد کرد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۰ اکتبر ۲۰۰۷/ ۲۸ مهر ۱۳۸۶؛ «همایش:علم، دروازه‌ای برای تفاهم»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8607-15536/خاتمي-بايد-علم-را-از-دست-زورگويان-و-سودجويان-بيرون-آورد-امنيت|عنوان=خاتمی: باید علم را از دست زورگویان و سودجویان بیرون آورد امنیت بزرگترین گمشده امروز بشر در جهان به هم پیوسته است|تاریخ=۲۸ مهر ۱۳۸۶ |اثر=ایسنا}}</ref>
* «[[عشق]] در [[ادبیات]] به‌صورت غزل و خشونت در قالب حماسه تجلی می‌یابد، هنر بزرگ را این است که از عشق، حماسه و از جنگ، غزل بسازیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۸ نوامبر ۲۰۰۷/ ۷ آذر ۱۳۸۶؛ «مراسم:هر روز بی تو روز مباداست؛ برای بزرگداشت قیصر امین‌پور»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8609-03555/سه-شنبه-اي-ديگر-با-خاطره-ي-قيصر-امين-پور-خاتمي-قيصر-از-عشق|عنوان=سه‌شنبه‌ای دیگر با خاطرهٔ قیصر امین‌پور خاتمی: قیصر از عشق حماسه ساخت و از جنگ غزل همسر شریعتی: قیصر در جهت وحدت حرکت می‌کرد|تاریخ=۷ آذر ۱۳۸۶|اثر=ایسنا}}</ref>
* «فکر می‌کنم امروز از هر فردی در هر جای جهان مهمترین و فوری‌ترین مشکلش را بپرسیم، پاسخ عدم امنیت و ناامنی ناشی از اعمال ابراز [[خشونت]] در روابط انسانها و بین‌المللی را بیان کند. آن که جنگ می‌کند ابزاری به جز خشونت نمی‌شناسد؛ و آن که ترور می‌کند خشونت را تقدیس می‌کند و این نا امنی موجود در دنیا، نگرانی مشترک همه ماست.»
* «ما باید سوء تفاهماتی را که در طول [[تاریخ]] در مورد [[ادیان]] بوجود آمده برطرف کنیم و به محبت و ابراز علاقه توجه نشان دهیم و ابتدا بکوشیم روح پیروزان ادیان خود را از سلطهٔ جنگ روانی و سوء استفاده از دین برای توجیه خشونت رها کنیم.»
* «یکی از محرومیت‌های [[زنان]] این است که الگو را مرد قرار می‌دهند و می‌گویند [[w:en:Gender equality|برای تساوی زن باید مثل مرد شد]] در حالیکه این اهانت به زنان عالم است. زن بودن یک فضیلت است و [[زن]] و [[مرد]] هر دو جامعه را تشکیل می‌دهند و راه تکامل بشری را هموار می‌کنند.»
* «یکی از راه‌ها برای آشتی و صلح دین را کوشش در جهت ترویج روح لطیف زنانه بیش از روح خشن مردان در عرصه‌های عمومی است. خشونت‌هایی که در جوامع وجود دارد، درغیبت روح لطیفی که می‌تواند با آن مقابله کند، تشدید خواهد شد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۸ نوامبر ۲۰۰۷/ ۷ آذر ۱۳۸۶؛ «دیدار با میهمانان خارجی و داخلی نشست:زنان بانیان صلح از راه دین»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8609-03980/خاتمي-نشانه-دنياي-امروز-صلح-است-بايد-سوء-تفاهم-هاي-بين-اديان|عنوان=خاتمی: نشانه دنیای امروز صلح است باید سوء تفاهم‌های بین ادیان را برطرف کنیم پدیده تروریسم جنگی است که همه دنیا را به وحشت انداخته است|تاریخ=۷ آذر ۱۳۸۶|اثر=ایسنا}}</ref>
* «'''بیائید فرا بخوانیم همه انسانها را به صلح، به عدالت، به عشقی که شاعر شاعران جهان - یعنی [[حافظ]] - صدایی از صدای سخن او خوش‌تر نشنید و گفت: [[s:حافظ (غزلیات)/هر که شد محرم دل در حرم یار بماند|از صدای سخن عشق ندیدم خوش‌تر/ یادگاری که در این گنبد دوار بماند]].'''»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۸ دسامبر ۲۰۰۷/ ۱۷ آذر ۱۳۸۶؛ «سخنرانی در دانشگاه گوادالاهارا، مکزیک»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8609-09724/خاتمي-تعلل-و-تكاهل-در-گفت-وگوي-تمدنها-وجهي-ندارد-بعضي-اشكالات|عنوان=خاتمی: تعلل و تکاهل در گفت‌وگوی تمدنها وجهی ندارد بعضی اشکالات به نظریه‌گفت‌وگوی تمدنها صرفاً ماهیتی سیاسی دارند|تاریخ=۱۷ آذر ۱۳۸۶|اثر=ایسنا}}</ref>
* «کاری که من کردم این است که جوانان را باور و سعی کنم به گونه‌ای که هستند به آنها نگاه کنم، نمی‌دانم چه‌قدر موفق بوده‌ام، فقط می‌دانم جوانان از اینکه من چه‌قدر تلاش کرده‌ام، آگاهند.»
* «من قطره‌ای بسیار کوچک و ناچیز از اقیانوس عظمت و بزرگی ملت ایران هستم و به این افتخار می‌کنم که ایرانی‌ام.»
* «ایران بسیار بزرگ است و باید جایگاهی بالاتر از آنچه امروز دارد، در عرصهٔ بین‌المللی داشته باشد.
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۳ دسامبر ۲۰۰۷/ ۲ دی ۱۳۸۶؛ «در جشن شب یلدای مجله ''چلچراغ''»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8610-01323/گفت-وگوي-خاتمي-و-معتمدآريا-در-جشن-چلچراغ-حافظ-را-آيينه-تمام-نماي|عنوان=گفت‌وگوی خاتمی و معتمدآریا در جشن چلچراغ - حافظ را آیینه تمام‌نمای فاخر جان بلند ایرانی می‌دانم - ایران باید جایگاهی بالاتر از آنچه امروز دارد، داشته باشد|تاریخ=۲ دی ۱۳۸۶ |اثر=ایسنا}}</ref>
=== ۲۰۰۸ ===
<small>۱۱ دی ۱۳۸۶ تا ۱۱ دی ۱۳۸۷</small>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =۲۰۰۸
| width = 250
| image1 = Flickr - jemasmith - Umayyad Mosque, Damascus, Detail.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = نباید گفت اگر [[دین]] را از صحنهٔ [[زندگی]] خارج کنیم، زندگی آرام می‌شود. برای اینکه [[جنگ]] نباشد بشر باید خودخواهی‌اش را کنار بگذارد، خود را مدار و محور عالم نداند؛ چه به نام مذهب باشد و چه غیر مذهب.
| image2 = Umayyad Mosque, Damascus, Syria (5077688492).jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = اولاً باید دین را به‌گونه‌ای فهمید که با آزادی و پیشرفت موافق باشد، ثانیاً باید متوجه باشیم حقیقت دینی که ما می‌گوییم غیر آن چیزی است که در تاریخ از جمله در [[قرون وسطی]] تحقق پیدا کرده است.
}}
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = Umayyad Mosque, Damascus, Syria (5077129019).jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = مشکل ما ''مذهب'' نیست، بلکه ''افراط‌کاری'' است. افراط‌کاران به شکل و فرم باور داشته و بر ارزش ظاهری تمرکز می‌کنند و معتقدند این امر مقدس است.
| image2 = Autumn (1642823922).jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = آنها به ایجاد نفرت علیه دیگران دست می‌زنند و هیچ گونه ابزاری جز خشونت در دست ندارند. این افراد به از دست دادن مذهب کمک می‌کنند.
}}
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = 12-106BA259-1954838-800.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = به اعتقاد من تجلّی روح ایرانی چهار جلوه دارد: «[[یکتاپرستی]]»، «[[w:حقیقت|حقیقت‌جویی]]»، «[[w:عدالت|عدالت‌خواهی]]» و در نهایت «[[w:مدارا|رواداری]]»؛
| image2 = Columns Of Colors.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = چهار مشخصهٔ بارز روح ایرانی نشان می‌دهد روح ایرانی قادر است با وجود اختلاف نظرهایی که با دیگران دارد با آنها همزیستی کند.
}}
* «معتقدم جوهر [[دین|ادیان]] با [[آزادی]]، پیشرفت و ترقی انسان مغایرت ندارد و با عقل انسان و به‌کارگیری آن مخالفتی ندارد. معتقدم میان دین به این معنا با [[سیاست]] تضادی وجود ندارد.»
* «در آغاز [[سده ۲۱|قرن ۲۱]] هستیم. [[سکولاریسم]] و [[مدرنیته]] دستاوردهای بسیار بزرگی داشته، اما مشکلاتی هم برای بشر داشته است… زندگی به‌رغم پیشرفتهای فنی و علمی خشک و بی‌روح شده و یک بینش معنوی که عمدتاً در ادیان است اگر به آن تزریق شود، می‌تواند مدرنیته را لطیف و کارآمدتر کند.»
* «'''نباید گفت اگر [[دین]] را از صحنهٔ [[زندگی]] خارج کنیم، زندگی آرام می‌شود. برای اینکه [[جنگ]] نباشد بشر باید خودخواهی‌اش را کنار بگذارد، خود را مدار و محور عالم نداند؛ چه به نام مذهب باشد و چه غیر مذهب.''' '''اولاً باید دین را به‌گونه‌ای فهمید که با آزادی و پیشرفت موافق باشد، ثانیاً باید متوجه باشیم حقیقت دینی که ما می‌گوییم غیر آن چیزی است که در تاریخ از جمله در [[قرون وسطی]] تحقق پیدا کرده است.'''»
* «[[انقلاب اسلامی]] ما پیشنهاد [[نظام سیاسی ایران|جمهوری اسلامی]] داد، در جمهوری محور و مدار مردم‌اند؛ البته چون مردمی [[مسلمان]] هستند طبیعتاً دلشان می‌خواهد جامعه‌شان طوری باشد که از ارزشهای دینی پیروی کند. در [[جمهوری اسلامی ایران]] پایه‌های اصلی [[دموکراسی]] به رسمیت شناخته شد. معتقدم با اجتهاد اسلامی که به‌خصوص در [[شیعه]] وجود دارد، می‌توان بسیاری از غالب‌ها را شکست. می‌توان نوآوری‌هایی داشت. می‌توان دین و احکام را چنان استنباط کرد که ساز-و-کاری با مصلحت و عقل بشر و رفع‌کننده نیازهای امروز او باشد.»
* «معتقدم جامعه می‌تواند به نحوی از انحا وفادار به ارزشهای دینی باشد، در عین حال بتواند برخوردار از قوانینی باشد که سازگار با پیشرفت، ترقی و دموکراسی باشد.»
* «اصلاحات با من شروع نشد و با من هم خاتمه نیافت. اصلاحات در دوران جدید لااقل سابقه صدساله دارد.»
* «[[ملت ایران]] یکصد سال است که سه چیز می‌خواهد؛ [[آزادی]]، استقلال، پیشرفت چرا که از استبداد و دیکتاتوری رنج برده، از وابستگی به اجانب رنج برده و از عقب‌ماندگی نیز رنج برده است. همه حرکت‌های یکصدساله در این جهت قابل توجیه است.»
* «در [[انقلاب اسلامی]] تحول بزرگی رخ داد یعنی خواست تاریخی ملت ایران که عبارت است از آزادی، استقلال، پیشرفت و با هویت تاریخی ایران که هویت دینی بود، همسو شد. در انقلاب اسلامی مردم از پایگاه دین خواستار استقلال، آزادی پیشرفت شدند. انقلاب اسلامی بزرگترین اصلاحات بود.»
* «دینی که در [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب]] و [[قانون اساسی ایران|قانون اساسی]] که بود و هست طرفدار آزادی، استقلال و پیشرفت است؛ دفاع از آزادی، مخالفت با استبداد و دفاع از دموکراسی، حق حاکمیت انسان بر سرنوشت، دفاع از عدم وابستگی و طرفداری از استقلال، تلاش برای توسعه و جبران عقب‌ماندگی تاریخی، توسعه سیاسی، اقتصادی و علمی. اینها خواست اصلاحاتی بود که من گفتم؛ معتقدم اسلامی که در انقلاب اسلامی و قانون اساسی ما بود نیز همین را می‌گفت؛ بنابراین این اصلاحات، ریشه در خواست ملت ایران دارد. معتقدم حقیقت انقلاب مردم ما هم همین را گفت؛ بنابراین چون بستر آن خواست مردم است اصلاحات تداوم خواهد یافت.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۵ ژانویه ۲۰۰۸/ ۲۵ دی ۱۳۸۶؛ «مصاحبه با روزنامهٔ ال‌پائیس، مادرید» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8610-13536/خاتمي-اميدوارم-ائتلاف-تمدنها-پا-بگيرد-انقلاب-اسلامي-بزرگترين|عنوان=خاتمی: امیدوارم ائتلاف تمدنها پا بگیرد انقلاب اسلامی بزرگترین اصلاحات بود دخالت بیگانه را در ایران به شدت نفی می‌کنیم|تاریخ=۲۵ دی ۱۳۸۶|اثر=ایسنا}}</ref>
* «گویی خدا [[عاشورا]] را آفرید که بگوید چگونه انسان می‌تواند به اوج والایی برسد یا در ژرفای پستی و پلشتی فرورود.»
* «همان گونه که خداوند در [[قرآن|کتاب مبینش]] فرموده، [[انسان]] در میانه آفریده شده و در این سوی آفرینش هم می‌تواند خود را به مقام و جایگاهی نزدیک [[فرشتگان]] برساند و یا در جایگاه ذلت و خواری فرورود.»
* «[[عاشورا]] تابلویی است که [[خدا]] آفریده تا این دو سوی بی‌نهایت عزت و ذلت انسان را نشان دهد.»
* «[[انسان]] در متن [[تاریخ]] رشد می‌کند. [[جامعه]] و تاریخ، ارادهٔ انسان را نمی‌گیرد، اما به شخصیت انسان شکل می‌دهد.»
* «هنجارها و ارزش‌هایی که انسان به آن پایبند است تا حد زیادی تحت تأثیر شرایط تاریخی و اجتماعی قرار دارد… اگر میزان‌ها نیکو باشد شخصیت انسان نیکو و اگر بد باشد شخصیت انسان زشت رشد پیدا می‌کند. آنچه که در جامعه وجود دارد به عنوان طبیعت ثانوی انسان در می‌آید که تغییر آن دشوار و نیازمند زمان است.»
* «در جامعهٔ استبدادی ممکن است در صورت تحولات اجتماعی، آزادیخواهی، ترقی‌خواهی و پیشرفت‌خواهی به وجود بیاید، اما اگر به موانع بیرونی و درونی و استبدادزدگی توجه نداشته باشیم، تحقق این امور با مشکل مواجه می‌شود.»
* «البته در [[ایران|جامعهٔ ما]] به دنبال پیروزی [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب اسلامی]]، [[دموکراسی|مردمسالاری]] و [[لیبرالیسم|آزادیخواهی]] به صورت گفتمان غالب درآمده است اما برای نهادینه شدن این گفتمان در جامعه باید ریشه‌های طبع استبدادزده خشکانده شود که این امر نیازمند کار فرهنگی است.»
* «[[سکولاریسم]]، پاسخ غرب به بسیاری از جنگ‌هایی است که به‌واسطهٔ اعتقادات گوناگون افراد به وقوع پیوست. این امر موجب از میان برداشته شدن دلیل برخی از جنگ‌ها شد؛ اما بسیاری از جنگ‌های دیگر وجود دارند که هیچگونه پایه و اساس مذهبی ندارند. ما باید مذهبی را تعریف کنیم که با [[حقوق بشر]] و [[دین]] هماهنگی دارد چنین مذهبی نه تنها چنین مشکلاتی را به دنبال نخواهد داشت بلکه می‌تواند به حل آنها کمک کند.»
* «'''مشکل ما [در خاورمیانه] مذهب نیست، بلکه ''افراط‌کاری'' است. افراط‌کاران به شکل و فرم باور داشته و بر ارزش ظاهری تمرکز می‌کنند و معتقدند این امر مقدس است. آنها به ایجاد نفرت علیه دیگران دست می‌زنند و هیچ گونه ابزاری جز خشونت در دست ندارند. این افراد به از دست دادن مذهب کمک می‌کنند.'''»
* «چرا دربارهٔ مسلمانان میانه‌رو در جهان صحبتی نمی‌شود؟ صدای افراط‌کاران بلندتر شنیده می‌شود.»
* «این باور که ''[[w:en:You're either with us, or against us|هر کس طرفدار ما نیست، علیه ما است]]'' و به همین دلیل ما این حق را داریم که هر کاری که مایلیم با دشمنانمان انجام دهیم در شرق و غرب یکسان است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۲۵ ژانویه ۲۰۰۸/ ۵ بهمن ۱۳۸۶؛ «مجمع اقتصاد جهانی در داووس»</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/8611-02715/خاتمي-در-داووس-مشكل-افراط-كاري-است-ايران-از-بيشترين-دموكراسي|عنوان=خاتمی در داووس: *مشکل «افراط‌کاری» است *ایران از بیشترین دموکراسی درسطح منطقه برخوردار است|تاریخ= ۵ بهمن ۱۳۸۶|اثر=ایسنا}}</ref>
* «مفتخرم که ایرانی هستم و همواره ایرانی خواهم ماند… تلاش برای سربلندی ایران و بالا بردن حرمت ایرانی هدف من است و فکر می‌کنم یکی از موفقیت‌های نسبی دوران مسؤولیتم احساس حرمت ایران از هر قشر و طبقه‌ای در داخل و خارج از مرزهای ایران بود.»
* «به اعتقاد من تجلّی روح ایرانی چهار جلوه دارد: یکتاپرستی، حقیقت‌جویی، عدالت‌خواهی و در نهایت رواداری؛ چهار مشخصه بارز روح ایرانی نشان می‌دهد روح ایرانی قادر است با وجود اختلاف نظرهایی که با دیگران دارد با آنها همزیستی کند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۶ اوت ۲۰۰۸/ ۱۶ مرداد ۱۳۸۶؛ «در جمع فعالان سیاسی اجتماعی کهگیلویه و بویراحمد » </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/788.html|عنوان=مفتخرم که ایرانی ام و همواره ایرانی خواهم ماند|تاریخ=۱۶ مرداد ۱۳۸۷|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «من برای دفاع از اسلام منطق‌مدار، اسلام آزادی‌محور و اسلام انسان‌ساز در برابر تنگ‌نظری و گرایشهای افراطی که به نام اسلام بهانه به دست دشمنان اسلام داده و راه را برای تسلط بر دنیای اسلام و سرکوب ملتها هموار کرده در حد توانم همواره تلاش کرده و می‌کنم.»
* «اگر برای پیشرفت جامعه تلاش نشود و به نام اسلام حرمت جامعه شکسته شود، ناخودآگاه بزرگترین خدمت به بداخلاقی و گریز از دین شده است. امری که متأسفانه در سایه حفظ ظواهر و شالوده شکنی به نام دین ضربه‌های بزرگی به دین و اخلاق وارده نموده است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۹ اوت ۲۰۰۸/ ۱۹ مرداد ۱۳۸۶؛ « در دیدار با خبرنگاران حوزه دولت اصلاحات» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/788.html|عنوان=اعتقاداتی دارم که نمی توانم از آن دست بردارم|تاریخ=۱۶ مرداد ۱۳۸۷|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «مهمترین حقّی که خداوند به مردم داده و در قانون اساسی هم تصریح شده حق حاکمیّت مردم بر سرنوشتشان است. عدالت این است که خود مردم برای سرنوشتشان تصمیم بگیرند و نظام از آراء مردم صیانت کند. عدالت اقتصادی هم از اهمیت به سزایی برخوردار است…»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۶ اوت ۲۰۰۸/ ۵ شهريور ۱۳۸۷؛ «دیدار جمعی از نمایندگان اصناف مختلف » </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/794.html|عنوان=مطالبی گفته می شود که جفای مسلّم به اسلام و انقلاب و ملّت و گذشتگان است|تاریخ=۵ شهريور ۱۳۸۷|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «من قطره کوچکی از اقیانوس موج خیز ایمان، عظمت، افتخار و بزرگی ملّت ایران هستم و مطمئن باشید سعی خواهم کرد در حد توانم در خدمت مردم باشم و برای اعتلای نام و حیثیت ایران و ایرانی و دفاع از منافع ملی و زمینه سازی برای پیشرفت همه‌جانبه کشور در عرصه‌های گوناگون اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی نهایت تلاش خود را انجام خواهم داد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱ نوامبر ۲۰۰۸/ ۱۱ آبان ۱۳۸۷؛ «در دیدار با نخبگان و فعالان اجتماعی سیاسی بوشهر» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/794.html|عنوان=در حد توان در خدمت اعتلای نام ایران و ایرانی خواهم بود|تاریخ=۱۱ آبان ۱۳۸۷|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «به نظر ما که هم اکنون دربارهٔ اصلاحات صحبت می‌کنیم، دین خواستار به کارگیری خرد در همه عرصه‌ها است و پاسدار کرامت انسان و حقوق اساسی اوست. دین به تحول پذیری ذهن و زندگی انسان بر بستر تاریخ اذعان دارد و به تأثیر زمان و مکان در درک و تأمین نیازهای تحول یابنده انسان اعتراف می‌کند و همه اینها با نگاه منصفانه نسبت به متن دین قابل استنباط و درک است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۸ نوامبر ۲۰۰۸/ ۲۸ آبان ۱۳۸۷؛ «دومین نشست تخصصی تبین مبانی اصلاحات» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/825.html|عنوان=دین خواستار به کارگیری خرد در همه عرصه ها است|تاریخ=۲۸ آبان ۱۳۸۷|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
=== ۲۰۰۹ ===
<small>۱۲ دی ۱۳۸۷ - ۱۱ دی ۱۳۸۸</small>{{سخ}}
<small>۱۲ ژوئن ۲۰۰۹/ ۲۲ خرداد ۱۳۸۸، [[w:انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۸)|انتخابات ۲۰۰۹/ ۱۳۸۸ ریاست‌جمهوری ایران]]، پیروزی ۶۲٫۶۳٪ محمود احمدی‌نژاد با ۲۴٬۵۹۲٬۷۹۳ رأی</small>{{سخ}}
<small>۳ اوت ۲۰۰۹/ ۱۲ مرداد ۱۳۸۸، [[w:ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد|آغاز ریاست‌جمهوری دوم محمود احمدی‌نژاد]] و [[w:دولت دهم جمهوری اسلامی ایران|دولت دهم ایران]]</small>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header = ۲۰۰۹
| width = 250
| image1 =Poi circles.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = انسان و انسانیت یک استعداد است و آرمان چیزی است که این استعداد را بارور می‌کند و به کمال می‌رساند. اگر آرمان را از انسان بگیریم، انسانیت او پژمرده می‌شود و فروخواهد ریخت.
| image2 = Green stairs (350901033) (2).jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = آرمان یک خواست متعالی است، برای تغییر وضع موجود، گذر از آنچه که هست؛ بسوی یک هدف متعالی و مقصد عالی و والا.
}}
* «'''انسان و انسانیت یک استعداد است و آرمان چیزی است که این استعداد را بارور می‌کند و به کمال می‌رساند. اگر آرمان را از انسان بگیریم، انسانیت او پژمرده می‌شود و فروخواهد ریخت.''' شرط تداوم زندگی انسانی و بارور شدن انسانیت او، به آرمان اوست.»
* «'''آرمان یک خواست متعالی است، برای تغییر وضع موجود، گذر از آنچه که هست؛ بسوی یک هدف متعالی و مقصد عالی و والا.'''»
* «قدرت در معرض فساد است و اگر مراقبت نشود؛ منشأ فسادهای بزرگ می‌شود. اگر قدرت، نه به عنوان راه بلکه به عنوان هدف در نظر گرفته شود، راهزن انسان می‌شود. قدرت و قدرت طلبی در تاریخ فسادها و جنایتهای بسیار بزرگی پدیدآورده است.»
* «[[حسین بن علی|امام حسین علیه السلام]] یک آرمانخواه بزرگ است. در جهت فردی، دعای عرفه کافی است که آن عرفان بلند و آن آرمان والای اباعبدالله را ببینیم و متوجه شویم که چه انسانی را تصویر می‌کند. چگونه برای اینکه آزاد و آزاده باشد، فقط در مقابل خدا که فقط او شایسته پرستش است، تواضع می‌کند و همه چیز خود را به آن خدا پیوند می‌دهد و در جنبه اجتماعی هم تجلی آرمانخواهی امام حسین علیه السلام در عاشوراست و هدف بزرگ امام حسین علیه السلام: ۱- اعلام ناروایی و نارسایی و نا جوری وضع موجود است. ۲-ایجاد حرکت بسوی وضع مطلوب.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۶ ژانویه ۲۰۰۹/ ۱۷ دی ۱۳۸۷؛ «شب عاشورا در جمع اصحاب فرهنگ و هنر» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/843.html|عنوان=اگر قدرت هدف باشد، راهزن انسان می‌شود|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «ما مردم سالاری دینی و جمهوری اسلامی را پذیرفته‌ایم و افتخار می‌کنیم که امروز هم این شعارها را می‌دهیم. پایدار شدن مردم سالاری رابطه‌ای مستقیم با رشد فکری و آگاهی مردم، تبدیل شدن خواست فطری و احساسی آنها به گفتمان و درک این معنا از سوی جامعه و آمادگی برای پرداخت هزینه آن دارد و این امر در زمره کارهای درازمدت فرهنگی است، نه یک طرح سیاسی.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۷ ژانویه ۲۰۰۹/ ۱۸ دی ۱۳۸۷؛ «دیدار با اقشار مختلف مردم استان گیلان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/844.html|عنوان=راههای مختلفی برای خدمت به کشور وجود دارد|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «کسانی که جنگ و اشغال می‌کنند همانهایی هستند که مدعی دموکراسی هستند ولی از مرزهای خود که بیرون می‌آیند انسان برایشان ارزشی ندارد.»
* «آرمان‌های انقلاب، عدالت و منافع ملت برای ما ارزش است و شعاری کردن جامعه و به نتیجه نرسیدن سبب دلزدگی جامعه خواهد شد و این دفاع از ارزشها نیست.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۷ ژانویه ۲۰۰۹/ ۲۸ دی ۱۳۸۷؛ «در دیدار با اقشار مختلف مردم استان زنجان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/847.html|عنوان=متأسفانه این روزها ارزشها خیلی ارزان و آسان مصرف می‌شود|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «زن مسلمان ایرانی باید در عین پایبندی به ارزشهای دینی و معنوی و اخلاقی نشان دهد که می‌تواند الگوی مناسبی برای زن در روزگار ما باشد.»
* «متأسفانه سیاست و سیاستمداری در طول تاریخ و حتی دوران مدرن، ماهیت و روند مطلوبی نداشته و ندارد. هیچ وقت نگاه من به دنیای سیاست نگاه مثبتی نبوده است؛ گرچه معتقدم در دنیایی که همه چیز آن سیاسی شده و سیاست بر پایه زور، فریب و دروغ استوار است، یک متفکر ناچار است به سیاست بیاندیشد، قبل از آنکه به آن اقدام کند. تأمل و تدبر در سیاست برای هر کسی که خود را نسبت به انسان و انسانیت دارای تفکر و مسؤولیت می‌داند امری ضروری و لازم است.»
* «لازمه حیات دموکراتیک وجود احزاب و گروه‌های آزاد و مستقل از دولت و البته وفادار به آرمان‌های جامعه و نظام برآمده آن است.»
* «اینکه ما با مشکلاتی روبرو می‌شویم و سپس نگاهمان به سوی فردی می‌رود و انتظار داریم او بیاید و همه مشکلات را حل کند، نشانه ضعف و نقص اجتماعی است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۱ ژانویه ۲۰۰۹/ ۲ بهمن ۱۳۸۷؛ «در دیدار با اعضای شورای مرکزی مجمع زنان اصلاح طلب و نمایندگان استان‌ها» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/849.html|عنوان=اگر بیایم نمی‌توانم هویتم را تغییر دهم|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «ما گرچه از ارزشها دفاع می‌کنیم اما نمی‌توانیم اجازه دهیم به نام اسلام، تحجّر و واپس گرایی و خرافات در ایران حاکم شود. انقلاب را نمی‌توان به دست کسانی سپرد که به آرمان‌های انقلاب و خواست‌های مردم باور قلبی ندارند، یا اگر دارند برای رسیدن به آن به بیراهه می‌روند. بد مصرف کردن ارزشها دفاع از ارزشها نیست، بلکه بزرگترین ضربه به ارزش‌هاست.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۴ ژانویه ۲۰۰۹/ ۵ بهمن ۱۳۸۷؛ «در جمع اقشار مختلف مردم استان گلستان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/850.html|عنوان=باید با در نظر گرفتن همه شرایط بهترین و میسرترین راه را انتخاب کنیم|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
{{نقل قول۲|left| [[پرونده:Mothers of martyrs.jpg|150px|بی‌قاب|وسط]] اگر پشت نام شهیدان موضع بگیریم ولی در جامعه دروغ، ریا و تزویر رواج پیدا کند آیا جفا به خون شهیدان نکرده‌ایم؟{{سخ}} آیا اگر اسلام و ارزشهای اسلامی و مناسک را بهانه‌ای قرار دهیم، ولی شاهد رواج تحجر و خرافات و ظاهرگرایی <small>- که امام همواره با آنها مبارزه می‌کرد -</small> به جای حقایق دین که اخلاق و معنویت و سربلندی امت اسلامی است باشیم، به ارزشها جفا نکرده‌ایم؟|۲۷ ژانویه ۲۰۰۹/ ۸ بهمن ۱۳۸۷}}
* «شاهد این هستیم برخی‌ها گاهی برای توجیه سلیقه‌ای، پشت سر ارزشها موضع می‌گیرند و بسیار سخاوتمندانه ارزشها از جمله یاد و نام شهیدان را ارزان مصرف می‌کنند.»
* «'''اگر پشت نام شهیدان موضع بگیریم ولی در جامعه دروغ، ریا و تزویر رواج پیدا کند آیا جفا به خون شهیدان نکرده‌ایم؟ آیا اگر اسلام و ارزشهای اسلامی و مناسک را بهانه‌ای قرار دهیم، ولی شاهد رواج تحجر و خرافات و ظاهرگرایی که امام همواره با آنها مبارزه می‌کرد به جای حقایق دین که اخلاق و معنویت و سربلندی امت اسلامی است باشیم، به ارزشها جفا نکرده‌ایم؟'''»
* «این انقلاب، پیشنهاد جمهوری اسلامی را داد و جمهوری اسلامی یعنی مردم آزاد باشند، رای مردم تعیین کننده باشد، حکومت برآمده از رای و خواست مردم و مسئول در مقابل آنها باشد.»
* «در جمهوری اسلامی مردم باید بتوانند حکومت را نقد کنند، اظهار نظر داشته باشند و به آن اعتراض کنند حکومت هم باید پاسخگوی مردم باشد و نیز نهادهایی باشند که قدرت را کنترل کنند.»
* «اگر اسم جمهوری اسلامی داشته باشیم، ولی بداخلاقی در آن ارزش باشد از مسیر منحرف شده‌ایم. اگر اسم جمهوری اسلامی داشته باشیم ولی تبعیض در جامعه زیادتر شود حالا هر چقدر هم شعار اسلامی سر دهیم اما این به معنای رسیدن به اهداف جمهوری اسلامی نیست.»
* «نباید کاری کرد که دو فرهنگ رسمی و غیررسمی داشته باشیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۷ ژانویه ۲۰۰۹/ ۸ بهمن ۱۳۸۷؛ «در جمع خانواده‌های معظم شهدا» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/852.html|عنوان=انسان باید برای آنچه خدا می‌خواهد فداکاری کند|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «'''آنچه من پیشنهاد می‌کنم گفتوگو میان تمدنها و فرهنگ‌هاست و در اولین گام می‌گویم که نمایندگان فرهنگ‌ها و تمدنها سیاستمداران نیستند، بلکه فیلسوفان، عالمان، هنرمندان و فرهیختگانی هستند که فرهنگ و تمدن را نمایندگی می‌کنند.'''»
* «گفتوگو را نباید با مذاکره (Negotiation) که عمدتاً میان سیاستمداران صورت می‌گیرد و هدف آن جلب منفعت و دفع ضرر است و در دوران ما و شاید در طول تاریخ به تحمیل خواست و منفعت طرف قدرتمند به طرف ضعیف انجامیده و اگر مذاکره به این صورت به پایان نرسیده است به جنگ انجامیده است، اشتباه کرد.»
* «همچنین گفتوگو با مباحثه (Debate) که معمولاً میان عالمان و مؤمنان بر سر مباحث علمی و اعتقادی صورت می‌گیرد تفاوت دارد.»
* «'''با گفتوگو زبان مشترک پیدا می‌شود و با زبان مشترک، فکر مشترک شکل می‌گیرد و با فکر مشترک، رویکرد مشترک در مقابل جهان و حوادث جهانی به وجود می‌آید. از این رو حاصل گفتوگو در نهایت همدلی و همزبانی است.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۴ مارس ۲۰۰۹/ ۴ فروردین ۱۳۸۸؛ «دانشگاه ملی استرالیا، کانبرا» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/speech/47.html|عنوان=گفت و گو، راهی برای صلح|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «بسیج نباید به عنوان یک بستر و ابزار در اختیار باندهای خاص سیاسی و احیاناً اقتصادی قرار گیرد. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی فراتر از جریانات گروهی و باندی است و باید اینچنین بماند.»
* «نمی‌توانیم هر جا که کسی را نمی‌پسندیم به او بگوییم برانداز!»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۵ آوریل ۲۰۰۹/ ۵ اردیبهشت ۱۳۸۸؛ «ر جمع تنی چند از فرماندهان سابق سپاه، ایثارگران و جانبازان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/883.html|عنوان=سپاه باید فراتر از جریانات گروهی و باندی باشد|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «نزدیک غروب آفتاب است ولی من صبح را دوست دارم.»
** <small>پیش از سخنرانی میرحسین موسوی با اشاره به همزمانی ایراد سخنانش با غروب آفتاب</small>
* «فرصت‌ها دیر و کم به دست می‌آید اما زود از دست می‌رود.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۹ آوریل ۲۰۰۹/ ۹ اردیبهشت ۱۳۸۸؛ «در همایش موج سوم» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.fardanews.com/fa/news/81527/خاتمی-غروب-است-صبح-را-دوست-دارم|عنوان=خاتمی: غروب است، صبح را دوست دارم|اثر=فردانیوز}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Khatami-3by Mardetanha.jpg|100px|بی‌قاب|راست]] استقرار [[صلح]] علاوه بر لوازم و زمینه‌های اجتماعی نیازمند جان‌های صلح‌طلب است. {{سخ}}صلح زمانی مستقر خواهد شد که آدمیان بتوانند قلب خود را چونان ملکوت آسمانی سرزمین حکومت بی‌شریک و بلامنازع خداوند سازند. |۱۱ مه ۲۰۰۹/ ۲۱ اردیبهشت ۱۳۸۸}}
* «[[دین]] در ذات خود نه تنها عامل ستیز و [[خشونت]] نیست، بلکه می‌تواند سبب لطیف‌ترین رواداری‌ها و اخلاقی‌ترین روابط میان انسانها گردد. [[قرآن|قرآن کریم]] شاخصه ایمان و شخصیت مؤمنان را چنین بیان می‌کند: «وَالْمُؤْمِنُونَ کُلٌّ آمَنَ بِاللّهِ وَمَلآئِکَتِهِ وَکُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لاَ نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِّن رُّسُلِهِ … [[پرونده:Aya-285.png|20px|بی‌قاب]][بقره]/مؤمنان همگی به الله، فرشتگان و کتابها و پیامبران او ایمان دارند (و بر این اصل پایبند اند که:) میان هیچ‌یک از پیامبران تفاوتی نمی‌گذاریم.» بر پایهٔ این آیه شریفه مؤمن کسی است که به همهٔ پیامبران – و نه تنها پیامبر اسلام- و همهٔ فرشتگان و کتاب‌های آسمانی ایمان و باور دارد و برای اینکه در این بینش جامع تردیدی نماند تأکید می‌کند که هیچ تفاوتی میان پیامبران نیست.»
* «در باب نسبت میان [[اسلام]] و [[مسیحیت]]، نه تنها گفتوگو ممکن است، بلکه فراتر از گفت و گو، همزیستی و بالاتر از همزیستی، همراهی و همکاری برای [[صلح]] بشری در این لحظه حساس و پرتنش تاریخی ضروری است.»
* «[[تاریخ]] و حوادث تلخ آن را هر ملتی باید کم و بیش به تجربه بیاموزد و شاید یکی از وجود تراژیک بودن هستی آدمی در همین واقعیت نهفته شده است.»
* «'''استقرار [[صلح]] علاوه بر لوازم و زمینه‌های اجتماعی نیازمند جان‌های صلح‌طلب است. صلح زمانی مستقر خواهد شد که آدمیان بتوانند قلب خود را چونان ملکوت آسمانی سرزمین حکومت بی شریک و بلامنازع خداوند سازند.'''»
* «با سلطنت [[خدا|پروردگار]] بر قلوب مردمان است که اسباب [[جنگ]] و نفرت یکسره برچیده خواهد شد. تنها سلطنت خداوند که همان سلطنت گسترده دامن محبت است – محبت به خدا، محبت به انسان و محبت به همه جهان به مثابه مظهر جمال و جلال خداوند- قادر است ما را برای همیشه از ترس و حرص و نفرت و خشونت آزاد کند و اراده‌های خودپرست و منفعت طلب یکایک ما را به عزم استواری برای ایثار و دوستی و شفقت مبدل سازد.»
* «دین ما ''[[اسلام]]'' نام دارد و اسلام با «[[سلام]]» و «[[صلح]]» هم‌ریشه است. اعتقاد به اسلام مستلزم تسلیم و تفویض اراده‌های منفعت‌طلب و خودپرست و ستیزه‌جوی جزئی به اراده سراسر خیر و محبت خداوند است و مگر [[موسی|حضرت موسی]] و [[عیسی|حضرت عیسی]] و همهٔ پیامبران بزرگ خدا پیروان ادیان خود را به همین امر مهم فرا نخوانده‌اند؟ پس مسلمان حقیقی و مسیحی و یهودی حقیقی کسی است که دعوت خداوند را برای ورود به سرزمین صلح پذیرفته است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۱ مه ۲۰۰۹/ ۲۱ اردیبهشت ۱۳۸۸؛ «سخنرانی در اجلاس مجمع تعامل؛ جده، عربستان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/speech/49.html|عنوان=سخنرانی در اجلاس مجمع تعامل|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 =Naqshe Rostam Darafsh Ordibehesht 93 (25).JPG
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 =
| image2 =Dar ul-Hifaz - Holy Shrine of Ali al-Riha - Mashhad-Iran.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = جوهر هویت ایرانی، هویت دینی و اسلامی است. منظور من این نیست که همه مردم پایبند به موازین دینی هستند، خیلی‌ها ممکن است اینگونه نباشند، گرچه اکثریت در عمل پایبند هستند…
}}
* «'''جوهر هویت ایرانی، هویت دینی و اسلامی است. منظور من این نیست که همه مردم پایبند به موازین دینی هستند، خیلی‌ها ممکن است اینگونه نباشند، گرچه اکثریت در عمل پایبند هستند، ولی جوهر آن هویت دینی است و بخصوص وقتی عقب‌تر برویم می‌بینیم که جوهر تمدن، روح و فکر ایرانی دینی است'''.»
* «[[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|این انقلاب]] گفت اسلامی که من می‌گویم، نه تنها با آزادی، استقلال و پیشرفت ناسازگاری ندارد، بلکه بسوی آنها تحریک می‌کند و فکر می‌کنم مردم به این اسلام رای دادند… اسلامی که ما گفتیم با انسان، حقوق اساسی، پیشرفت، مشارکت و ابتناء حکومت بر اراده آدمی سازگار بود.»
* «یک چیز مشترک در جامعه ما هست و آن اینکه جامعه ما می‌تواند فقر و گرفتاری را تحمل کند، اما تحقیر شدگی را نمی‌تواند تحمل کند.»
* «اگر کسانی پیدا شوند که مردم احساس کنند، به آنها راست می‌گویند و دروغ نمی‌گویند- ولو اینکه همه راستها هم گفته نشود-، به آنها احترام حقیقی می‌گذارند و خود را کوچک آنها -و نه ارباب- می‌دانند و احساس کنند که از امکانات مادی و معنوی به سود شخص استفاده نمی‌شود طبعاً مردم نسبت به چنین فردی علاقه پیدا می‌کنند.»
* «من این را درست نمی‌دانم که جابجایی قدرت میان افراد محدودی صورت بگیرد.»
* «آمریکا خودش را در مقابل کشورهای اروپایی و صنعتی برادر بزرگتر می‌داند و در برابر جهان سوم و دنیای اسلام هم خودش را ارباب می‌داند و نمی‌تواند دیگران را تحمل کند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۲ مه ۲۰۰۹/ ۱ خرداد ۱۳۸۸؛ «مصاحبه با نیوزویک» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/892.html|عنوان=مصاحبه خاتمی با نیوزویک|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Hajj 2010 - 1431H - Flickr - Al Jazeera English (1).jpg|150px|بی‌قاب|چپ]] وقتی حکومتهای مستبد به نام اسلام، حرمت انسان را نادیده گرفتند و حاکمیت او را بر سرنوشت خود نفی کردند و ظاهرپرستی را اساس نظم اجتماعی به حساب آوردند، طبیعی است که چراغ خردورزی فرد بمیرد و انسانی که حرمت و کرامت او پایمال شده است، حکومتها و نطم موجود و حتی مبنای آن را که متأسفانه صورتی از دین بود، نفی کند. |۲ ژوئن ۲۰۰۹/ ۱۲ خرداد ۱۳۸۸}}
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Iranian women - white scarf.jpg|150px|بی‌قاب|راست]] ما... نیازمند فهمی از [[اسلام]] هستیم که در عین اهتمام به بندگی خدا و نفی بندگی غیرخدا و توجه به معنویت و اخلاق، به حرمت [[انسان]] - هر کس و هرجا که باشد- به [[عدالت ]]– چه در درون جامعه اسلامی و چه در عرصه جهانی- و به [[صلح]] و امنیت برای همه بیاندیشد. با چنین دیدی است که می‌توانیم از سطح بسیاری از ظواهر بگذریم و به روح اسلام برسیم.|۲ ژوئن ۲۰۰۹/ ۱۲ خرداد ۱۳۸۸}}
* «اگر امروز مسلمانان فرودست‌اند باید مشکل را نه در اسلام که در حوادث گوناگون تاریخی و به خصوص دربرداشت‌های ناروا و تنگ‌نظرانه از اسلام و دوری از حقیقت دانست. جا دارد که با نگاه عبرت آموز به گذشته وضعیت کنونی خود را دریابیم و خردمندانه و دلیرانه راه را به سوی آیندهای بهتر که در خور شأن ما مسلمانان است بگشائیم.»
* «'''وقتی حکومتهای مستبد به نام اسلام، حرمت انسان را نادیده گرفتند و حاکمیت او را بر سرنوشت خود نفی کردند و ظاهر پرستی را اساس نظم اجتماعی به حساب آوردند، طبیعی است که چراغ خردورزی فرد بمیرد و انسانی که حرمت و کرامت او پایمال شده است، حکومتها و نطم موجود و حتی مبنای آن را که متأسفانه صورتی از دین بود نفی کند.'''»
* «'''ما''' با مراجعه به منابع اصلی فکر و بینش اسلامی '''نیازمند فهمی از [[اسلام]] هستیم که در عین اهتمام به بندگی خدا و نفی بندگی غیرخدا و توجه به [[معنویت]] و [[اخلاق]]، به حرمت [[انسان]] - هر کس و هرجا که باشد-، به [[عدالت]] – چه در درون جامعه اسلامی و چه در عرصه جهانی- و به [[صلح]] و امنیت برای همه بیاندیشد. با چنین دیدی است که می‌توانیم از سطح بسیاری از ظواهر بگذریم و به روح [[اسلام]] برسیم''' که از جمله در حکومتهای صدر اسلام و تا پیش از تبدیل آن به امپراطوری خود کامه تا حدودی در عرصه حیات اجتماعی مسلمانان خود را به نمایش گذاشت.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲ ژوئن ۲۰۰۹/ ۱۲ خرداد ۱۳۸۸؛ «سخنرانی در بیت الحکمه، تونس» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/892.html|عنوان=مصاحبه خاتمی با نیوزویک|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «هنرمند، ضد دروغ، ضدتحقیر انسان و علیه تکثیر ضد ارزش هاست و کسی است که درد زندگی بهتر و آزادی را برای همه انسانها دارد؛ هنرمند جلوتر از زمان خود است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۶ ژوئن ۲۰۰۹/ ۱۶ خرداد ۱۳۸۸؛ «همایش برای حمایت هنرمندان حوزه تجسمی از میرحسین موسوی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/898.html|عنوان=مناظره احمدی نژاد و موسوی تقابل کامل بی هنری با هنرمندی بود|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «مردم ما حاکمانی می‌خواهند که به آنها دروغ نگویند.{{سخ}}مردم ما حاکمانی می‌خواهند که حاصل کار آنها تورم و رکود نباشد.{{سخ}}مردم ما حاکمانی می‌خواهند که زمینه اهانت به آنها را فراهم نیاورند.{{سخ}}مردم ما حاکمانی می‌خواهند که در عین دفاع از اصول، جلوی تحریم و فشارها را به ایران بگیرند.{{سخ}}مردم ما حاکمانی می‌خواهند که برای پوشاندن ناکارآمدی خود به دروغ و بهتان متوسل نشوند.{{سخ}}مردم ما حاکمانی می‌خواهند که اقدامات به اصطلاح مردمی آنها شائبه خرید رأی نداشته باشد.»
* «ما جمهوری اسلامی می‌خواهیم؛ جمهوری اسلامی که در آن اخلاق و عدالت راستین حاکم است.{{سخ}}جمهوری اسلامی که مردم به آن رأی دادند ضامن استحکام و پایداری خانواده است و زنان را آزاد می‌خواهد.{{سخ}}ما جمهوری اسلامی می‌خواهیم که در آن تبعیض جنسی و نژادی نداشته باشیم.{{سخ}}ما جمهوری اسلامی می‌خواهیم تا عدالت همه‌جانبه در جامعه حاکم شود. تا شاهد عدالت قضایی و به دنبال آن استقرار آزادی اندیشه بدون پرداخت هزینه باشیم و از سوی دیگر عدالت اقتصادی در کشور برپا گردد.»
* «عدالت مورد نظر جمهوری اسلامی با عدالت صدقه‌ای، یعنی گسترش و توزیع فقر فرسنگ‌ها فاصله دارد. ما جمهوری اسلامی می‌خواهیم که در آن از اصول اسلام و ارزشهای الهی و آرمان‌های انقلاب دفاع شود؛ همزمان دشمن تراشی را نفی خواهیم کرد و تعامل با جهان و بهره‌گیری از امکانات برابر برای پیشرفت کشور را می‌خواهیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۰ ژوئن ۲۰۰۹/ ۲۰ خرداد ۱؛«سخنرانی در میدان نقش جهان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/900.html|عنوان=نصف جهان، حامی میرحسین موسوی|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «راه آزادی و عدالت و سربلندی راه همواری نیست و اگر به راستی به راهی که برگزیده‌ایم ایمان داریم، باید هزینه پیمودن آن را نیز بپردازیم و با شکیبایی و ایمان به خدا و امید به موفقیت دست یابیم»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۳۱ ژوئیه ۲۰۰۹/ ۹ مرداد ۱۳۸۸؛ «سخنرانی در میدان نقش جهان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/918.html|عنوان=ایرانیان رشید هرگز از خواست‌های به حق خود دست برنخواهند داشت|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «متأسفانه شاهدیم که عده‌ای به نام مقابله با لیبرالیسم غرب، از پایگاه فاشیسم و ایده‌های توتالیتاریسم که آن هم ریشه‌ای غربی دارد، می‌خواهند به زور مردم را به راهی که خود راه سعادت می‌دانند ببرند و این یکی از برداشتهای غلط از دین است که ما به شدت با آن مخالفیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۶ سپتامبر ۲۰۰۹/ ۱۵ شهریور ۱۳۸۸؛ «دیدار با اعضای شورای مرکزی انجمن اسلامی مدرسین دانشگاهها» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/924.html|عنوان=عده‌ای برای مقابله با لیبرالیسم به فاشیسم پناه برده‌اند!|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «بیایید به قانون اساسی بازگردیم، البته در صورتی که تفسیرهای دل بخواهی از آن نشود و کسانی از آن نگهبانی کنند که به مردم و معیارهای قانون اساسی اعتقاد داشته باشند و تحت تأثیر و سیطره جریانات بیرونی قرار نگیرند و رفتارهایی نکنند که مخالف روح و حتی نص صریح قانون اساسی باشد و اگر این بازگشت صورت گرفت بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۱۰ اکتبر ۲۰۰۹/ ۱۸ مهر ۱۳۸۸؛ «در دیدار با نخبگان و اقشار مختلف مردم استان یزد» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/927.html|عنوان=مطمئن باشید نه مردم از این راه برخواهند گشت و نه آن کسانی که با همه وجود به این راه اعتقاد دارند|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «همیشه سیاست ضد اخلاق بوده است و نه تنها اخلاق توسط حکومتهای دیکتاتور و مستبد پایمال شده بلکه در جوامعی که حکومت دموکراتیک هم داشته‌اند اخلاق قربانی سیاست شده است.»
** <span style="color:#a1a1a1;"> ۶ دسامبر ۲۰۰۹/ ۱۵ آذر ۱۳۸۸؛ «در جمع اصحاب فرهنگ و هنر و اندیشه» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/938.html|عنوان=علی علیه السلام هرگز اخلاق را فدای سیاست ورزی نکرد|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
=== ۲۰۱۰ ===
<small>۱۱ دی ۱۳۸۸ - ۱۱ دی ۱۳۸۹</small>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header = ۲۰۱۰
| width = 250
| image1 =Khatami-2by Mardetanha.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = شعار اصلی ما این بوده، هست و خواهد بود: [[استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی|استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی]]. هنوز هم شعار ما و اکثریت قاطع مردم همین است. هر شعار دیگری شعار انحرافی است.
| image2 = تجمع مردم انقلابی.JPG
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 =
| image3 = 4th Day - خس و خاشاک تویی.jpg
| alt3 = Colored dice with white background
| caption3 = شعار اصلی ''[[استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی|استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی]]'' است؛ با تمام لوازمی که دارد؛ یعنی ضدیت با استبداد، ضدیت با بیگانه و نیز طرفداری از عدالت و اخلاق در جامعه؛ یعنی هم حاکمیت مردم بر سرنوشتشان و هم حاکمیت معیارها و ارزشهای اسلامی.
}}
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 =GDJ-Global-Peace.svg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 =کلمهٔ ''[[صلح]]'' از دل‌انگیزترین و احساس‌برانگیزترین کلماتی است که وجود دارد اما متأسفانه در واقعیت [[تاریخ]]، کمتر نشانی از صلح می‌بینیم.
| image2 = GDJ-World-Flags-Globe.svg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = واقعیت این است که اگر دریافت درستی از [[تاریخ]] داشته باشیم به این نتیجه می‌رسیم که بین [[تمدن]]ها جنگ نبوده است. [[جنگ]]ها همواره جنبه سیاسی و اقتصادی داشته و ناشی ازاستیلاطلبی، قدرت‌خواهی و خودخواهی انسانها بوده است
| image3 = GDJ-Global-Heart.svg
| alt3 = Colored dice with white background
| caption3 = بشر فقط در سایهٔ صلح می‌تواند معنای زندگی را درک کند.
}}
* «ما [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب]] بزرگی داشتیم که از دل آن نظامی به نام ''[[نظام سیاسی ایران#جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی]]'' درآمد. نظامی که مورد قبول ما بوده و به آن افتخار کرده و می‌کنیم و '''شعار اصلی ما هم این بوده، هست و خواهد بود: [[استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی|استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی]]. هنوز هم شعار ما و اکثریت قاطع مردم همین است. هر شعار دیگری شعار انحرافی است. شعار اصلی ''[[استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی|استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی]]'' است؛ با تمام لوازمی که دارد؛ یعنی ضدیت با استبداد، ضدیت با بیگانه و نیز طرفداری از عدالت و اخلاق در جامعه؛ یعنی هم حاکمیت مردم بر سرنوشتشان و هم حاکمیت معیارها و ارزشهای اسلامی.'''»
* «وقتی می‌گوییم ''جمهوری اسلامی'' یعنی مردم محور و مدار اند. اصلاً نفس جمهوریت و مردمسالاری یعنی پذیرش «غیر». در استبداد، مدار و محور «من» است و «غیر از من» یا باید تسلیم شود و یا حذف؛ این محتوای معنوی استبداد در طول تاریخ است.»
* «نباید اینطور تعبیر شود که اساس نظام تنها یک جریان و یک فکر است و آن هم عین حق است و دیگران یا باید تسلیم شوند و یا نابود. این امر جداً امر خطرناکی است.»
* «افراط‌گرایی و ساختارشکنی برای همه بد است؛ همه باید آن را محکوم کنند حتی اگر چند نفر شعار ساختارشکنانه بدهند این باید محکوم شود… البته افراط و خشونت اگر از سوی حکومت باشد بدتر و ویرانگرتر است.»
* «پس از انتخابات [ [[w:انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۸)|انتخابات ۲۰۰۹/ ۱۳۸۸ ریاست‌جمهوری ایران]]] اعتراضاتی وجود داشت. نمی‌شود با نادیده گرفتن حق مردم همه معترضان را یک مشت آدم پَستِ اغتشاش‌گر یا یک اقلیت ناچیز خواند یا تعابیر نادرستی که گفته شده و متأسفانه هنوز هم به کار می‌رود. با این تعابیر و ادبیات و جوی به دنبال آن در بخش‌هایی از جامعه ایجاد می‌کنند و به نوعی اصل اعتراضات را نادیده می‌گیرند وضع را بدتر می‌کنند.»
* «همه باید از ''جمهوری اسلامی'' دفاع کنیم. خیال نکنیم اگر جمهوری و نظام برود، بنا است نظام شسته-رفته‌ای که به نفع مردم است در کشور حاکم شود. از آن طرف هم خیال نکنند اگر معیارهای قانون اساسی را از بین ببرند چیزی به نام به اصطلاح ''حکومت اسلامی'' بوجود خواهد آمد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۹ ژانویه ۲۰۱۰/ ۱۹ دی ۱۳۸۸؛ «در دیدار با شورای مرکزی مجمع نمایندگان ادوار مجلس» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/945.html|عنوان=افراط به نام حکومت و نظام سم مهلک است|تاریخ=۱۹ دی ۱۳۸۸|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «در دنیای امروز هنگامی که از [[قدرت]] صحبت می‌کنیم باید به دنبال منشأ آن بگردیم. منشأ قدرت [[مردم]] هستند و از همین رو باید رضایت مردم فراهم شود و حکومت در مقابل آنها مسؤولیت داشته باشد.»
* «رضایت و تحمل و مسؤولیت وجوه تمایز جامعهٔ امروز با دیروز است. در نسبت با حاکمیت و حکومت باید دید که در مقابل [[قدرت]]، مسؤولیت وجود دارد یا خیر و تحمل مردم از یکدیگر و حکومت و بر عکس تا چه اندازه‌ای است؛ چرا که بی‌تحملی در یک جامعه، نشانهٔ [[استبداد]] است. رضایت مبنای حکومت است. باید بدانیم که با خشم و زور نمی‌توان بر مردم حکمرانی کرد. ما از مردمسالاری و سازگاری آن با دین حرف می‌زنیم و راه درست دفاع از ارزشهای انقلاب را اصلاحات می‌دانیم.»
* «در [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب ما]]، [[مردمسالاری]] و [[دین]] با یکدیگر سازگار به حساب آمدند و این نکته را ما سال‌هاست که مطرح کرده، از آن دفاع می‌کنیم. ما از جمهوری اسلامی که هم منطبق با معیارهای [[اسلام]] است و هم منطبق با اصول [[مردمسالاری]] دفاع می‌کنیم و یگانه راه دفاع از این حکومت و تقویت آن را همین راه [[اصطلاح‌طلبان ایران|اصلاحات]] می‌دانیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۴ ژانویه ۲۰۱۰/ ۲۴ دی ۱۳۸۸؛ «در دیدار با بازداشت شدگان و زندانیان سیاسی پس از انتخابات» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/947.html|عنوان=امروز دیگر قرنطینه اطلاعاتی توسط حکومتها ممکن نیست|تاریخ=۲۴ دی ۱۳۸۸|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «[[رسانه]] باید در اطلاع‌رسانی به ''مایی'' وفادار باشد که تمامی وسعت [[ایران]] را در بر می‌گیرد، نه ''مایی'' که هرکه از حلقهٔ تنگ و بسته آن خارج شد، برانداز و محارب خوانده شود. اطلاع‌رسانی یک سویه و جانبدارانه، آمیزه‌ای است از جهل و اغواء. رسانه‌ها صاحب حق بازخواست‌اند و هر کجا احساس می‌کنند حکومت خادم مردم نیست و انحرافی دارد، باید گوشزد کنند.»
* «استبداد یعنی اینکه یک جریان خود را محور و مدار و حق مطلق بخواند و هرکس که با او همراه نشد به تسلیم فراخواند یا نابود کند. اما آنکه ضد استبداد است، می‌گوید همه باید با هم و به کمک هم عمل کنیم برای حل مشکلات جامعه و تأمین منافع بکوشیم؛ لازمه آن رسیدن به ما تحمل، احترام و همکاری من با دیگری است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۶ فوریه ۲۰۱۰/ ۱۷ بهمن ۱۳۸۸؛ «دیدار با مدیر و دبیران سرویس‌های خبرگزاری ایلنا» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/949.html|عنوان=حکومت باید مظهر تحمل باشد|تاریخ=۱۷ بهمن ۱۳۸۸|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «'''کلمهٔ ''[[صلح]]'' از دل‌انگیزترین و احساس‌برانگیزترین کلماتی است که وجود دارد اما متأسفانه در واقعیت [[تاریخ]]، کمتر نشانی از صلح می‌بینیم.'''»
* «هم در رابطه‌ای که میان حکومتها و مردم برقرار است و هم در عرصه‌های جهانی و روابط بین‌الملل، از صلح کمتر نشان می‌بینیم و اگر آرامشی هم در جهان وجود دارد تحت سایهٔ زور، سلاح و ارعاب است در حالی که صلح مسلح، صلح نیست.»
* «'''واقعیت این است که اگر دریافت درستی از [[تاریخ]] داشته باشیم به این نتیجه می‌رسیم که بین [[تمدن]]ها جنگ نبوده است. [[جنگ]]ها همواره جنبه سیاسی و اقتصادی داشته و ناشی ازاستیلاطلبی، قدرت‌خواهی و خودخواهی انسانها بوده است''' ولی حتی در حین وقوع جنگ‌ها، تمدنها به صورت شگفت‌انگیزی به تبادل و تعامل با یکدیگر پرداخته‌اند مصداق آن نیز تأثیرات فرهنگی است که ایران از رم و یونان گرفته و برعکس آن تأثیراتی که رومیان از فرهنگ و تمدن ایرانی پذیرفته‌اند.»
* «نیاز مبرم و نیاز اول بشریت، صلح است که متأسفانه در حال حاضر خیلی از آن دور شده‌ایم. این دوری از صلح هم در صحنه‌های ملی (که آشتی، محبت، رحمت و احترام به یکدیگر و پذیرش همزیستی و همکاری برای پیشبرد جامعه را می‌طلبد) مورد نیاز است و هم در عرصه‌های بین‌المللی که همواره سلطه‌طلبی، لشکرکشی، تحریم و فشار را شاهد بوده‌ایم.»
* «تاریخ نشان داده است که در زمان وقوع جنگ‌ها، سیاستمداران با هم می‌جنگند و نمایندگان فرهنگ و تمدن با هم به تبادل نظر می‌پردازند.»
* «'''بشر فقط در سایهٔ صلح می‌تواند معنای زندگی را درک کند.'''»
* «صلح فقط، صلح میان انسانها نیست بلکه صلح با طبیعت نیز مسئله مهمی است که امروز علاوه بر ستیز انسانها با یکدیگر شاهد آن هستیم و ستیز انسان با طبیعت باعث به وجود آمدن مشکلات زیادی شده است.»
* «یک صلح‌طلب واقعی علاوه‌بر صلح میان انسانها و ملتها باید به فکر صلح انسان و طبیعت هم باشد.»
* «فراموشی خدا مسئله بسیار مصیبت‌باری است و مصیبت‌بارتر از آن این است که ما اهداف شیطانی و راه و رسم غیرانسانی خود را به نام خدا و به نام مقدسات بر مردم تحمیل کنیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۳ مارس ۲۰۱۰/ ۱۲ اسفند ۱۳۸۸؛ «در مراسم اعطاء جایزه محیط زیستی تقی ابتکار» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/953.html|عنوان=بشر فقط در سایه صلح می‌تواند معنای زندگی را درک کند|تاریخ=۱۲ اسفند ۱۳۸۸|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «ملت ما با انقلاب خود، [[دولت شاهنشاهی ایران|نظام سلطنتی]] و استبدادی وابسته را با قدرت کنار گذاشت و نیز تروریست‌ها و خشونت‌گرایان را دفع و رفع کرد؛ محال است که دوباره به آن برگردد و جنبش سبز، حرکت اعتراضی یا عنوان دیگری که داشته باشد، دلبسته به نظام است و اگر حرفی دارد اینکه بعضی رفتارها و سیاست‌هایی که با معیارهای اصلی انقلاب و قانون و مصلحت جامعه نمی‌سازد، اصلاح شود.»
* «جامعه می‌تواند با وجود تنوع‌ها و تفاوت‌ها با هدف وحدت، برای «استقرار همه‌جانبهٔ مردمسالاری سازگار با دین» و «پیشرفت همه‌جانبهٔ با نشاط به سوی آینده بهتر» حرکت کند؛ و چنین باد!»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۶ مارس ۲۰۱۰/ ۲۵ اسفند ۱۳۸۸؛ «دیدار با جمعی از اعضای شورای مرکزی انجمن اسلامی مدرسین دانشگاهها و نمایندگان انجمن در دانشگاه‌های گوناگون تهران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/954.html|عنوان=سبز نماد طراوت و روشنی و دوستی است|تاریخ=۲۵ اسفند ۱۳۸۸|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 =مسجدامام - panoramio - Farid Atar (3).jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = [[آزادی]] و [[دین]] وقتی در مقابل هم قرار بگیرند هر دو زیان می‌بینند… این دو اگر با هم باشند، هم آزادی تلطیف می‌شود و هم دین از تصلب نجات پیدا می‌کند.
| image2 = You and me? (2378320326).jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = از یاد نبریم که عفاف، امری است که هم به زن و هم به مرد مربوط می‌شود.
| image3 = Mousavi supporters, Iranian presidential election 2009.jpg
| alt3 = Colored dice with white background
| caption3 =اگر کسانی پایبند به [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران|قانون اساسی]] - که اساس نظم است - باشند، نه تنها آزاد هستند که کار بکنند، بلکه جامعه و حکومت موظف است از حقوق آنان دفاع کند وآن‌ها را تشویق کند.
| image4 = 3rd Day - The Green Vicrtory Sign.jpg
| alt4 = Colored dice with white background
| caption4 = [[آزادی]] یعنی مخالف بتواند در برابر آنجایی که [[قدرت]] و [[w:en:Option contract|اختیارات]] است، حرف بزند.
}}
* «اصلاحات چیزی جز این نیست که اصل نظام و چارچوب را قبول داریم و معتقدیم اگر مسائلی و انحراف هائی هم وجود دارد با همین معیارهای موجود اصلاح شود.»
* «جمهوری یعنی حاکمیت با مردم است، همه تشکیلات، نهادها و ارگان‌ها برآمده از اراده و حاصل انتخاب آزاد مردم است و نیز همه دستگاه‌ها تحت نظارت مردم و پاسخگو به آنان هستند؛ این جمهوری اسلامی است.»
* «اسلامی بودن نظام هم یعنی در تصمیم‌گیری‌ها، قانون‌گذاری‌ها و در اجرای آن اسلام معیار است و در عرصه اجتماعی؛ مهمترین معیاری که ما از اسلام به‌دست میاوریم دو چیز است یکی عدالت و دیگری اخلاق.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۵ آوریل ۲۰۱۰/ ۱۶ فروردین ۱۳۸۹؛ «دیدار با نمایندگان عضو فراکسیون خط امام (ره)» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/956.html|عنوان=در مجالی پشت پرده برنامه‌ریزی‌هایی که مبنای برخوردها قرار گرفته را بازگو می‌کنم|تاریخ=۱۶ فروردین ۱۳۸۹|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «باید اندیشه را نقد کرد نه اینکه به راحتی هر تهمتی را به هر فردی زد»
* «برداشت ما این است که دین در عرصه حیات اجتماعی هم نظر دارد و هم دخالت.»
* «اینکه بگوییم غربیها توطئه کرده‌اند دموکراسی را در مقابل دین آوردند و الان هم هر کس صحبت از دموکراسی می‌کند غرب‌زده است و حرف سازمان‌های جاسوسی را می‌زند ساده اندیشانه و مغرضانه‌ترین حرفی است که می‌توان در دنیا زد!»
* «بشر پس از پرداخت هزینه‌های گزاف و جنگ‌ها و ویران‌ها و دربه‌دری‌ها، به این جمع‌بندی رسیده است که انسانها صاحب حق هستند و باید آزاد باشند و حکومتها هم باید از متن جامعه برخیزند.»
* «حکومتها موجودات فراقانونی و دارای اختیارات تام نیستند، بلکه تابع مردم هستند، توسط مردم روی کار می‌آیند و مردم کنارشان می‌گذارند.»
* «'''آزادی و دین وقتی در مقابل هم قرار بگیرند هر دو زیان می‌بینند… این دو اگر با هم باشند، هم آزادی تلطیف می‌شود و هم دین از تصلب نجات پیدا می‌کند.'''»
* «معتقدم امروز در شرق و غرب عالم انسان به بلوغی رسیده است که دیگر امکان ندارد حکومتهای استبدادی را که فقط از بالا دیکته کنند و از پایین اطاعت بشود بپذیرد.»
* «نسل امروز بداند می‌شود دیندار بود وحکومت سازگار با دین داشت در عین حال، انسان حرمت و آزادی و پیشرفت و علم داشته باشد و اتفاقاً این حکومت می‌تواند بسیاری از نقص‌های دنیای امروز را نداشته باشد.»
* «رعایت معیار اسلامی در حکومت، اخلاقی بودن و عدالت آن است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۷ آوریل ۲۰۱۰/ ۱۸ فروردین ۱۳۸۹؛ «در دیدار با گروهی از دانشجویان دانشگاه تهران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/957.html|عنوان=انسان به بلوغی رسیده که دیگر امکان ندارد حکومتهای استبدادی را بپذیرد|تاریخ=۱۸ فروردین ۱۳۸۹|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «بزرگترین ظرفیت این سرزمین در عظمت، هوشیاری و آگاهی ملّت شریف ایران نهفته است و نشانهٔ این عظمت و ظرفیت را از جمله در [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب بزرگ اسلامی]] می‌بینیم که چگونه یک ملّت با دستهای تهی ولی دل‌های پر از ایمان و با جهت‌گیری روشن به سوی هدف آزادی و استقلال حرکت کرد و به یاری خداوند [[نظام سیاسی ایران#جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی]] را تأسیس کرد.»
* «[[ایران]] نیازمند تلاش و توان همه فرزندان خود است، اجتناب از خشونت پافشاری بر شرع و قانون و به‌خصوص [[قانون اساسی ایران|قانون اساسی]] به عنوان یک کل جامع. احترام به مردم و حقوق آنان و تلاش برای ایجاد رونق اقتصادی و بسط و تعمیق عدالت واقعی و دفع خطرات و تهدیدات از جمله اموری است که می‌تواند زمینه‌ساز بهره‌برداری از همه ظرفیت‌ها در جهت امنیت و پیشرفت و سرافرازی باشد و این همه در پرتو همدلی و همراهی میسر است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۴ آوریل ۲۰۱۰/ ۲۵ فروردین ۱۳۸۹؛ «در دیدار با جمعی از نخبگان اجتماعی و دانشگاهی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/961.html|عنوان=فشار بر برخی برای اعلام برائت از جریانات و شخصیت‌ها، تهیه خوراک تبلیغی مسموم علیه جمهوری اسلامی است|تاریخ=۲۵ فروردین ۱۳۸۹|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «ما خواستار ایران سربلند، پیشرفته و البته محکوم به احکام اخلاقی و اسلامی و انسانی بوده و هستیم و روح اصلاحاتی که ما می‌گوییم همین بوده و معتقد بوده‌ایم که این حرکتها هم باید در چارچوب قانون اساسی باشد.»
* «'''اگر کسانی پایبند به قانون اساسی -که اساس نظم است- باشند، نه تنها آزاد هستند که کار بکنند بلکه جامعه و حکومت موظف است از حقوق آنان دفاع کند وآن‌ها را تشویق کند.'''»
* «مظهر حاکمیت مردم بر سرنوشت خود، نفی استبداد، زمینه سازی برای پیشرفت کشور، بهره‌گیری از استعدادهای موجود در کشور و رعایت حق و حرمت مردم، انتخابات است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۳ مه ۲۰۱۰/ ۱۳ اردیبهشت ۱۳۸۹؛ «در دیدار با جمعی از نمایندگان ادوار مجلس» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/962.html|عنوان=اعتراض‌های به حق، فتنه نیست، حق است|تاریخ=۱۳ اردیبهشت ۱۳۸۹|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «به طور کلی حکومت دینی این زمینه را دارد که به ظاهرگرائی روی آورد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۹ مه ۲۰۱۰/ ۱۹ اردیبهشت ۱۳۸۹؛ «در دیدار با جمعی از دانشگاهیان، فرهنگیان و فعالان دانشجویی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/964.html|عنوان=به راه انداختن دستگاه تفتیش عقاید یک تجربه شکست خورده است|تاریخ=۱۹ اردیبهشت ۱۳۸۹|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «در شگفتم از سازمان‌های مدافع حقوق بشر و نهادهایی چون دادگاه کیفری لاهه که جنایات بزرگ رژیم غاصب را که بارزترین مصداق جنایت علیه بشریت است می‌بینند و جنایتکاران را به محاکمه نمی‌کشانند و علیه آنان اقدام نمی‌کنند.»
* «'''از یاد نبریم که عفاف امری است که هم به زن و هم به مرد مربوط می‌شود.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱ ژوئن ۲۰۱۰/ ۱۱ خرداد ۱۳۸۹؛ «در دیدار با جمعی از بانوان فرهنگی و دانشگاهی در آستانه سالروز میلاد حضرت فاطمه زهرا» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/968.html|عنوان=شگفتا که سازمان‌های بین‌المللی جنایات بارز رژیم صهیونیستی را می‌بینند و علیه آن اقدام نمی‌کنند!|تاریخ=۱۱ خرداد ۱۳۸۹|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «این شوخی است که بگوییم مردمسالاری هست ولی تشکل‌هایی که از سلایق و دیدگاه‌های مختلف در جامعه نمایندگی می‌کنند و اینکه بتوانند با مرکزیت دادن به این دیدگاه‌ها جامعه را هدایت کرده و باعث رشد جامعه شوند، محدود شوند.»
* «ما نمی‌توانیم با حربهٔ فاشیسم به جنگ لیبرالیسم برویم، هم فاشیسم و هم لیبرالیسم قابل نقد است، البته فاشیسم از لیبرالیسم بسیار بدتر و خطرناکتر است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۵ ژوئن ۲۰۱۰/ ۲۵ خرداد ۱۳۸۹</span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/969.html|عنوان=کجاست عدالت؟|تاریخ=۲۵ خرداد ۱۳۸۹|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 =Iran election (3).jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = ما کشور و جامعه‌ای آزاد، مستقل، پیشرفته و پایبند به موازین اصلی دینی، اخلاقی و معنوی می‌خواهیم.
| image2 = Iran - Tehran - Ghazvin Sq at night - panoramio (1).jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = وقتی ما می‌گوییم ''جامعهٔ مدنی''، ریشه‌های آن را در [[اسلام|دین خود]] داریم، ما از دیگران گدایی نمی‌کنیم، هر چند که از دست‌آوردهای مثبت دیگران بهره می‌گیریم.
| image3 = London MMB «C9 West India Quay.jpg
| alt3 = Colored dice with white background
| caption3 = انسان وقتی به پشت سرش نگاه می‌کند، احساس می‌کند آنچه گذشت از یک لحظه هم کمتر بود؛ مهم این است که انسان چقدر از این لحظه‌ها استفاده بکند. استفاده هم به صورت تحمل رنج‌ها و مشکلات در راه آرمان نه میل‌ها و توهمات؛ و تلاش برای تغییر اوضاع و احوال به نفع آن آرمانها و ارزش‌هایی که وجود دارد.
| image4 = US Navy 070127-N-2959L-298 In the early morning hours a baby girl reaches for her mother through the pier security gate as the Sailor says good-bye to her family before boarding the Nimitz-class aircraft carrier USS Ronald Reag.jpg
| alt4 = Colored dice with white background
| caption4 =بشر، آزاد آفریده شده و [[آزادی]] می‌خواهد؛ اگر به این آزادی جواب داده شد یا اگر جایی باید محدود شود، با منطق و پذیرش واقعی خود او باشد...
}}
* «در بینش همه ادیان الهی به خصوص اسلام و بالاخص تشیع دوران طلائی تاریخ در آینده است و نه در گذشته و آن مرحله‌ای است که عدل و انسانیت بر جامعه بشری حکومت پیدا کند و بینش درست، حق گرایی، انسان‌گرایی و طبعاً در محور همه اینها خداگرایی در اوج خودش تجلی یابد و انسانها در موقعیتی قرار گیرند که همه نیازهای مادی و معنوی خودشان را با حفظ شخصیت و کرامت خودشان برآورده کنند.»
* «ما می‌خواهیم مردم حاکم بر سرنوشتشان باشند یعنی باید در انتخابات آزاد و سالم شرکت کنند؛ شرط آن هم آزادی احزاب و بیان است، نشریات آزادانه در چارچوب قانون فعالیت کنند و البته تفسیرهای دل به خواهی از قانون نشود.»
* «اصلاحات یعنی ما نظام، انقلاب و قانون اساسی را قبول داریم، ولی اشکالاتی در سیاست‌ها و روش‌ها هست که باید با همین معیارها اصلاح شود، آیا درست است اصلاحات را طوری جلوه دهند که پدیده براندازی در کشور بوده است؟ خیر، آنهایی که نظام را بد تعریف می‌کنند، چهرهٔ امام را بد نشان می‌دهند، قانون اساسی را به سادگی زیر پا می‌گذارند یا به‌صورت ناقص بر بخش‌هایی از آن تکیه و سخن‌های دیگر را فراموش می‌کنند، آنها لطمه به نظام می‌زنند.»
* «آزادی یعنی مخالف بتواند در برابر آنجایی که قدرت و اختیارات است، حرف بزند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۱ ژوئن ۲۰۱۰/ ۳۱ خرداد ۱۳۸۹؛ «در دیدار با اعضای شورای مرکزی حزب جوانان اسلامی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/970.html|عنوان=ما اهل تعاملیم منتهی تعاملی که دقیقاً از خواست و مطالبات مردم دفاع کند|تاریخ=۳۱ خرداد ۱۳۸۹|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «دین یک شمشیر دولبه است و تا جایی که به دنبال احقاق حقوق مردم و برقراری عدالت و خیرخواه مردم باشد موفق است اما زمانیکه از دین ابزاری برای توجیه ناروایی‌ها و نارسایی‌ها ساخته شود خطرناک و ناموفق می‌شود.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۲ ژوئیه ۲۰۱۰/ ۲۱ تیر ۱۳۸۹؛ «دیدار با جمعی از جوانان احزاب و روزنامه نگاران اصلاح‌طلب» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/974.html|عنوان=دیدار با جمعی از جوانان احزاب و روزنامه نگاران اصلاح طلب|تاریخ=۲۱ تیر ۱۳۸۹|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «'''ما کشور و جامعه‌ای آزاد، مستقل، پیشرفته و پایبند به موازین اصلی دینی، اخلاقی و معنوی می‌خواهیم'''.»
* «اگر ما بتوانیم از روش‌هایی که متناسب با دین و معیارهای انقلاب ما نیست پرهیز کنیم؛ جمهوری اسلامی موفق خواهد داشت و آینده خوبی داشت وگرنه آنکه زیان می‌کند جمهوری اسلامی است، ولی مطمئنم مردم از جمهوری‌خواهی، آزادیخواهی واستقلال طلبی دست برنمی‌دارند و این همه را سازگار با دین و فرهنگ خود می‌خواهند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۷ ژوئیه ۲۰۱۰/ ۲۶ تیر ۱۳۸۹؛ «در دیدار با جمعی از دانشجویان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/975.html|عنوان=خواست مشترک ملت ایران در صد ساله اخیر آزادی، استقلال و پیشرفت بوده است|تاریخ=۲۶ تیر ۱۳۸۹|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «عدالت کیمیای گرانبها و جامع‌الاطرافی است که خلاصه کردن آن در عدالت اقتصادی (که البته مهم است) آن هم تحت توهمات مدرن مارکسیستی و غیر مارکسیستی جفای به انسان است. عدالت نمی‌تواند همراه با تحقیر انسان و نادیده انگاشتن کرامت او باشد که این خود بیداد بزرگ است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۹ ژوئیه ۲۰۱۰/ ۲۸ تیر ۱۳۸۹؛ «در دیدار با جمعی از ایثارگران و رزمندگان دوران دفاع مقدس» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/976.html|عنوان=تردید نکنیم که رضایت مردم شرط مهم تحقق حکومت منسوب و سازگار با دین است|تاریخ=۲۸ تیر ۱۳۸۹|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «قدس نماد است؛ نماد حقیقتی است که باید آن را پاسداشت. یک ملت فداکار و رشید نمی‌تواند نسبت به آن بی تفاوت باشد؛ بنابراین جانب داری از ملت مظلوم فلسطین برای ما یک اصل اسلامی، انسانی و حقوق بشری است.»
* «آنچه در فلسطین رخ داده چیست؟ اشغال، زور و تحمیل یک حکومت بر کل جامعه‌ای که سلبقه تاریخی دارد و این یک فاجعه بشری است. سکوت در مقابل این یعنی دوباره اجازه دادن که این فاجعه بزرگ در جای دیگر هم تکرار شود. این مسئله، تنها مسئله فلسطین نیست مسئله این است که دارد چیزی جا می‌افتد که بشر برای از بین رفتن آن از صحنه خیلی هزینه پرداخته است.»
* «ظلم و سرکوب به هر صورتی که باشد بد است؛ اگر حکومتی که با رای مردم روی کار آمده باشد هم بخواهد ظلم کند بد است.»
* «نباید راضی بود که به نام دفاع از مردم فلسطین مسائلی مطرح شود که بهانه‌های بیشتری برای سرکوب ملت فلسطین، مقابله با نظام جمهوری اسلامی داده شود.»
* «ایران به خاطر آزادیخواهی و استقلال طلبی‌اش است که بهترین و والاترین مدافع مردم فلسطین است. مسئله «یا ایران یا فلسطین» برداشت غلط یا القاء خطرناکی است که از سوی دیگران مطرح می‌شود.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۳۰ اوت ۲۰۱۰/ ۸ شهریور ۱۳۸۹؛ «در دیدار با کمیته دانشجویی سابق دبیرخانه حمایت از فلسطین» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/987.html|عنوان=روز قدس نماد حمایت از حق و مبارزه با ظلم، تجاوز و اشغال است|تاریخ=
۸ شهریور ۱۳۸۹|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «'''وقتی ما می‌گوییم جامعهٔ مدنی، ریشه‌های آن را در دین خود داریم، ما از دیگران گدایی نمی‌کنیم، هر چند که از دست‌آوردهای مثبت دیگران بهره می‌گیریم.'''»
* «اشکال در بینش و برداشت فاشیستی و توتالیتاریستی از اسلام است در حالیکه ما بینش علوی از اسلام داریم و به آن افتخار می‌کنیم.»
* «جامعه نیازمند نظم است و محور نظم هم حکومت است، این حکومت باید برآمده از خواست و رضایت مردم باشد و در مقابل مردم مسئول، ارباب مردمند، وحکومت خدمتگزار مردم است و مردم می‌توانند آن را بدون توسل به زور جابه‌جا کنند. جامعه مدنی در چنین نظم و نظامی معنی پیدا می‌کند.»
* «اگر بیاییم چیزهایی که هیچ ربطی به جمهوریت ندارد و مردم در آن هیچ‌کاره هستند را در جمهوری اسلامی مطرح بکنیم این یک انحراف است، در جمهوری اسلامی مردم اصلند و بر سرنوشت خودشان حاکمند و حکومت در مقابل مردم مسئول است و لوازم جمهوریت هم آزادی بیان و اندیشه و آزادی نقد در جامعه است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۸ سپتامبر ۲۰۱۰/ ۲۷ شهریور ۱۳۸۹؛ «در دیدار با اعضای شورای عمومی انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/993.html|عنوان=جریان حذف کننده در مقابل رهبری و نظام هم خواهد ایستاد|تاریخ=۲۷ شهریور ۱۳۸۹|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «مرگ‌اندیشی درست، انسان را به زندگی می‌رساند. درست است که مرگ پایان یک مرحله زندگی است، زندگی فیزیکی و زندگی این جهانی؛ امااگر در مرگ تأمل کنیم، مرگ پایان زندگی نیست؛ چون انسان موجودی جاودانه است و نیز اندیشیدن به مرگ لازمه‌اش اندیشیدن به زندگی دیگران نیز هست. زندگی در این جهان و زندگی در آن جهان!»
* «مرگ‌اندیشی در واقع اندیشیدن به زندگی واقعی است و به اینکه مرگ پایان زندگی اصلی نیست و فقط این توجه را به انسان می‌دهد که فرصت‌ها به زودی می‌گذرد باید از آنها بهره گرفت. به‌خصوص برای شما جوانان فرصت‌ها خیلی زود می‌گذرد.»
* «'''انسان وقتی به پشت سرش نگاه می‌کند احساس می‌کند آنچه گذشت از یک لحظه هم کمتر بود و مهم این است که انسان چقدر از این لحظه‌ها استفاده بکند. استفاده هم به صورت تحمل رنج‌ها و مشکلات در راه آرمان نه میل‌ها و تو همات و تلاش برای تغییر اوضاع و احوال به نفع آن آرمانها و ارزش‌هایی که وجود دارد.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۳ اکتبر ۲۰۱۰/ ۲۱ مهر ۱۳۸۹؛ «در سالروز تولد ۶۷ سالگی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1001.html|عنوان=مرگ‌اندیشی درست، انسان را به زندگی می‌رساند|تاریخ=۲۱ مهر ۱۳۸۹|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «منع‌ها ثمری برای منع‌کنندگان ندارد، بلکه مخاطبان را بیشتر و کنجکاوتر و افزون‌تر می‌کند.»
* «بهتر است بدانیم با بخشنامه و دستورالعمل نه جهان عوض می‌شود و نه جهان‌بینی. بهتر است بحث کنیم که دنیای مدرن چگونه پدید آمد و چگونه از دل آن علوم و تکنولوژی و علوم انسانی جدید بروز و ظهور یافت.»
* «'''بشر آزاد آفریده شده و آزادی می‌خواهد؛ اگر به این آزادی جواب داده شد یا اگر جایی باید محدود شود با منطق و پذیرش واقعی خود او باشد'''...»
* «اگر دیدگاهی محدود و نارسا را عین حقیقت دین دانستیم و به زور خواستیم آنها را بر جامعه تحمیل كنیم، اثر عكس خواهد داشت. »
* «اگر ما بخواهیم در مورد عادلانه بودن یک حکومت و مدیریت جامعه قضاوت کنیم از جمله این است که چقدر به علم و گسترش علم و زمینه سازی برای فراهم شدن علم و زمینه سازی برای این که هر کسی که طالب معرفتی است بتواند بدون مانع به ان معرفت دست یابد اهتمام دارد بنابراین اگر برای اهل علم تنگنا ایجاد شد یا امتیاز علم آموزی و مهارت آموزی پاداشی در برابر خواسته‌های گروه یا جریان ویژه‌ای شد یا بازداشتن از تحصیل و علم مجازات و کیفری شد برای کسانیکه به هر حال سلیقه و روش آنها مورد پسند نیست این ظلم است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۳ نوامبر ۲۰۱۰/ ۲۲ آبان ۱۳۸۹؛ «دیدار جمعی از استادان، مدیران و مسئولان اسبق دانشگاهها و آموزش عالی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1003.html|عنوان=با بخشنامه و دستورالعمل نه جهان عوض می‌شود و نه جهان بینی|تاریخ=۲۲ آبان ۱۳۸۹|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
=== ۲۰۱۱ ===
<small>۱۱ دی ۱۳۸۹–۱۱ دی ۱۳۹۰</small>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =۲۰۱۱
| width = 250
| image1 = 5th Day - Karimkhan Street.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 =مردم متولی نمی‌خواهند، بگذارید خود مردم در فضای امن و آزاد تصمیم بگیرند و هر کس را که خواستند انتخاب کنند.
| image2 = 6th Day - Not My President.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 =در جریان ''انتخاباتِ آزاد'' است که معلوم خواهد شد مردم چه کسی را می‌خواهد و چه کسی را نمی‌خواهند.
| image3 = Khatami, Eid-e Ghadir.jpg
| alt3 = Colored dice with white background
| caption3 = [[ایمان]]، گلی است که در بوستان [[آزادی]] می‌روید؛ ایمان تحمیلی نیست…
| image4 = White Backlit Pacific Dogwood Flower in Yosemite Valley.JPG
| alt4 = Colored dice with white background
| caption4 =ایمان را نمی‌توان به دیگران داد، در فضای آزاد با به کار انداختن خرد و عقلانیت است که انسان به خاطر فطرتی که دارد به آن حقیقت می‌رسد و ایمان می‌آورد.
}}
{{نقل قول۲|left| [[پرونده:Iran BMNG.png|100px|بی‌قاب|وسط]]این خاک مهم است. [[ایران]] بسیار عزیز است و هیچگاه نبایستی ایران و اسلام را در مقابل هم قرار داد. ما می‌گوییم: [[ایران]] و [[اسلام]] هر دو.|۱۲ مه ۲۰۱۱/ ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۰}}
* «نگرانی‌ام از این است ما در این موقعیتی که هستیم، خدای نکرده به خاطر رفتارهای نادرستی که هست خیزش بعدی که بروز و ظهور پیدا می‌کند دیگر به طرف اسلام و نظام اسلامی نباشد.»
* «اگر فضا آزاد باشد و محدودیت‌ها رفع شود حرف و گرایش مردم معلوم می‌شود؛ اصلاً این محدودیت‌ها خود نشانه این است که مردم را قبول ندارند.»
* «ما نباید وابسته به بیگانه باشیم؛ نباید اینجا جزیرهٔ امن برای [[آمریکا]] باشد و نباید رژیم ایران هم‌پیمان [[اسرائیل|رژیم فاسد صیهونیستی]] باشد و در کنار کسانی قرار بگیرد که سرکوبگر مظلومان هستند. ما باید آزاد و مستقل باشیم.»
* «مردم باید بتوانند عادلانه زندگی کنند، عدالت فقط عدالت اقتصادی نیست. گرچه بسیار مهم است؛ وجه مهم عدالت این است که حق حاکمیت مردم بر سرنوشت که خدا آن را به رسمیت شناخته، در قانون اساسی آمده، به‌رسمیت شناخته شود و زمینه‌های آن فراهم بشود.»
* «ما گفته‌ایم و می‌گوییم روی حق مردم، حقِّ انتخاب آنها، آزادی مردم و عدالت برای مردم؛ و این همه توأم با دینداری و البته همه باید برخوردار از حق و حرمت باشند چون قانون اساسی برای همه است، اخلاق باید در جامعه برای همه باشد؛ به‌خصوص کسانی که قدرت را در دست دارند باید بیشتر رعایت کنند مسئله اینهاست و الا دعوا برسر قدرت نیست.»
* «'''در جریان انتخابات آزاد است که معلوم خواهد شد مردم چه کسی را می‌خواهد و چه کسی را نمی‌خواهند.'''»
* «فضا آزاد باشد جامعه قضاوت خوهد کرد چه کسانی اشتباه کرده‌اند و چه کسانی اشتباه نکرده‌اند ولی قضایا یک طرفه نباشد.»
* «'''مردم متولی نمی‌خواهند، بگذارید خود مردم در فضای امن و آزاد تصمیم بگیرند و هر کس را که خواستند انتخاب کنند.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۱ ژانویه ۲۰۱۱/ ۲۱ دی ۱۳۸۹؛ «در دیدار با جمعی از اساتید دانشگاهی و اعضاء جامعه پزشکی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1008.html|عنوان=کسانی که مردم را قبول ندارند، حق ندارند از زبان مردم صحبت کنند|تاریخ=۲۱ دی ۱۳۸۹|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «انقلاب، آن چنان‌که ملت می‌خواست و آنگونه که عرضه و معرفی شد، این بود که:{{سخ}}می‌شود به خدا ایمان داشت در عین حال حرمت بندگان خدا را نگه داشت. می‌شود بنده خدا بود و در همان حال از آزادی انسان دفاع کرد؛{{سخ}}می‌شود خواستار عدالت و اخلاق در جامعه بود و در عین حال با پیشرفت همه‌جانبه توأم با عدالت کشور موافق بود؛{{سخ}}می توان ارزشهای الهی را پاسداشت در عین حال میزان را رای ملت و رای مردم دانست.{{سخ}}می‌شود جمهوری اسلامی داشت و در متن جمهوری اسلامی حتی غیر مسلمان نه تنها جناح‌ها و سلیقه‌های مختلف بلکه هر کسی با هر آئین و مرامی وقتی زیستن در این نظام را پذیرفته است و در چارچوب میثاق وحدت ملی کشور یعنی [[قانون اساسی ایران|قانون اساسی]] حرکت می‌کند، شهروند جمهوری اسلامی است و دارای حق و حرمت و حقوقی است که یک شهروند دارد.»
* «انسان [[گرسنگی]] را می‌تواند تحمل کند ولی تحقیرشدگی تا مغز استخوان او را می‌سوزاند؛ و استبداد انسان را تحقیر می‌کند، انسان نمی‌تواند استبداد را بپذیرد. انسان آزادی توأم با گرسنگی را بر سیری با استبداد ترجیح می‌دهد. این فطرت انسان است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۶ فوریه ۲۰۱۱/ ۱۷ بهمن ۱۳۸۹؛ «در دیداری که با اعضای شورای هماهنگی جبهه اصلاحات در آستانه سی و دومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1009.html|عنوان=انسان آزادی توأم با گرسنگی را بر سیری با استبداد ترجیح می‌دهد|تاریخ=۱۷ بهمن ۱۳۸۹|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «'''[[ایمان]]، گلی است که در بوستان [[آزادی]] می‌روید؛ ایمان تحمیلی نیست، ایمان را نمی‌توان به دیگران داد، در فضای آزاد با به کار انداختن خرد و عقلانیت است که انسان به خاطر فطرتی که دارد به آن حقیقت می‌رسد و ایمان می‌آورد'''، به همین دلیل است ایمان‌های ارثی، ایمان‌هایی که به صورت عادت درآمده است ایمان‌هایی که به خاطر تعصبات ایجاد شده است، به آن صورت ارزشی ندارد.»
* «ایمان مبتنی بر آگاهی و انتخاب است که در فضایی که آزادی وجود داشته باشد انسان امکان انتخاب دارد و البته این فضا باید آلوده به خرافات و کج‌روی‌ها و تعصبات نشود.»
* «ایمانِ اصیل، انسانها را از دو اسارت نجات می‌دهد: از اسارت هوای نفس و شیطان و از اسارت قدرتهای سلطه‌گری که خودشان را حقِّ مطلق می‌دانند و اجازه نمی‌دهند حقِّ الهی و خداداد را که حاکمیت انسان بر سرنوشت او است، با تشخیص و انتخاب انسانها اعمال شود.»
* «من بارها گفته‌ام و الان هم می‌گویم، که آنچه ما اصلاحات می‌نامیم تداوم انقلاب اسلامی است و تداوم حرکتی که مردم در یکصدوپنجاه سال گذشته داشته‌اند و در مشروطیت و نهضت ملی جلوه کرده و در انقلاب اسلامی جلوهٔ روشن‌تر داشت ما همان راه را داریم. حاکمیت مردم بر سرنوشت خودشان، آزادی از سلطهٔ استبداد و استعمار، پیشرفت در جامعه، مبارزه با عقب افتادگی و جریان یافتن عدالت در جامعه.»
* «آنچه ما می‌خواهیم و انقلاب ما هم می‌خواست؛ پاسخگویی حکومت در مقابل مردم و امکان انتقاد و نقد و اعتراض برای مردم است نه اینکه خدای نکرده مثل گذشته‌ها، قدرت در هاله‌ای از تقدس پوشانده شود که کسی حق سؤال و انتقاد و اعتراض نسبت به آن نداشته باشد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۳ مه ۲۰۱۱/ ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۰؛ «در جمع معلمان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1013.html|عنوان=قدرت نباید در هاله‌ای از تقدس پوشانده شود|تاریخ=۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۰|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «باید بگوییم '''این خاک مهم است. [[ایران]] بسیار عزیز است و هیچگاه نبایستی [[ایران]] و [[اسلام]] را در مقابل هم قرار داد. ما می‌گوییم: [[ایران]] و [[اسلام]] هر دو'''.»
* «اصل اسلام همیشه مانده است و خواهد ماند و حتی اگر اسلام به گونه‌ای عرضه شود که موجب بدبینی‌های موسمی و مقطعی شود ولی اصل اسلام و آنچه در عمق وجود مسلمانان و تاریخ است کار خودش را می‌کند.»
* «اسلام، نباید از نوسازی فکر دینی غافل شود و باید به پرسش‌های بشر امروز توجه داشته باشیم. با همه تلاش ارجمندی که عالمان دینی در گذشته داشتند باید اذعان کرد که با بسیاری از آن معارف ارزشمند گذشته نمی‌توانیم جوابگوی سؤوالات و شبهات نسل حاضر نحله‌ها و مکتب‌های مختلف باشیم.»
* «انقلاب اسلامی ما افتخارش این بود که این پاسخ را می‌داد که می‌توان حکومت منتسب به اسلام داشت که در آن آزادی‌های اساسی وجود دارد و انسان، هر انسانی در پناه آن محترم است. البته مراد از آزادی ولنگاری و فحشا نیست، زیرا رکن دیگر این حکومت اخلاق و تأمین فضائل انسانی است.»
* «آزادی یعنی: آزادی بیان، آزادی اندیشه، آزادی انتخاب، آزادی پرسش از قدرت و هزینه نداشتن پرسش.»
* «ایمان حقیقی هم در متن آزادی به‌وجود می‌آید. زیرا ایمان ارزشمند ایمانی است که با انتخاب و خردورزی به دست آید و انتخاب و خردورزی منوط به وجود آزادی است.»
* «انقلاب ما خواستار آزادی‌های اساسی مورد نظر جهان سکولار منهای بداخلاقی و ولنگاری است که دشمن عقل و امنیت و کرامت انسانی است.»
* «''جمهوری اسلامی'' آنگاه تحقق می‌یابد که در سایه حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش، عدالت، اخلاق و ادب حاکم باشد. دروغ و فریب نباشد.»
* «اصلاح‌طلبان <small>که به نظام و جمهوری اسلامی پای بندند و در متن نظام جمهوری اسلامی حرمت و کرامت انسان ایرانی را می‌طلبند،</small> به ایران نیز عشق می‌ورزند و خدمت به ایران و ایرانی را افتخاری بزرگ می‌دانند و القاء تقابل میان اسلام و ایران را امری انحرافی می‌دانند.»
* «ما خواستار هم ایران و هم اسلام هستیم. این جانِ ایرانی بود که در ایجاد عظمت‌های فرهنگی و علمی و تمدن اسلامی نقش ممتاز داشت و ایران کانون انقلاب است و ایران می‌تواند و باید امروز هم الگو باشد.»
* «ما اگر [[مردمسالاری]] داشته باشیم که با [[معنویت]] و [[عدالت]] توأم باشد آیا این برای دنیا الگو نمی‌شود؟»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۲ مه ۲۰۱۱/ ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۰؛ «در دیدار جمعی از رزمندگان دوران دفاع مقدس و ایثارگران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1015.html|عنوان=امروز هیچ‌کس نمی‌تواند جلوی حرف حق را بگیرد|تاریخ=۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۰|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «اگر بخواهیم راجع به زنان، مردان و جامعه و یا حقوق انسانها صحبت کنیم باید قبلاً مشخص کنیم که چگونه به هستی، انسان و زن و مرد نگاه می‌کنیم چرا که تمام نظامات و نهادهای اقتصادی، حقوقی، قضایی و اجتماعی و سیاسی متأثر از نحوه نگاهی است که جامعه وانسان به مقولات مختلف هستی و زندگی دارد.»
* «اگر خواستار تحولیم باید ابتدا دیدگاه را متحول کنیم و با نگاه دیگری تاریخ و انسان و از جمله زن را بنگریم.»
* «ما یک حقیقت دین داریم که نزد خداست و بر قلب پیامبر نازل کرده است و یک دین تاریخی داریم که در تاریخ تحقق پیدا کرده است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۲ مه ۲۰۱۱/ ۷ خرداد ۱۳۹۰؛ «در دیدار عده‌ای از بانوان به مناسبت میلاد مسعود حضرت فاطمه زهرا (س)، روز زن و هفته مادر» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1018.html|عنوان=با داور قرار دادن قانون اساسی جلوی حاکمیت گروه تند رو را باید گرفت|تاریخ=۷ خرداد ۱۳۹۰|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «شعار مسلمانان در مواجهه با یکدیگر ''[[سلام]]'' است، یعنی نثار صلح و آشتی و درود، نه ستیز و تجاوز و مقابله.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۱ ژوئن ۲۰۱۱/ ۲۱ خرداد ۱۳۹۰؛ «دیدار با جمعی از خانواده‌های شهدای خرمشهر و فعالان سیاسی این شهر» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1021.html|عنوان=دیدار سید محمد خاتمی با جمعی از خانواده‌های شهدای خرمشهر و فعالان سیاسی این شهر|تاریخ=۲۱ خرداد ۱۳۹۰|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = San basilio de palenque - panoramio (1) (Cropped & Edited).jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = خواهان [[آزادی]] هستید؟ باید این آزادی را بخواهید، بشناسید و اراده کنید تا آن را به دست آورید
| image2 = Artists-impressions-of-Lady-Justice, (statue on the Old Bailey, London).png
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 =[[عدالت]] می‌خواهید؟ باید آن را بخواهید، بشناسید و اراده کنید و مهم تر از آن آن را پاسداری کنید تا رهزنان آن را از شما نگیرند.
}}
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = Santuario Shah Nematollah Vali, Mahan, Irán, 2016-09-22, DD 15.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = ما می‌گوییم برداشتمان از اسلام این است که جامعه را به آزادی، عدالت و برخورداری همگان می‌رساند و معتقدیم برداشت درستی است.
| image2 = Shah Nematollah Vali Shrine 06.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 =ما به عنوان مسلمان خواستار آزادی و استقلال و پیشرفت سازگار با معیارهای دینی هستیم که نه جنبه‌های ملکوتی و عرفانی زندگی انسان لطمه ببیند و نه جنبه اجتماعی و سیاسی و اقتصادی جامعه.
}}
* «نگرانی من از این است که بنیادهای دینی در جامعه ما به شدت لرزان شود. منهای جناح‌بندی‌های سیاسی و برد-و-باخت‌های مقطعی، نسبت به اصل تفکر دینی و دین در جامعه ما تردیدهایی ایجاد شده و با کمال تأسف برخی رفتارها و سیاست‌ها باعث تشدید این مسئله می‌شود. باید به این مسائل پرداخت و نباید مسائل سیاسی باعث غفلت از این خطر بزرگ و گسترش آن شود.»
* «'''ما به عنوان مسلمان خواستار آزادی و استقلال و پیشرفت سازگار با معیارهای دینی هستیم که نه جنبه‌های ملکوتی و عرفانی زندگی انسان لطمه ببیند و نه جنبه اجتماعی و سیاسی و اقتصادی جامعه.'''»
* «'''خواهان آزادی هستید؟ باید این آزادی را بخواهید، بشناسید و اراده کنید تا آن را به دست آورید. عدالت می‌خواهید، باید آن را بخواهید، بشناسید و اراده کنید و مهم تر از آن، آن را پاسداری کنید تا رهزنان آن را از شما نگیرند.'''»
* «انسانها آنگاه که آگاه شدند آزادی و عدالت و پیشرفت و کرامت و حرمت آدمی هم خواهد آمد و خود مردم هم از آن هم پاسداری خواهند کرد، اما اگر خواستن بدون آگاهی و اراده بود اراده خداوند هم منتظر خواهد ماند تا این همه با هم جمع شوند.»
* «اینکه اسلام رسالت جهانی دارد نه این است که ما هم به نام اسلام در تمام عالم دخالت کنیم و مشی خود را بر آنها تحمیل کنیم. بزرگترین کمک ما به انقلاب‌ها و تحرک‌های عالم این است که ما جمهوری اسلامی را الگو بسازیم که آزادی و استقلال و پیشرفت و مسؤولیت حاکمان در مقابل مردم و آزادی نقد و اعتراض در آن باشد وهمه شهروندان و نه فقط شیعیان و مسلمانان در چارچوب این نظام حق و حرمت و برخورداری داشته باشند. اگر چنین الگویی پیاده شد خود به خود دیگران هم به آن جلب می‌شوند و ما هم به اسلام خدمت کرده‌ایم.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۳ ژوئیه ۲۰۱۱/ ۲۲ تیر ۱۳۹۰؛ «دیدار با اعضای انجمن فرهنگ و سیاست دانشجویان دانشگاه شیراز» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1025.html|عنوان=نگرانی جدی من از سست شدن بنیادهای دینی جامعه است|تاریخ=۲۲ تیر ۱۳۹۰|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «معتقدم تاریخ در مسیر آزادی و رهایی حرکت می‌کند و نقطه مطلوب هم که ما در تاریخ به آن اعتقاد داریم و انتظار آن را می‌کشیم آن عصر مهدوی است که آن انسان کامل الهی می‌آید و مدار و محور جامعه، آن امام کامل است که بقیةالله است و ان شاء لله در زمان خود خواهد آمد.»
* «دین فقط این نیست که رابطهٔ تو را بر خدا برقرار کند و نتیجه‌اش را در جهان دیگر ببینی که البته این خیلی امر مهمی است؛ ولی دین اسلام این طور نیست که به امور اجتماعی و دنیایی بی‌تفاوت باشد.»
* «اگر هدف پیامبران آزادسازی انسان است و اگر خواست این مردم مسلمان به سوی آزادی، استقلال و پیشرفت است، یقیناً دین خدا منافی با آن نیست بلکه مؤیِّد آن است.»
* «'''ما می‌گوییم برداشتمان از اسلام این است که جامعه را به آزادی، عدالت و برخورداری همگان می‌رساند و معتقدیم برداشت درستی است.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۹ ژوئیه ۲۰۱۱/ ۲۲ تیر ۱۳۹۰؛ «دیدار با اعضای شورای مرکزی انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه‌های تهران و علوم پزشکی تهران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1027.html|عنوان=روح زمانه ما روح آزادیخواهی و رهایی انسان است|تاریخ=۷ مرداد ۱۳۹۰|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «اینکه کدام ''خود'' را بسازیم و چگونه آن را بسازیم مسئله‌ای اساسی است. اگر دو ''خود'' وجود دارد یکی خود این‌جهانی و دیگری خود برتری که انسان به خاطر آن انسان است و با شناخت آن انسان خدا را می‌شناسد و به کمک آن به نیک‌بختی و سعادت واقعی می‌رسد، باید مرزهای این دو خود و نسبت آنها را با یکدیگر دریابیم؛ آیا سعادت در این است که یکی از این خودها فدای دیگری شود یا نه؟»
** <span style="color:#a1a1a1;">۹ اوت ۲۰۱۱/ ۱۸ مرداد ۱۳۹۰؛ «در دیدار با اعضای انجمن اسلامی جامعه پزشکی و انجمن اسلامی مدرسان دانشگاهها» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1028.html|عنوان=اصرار داریم جمهوری اسلامی با تمام ابعادش پیاده شود نه اینکه از بعضی جهات تظاهرات و ظاهر سازی بشود|تاریخ=۱۸ مرداد ۱۳۹۰|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «ما برای درک بهتر مسائل اعتقادی و احکام الهی باید ببینیم بینش ادیان الهی و به‌خصوص اسلام در مورد انسان چیست؟ ما اگر پاسخ این پرسش را در یابیم و بینش درستی در این مورد پیدا کنیم، زمینه‌ای برای کشف حقایق بسیار گسترده عالم و ادیان الهی و پی بردن به معنای زندگی خواهیم یافت.»
* «در ادیان الهی و به‌خصوص اسلام، کمال عبارت است از قرب به [[خدا|حضرت حق]]. یعنی هر اندازه که انسان به خدا نزدیکتر شود کامل‌تر می‌شود و هر اندازه که کامل‌تر شد سعادت‌مندتر می‌شود؛ و عبادت راهی است برای قرب به حق.»
* «خداوند جهان را باطل خلق نکرده است. مسیر تاریخ غلبه حق بر باطل و از پای درآمدن باطل است. انسان آگاه و با اراده می‌تواند در مسیر اراده خداوند قرار بگیرد و جبر تاریخ او را بی‌اختیار به این سو و آن سو نکشاند، بلکه او باشد که بر تاریخ حاکم می‌شود و مسیری که خداوند برای تاریخ معین کرده است را آسان‌تر و با مؤونه کمتر طی کند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۳ اوت ۲۰۱۱/ ۲۲ مرداد ۱۳۹۰؛ «در چهل و هفتمین نشست ماهانه تخصصی بنیاد باران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1029.html|عنوان=مسیر تاریخ غلبه حق بر باطل و از پای درآمدن باطل است|تاریخ=۲۲ مرداد ۱۳۹۰|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «صهیونیسم گر چه از ستمی که احیاناً بر یهودیان به‌خصوص در کشورهای غربی رفته است و از خاطرهٔ تاریخی امّت یهود و پاره‌ای باورهای آنان سوء استفاده کرده و می‌کند ولی در اصل جریانی قومی و سرشار از تعصب و دارای انگیزه‌های توسعه‌طلبانه خطرناک و نژادپرستانه است و نسبتی با حقیقت دین [[موسی|حضرت موسی علیه السلام]] ندارد.»
* «[[صهیونیسم]] را به هیچ وجه نباید با دین [[موسی|حضرت موسی (ع)]] و [[یهودیت]] اشتباه گرفت بلکه یک جریان قومی و نژادپرست و متوهمی است که داعیهٔ استیلا بر عالم و آدم را دارد و گرچه مهمترین پایگاه حضور و قدرت‌نمایی آن [[فلسطین|سرزمین فلسطین]] و تحت عنوان ''[[اسرائیل]]'' است، ولی میداننفوذ آن همهٔ جهان است و نه تنها از امکانات قدرتهای بزرگ در پیشرفت مقاصد خود بهره‌برداری می‌کند، بلکه رندانه آنان را در موقعیتی قرار می‌دهد که چاره‌ای جز همراهی با او نداشته باشند.»
* «حمایت از فلسطین در درجهٔ اول حمایت از مظلوم است؛ امری که اسلام ما را به آن امر و دعوت کرده است و وظیفه‌ای که هویت ایرانی و آزادیخواهی و عدالت‌جویی ایرانی برعهده ما گذاشته است و در درجهٔ بعد، ردِّ اصل خطرناکی است که دارد توسط اسرائیل و حامیان آن جا انداخته می‌شود.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۶ اوت ۲۰۱۱/ ۴ شهریور ۱۳۹۰؛ «در دیدار با اعضای انجمن اسلامی پزشکان و دندانپزشکان و مدیران سابق آموزش عالی کشور» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1030.html|عنوان=وضع فوق‌العاده یعنی باز بودن دست برای هر گونه فشار و سرکوب و بسته بودن زبان و دست مردم حتی برای کوچکترین انتقاد و اعتراض|تاریخ=۴ شهریور ۱۳۹۰|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «کمال تأسف در میان ما مسلمانان کسانی بودند و هستند که اسلام را در عرصه اجتماعی چنان می‌پنداشته‌اند که هیچ حق و حرمتی برای مردم قائل نیست و حاکمیت خداوند را در تعارض با حاکمیت مردم بر سرنوشت می‌دیدند. {{سخ}} اینها کسانی هستند که جان‌شان با معیارها و شیوه‌های استبداد که بلای تاریخی ما بوده آمیخته است و برای اسلام نیز هیچ شیوه‌ای جز استبداد و خودکامگی به رسمیت نمی‌شناسد؛ نه برای نظر و رای مردم اعتباری قائل‌اند و نه مانعی در اعمال زور می‌بینند و دست بالا انتخاب و رای مردم را امری تزئینی به حساب می‌آورند.»
* «به نظر من دعوای امروز هم پیش و بیش از آنکه سیاسی باشد دعوا بر سر دو نوع تلقی از اسلام است.»
* «ما باید از اسلام رحمت، اسلامی که به کرامت اتسان و اسلامی که اساس استقرار حکومت عقل را رضایت مردم می‌داند، اسلامی که به رأی افرد احترام قائل است و در یک کلام: اسلامی که در روزگار ما نه تنها با جمهوریت و تمام لوازم آن سازگار است بلکه پیشنهادی جز استقرار جمهوری ندارد که در آن هم اندیشهٔ آزاد است و هم همه شهروندان از هر آئین و گرایشی دارای حق و حرمت و حقوق شهروندی هستند، دفاع کرد. باید چنین اسلامی را شناخت و شناساند و مردم را آگاه کرد تا نقش مار را با کلمهٔ مار اشتباه نکنند.»
* «دانشگاه نه پادگان است که در آن چون و چرا معنی ندارد و سلسله‌مراتب سخت برآن حاکم است و رابطه در آن فرماندهی و فرمانبری است نه توجیه‌کنندهٔ سیاست‌ها و روش‌ها، بلکه جایگاه نقد و نظر آزاد است، امری که حیات و تحول جامعه به آن وابسته است و شما دانشجویان مسلمان باید پیشتاز نقد باشید البته با دلسوزی نسبت به اسلام، اصل نظام و ایران و سرنوشت و منافع کشور.»
* «سعی کنید در فراگرفتن دانش و کسب مهارت‌های لازم و ژرف‌نگری در هر رشته‌ای که هستید نمونه و الگو باشید.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۳ سپتامبر ۲۰۱۱/ ۱۲ شهریور ۱۳۹۰؛ «در دیدار با اعضای شورای عمومی انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1033.html|عنوان=کاری که باید بکنید تأمل در مسلمانی است|تاریخ=۱۴ شهریور ۱۳۹۰|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
{{نقل قول۲|left| [[پرونده:Hey Mubarak, leave Egypt NOW!.gif|200px|بی‌قاب|وسط]] ستمگر باید برود بخصوص در زمان ما، مردم می‌خواهند حاکم بر سرنوشت خود باشند می‌خواهند ارباب خودشان باشند.|۱۴ سپتامبر ۲۰۱۱/ ۲۳ شهریور ۱۳۹۰}}
{{نقل قول۲|left| [[پرونده:Irán (Serarped).png|200px|بی‌قاب|وسط]] اگر در نظامی ''[[آزادی]]'' نبود، جمهوری واقعی نیست و اگر نام ''جمهوری اسلامی'' بود ولی استقلال و پیشرفت نبود، آن هم جمهوری اسلامی واقعی نیست.{{سخ}} شما نمی‌توانید ''جمهوری اسلامی'' بگویید اما ''اسلام''ـش با ''جمهوری'' ناسازگار باشد.|۱۴ سپتامبر ۲۰۱۱/ ۲۳ شهریور ۱۳۹۰}}
* «'''ستمگر باید برود بخصوص در زمان ما، مردم می‌خواهند حاکم بر سرنوشت خود باشند می‌خواهند ارباب خودشان باشند.'''»
* «البته معلوم است که قدرتهای استیلاطلب می‌خواهند از اوضاع به نفع خود استفاده کنند که همواره ملتهای به پا خاسته باید هوشیار باشند، ولی من مطمئن هستم که هیچ چیز به اندازه استقرار مردمسالاری به نفع این ملتها و به زیان درازمدت سلطه‌طلبان و اسرائیل نیست.»
* «'''دنیا این طور نیست که فکر کنیم یک عده ارباب‌اند و یک عده برده.'''»
* «'''اگر در نظامی ''آزادی'' نبود جمهوری واقعی نیست و اگر نام ''جمهوری اسلامی'' بود ولی استقلال و پیشرفت نبود آن هم جمهوری اسلامی واقعی نیست.'''»
* «'''شما نمی‌توانید ''جمهوری اسلامی'' بگویید اما اسلامش با جمهوری ناسازگار باشد.'''»
* «ضد انقلاب‌هایی هستند و می‌گویند جمهوری اسلامی باید از بین برود این یک جور مخالفت با نظام است، یک جور هم مخالفت با نظام این است که معیارهایی که در نظام اسلامی و مردمی باید باشد لوث و تحریف شود. به نام اسلام دروغ، فاصله طبقاتی، بی‌حرمتی به افراد رواج پیدا کند این هم ضدیت با نظام است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۴ سپتامبر ۲۰۱۱/ ۲۳ شهریور ۱۳۹۰؛ «در جمع اعضای جامعه آزادگان دفاع مقدس» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1036.html|عنوان=امنیت پایدار در گرو آزادی بیان و اندیشه و انتقاد و انتخابات، رسیدگی به معیشت و حرمت مردم و پاسخگویی مسؤولان|تاریخ=۲۳ شهریور ۱۳۹۰|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «به نظرم هرکس که در چارچوب قانون اساسی رفتار می‌کند و عملاً ملتزم به آن است حق شرکت در انتخابات را دارد و حتی اگر نظراً نسبت به قانون اساسی و بعضی اصول آن ایراد داشته باشد، آنچه مهم است التزام عملی به قانون است. اگر انتخابات چنین باشد واقعاً مردمسالاری تأمین شده است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۵ اکتبر ۲۰۱۱/ ۱۳ مهر ۱۳۹۰؛ «دیدار با جمعی از جوانان اصلاح‌طلب کرمان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1040.html|عنوان=کسی نباید حق مسلم مردم را برای رأی و انتخاب محدود کند|تاریخ=۱۳ مهر ۱۳۹۰|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «اندیشیدن به مرگ تأثیر بسیار سازنده‌ای در زندگی انسانها دارد و بسیار هم توصیه شده که به مرگ بیاندیشید و بدانید پایان زندگی این جهانی همه ما مرگ است، گرچه مرگ پایان زندگی نیست. مرگ پایان زندگی این جهانی و تداوم زندگی است در شکلی دیگر.»
* «مهمترین و نخستین تأثیر اندیشیدن به مرگ این است که انسان احساس تعلق و نیاز می‌کند و عزیزترین دارایی‌اش یعنی جان خود را در دست دیگری می‌بیند که روزی آن را به او می‌دهد و روزی دیگر آن را از وی می‌گیرد و لذا در مرگ‌اندیشی است که انسان احساس نیاز و فقر می‌کند.»
* «مرگ‌اندیشی یعنی باور اینکه آدمی در زمان و مکانی نه به اختیار خود به وجود می‌آید و در زمان و مکانی از دنیا می‌رود و آنچه دارد از او گرفته می‌شود. انسان اگر این تفکر را داشته باشد دیگر دچار طغیان نخواهد شد و تواضع پیدا می‌کند. دیگران را چون خودش می‌پندارد و فلسفه وجودی‌اش را خشوع در برابر قدرت مطلقی می‌داند که همه چیز از اوست و در این حال با سایر بندگان خدا احساس همدلی و همراهی می‌کند و این گونه دیگر طغیان تحقق پیدا نمی‌کند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۳ اکتبر ۲۰۱۱/ ۱۳ مهر ۱۳۹۰؛ «در سالروز تولد ۶۸ سالگی‌اش» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1043.html|عنوان=احساس نیاز و فقر نخستین اثر مرگ اندیشی|تاریخ=۲۱ مهر ۱۳۹۰|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «اندیشه و خلاقیت جز در سایهٔ آزادی تحقق پیدا نمی‌کند؛ آزادی بی‌بند-و-باری نیست بلکه مراد از آزادی اینکه اندیشه کردن و بیان اندیشه هزینه نداشته باشد؛ اگر چنین بود اندیشه هم می‌آید در حالی که عدم امنیت و ترس از فکر کردن و بیان آن بزرگترین مانع خلاقیت است و حاصل کار سرخوردگی و نومیدی است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۶ اکتبر ۲۰۱۱/ ۲۴ مهر ۱۳۹۰؛ «در دیدار با جمعی از اساتید دانشگاه‌های کشور» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1044.html|عنوان=آزادی محافل علمی و دانشگاهی و رسانه‌ای عامل بزرگ جلوگیری از فساد است|تاریخ=
۲۴ مهر ۱۳۹۰|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Iran-Ethnic map 2014.PNG|200px|بی‌قاب|وسط]]ملّت ایران دایرهٔ وسیعی است که می‌تواند در برگیرندهٔ همهٔ هویت‌ها باشد. ما ملت ایران را رنگین کمانی زیبای از قوم‌ها، مذهب‌ها و گرایش‌ها و فرهنگ‌ها در کنار هم می‌بینیم.|۲۳ اکتبر ۲۰۱۱/ ۱ آبان ۱۳۹۰}}
* «مجموعهٔ ملت ایران، مجموعهٔ یکدستی نیست که فقط یک قوم یا یک مذهب یا یک دین در آن حضور داشته باشد…{{سخ}}این مسئله در همه جای دنیا هست و هیچ کشور یا ملتی که یک دست باشد را نمی‌توان پیدا کرد…{{سخ}}در ایران هم اقوام و فرهنگ‌ها و آداب و رسوم و مذاهب گوناگون وجود دارد که در طول تاریخ شکل گرفته است یعنی ریشه‌های تاریخی دارد و یک دست کردن آن نه ممکن است و نه مفید…{{سخ}}اقوام و مذاهب هستند چون با فرمان و دستور کسی به وجود نیامده‌اند که با فرمان و دستور آن از بین بروند و مهم این است که به این امر طبیعی که مقتضای خلقت است توجه شود…{{سخ}}این اختلاف امری طبیعی است…{{سخ}}این گوناگونی نشان‌دهندهٔ هویت انسان‌هاست؛ انسان بی‌هویت در تاریخ وجود ندارد…»
* «'''ملت ایران دایرهٔ وسیعی است که می‌تواند دربرگیرندهٔ همهٔ هویت‌ها باشد، آن وقت ما ملت ایران را یک رنگین کمان زیبایی از قوم‌ها، مذهب‌ها و گرایش‌ها و فرهنگ‌ها در کنار هم می‌بینیم''' و برای سربلندی و پیشرفت و اعتلاء ایران و پیدا کردن جایگاه خود و تبدیل جمهوری اسلامی به یک الگو برای هم دنیای اسلام و هم جهان تلاش می‌کنیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۳ اکتبر ۲۰۱۱/ ۱ آبان ۱۳۹۰؛ «در دیدار با جمعی از مردم سیستان بلوچستان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1045.html|عنوان=چه کنیم که تفاوت‌ها به تقابل نیانجامد؟|تاریخ=
۱ آبان ۱۳۹۰|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Woman standing in front of river with swans.jpg|200px|بی‌قاب|وسط]]همان گونه که پویایی و آفرینندگی و زیبایی [[زندگی]] بسته به رابطهٔ صلح‌آمیز انسان با انسان است، طراوت و بخشندگی [[طبیعت]] نیز در گرو رابطهٔ صلح‌آمیز انسان با طبیعت قرار دارد.|۱۳ نوامبر ۲۰۱۱/ ۱ آبان ۱۳۹۰}}
* «'''همان گونه که پویایی و آفرینندگی و زیبایی زندگی آدمی بسته به رابطهٔ صلح‌آمیز انسان با انسان است، طراوت و بخشندگی طبیعت نیز در گرو رابطهٔ صلح‌آمیز انسان با طبیعت قرار دارد.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۳ نوامبر ۲۰۱۱/ ۱ آبان ۱۳۹۰؛ «در پیامی به همایش روز جهانی مقابله با آثار جنگ بر محیط زیست» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1047.html|عنوان=بخشندگی طبیعت حاصل رابطه صلح آمیزش با انسان است|تاریخ=
۲۲ آبان ۱۳۹۰|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «به صراحت بگویم امروز دو قرائت از اسلام وجود دارد: اسلامی که برای انسان، حقوق انسان، حرمت انسان، رأی انسان و رضایت انسان در حکومت هیچگونه ارزشی قائل نیست و اسلامی که می‌گوید من به آزادی و حرمت انسان باور دارم؛ اسلام معنی‌اش این نیست که جریان و گرایش خاصی بیاید و به هر قیمتی که هست سلیقه‌های خودش را بر جامعه تحمیل کند.»
* «انتخابات قلب مردمسالاری است و انتخابات یعنی همهٔ مردم با همهٔ سلایق با همهٔ گرایش‌ها با همهٔ قومیت‌ها با همهٔ سلیقه‌ها و گرایشهای اعتقادی و سیاسی بتوانند شرکت کنند و رأی بدهند. »
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۳ نوامبر ۲۰۱۱/ ۲۲ آبان ۱۳۹۰؛ «در جمع جوانان اصلاح‌طلب آذربایجان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1048.html|عنوان=در مقابل دخالت خارجی، اصلاح طلب و غیراصلاح طلب مقابله خواهند کرد|تاریخ=
۲۲ آبان ۱۳۹۰|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «شخصیت انسانی، شخصیت اجتماعی است. دین نمی‌تواند برای رشد انسان بی‌تفاوت و بی‌توجه به مسائل اجتماعی باشد. وقتی به دین رجوع می‌کنیم خیلی روشن مشخص می‌شود آنچه به نام سکولار و سکولاریسم مطرح شده است مورد قبول دین نیست. دست کم ما کسانی که دین خدا را قبول داریم و خواستار اصلاحات دائم در متن جامعه هستیم، معتقدیم که دین به جنبهٔ اجتماعی انسان می‌پردازد و کمال فردی انسان گرچه هدف اصلی است، ولی نمی‌تواند نسبت به امور اجتماعی و وجود اجتماعی انسان بی‌تفاوت باشد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۳ دسامبر ۲۰۱۱/ ۱۲ آذر ۱۳۹۰؛ «در دیدار با اعضاء انجمن اسلامی معلمان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1052.html|عنوان=جمهوری اسلامی یعنی مردم و رضایت آنان در استقرار حکومت اصل است|تاریخ=
۱۲ آذر ۱۳۹۰|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «اصلاح‌طلبان همواره از اصل نظام، انقلاب و مصالح و حقوق ملت دفاع می‌کنند و کسانی که به دنبال آسیب به اصل انقلاب هستند، به هیچ وجه مورد تأیید اصلاح‌طلبان نیستند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۹ دسامبر ۲۰۱۱/ ۲۸ آذر ۱۳۹۰؛ «در حاشیه مراسم ختم مرحوم حاج محمد خلیلی اردکانی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1057.html|عنوان=انتظار داشتم شرایطی فراهم شود که همه دیدگاه‌ها بتوانند در انتخابات حضور و مشارکت داشته باشند|تاریخ=۲۸ آذر ۱۳۹۰|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «اسلام به آزادی دعوت می‌کند. اسلام به محدود بودن و مسئول بودن حکومتها دعوت می‌کند. می‌توانیم از جوامع اسلامی بپرسیم، آیا قرائتی که از اسلام دارید، قرائتی استبدادگرایانه است و چه در عرصهٔ اندیشه و چه در عرصهٔ سیاسی و چه در عرصهٔ فرهنگی، چیزی جز استبداد را قبول نمی‌کند؟ من معتقدم متأسفانه این دیدگاه در دنیای اسلام وجود دارد. آیا می‌توان قرائتی از اسلام داشت که با آزادی انسان، حقوق بشر، انسانهای آزاد و حکومتهای مسئول سازگار باشد؟»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۹ دسامبر ۲۰۱۱/ ۴ دی ۱۳۹۰؛ «در مصاحبه با ''آیین گفتوگو''به قلم حمید سیدی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1058.html|عنوان=چراغ «گفتوگو» در شب «جنگ و خشونت»|تاریخ=۴ دی ۱۳۹۰|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
=== ۲۰۱۲ ===
<small>۱۱ دی ۱۳۹۰ - ۱۲ دی ۱۳۹۱</small>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =۲۰۱۲
| width = 250
| image1 = Battle of khorramshahr 4.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 =
| image2 = IRIA soldiers marching in formation (1).jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 =
| image3 = Unknown soldier funeral in Mashhad.jpg
| alt3 = Colored dice with white background
| caption3 =وقتی صحبت از [[ایران]] و [[اسلام]] می‌شود، باید دقت کنیم که آنهایی که پایبند به اسلام واقعی بودند، از ایران هم بهتر دفاع کردند.
}}
* «ما [[اسلام]] را قبول داریم. معتقدیم که اسلام و دین خدا محصور در چارچوب تعیین رفتار فردی و رابطه صرف انسان و خدا نیست بلکه به جامعه و تنظیم زندگی این جهانی نیز توجه دارد؛ از جمله در سپهر سیاست و حیات سیاسی نیز دارای نظر، موضع و رهنمود است و از همین‌جا مرز میان معتقدان به این امور با [[سکولاریسم]] مشخص می‌شود.»
* «ما معتقدیم پایبندی به [[اسلام]] و قبول نقش آن در عرصهٔ حیات اجتماعی و زندگی این‌جهانی نه تنها منافی با حقوق و حرمت مردم و آزادی‌های اساسی و حق تعیین سرنوشت نیست، بلکه به همهٔ این امور مهم فراخوانده است و خدا‌محوری با اهتمام به حق و حرمت انسان منافات ندارد و منظورمان از [[انسان]] نیز فقط انسان [[مسلمان]] نیست؛همهٔ انسانها دارای حق و حرمت‌اند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۶ مارس ۲۰۱۲/ ۱۶ اسفند ۱۳۹۰؛ «در دیدار با جمعی از اعضای شورای مرکزی انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1073.html|عنوان=باید روزنه‌های اصلاح را بازگذاشت و تندروی را از سوی هر کس که باشد محکوم کرد|تاریخ=۱۶ اسفند ۱۳۹۰|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «درد فقر و تبعیض، درد خفقان و استبداد، درد تحقیرشدگی توسط حکومتهای جبّار و وابسته و پشتیبانان آنان، درد نا-امنی و عقب‌ماندگی، اینها اموری است که یکایک افراد ملت چه از روی تحلیل و چه با فطرت خود آنها را احساس کرده و می‌کنند و خواستار رفع آنها بوده‌اند و دین اسلام را نیز چنان دیده و دریافته‌اند که نه تنها با این بدبختی‌ها سازگار نیست، بلکه خواستار و دعوت‌کننده به تغییر آنها بوده است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۷ آوریل ۲۰۱۲/ ۲۹ فروردین ۱۳۹۱؛ «در جمع اعضای بنیاد باران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1079.html|عنوان=با تأمل در گذشته به آیندهای بهتر بیاندیشیم|تاریخ=۲۹ فروردین ۱۳۹۱|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «اگر حکومتی واقعاً آزادی‌خواه باشد و [[آزادی]] را مایهٔ پیشرفت و حتی امنیت پایدار و رشد و توسعه جامعه بداند، باید با درایت حتی هزینه‌های فضای باز و آزاد در کوتاه‌مدت را تحمل کند تا آزادی و آزاد زیستن و قواعد آن در جامعه نهادینه شود و افراد عادت کنند که چگونه می‌توان آزاد بود و از آن پاسداری کرد و دچار هرج-و-مرج و ولنگاری هم نشد.»
* «[[آزادی]] به معنی درست آن از شاه‌بیت‌های مطالبهٔ تاریخی ملت و از محورهای اصیل اصلاحات بوده است و هنوز هم می‌گویم: ''زنده باد مخالف من '' یک شعار بنیادین است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۹ مه ۲۰۱۲/ ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۱؛ «در دیدار با جمعی از جوانان، فعالان سیاسی، هنرمندان و روزنامه نگاران، در آستانه دوم خرداد» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1083.html|عنوان=محدود کردن اندیشه و بیان و سلب حقوق اساسی مردم منجر به بروز مشکلات سهمگین می‌شود|تاریخ=۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۱|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «'''وقتی صحبت از [[ایران]] و [[اسلام]] می‌شود، باید دقت کنیم که آنهایی که پایبند به اسلام واقعی بودند، از ایران هم بهتر دفاع کردند.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲ ژوئن ۲۰۱۲/ ۱۳ خرداد ۱۳۹۱؛ «در جمع جانبازان، ایثارگران و خانواده‌های شهدای اردکان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1088.html|عنوان=امام محبوب ملت بود، چون صادق بود و پشتیبان مردم|تاریخ=۱۳ خرداد ۱۳۹۱|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «باز هم می‌گویم: آری، ما [[نظام سیاسی ایران|نظام]] را قبول داریم و [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] را واقعهٔ بزرگی می‌دانیم که منجر به استقرار [[نظام سیاسی ایران|جمهوری اسلامی]] شد. واقعهٔ بزرگی که نه می‌توان آن را نادیده گرفت و نه به مصلحت جامعه و ملت ماست که این کار را بکند.»
* «''[[نظام سیاسی ایران|جمهوری اسلامی]]'' به نظر ما همان است که می‌تواند پاسخگوی نیاز جامعه ما باشد؛ جامعه‌ای که طالب آزادی و استقلال و سربلندی و امنیت است. به شرط آن که واقعاً ''جمهوری اسلامی'' باشد، یعنی رأی و نظر مردم در تعیین حکومت مؤثر باشد{{سخ}}و حکومت هم خود را در برابر مردم مسؤول بداند{{سخ}}و لوازم جمهوریت یعنی آزادی اندیشه و بیان و نقد و اجتماعات را فراهم آورد{{سخ}}و موازین اسلامی، به‌ویژه معنویت و اخلاق و عدالت در جامعه حاکم گردد{{سخ}}و همگان، با هر عقیده و گرایشی شهروند محترم به حساب آیند و از حقوق شهروندی برخوردار باشند. {{سخ}}اصلاحات هم همین را می‌خواهد. اصلاح در جهت رفع کاستی‌ها و سامان یافتن امور براساس موازین و آرمان‌هایی که در انقلاب ما مطرح شده است. حال اگر دیگرانی، خواستار راه و سامان و نظام و انتظامی دیگر و در پی براندازی هستند، دچار اشتباه بزرگی شده‌اند و طبعاً راه ما هم از آنان جداست.»
* «بندگی [[خدا]] یعنی سر‌سپردگی و دل دادن به کمال و جمال و زیبایی و حکمت و قدرت مطلق که ذات پروردگار است و انسان باید سر‌سپردهٔ او باشد.{{سخ}}[[انسان]] نمی‌تواند بنده نباشد. بنده یعنی کسی که اراده‌اش در اختیار دیگری قرار می‌گیرد.{{سخ}}این اراده وقتی در اختیار خود انسان نباشد و در اختیار دیگری قرار گیرد، این می‌شود بردگی و بندگی؛ و ارادهٔ بنده و برده تا انگیزه و قدرتی پشتش نباشد به حرکت در نمی‌آید. {{سخ}}گاه این بندگی، بندگی هویٰ-و-هوس است، یعنی انسان بردهٔ بخشی از وجود خویش است که بخش اسفل وجود اوست. یعنی اگر بخش عقلانی در اختیار بخش حیوانی باشد، یعنی انسان بندهٔ چیزی است که کوچکتر از اوست. چون انسانیتِ انسان به همان جنبهٔ معنوی و عقلانی اوست، آیا انسان شایسته است که بردهٔ هویٰ-و-هوس باشد؟ یا اینکه هویٰ-و-هوس در اختیار بخشِ انسانیِ وجودِ انسان باشد، یعنی جنبهٔ عقلانی و عرفانی و معنوی بر شخصیت انسان حکومت کند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۳۰ ژوئن ۲۰۱۲/ ۱۰ تیر ۱۳۹۱؛ «دیدار با جمعی از ایثارگران و جانبازان دفاع مقدس» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1090.html|عنوان=حاصل حصر و حذف، نومیدی از اصلاح در جامعه است|تاریخ=۱۰ تیر ۱۳۹۱|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = Iranian Revolution anniversary 2017 01.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 =
| image2 = Iranian Revolution anniversary 2017 27.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 =
| image3 = Iranian revolution anniversary, 11 February 2016 (1).jpg
| alt3 = Colored dice with white background
| caption3 =ما باید ''جمهوری اسلامی'' را به گونه‌ای بفهمیم و ترویج کنیم و برای استقرارش تلاش کنیم که نه تنها با دو پایهٔ اصلی انقلاب یعنی ''آزادی'' و ''استقلال'' سازگار باشد، بلکه بر آن مبتنی باشد.
}}
* «''[[w:کیهان (روزنامه)|کیهان]]'' امروز، کیهان امروز است. هیچ نسبتی با کیهانی که ما دلمان می‌خواست و اعتقاد دارم که امام هم می‌خواست، ندارد. حالا هیچ نسبتی نمی‌خواهم بگویم اما خیلی فاصله دارد با آنچه که در ذهن ما بود. خیلی از بداخلاقی‌هایی که در جامعه به صورت سنت درآمده است، یکی از مجاری آن - اگر نگویم منابع- خود کیهان است. نسبت‌های ناروا دادن، تهمت زدن و… گویا برنامه این است که دفع حداکثری و جذب هیچ اتفاق بیفتد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲ ژوئیه ۲۰۱۲/ ۱۲ تیر ۱۳۹۱؛ «در گفتوگو با ''تاریخ ایرانی'' به مناسبت هفتادمین سالگرد انتشار کیهان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1092.html|عنوان=گفت‌وگوی اختصاصی تاریخ ایرانی با سید محمد خاتمی|تاریخ=۱۲ تیر ۱۳۹۱|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «ما در چارچوب جمهوری اسلامی و با پایبندی به [[اسلام]] عمل می‌کنیم و با [[سکولاریزم]] از یک سو و خشونت‌طلبی و جزم‌گرایی از سوی دیگر مخالفیم. ما اصولی داریم: [[اسلام]]، [[قانون اساسی ایران|قانون اساسی]] و [[نظام سیاسی ایران|جمهوری اسلامی]]. اما این منافاتی ندارد با اینکه به بعضی امور انتقاد داشته باشیم. از جمله اصول ما این است که ما از حقوق کسی که با ما نیست، ولی برانداز هم نیست دفاع می‌کنیم. اگر کسی برانداز نبود، باید در عین مشخص کردن مرزهای هویتی از حقوقش دفاع کرد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۸ ژوئیه ۲۰۱۲/ ۲۸ تیر ۱۳۹۱؛ «دیدار با اعضای شورای مرکزی انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1096.html|عنوان=تلاش کنیم گامی به جلو برداریم و تغییراتی هرچند کوچک را رقم بزنیم|تاریخ=۲۸ تیر ۱۳۹۱|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «من معتقد نیستم باید این [[نظام سیاسی ایران|نظام]] را براندازی کرد و نباید هم چنین چیزی اتفاق بیفتد. ما شدیداً مخالف براندازی هستیم. چنین امری هم به لطف خدا اتفاق نمی‌افتد. ما با اصل نظام، امام و جمهوری اسلامی موافقیم، اما به روش‌ها و سیاستهای جاری انتقاد داریم.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۰ ژوئیه ۲۰۱۲/ 30 تیر ۱۳۹۱؛ «دیدار با جمعی از اقشار مختلف مردم اصفهان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1097.html|عنوان=بعضی روش‌ها نمی‌تواند دوام داشته باشد!|تاریخ=۳۰ تیر ۱۳۹۱|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «واژهٔ ''[[خبرنگار]]'' تداعی‌کنندهٔ واژهٔ ''[[آزادی]]'' به ذهن است، یعنی اگر مطبوعات و رسانه‌ها مظهر آزادی فکر و نشر افکار هستند - یا باید باشند- خبرنگار عامل مهم باروری و کارآمدی رسانه است و اوست که می‌کوشد مسائل را آزادانه به جامعه منتقل کند یا از جامعه به مسؤولان و دست‌اندرکاران امور برساند.»
* «'''ما باید جمهوری اسلامی را به گونه‌ای بفهمیم و ترویج کنیم و برای استقرارش تلاش کنیم که نه تنها با دوپایهٔ اصلی انقلاب، یعنی [[استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی|آزادی و استقلال]] سازگار باشد، بلکه بر آن مبتنی باشد.'''»
* «استبداد و خودکامگی و رسوبات تاریخی آن، امُ الفساد مسائل جامعه ماست… قدیس‌سازی و قدیس‌گرایی خود نشانهٔ بیماری جامعه است و مراد از قدیس‌سازی، قدیس نشان دادن با برتر نشان دادن آن کس و آن چیز است که نه مقدس است نه برتر. قدیس‌سازی در جامعه‌ای رواج می‌یابد که تحقیر شده است و هویت مردمش را از آنان گرفته‌اند و اعتماد به نفس مردم آسیب دیده است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۲ اوت ۲۰۱۲/ ۲۲ مرداد ۱۳۹۱؛ «دیدار با جمعی از خبرنگاران و اصحاب رسانه به مناسبت روز خبرنگار» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1099.html|عنوان=نام «خبرنگار» مترادف واژه آزادی است|تاریخ=۲۲ مرداد ۱۳۹۱|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «بسته به نحوهٔ دید انسان به عالم و آدم و هستی، معنای حقیقت متفاوت است. اگر ما فقط رویه هستی را ببینیم، [[حقیقت]] عبارت است از ماده و آن چیزی که توسط حس و تجربه قابل کنترل باشد. در این حالت، دیگر آن سوی آن دیده نمی‌شود، درحالی که اگر دید وسیع‌تری داشته باشیم فقط رویهٔ هستی بخشی از حقیقت و جزئی از حقیقت است. درحالی که حقیقت بسیار بزرگتر از جنبه مادی هستی است.»
* «اگر [[دانشگاه]] جایی برای آزاداندیشی و آزادی است، رسالت بزرگ آن، دو امر خواهد بود: ۱) پاسداری از آگاهی و دانش و معرفت و تلاش برای بسط آن؛ ۲) پاسداری از آزادی‌های اساسی و تلاش برای تقویت قدرت انتخاب و اراده انسانها در جامعه. این رسالتی است که دانشگاه به معنای واقعی کلمه باید داشته باشد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۸ سپتامبر ۲۰۱۲/ ۱۸ شهریور ۱۳۹۱؛ «دیدار با اعضای انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1106.html|عنوان=پای بندی به قانون اساسی راه روشن همه ماست، قانونی که خود وحی منزل نیست!|تاریخ=۱۸ شهریور ۱۳۹۱|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = Vue d'Arkona - Sepia de Caspar David Friedrich.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = [[عشق]] فراتر از [[عقل]] است، البته عشق داشتن به معنی فرونهادن عقل نیست بلکه از عقل فراتر رفتن است و فقط از طریق عشق می‌توان به حقیقت و زیبائی مطلق رسید
| image2 = Летний сад до реставрации.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = [[زیبایی]]، روح [[زندگی]] است و دل انگیزترین پدیده‌ای که انسانیت را معنی و کمال می‌بخشد؛ و مگر نه اینکه جان انسان به سوی زیبایی مطلق پر می‌کشد؟ و مگر آنچه آفریدهٔ خداوند است زیبا نیست؟ و مگر زیباتر از جان انسان آفریده‌ای هست؟
}}
* «انقلابی واقعی کسی است که بر اساس آرمان‌های انقلاب بخواهد [[ایران]] را به عنوان الگو بسازد؛ انقلابی که بر اساس آزادی‌های اساسی - نه بداخلاقی و لاابالی‌گری- هیچ چیز کمتر از کشورهای پیشرفته دموکراتیک دنیا نداشته باشد؛ از نظر پیشرفت، استفاده از نیروهای داخلی و اندیشمندان و دانشمندان و دانشجویانش بهترین زمینه را برای پیشرفت کردن فراهم کند. همچنین استقلال به معنای واقعی کلمه را فراهم کند.»
* «استقلال فقط پشت کردن به دیگران نیست؛ حتی به معنی قطع رابطه با دیگران نیست. بلکه به معنای این است که از موضع قدرت و امکانات فراوان با دنیا تعامل کنیم روی پای خودمان بایستیم؛ اگر چیزی از دنیا می‌گیریم، چیزی هم به آنها بدهیم.»
* «ما برایمان قابل تحمل نیست که نظام به دلیل سیاستهای غلط هم در دنیا منزوی شود، هم اینکه وضع معیشت مردم خراب شود. امروز اختلاف طبقاتی شدیدی در جامعه به وجود آمده و طبقات جدیدی با ثروت‌های کلان به وجود آمده‌اند که البته نمی‌خواهم بگویم ثروت همهٔ آنها نامشروع است اما سیستم غلط است؛ سیستمی که [[w:اختلاس ۳ هزار میلیارد تومانی|یک مورد سوء استفاده آن ۳ هزار میلیارد تومان است]]، در بقیه موارد چگونه است؟!»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۷ سپتامبر ۲۰۱۲/ ۲۷ شهریور ۱۳۹۱؛ «دیدار با جمعی از آزادگان دوران دفاع مقدس و تعدادی از جوانان عضو کانون فرهنگی یاران امام موسی صدر» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1109.html|عنوان=ما بیش از آنکه بخواهیم جناحمان حاکم باشد می‌خواهیم عقلانیت بر این کشور حاکم باشد|تاریخ=۲۷ شهریور ۱۳۹۱|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «عدالت اسلامی و شیعی خیلی وسیع‌تر از این است؛ اگر انسان در ذات خودش و به عنوان مخلوق خدا کریم است، حفظ کرامت انسان از مصادیق بزرگ عدالت است. اگر انسان طبق خواست خداوند و با دید صحیح اسلامی حاکم بر سرنوشت خویش است، دفاع از آزادی و رأی او عین عدالت است. بی‌عدالتی این است که رأی او محدود شود، حقوق او زیر پا گذاشته شود، بی‌عدالتی این است که در همهٔ عرصه‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و قضایی و عقایدی به ایشان ظلم شود.»
* «[[قانون اساسی ایران|قانون اساسی]] به طور کامل و جامع مبنا باشد. قانون اساسی، اصل [[ولایت فقیه]] دارد، فصل حقوق ملت هم دارد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۹ سپتامبر ۲۰۱۲/ ۸ مهر ۱۳۹۱؛ «دیدار با جمعی از نیروهای اصلاح‌طلب و خانواده‌های شهدای مازندران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1111.html|عنوان=قانون اساسی اصل ولایت فقیه دارد، فصل حقوق ملت هم دارد|تاریخ=۸ مهر ۱۳۹۱|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «'''[[عشق]] فراتر از [[عقل]] است، البته عشق داشتن به معنی فرونهادن عقل نیست بلکه از عقل فراتر رفتن است و فقط از طریق عشق می‌توان به حقیقت و زیبائی مطلق رسید.'''»
* «از هر کس بپرسید [[زیبایی]] چیست؟ ده‌ها مورد زیبائی را به شما نشان خواهد داد. یک گل، یک آبشار، ترنم مرغان خوش‌خوان در بامداد و شامگاهان بهاری، محبت آسمانی مادر به فرزند، ایثار برای نجات دادن انسان، دغدغه و درد انسان محروم را داشتن، اینها همه زیبائی است. مصادیق بی‌نهایت زیبائی مادی و معنوی در دنیا وجود دارد که جان هر انسانی با او آشناست اما اگر از هر کس بپرسید زیبائی چیست از تعریف آن درمی‌ماند مثل خود ''[[w:en:Being|وجود]]''.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۳ نوامبر ۲۰۱۲/ ۱۳ آبان ۱۳۹۱/ ۱۸ ذی‌الحجه ۱۴۳۳؛ «در جشن عید سعید غدیر» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1119.html|عنوان=عیدمان شادی بخش تر بود اگر عزیزانی که در حصر و حبس اند امروز در جمع ما بودند|تاریخ=۱۳ آبان ۱۳۹۱|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «'''[[زیبایی]]، روح [[زندگی]] است و دل‌انگیزترین پدیده‌ای که انسانیت را معنی و کمال می‌بخشد؛ و مگر نه اینکه جان انسان به سوی زیبایی مطلق پر می‌کشد؟ و مگر آنچه آفریدهٔ خداوند است زیبا نیست؟ و مگر زیباتر از جان انسان آفریده‌ای هست؟''' و می‌بینیم که خداوند بعد از آفریدن انسان به خود آفرین می‌گوید و خود را نیکوترین و زیباترین آفرینندگان می‌نامد: فَتَبَارَکَ اللَّهُ أَحْسنُ الْخالقین [[پرونده:Aya-14.png|20px|بی‌قاب]] [المؤمنون].»
* «[[زیبایی]] ظاهر نیز گرچه خواستنی است اما روح زیبایی را در معنی و ژرفای هستی باید یافت و زیبا آن است که زیبایی مطلق را می‌پرستد و زندگی را برای همهٔ انسانها زیبا می‌خواهد و از هر گونه گذشت و فداکاری در این راه دریغ نمی‌کند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۳ نوامبر ۲۰۱۲/ ۲۶ آبان ۱۳۹۱؛ «پیامبه مناسبت برگزاری مراسم رونمایی از کتاب ''چشم در برابر چشم'' (زندگی و خاطرات آمنه بهرامی)» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1121.html|عنوان=پیام سیّد محمّد خاتمی به مراسم رونمایی از کتاب "چشم در برابر چشم"|تاریخ=۲۶ آبان ۱۳۹۱|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
=== ۲۰۱۳ ===
<small>۱۲ دی ۱۳۹۱ - ۱۱ دی ۱۳۹۲</small>{{سخ}}
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =۲۰۱۳
| width = 250
| image1 =
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = بر خلاف آنچه رایج شده است که [[مقام معظم رهبری|رهبری دینی]] که در [[نظام سیاسی ایران|نظام ما]] هست از [[سید روح‌الله خمینی|امام]] گرفته تا [[سید علی خامنه‌ای|رهبر کنونی]] قابل نقد نیستند. این غلط است...{{سخ}}این حرف نادرستی است که هالهٔ تقدس بکشیم و سدی ایجاد کنیم که نتوان به آن نزدیک شد؛ اما این مسئله با تخریب خیلی فرق دارد.
| image2 = عباس میرزا ابوطالبی در دیدار با سید محمد خاتمی.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = ما می‌گوییم: ''الإنسان بما هو إنسان'' دارای کرامت است؛ انسان از این جهت که جوهر و گوهر انسانی دارد، کرامت دارد.
| image3 = Evening light on New Mexico cemetery - panoramio.jpg
| alt3 = Colored dice with white background
| caption3 = عده‌ای می‌گویند انسان اصلاً کرامت ندارد. کرامت و عدم کرامت بستگی به [[ایمان]] است! آن هم ایمانی که باید با گرایش و سلیقه خاص تطبیق کند و در نتیجه درصد بسیار ناچیزی از انسانهای زمین کرامت دارند!
}}
* «آدم احساس می‌کند کوه فاخری به نام [[ایران]] مانند یک کوه یخ در حال آب شدن است و می‌ترسم میراث چند هزار سال در ظرف چند دهه از بین برود!»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۹ ژانویه ۲۰۱۳/ ۳۰ دی ۱۳۹۱؛ «در دیدار با اعضای حزب ارادهٔ ملت» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1135.html|عنوان=احساس می‌کنم کوه فاخری به نام ایران مانند یک کوه یخ در حال آب شدن است|تاریخ=۳۰ دی ۱۳۹۱|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «البته '''بر خلاف آنچه رایج شده است که [[مقام معظم رهبری|رهبری دینی]] که در [[نظام سیاسی ایران|نظام ما]] هست از [[سید روح‌الله خمینی|امام]] گرفته تا [[سید علی خامنه‌ای|رهبر کنونی]] قابل نقد نیستند. این غلط است'''، نه؛ آنها هم انسان‌هایی هستند مثل انسانهای دیگر و باید هم نقد شوند اتفاقاً یکی از مسائلی که هست ایجاد ساز-و-کارهای درست و حسابی است که همه چیز نقد شود، از جمله اندیشهٔ امام، رفتارهای ایشان و کسانی که بعد از ایشان آمده‌اند، ان شاء الله تا دوره‌های بعد خواهند آمد؛ '''این حرف نادرستی است که هالهٔ تقدس بکشیم و سدی ایجاد کنیم که نتوان به آن نزدیک شد؛ اما این مسئله با تخریب خیلی فرق دارد.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۲ ژانویه ۲۰۱۳/ ۳ بهمن ۱۳۹۱؛ «در دیدار با اعضای سازمان جوانان مجمع نیروهای خط امام (ره)» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1137.html|عنوان=چه دستی در کار است که شاهد تخریب چهره امام هستیم|تاریخ=۳ بهمن ۱۳۹۱|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «وظیفهٔ حکومت این است که پایبند به [[قانون اساسی]] باشد.»
* «ما حق نداریم تفتیش عقاید کنیم. افراد مختلف با گرایشهای مختلف وقتی می‌گویند ما در چارچوب قانون اساسی می‌خواهیم کار کنیم، باید از آنها پذیرفت و باید بیایند و کارها را به دست بگیرند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۳۰ ژانویه ۲۰۱۳/ ۱۱ بهمن ۱۳۹۱؛ «در دیدار با جمعی از پزشکان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1138.html|عنوان=روال و قاعده درست اداره کشور دخالت دادن مردم در تعیین سرنوشتشان است|تاریخ=۱۱ بهمن ۱۳۹۱|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
{{نقل قول۲|left| [[پرونده:Iran on the globe (Afro-Eurasia centered).svg|150px|بی‌قاب|چپ]] در دنیای [[آزادی]]، [[دموکراسی]] و [[حقوق بشر]]؛ ما می‌خواهیم الگویی بدهیم که علاوه بر آنچه دنیا به آن رسیده، [[معنویت]] داشته باشد و [[اخلاق]] هم داشته باشد. |۶ فوریه ۲۰۱۳/ ۱۸ بهمن ۱۳۹۱}}
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = Mourning of Muharram in cities and villages of Iran-342 16 (50).jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = هویت ما درگیری و براندازی نیست. هویت ما اصلاح امور است. نظام هم باید بپذیرد که اصلاح‌پذیر باشد تا شکاف بین ملت و دولت پر شود. | image2 = Mir Hossein Mousavi in Zanjan by Mardetanha 0874 (Cropped).jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = هویت ما عدالت‌خواهی و آزادی‌طلبی است؛دفاع از حقوق انسان‌هاست؛به کارگیری نیروهای شایسته، عالم و کاردان است؛تلاش برای برقراری عدالت بدون تحقیر ملت است. نباید آن را از دست بدهیم.
}}
* «'''ما می‌گوییم: ''الإنسان بما هو إنسان'' دارای کرامت است؛ [[انسان]] از این جهت که جوهر و گوهر انسانی دارد کرامت دارد. عده‌ای می‌گویند انسان اصلاً کرامت ندارد. کرامت و عدم کرامت بستگی به [[ایمان]] است! آن هم ایمانی که باید با گرایش و سلیقهٔ خاص تطبیق کند و در نتیجه درصد بسیار ناچیزی از انسانهای زمین کرامت دارند!'''»
* «'''در دنیای [[آزادی]]، [[دموکراسی]] و [[حقوق بشر]]؛ ما می‌خواهیم الگوئی بدهیم که علاوه بر آنچه دنیا به آن رسیده، [[معنویت]] داشته باشد و [[اخلاق]] هم داشته باشد.''' اصلاحات همین را می‌گوید هیچ چیز دیگر هم نمی‌گوید به همین دلیل هم از حقوق مردم دفاع می‌کند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۶ فوریه ۲۰۱۳/ ۱۸ بهمن ۱۳۹۱؛ «در جمع اعضای بنیاد باران، از کرمانشاه» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1140.html|عنوان=وظیفه روشنفکران تبیین حقوق مردم است|تاریخ=۱۸ بهمن ۱۳۹۱|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «[[پیامبر]] فقط مُعلِّم است و مُذکِّر، این [[انسان]] است که باید با [[آگاهی]] خود قسط را برقرار کند، [[اخلاق]] و [[عدالت]]، روح [[زندگی]] این جهانی است که اگر بود آن [[زندگی]]، زندگی مناسب دینی است و اگر نبود، هر نامی داشته باشد آن زندگی، زندگی مطلوب دینی نیست.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۴ آوریل ۲۰۱۳/ ۲۵ فروردین ۱۳۹۲؛ «در مراسم عزاداری حضرت فاطمه (س)» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1149.html|عنوان=حضرت زهرا مخالف استبداد و خودکامگی به هر نام و عنوانی بودند|تاریخ=۲۵ فروردین ۱۳۹۲|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «اگر ما این اصل فلسفی را بپذیریم که انسانها دارای کرامت بوده و مختار و آزاد هستند و شایسته هستند بر خودشان و سرنوشت خود حاکم باشند و همه درخور این هستند که از مزایای [[زندگی]] بهره‌مند باشند، طبیعتاً برداشت ما از [[عدالت]] با کسی که انسان را حاکم بر سرنوشت خود نمی‌داند و… تفاوت خواهد کرد.»
* «اگر رضایت مردم شرط استقرار و بنای حرکت سازگار با [[دین]] است، مهمترین کار نشان دادن چهرهٔ رحمانی از دین است که دلها را جلب و اعتمادها را تقویت و دلبستگی‌ها را محکم کند.»
* «زور و پول و تزویر نمی‌تواند منشأ [[قدرت]] باشد، بلکه رضایت مردم منشأ اصلی حکومت است.»
* «به نظر می‌رسد که [[عدالت]] روح [[دین]] باشد و [[آزادی]] هم در دل آن نهفته است؛ دین هم به عدالت و هم به آزادی نظر دارد.»
* «کار بزرگ متولیان دین این است که مردم را رشد دهند تا انتخاب درست کنند و برای جذب رضایت مردم، اعمال زور به درد نمی‌خورد؛ باید چهرهٔ رحمانی دین را نشان داد. اگر چنین شود، چرا حتی اقلیت از دینهای دیگر یا غیر دینداران، به نظامی که حرمت آنان را نگاه می‌دارد و آنان را نیز شهروند به حساب می‌آورد و عدالت سیاسی و اقتصادی و اجتماعی را محقق می‌کند، دل نبندند و رأی ندهند؟»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۱ آوریل ۲۰۱۳/ ۱ اردیبهشت ۱۳۹۲؛ «در نخستین جلسه ۱۳۹۲ بنیاد باران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1152.html|عنوان=زور و پول و تزویر نمی‌تواند منشأ قدرت باشد|تاریخ=۱ اردیبهشت ۱۳۹۲|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «حتماً باید خود [[ریاست جمهوری ایران|رئیس‌جمهوری]] در پایبندی به [[قانون اساسی ایران|قانون اساسی]] پیشتاز باشد که متأسفانه ما در این سال‌ها می‌بینیم پایبندی به قانون اساسی در همه قوا و نهادها نیست و در قوهٔ مجریه بیشتر زیر پا گذاشته می‌شود!»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۲ آوریل ۲۰۱۳/ ۲ اردیبهشت ۱۳۹۲؛ «در جمع ایثارگران و جانبازان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1153.html|عنوان=به جای چه کسی بیاید و چه کسی نیاید باید مشخص کنیم چه انتظاراتی از رئیس جمهوری بعدی داریم|تاریخ=۲ اردیبهشت ۱۳۹۲|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «[[امانوئل کانت|کانت]]<small>، فیلسوف نام‌آور قرن هجدهم میلادی،</small> مطلب مهمی دارد که به مطلب [[علی بن ابی‌طالب|امیرالمؤمنین علیه السلام]] نزدیک است. ضابطهٔ [[اخلاق]] چیست؟ آن چیزی که می‌خواهی و انجام می‌دهی، باید به گونه‌ای باشد که بپذیری به صورت ''قانونِ عام'' درآید. اگر می‌خواهی [[دروغ]] بگویی برو به وجدانت رجوع کن؛ آیا حاضری که دروغگویی قانون عام باشد؟ اگر می‌خواهی خیانت و نقض [[پیمان|عهد]] کنی، حاضری همه نیز این کار را بکنند؟ قطعاً حاضر نیستی. باید به حاکمان مستبد گفت که استبداد اگر دائمی شود و عام شود طبعاً اگر شخص دیگری هم به جای آنان بیاید بتواند استبداد کند. آیا این را می‌پسندند؟ به کسی که [[شکنجه]] می‌کند، اگر بگویند شهروند دیگری به جای تو بنشیند می‌پسندی که او هم شکنجه‌گر باشد؟ این حس اگر در میان مردم و حاکمیت جا افتاد گام اول [[جمهوری]] و [[دموکراسی]] را برداشته‌ایم.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۴ آوریل ۲۰۱۳/ ۴ اردیبهشت ۱۳۹۲؛ «در دیدار اعضای ستاد جوانان اصلاح‌طلب» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1154.html|عنوان=آیا می‌توان این انتخابات را تبدیل به فضایی کرد که دشمنی‌ها بیشتر نشود و زمینه ایجاد دیالوگ فراهم آید؟|تاریخ=۴ اردیبهشت ۱۳۹۲|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «وقتی می‌گویند و تهدید می‌کنند که کسانی باید توبه کنند مرادشان چیست؟ توبه از اصلاح‌طلبی؟ یا از حقی که هست و از آن دفاع می‌کنیم؟ چه جرمی رخ داده است که باید از آن توبه کرد؟»
* «'''هویت ما درگیری و براندازی نیست. هویت ما اصلاح امور است. نظام هم باید بپذیرد که اصلاح‌پذیر باشد تا شکاف بین ملت و دولت پر شود. هویت ما عدالت‌خواهی و آزادی‌طلبی است. هویت ما دفاع از حقوق انسان‌هاست. هویت ما به کارگیری نیروهای شایسته، عالم و کاردان است. هویت ما تلاش برای برقراری عدالت بدون تحقیر ملت است. نباید آن را از دست بدهیم.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۷ آوریل ۲۰۱۳/ ۷ اردیبهشت ۱۳۹۲؛ «در دیدار جمعی از معلمان و فرهنگیان سراسر کشور» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1155.html|عنوان=امیدوارم تصمیمی بگیریم که خیر مردم و جامعه در آن باشد.|تاریخ=۷ اردیبهشت ۱۳۹۲|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «ما می‌خواهیم جمهوریت سازگار با معیارهای اسلامی تقویت شود. اگر تفکری یا شبه‌تفکری باشد که بگوید ''جمهوریت مخالف اسلام است و هرکس غیر این بگوید باید زندان برود و طرد شود'' این انحراف از اصل است.»
* «من کوچکترین تردیدی در پیروزی اصلاحات در یک فضای منصفانه و منطقی ندارم. کوچکترین نگرانی از رأی اکثریت مردم ندارم.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۹ مه ۲۰۱۳/ ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۲؛ «در دیدار جمعی از دانشجویان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1160.html|عنوان=همگی به فکر تفاهم و کاستن سوء ظن‌ها باشیم|تاریخ=۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۲|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
<small>۱۴ ژوئن ۲۰۱۳/ ۲۴ خرداد ۱۳۹۲، [[w:انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۹۲)|انتخابات ۲۰۱۳/ ۱۳۹۲ ریاست‌جمهوری ایران]]، پیروزی ۵۰٫۸۸٪ حسن روحانی با ۱۸٬۶۹۲٬۵۰۰ رأی</small>{{سخ}}
* «آنکه آزادی‌خواه است، [[آزادی]] را برای همه می‌خواهد حتی فاشیست‌ها، اما فاشیست‌ها جز برای خود برای کس دیگری آزادی نمی‌خواهند.»
* «بعضی از رویکردها، رویکرد فاشیستی بوده است دروغ‌پردازی، تحریف انقلاب، انحصار‌طلبی، خشونت‌طلبی و حذف همه جریانها از خصیصه‌های این جریان است و حالا می‌بینیم که همان جریانات در حال صدور رهنمود برای رئیس جمهور منتخب هستند. باید آرمان‌های انقلاب حاکم شود، انقلاب مال ملت است نه کسانی که در آن نقشی نداشته‌اند و می‌خواهند گفتمان کج-و-کولهٔ خود را بر گفتمان انقلاب حاکم کنند و به حذف، تحقیر و ترور شخصیت‌ها اقدام کنند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۳ ژوئیه ۲۰۱۳/ ۱۲ تیر ۱۳۹۲؛ «دیدار با جمعی از دانشجویان دانشگاه‌های سراسر کشور» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1188.html|عنوان=در انتخابات اخیر اصلاح و تغییر رویکردها در درون نظام پیروز شد|تاریخ=۱۲ تیر ۱۳۹۲|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «[[انتخابات]] برای این است که انسان با اندیشه‌ها و رویکردهایی که دارد قدرتش را از رأی مردم بگیرد و آنها را اعمال بکند، [[قدرت]] به همین معنا مطلوب هست که در مبارزات انتخاباتی و فضای دموکراتیک رخ می‌دهد.»
* «با ابزار کسی که تنها به سرکوب می‌اندیشد، نمی‌توان به ایجاد فضای مطلوب سیاسی باز قانونی مبادرت کرد؛ باید کسی باشد که این را قبول داشته باشد. یا [[w:عملکرد اقتصادی دولت محمود احمدی‌نژاد|کسانی که اقتصاد را به این روز انداخته‌اند]]، نمی‌توانند همراه مردم و جوابگوی مطالبات باشند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۵ ژوئیه ۲۰۱۳/ ۱۴ تیر ۱۳۹۲؛ «در زادگاهش، اردکان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1189.html|عنوان=برای ما بیش از اینکه فرد مطرح باشد رویکرد مطرح بود|تاریخ=۱۴ تیر ۱۳۹۲|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «مهمترین درس [[نلسون ماندلا|ماندلا]] برای همه اصلاح‌طلبان واقعی در جهان این است که تنها راه رسیدن به اهداف، اتخاذ شیوه‌های مدنی است. خشونت اگر هم در لحظه‌ای موفق شود، هیچگاه نمی‌تواند زندگی مطمئن و آرامش‌بخشی را در درازمدت برای مردم تأمین کند. اصولاً خشونت ابزار دست کسانی است که فاقد منطق هستند. خشونت مهمترین ابزار دست مستبدان است و کسانی که با شیوه‌های خشونت‌آمیز حتی با استبداد و استعمار هم مبارزه می‌کنند، اگر هم پیروز شوند، خشونت جدیدی را جایگزین خشونت قدیم خواهند کرد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۷ ژوئیه ۲۰۱۳/ ۱۶ تیر ۱۳۹۲؛ «مصاحبه با نشریه ''نسیم بیداری''» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1191.html|عنوان=تنها راه رسیدن به هدف، اتخاذ شیوه‌های مدنی است|تاریخ=۱۶ تیر ۱۳۹۲|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «اینکه انسانها به این توهم برسند که [[حقیقت]] را دریافته‌اند و تمام حقیقت در اختیار آنان است و خود آنان مدار و محور حق و حقیقت‌اند و دیگری یا نباید باشد یا اگر هست باید صد درصد تسلیم او باشد؛ منشأ ذهنی است که پدیدآورندهٔ زمینه‌های ترور و [[تروریسم]] در دنیاست.»
* «باید برای مبارزه با ترور و [[تروریسم]] و خشونت ما به سوی [[مهربانی|مهر]]، محبت و دیگری را پذیرفتن و با دیگری با با سلاح منطق و کلام سخن گفتن و حقوق او را ادا کردن حرکت بکنیم؛ در این صورت است که می‌توانیم بگوییم ما با ترور و تروریسم مخالفیم و با آن مبارزه می‌کنیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۰ ژوئیه ۲۰۱۳/ ۲۹ تیر ۱۳۹۲؛ «در مراسم بزرگداشت یاد سومین شهید محراب آیت‌الله صدوقی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1193.html|عنوان=مانع اندیشیدن انسانها شدن نوعی ترور است|تاریخ=۲۹ تیر ۱۳۹۲|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «[[آرامش]] [[درد|بی‌دردی]] نیست؛ آرامش در عین حالی که [[درد]] است، یک نوع رضایت و خشنودی است از [[زندگی]] و آن هم در صورتی است که [[امید]] به تغییر وضعیت ناگوار باشد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۰ ژوئیه ۲۰۱۳/ ۳۱ تیر ۱۳۹۲؛ «در نشست ''شهر آرامش''، انجمن شاعران ایران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1195.html|عنوان=آرامش بی‌دردی نیست، امید داشتن به تغییر وضعیت ناگوار است|تاریخ=۳۱ تیر ۱۳۹۲|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
<small>۳ اوت ۲۰۱۳/ ۱۲ مرداد ۱۳۹۲، [[w:دولت یازدهم جمهوری اسلامی ایران|آغاز ریاست‌جمهوری حسن روحانی و دولت یازدهم ایران]]</small>
* «'''هرچه جامعه آگاه باشد، آسیب‌پذیری آن کمتر است.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۱ اوت ۲۰۱۳/ ۲۰ مرداد ۱۳۹۲؛ «دیدار با جمعی از خبرنگاران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1197.html|عنوان=امنیت و مصالح ملی نباید سلیقه‌ای باشد|تاریخ=۲۰ مرداد ۱۳۹۲|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = Black Mountain Transmission Tower (6768338127).jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = هرچه جامعه آگاه باشد، آسیب‌پذیری آن کمتر است.
| image2 = Telstra tower and flags.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = امروز در دنیا با پدیده‌ای به‌نام «ملت» سروکار داریم...در محدودهٔ ملت، همه‌گونه انسانی وجود دارد که حکومت باید آنها را به دید مساوی بنگرد.
| image3 = White Doves at the Blue Mosque (5778806606).jpg
| alt3 = Colored dice with white background
| caption3 = آیا ما می‌توانیم [[دین]] را به‌نحوی بفهمیم که در درون ملت خط‌کشی نکند؟ اگر اینگونه باشد، می‌توانیم حکومت دینی خوبی داشته باشیم.
| image4 = TBJ 4681.jpg (8621592150).jpg
| alt4 = Colored dice with white background
| caption4 = آنچه امروز بیش از همیشه رنج‌آور است کشتار بی‌امان انسانها و بی‌ارزش شدن جان آنهاست.
}}
* «اگر امروز انسان و بشر راجع به حقوقش، راجع به مسائل اقتصادی، راجع به مسائل سیاسی رویکردهایی دارد که متفاوت است با آنچه در گذشته بوده، آیا این [[اسلام]] می‌تواند در عرصهٔ پاسخ‌ها نیز توان خود را نشان دهد؟ البته این انتظار را نداشته باشیم که جزئیاتِ پاسخ‌ها را اسلام بدهد، اسلام جهت را معین می‌کند.»
* «[[جهاد]] و [[شهید|شهادت اسلامی]]، ارادهٔ معطوف به [[زندگی]] است نه معطوف به [[مرگ]] و نه تنها [[زندگی]] خود [[انسا]]ن؛ بلکه زندگی انسانهای دیگر.»
* «[[جهاد]] یعنی تلاش کردن برای اینکه [[زندگی]] تحت [[ستم]] دیگران تبدیل شود به زندگی‌ای که انسان هم از نظر مادی و هم از نظر معنوی بتواند برخوردار باشد این معنای جهاد و شهادت طلبی اسلامی است.»
* «معنای درست [[دموکراسی]] هم دیکتاتوری اکثریت نیست بلکه حاکمیت اکثریت است با رعایت حقوق اقلیت در جامعه.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۶ اوت ۲۰۱۳/ ۴ شهریور ۱۳۹۲؛ «در دیدار با اعضای ستاد بزرگداشت [[جلال‌الدین طاهری]]» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1200.html|عنوان=گفتمان اصلاحات در انتخابات پیروز شد|تاریخ=۴ شهریور ۱۳۹۲|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «بنده [[انسان]] را و حرمت و کرامت و محوریت او را به‌رسمیت می‌شناسم، ولی انسانی که علاوه بر اینکه در این دنیا هست و باید شرایط این جهان را بشناسد و نیازهای این جهانی‌اش دارای ارزشهای متعالی است. من، انسانِ خلق شده در زمین را که در غرب پدید آمد <small>و بسیاری از حضرات هم همان الگو را می‌پسندند</small>، جفای به انسانیت می‌دانم، انسان زمینی است و باید زمینی باشد، همهٔ انسانها باید از مزایای زندگی این جهانی برخوردار باشند، آزاد و مستقل باشند ولی به عنوان یک مسلمان شرقی، انسانی را مطلوب می‌دانم که [[معنویت|سر در آسمان]] دارد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۸ سپتامبر ۲۰۱۳/ ۲۷ شهریور ۱۳۹۲؛ «در دیدار با جمعی از فرهنگیان و معلمان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1210.html|عنوان=به بچه‌ها یاد بدهیم نیاز مهم دنیای ما صلح است|تاریخ=۲۷ شهریور ۱۳۹۲|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «'''امروز در دنیا با پدیده‌ای به‌نام «ملت» سروکار داریم'''. امت جای خود؛ امت مسیح و امت اسلام، که البته در همین نیز اختلافات زیادی هست. اما '''در محدودهٔ ملت، همه‌گونه انسانی وجود دارد که حکومت باید آنها را به دید اجزای مساوی بنگرد. آیا ما می‌توانیم دین را به‌نحوی بفهمیم که در درون ملت خط‌کشی نکند؟ اگر اینگونه باشد، می‌توانیم حکومت دینی خوبی داشته باشیم.'''»
* «اصول یعنی ما باید با همهٔ دنیا بجنگیم، هیچ‌وقت آشتی نکنیم و ناسزا بگوییم؟»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۸ سپتامبر ۲۰۱۳/ ۶ مهر ۱۳۹۲؛ «در مصاحبه با ''اندیشهٔ پویا''» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1214.html|عنوان=سید محمد خاتمی در گفت و گو با اندیشه پویا: تنهای تنها بودم|تاریخ=۶ مهر ۱۳۹۲|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «ایثارگری یعنی از خود گذشتن برای اینکه ملت ما اسیر، عقب‌افتاده و تو سری خور نباشد؛ بنابراین ایثارگری فقط درجبههٔ جنگ نیست بلکه تلاش برای توسعه توأم با عدالت جامعه است؛ ایثارگری یعنی اینکه کسانی که می‌خواهند آزادی ملت ما را بگیرند در مقابلشان بایستیم حتی اگر به قیمت دادن جانمان باشد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۹ سپتامبر ۲۰۱۳/ ۷ مهر ۱۳۹۲؛ «در دیدار با جمعی از ایثارگران و جانبازان و آزادگان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1215.html|عنوان=وجود این جریانات طالبانی دهن کجی به آرای ملت و تصمیمات رهبری است|تاریخ=۷ مهر ۱۳۹۲|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «[[سیاست]] جدی‌ترین واقعیت در [[زندگی]] جمعی است که نمی‌توان به آن نیاندیشید، ولی حتی نمی‌توان دامن [[اندیشه]] و رفتار را از تأثیر آن بازکشید؛ ولی آنچه دل‌رباست و زندگی را معنی‌دار می‌کند، [[اخلاق]] و ادب است.»
* «'''آنچه امروز بیش از همیشه رنج‌آور است کشتار بی‌امان انسانها و بی‌ارزش شدن جان آنهاست'''.»
* «ما [[اسلام|پیرو آیینی]] هستیم که انسان را به [[صلح]]، همزیستی و [[عدالت]] و حفظ کرامت انسانی فرا می‌خواند و هر کس جز این بیاندیشد به بیراهه می‌رود.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۴ اکتبر ۲۰۱۳/ ۷ مهر ۱۳۹۲؛ «در سالروز تولدش» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1219.html|عنوان=مراسم هفتادمین زادروز سید محمد خاتمی|تاریخ=۲۲ مهر ۱۳۹۲|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «گاهی با کمال بی‌انصافی می‌خواهند بگویند اصلاً [[اسلام]] دعوت به خشونت می‌کند برای اینکه [[جهاد]] و [[شهادت]] در اسلام هست، غافل از اینکه اگر ما درست ببینیم جهاد و شهادت اسلامی درست ضد خشونت است نه خشونت‌گرا و [[حسین بن علی|امام حسین (ع)]] مظهر آن است و در مقابل خشونت ایستاد، گفتند تسلیم خشونت شو! گفت نمی‌شوم و شهیدش کردند.»
* «[[w:en:Invasion|تجاوز]] بدترین شکل [[خشونت]] است و [[شهید]] کسی است که زندگی‌اش را برای آرامش بندگان خدا، برای رفع خشونت از زندگی بندگان خدا، برای رفع تنگناهای زندگی مردم و برای اینکه مردم با عزت و آزادی و با معنویت و اخلاق زندگی کنند جانش را فدا می کند، این نهایت لطافت کار هست که در اسلام وجود دارد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۳ دسامبر ۲۰۱۳/ ۲۲ آذر ۱۳۹۲؛ «در بیت شهیدان اسماعیلی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1236.html|عنوان=باید جلوی سوء استفاده از شهیدان و بچه‌های جنگ گرفته شود|تاریخ=۲۲ آذر ۱۳۹۲|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
=== ۲۰۱۴ ===
<small>۱۱ دی ۱۳۹۲ - ۱۱ دی ۱۳۹۳</small>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =۲۰۱۴
| width = 250
| image1 = Annual Correspondent-Mohammad Khatami-August 11, 2013 by Omidnameh (1) (Copped).jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = ''زنده باد مخالف من'' یک شعار نبود، یک واقعیت است. اگر مخالف من نباشد، من خودکامه می‌شوم. اگر مخالف من نباشد فکر من به نقطهٔ مقابل خود برخورد نمی‌کند و تکامل نمی‌یابد.{{سخ}} ما نمی‌گوییم مخالفان ما را حذف کنید و ما باشیم، بلکه می‌گوییم آنها باشند و ما هم باشیم.
| image2 = Bir lahjar(Cropped).jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = اگر ''[[اخلاق]]'' و ''[[عدالت]]'' را در طول ''[[اسلام|شریعت]]'' قرار دهیم باید بدانیم که در [[دین]]، حُکمِ غیرعادلانه و غیراخلاقی نداریم.
| image3 = Minaret de la mosquée Hamouda Pacha.jpg
| alt3 = Colored dice with white background
| caption3 = نواندیشی دینی یعنی اینکه دین جاودانه و متعالی می‌تواند و باید در زمان‌های مختلف و مکان‌ها و عرصه‌های مختلف و اقتضائات مختلف جوابگو باشد. نواندیشی دینی یعنی اندیشه را نو کردن و از دین برای حل مشکلات مدد گرفتن
}}
* «انقلاب برای عوض کردن همه چیز است والا اگر فقط یک حکومت فاسد مورد نظر باشد، با یک کودتا هم تغییر ممکن است که در این موارد اغلب یک حکومت استبدادی جایگزین یک حکومت استبدادی فاسد می‌شود.»
* «[[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب ما]]، انقلاب رحمت بود نه خشونت.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۳ فوریه ۲۰۱۴/ ۱۴ بهمن ۱۳۹۲؛ «در دیدار با جمعی از خانواده‌های شهداء گروه منصورون» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1248.html|عنوان=انقلابی که در براندازی بر خشونت تکیه نمی‌کند در موقع ساختن و تثبیت وضع هرگز خشونت را روا نمی‌دارد|تاریخ=۱۴ بهمن ۱۳۹۲|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «'''[[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب ما]]، ''کلمه'' در برابر ''سلاح'' و ''گل'' در برابر ''گلوله'' بود.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;">۳ فوریه ۲۰۱۴/ ۲۲ بهمن ۱۳۹۲؛ «در دیدار با دانشجویان دانشگاه‌های سراسر کشور در آستانه ۲۲ بهمن» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1250.html|عنوان=حماسه سیاسی امسال باید با رفع کدورت‌های سالهای اخیر تکمیل شود|تاریخ=۲۲ بهمن ۱۳۹۲|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «پویایی جامعه و صلاح ملت و دولت و اصلاح امور در گروی حضور و فعالیت‌های همهٔ نهادهای مدنی و در رأس آنها حزب‌های متعدد با گرایشهای متفاوت است؛ نهادهایی که واسطه‌ای مطمئن هستند میان ملت که صاحب اصلی قدرت است و قدرت متمرکز که برآمده از رأی و ارادهٔ مردم و مسئول در برابر آنهاست.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۲ فوریه ۲۰۱۴/ ۳ اسفند ۱۳۹۲؛ «پیام به ششمین کنگره حزب:اراده ملت ایران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1252.html|عنوان=متن کامل پیام سید محمد خاتمی به کنگره حزب «اراده ملت ایران»|تاریخ=۳ اسفند ۱۳۹۲|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «در مرام اهل بیت، ''تحمیل'' نبود؛ اما ''تحمل'' بود. آنها حتی به مخالف خود احترام می‌گذاشتند و به ضایع شدن حقِّ آنها راضی نبودند. چرا که در نظر آنها ایمانی ارزش دارد که از روی آگاهی و اختیار به‌دست آید و نیز دائماً توسط آنها به مردم هشدار داده می‌شد که خودشان حق را بشناسند، از آن دفاع کنند و در مقابل باطل و ناحق اعتراض کنند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۳ آوریل ۲۰۱۴/ ۱۴ فروردین ۱۳۹۳؛ «در مراسم گرامیداشت سالروز شهادت حضرت فاطمه زهرا (س)» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1262.html|عنوان=اهل بیت (ع) بدون آگاهی و خواست مردم نخواستند حتی با زور و کودتا حکومت عدل را برپا کنند|تاریخ=۱۴ فروردین ۱۳۹۳|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «ما به عنوان کسانی که دلبسته به این انقلاب و [[اسلام]] هستیم، با همهٔ وجود از ''جمهوریت نظام'' دفاع می‌کنیم؛ با همهٔ لوازمی که جمهوریت دارد. ما انقلابی هستیم؛ مهم نیست دیگران ما را چه می‌نامند. انقلابی که ما می گوئیم و می‌فهمیم منجر به [[نظام سیاسی ایران|نظام جمهوری اسلامی]] شد و امروز هم باید از آن دفاع کنیم.»
* «باید بدانیم که ما نمی‌توانیم [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|این انقلاب]] با آن عظمتش را فراموش بکنیم، زیرا مبدأ هویت تاریخی ماست.»
* «رسالت انقلابی بعد از پیروزی انقلاب الگوسازی است نه شعار دادن نه از درون خودمان عده‌ای را دشمن تلقی کردن و انقلابی گری را دفع آنها بحساب آوردن!»
* «اصلاحات به دوره بعد از پیروزی [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب]] ساختن والگو دادن به دنیای اسلام و جاهای دیگر می‌اندیشد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۸ آوریل ۲۰۱۴/ ۲۹ فروردین ۱۳۹۳؛ «در هفتاد و پنجمین نشست ماهانه بنیاد باران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1268.html|عنوان=با همه وجود از "جمهوریت" نظام دفاع می‌کنیم|تاریخ=۲۹ فروردین ۱۳۹۳|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «زنان در زمینه لطافت روح از مردان قوی‌تر هستند و مردان هم در کارهای عملی قوی‌تر هستند؛ آیا نیاز مهم ما حاکم شدن این روحیهٔ عاطفی بر جهان نیست؟ آیا جهان امروز نیازمند روحیهٔ زنانه برای دفع خشونت و ایجاد صلح و همزیستی نیست؟ اتفاقاً حضور زنان در مدیریت‌ها و مسئولیت‌ها می‌تواند زندگی بشر را لطیف و مهربانانه‌تر کند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۶ آوریل ۲۰۱۴/ ۶ اردیبهشت ۱۳۹۳؛ «دیدار جمعی از اعضای مجمع زنان اصلاح‌طلب و بانوان استانهای مختلف کشور» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1270.html|عنوان=دیدار جمعی از اعضای مجمع زنان اصلاح طلب و بانوان استانهای مختلف کشور با سید محمد خاتمی|تاریخ=۶ اردیبهشت ۱۳۹۳|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «'''اگر [[اخلاق]] و [[عدالت]] را در طول [[اسلام|شریعت]] قرار دهیم باید بدانیم که در [[دین]]، حُکمِ غیرعادلانه و غیراخلاقی نداریم'''.»
* «من فکر می‌کنم تلفیق ''[[اسلام|شریعت]]'' و ''[[اخلاق]]'' و ''[[عدالت]]'' مؤثر خواهد بود.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۳۰ آوریل ۲۰۱۴/ ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۳؛ «در مراسم بزرگداشت آیت‌الله دکتر صادقی در دانشکده حقوق (دانشگاه شهید بهشتی تهران)» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1272.html|عنوان=تلفیق شریعت، اخلاق و عدالت تلفیق مؤثری است|تاریخ=۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۳|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «'''نواندیشی دینی یعنی اینکه دین جاودانه و متعالی می‌تواند و باید در زمان‌های مختلف و مکان‌ها و عرصه‌های مختلف و اقتضائات مختلف جوابگو باشد. نواندیشی دینی یعنی اندیشه را نو کردن و از دین برای حل مشکلات مدد گرفتن.'''»
* «متاسفم که گاهی انسان خیال می‌کند که اصلاً اندیشیدن ممنوع است و این مسئلهٔ بسیار سختی است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۶ مه ۲۰۱۴/ ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۳؛ «در دیدار با جمعی از معلمان و مربیان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1273.html|عنوان=معلمان می‌توانند بزرگترین نقش را در ترویج حقوق شهروندی ایفا کنند|تاریخ=۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۳|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «در روزگار ما با اینکه جان‌ها به سوی [[صلح]] میل کرده است، در عمل چهرهٔ جنگ و ستیز و نارواداری را خشن‌تر، و غریو درگیری و سرکوب و نادیده انگاشتن حق و حرمت انسان را رساتر می‌بینیم و می‌شنویم.»
* «امروز شاهد وضع اسف‌باری هستیم که در آن اشغال و تجاوز منشأ مشروعیت شناخته می‌شود و میلیون‌ها انسان از سرزمین پدری و مادری خود آواره‌اند و بیش از آن تعدادی دست به گریبان فقر و محرومیت و جهل و کمبودهای فراوان مادی و معنوی اند.»
* «رسیدن به [[صلح]] واقعی مستلزم گذر از این وضعیت ناگوار و استقرار نظامهای ملی و بین‌المللی بر پایهٔ کرامت انسانی و شناختن حق آدمیان و برخورداری آنان از زندگی مطلوب مادی و معنوی و ایجاد ساز-و-کارهایی برای تأمین این مهم است.»
{{نقل قول۲|left| [[پرونده:Flag of Peace (Proposal 2).PNG|80px|بی‌قاب|چپ]] باید سرود [[صلح]] را نواخت و اندیشمندان و خیرخواهان باید همه تلاش خود را برای رسیدن به آن به کار گیرند. |۱۵ مه ۲۰۱۴/ ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۳}}
* «'''باید سرود صلح را نواخت و اندیشمندان و خیرخواهان باید همهٔ تلاش خود را برای رسیدن به آن به کار گیرند.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۵ مه ۲۰۱۴/ ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۳؛ «پیام به همایش بین‌المللی:جهان عاری از خشونت؛ گفتوگو برای صلح، امنیت و حقوق بشر» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1274.html|عنوان=باید سرود صلح را نواخت و اندیشمندان و خیرخواهان باید همه تلاش خود را برای رسیدن به آن به کار گیرند|تاریخ=۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۳|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «[[هنرمند]] وقتی با هستی مواجه می‌شود جان خودش را بروز می‌دهد.»
* «نمی‌شود بگوییم [[هنر]] برای چیزی است، همچنان که [[فلسفه]] برای چیزی نیست. هنر خودش اصیل است، خودش هدف است، خودش بنیاد است.»
* «هیچ [[انسان]]ی نیست که متعهد نباشد اما بسته به این دارد که به چه چیزی متعهد باشد.»
* «شاید در میان تجلیات جان آدمی، [[هنر]] دلپذیرترین تجلی جان آدمی است، البته فلسفه و عرفان هم جای خود دارد، چون هنر یک نوع پیوند با زیبایی می‌خورد یعنی هستی را در وجه زیبایی او می‌بیند به همین دلیل هم خیلی دل پذیرتر است.»
* «اگر انسان به خِرَدش انسان است و به‌خصوص خرد در صورت کلام تجلی پیدا می‌کند و کمال خردمندی انسان در سخن‌وری اوست و اینکه صاحب کلام است و به همین دلیل هم گفته‌اند انسان حیوان ناطق است. اوج کلام در شعر هست و هنر شعر اوج تجلی کامل جان آدمی است.»
* «خوش‌نویس واقعی کسی است که به قصد قربت به عنوان عبادت این زیبایی هدیه شده به انسان را به انسانهای دیگر عرضه می‌دارد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۹ مه ۲۰۱۴/ ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۳؛ «سخنرانی در نمایشگاه خوش‌نویسی دست‌ها و سطرهای مهربان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.isna.ir/news/93022918482/سیدمحمد-خاتمی-هنرمندان-و-آحاد-جامعه-برای-امر-خیر-مدرسه-سازی|عنوان=سیدمحمد خاتمی: هنرمندان و آحاد جامعه برای امر خیر مدرسه‌سازی تلاش کنند|تاریخ=۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۳|اثر=ایسنا}}</ref>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = DNA fragmentation.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = آیندهٔ بشر در گرواین نیست که تکنیک را کنار بگذارد؛ تکنیک روح زندگی امروز است و روز به روز گسترش می‌یابد.
| image2 = Agarose gel with UV illumination - Ethidium bromide stained DNA glows orange (close-up).jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = بشر به این مسئله رسیده است که «نمی توان تکنیک را کنار گذاشت» و «نمی توان همچنان اسیر تکنیک ماند» اما هنوز راه درست و مشخصی نیافته است که تکنیک در اختیار انسان قرار گیرد نه انسان در اختیار تکنیک.
}}
{{نقل قول۲|left| [[پرونده:Basmala-Brown.png|250px|بی‌قاب|وسط]]ما [[ایران]]یان وقتی به [[قرآن]] نگاه کردیم، دیدیم ۱۱۳ سوره با ''[[بسم الله الرحمن الرحیم]]'' آغاز می‌شود نه ''بسم الله المنتقم و الجبار''؛ اینها اسم [[خدا]]ست اما سوره‌هایش را با ''رحمن'' و ''رحیم'' آغاز می‌کند، یعنی جنبهٔ مهربانی و شفقت را یادآور می‌شود. ما فهمیدیم [[اسلام]] این را می‌گوید و روحیهٔ اسلام، روحیهٔ مهربانی است نه [[خشونت]]. |۲۶ ژوئن ۲۰۱۴/ ۴ شهریور ۱۳۹۳}}
* «[[تکنیک]] و [[تکنولوژی]] حاصل رویکردی است از انسان در جایی از هستی و نحوهٔ تلّقی او از هستی. پیدایش این پدیده شگفت‌انگیز در زندگی او و فراهم آوردن زمینه‌ای برای زندگی بهتر و مهار نیروها و انرژی‌هایی که در هستی هستند و می‌توانند در خدمت زندگی بهتر انسان قرار بگیرند، حاصل نگاه او به زندگی این جهان است و سعادت را در رفع نیازهای انسان دیدن -و آن نیازها را نیازهای این جهانی و مادی تعریف کردن- است.»
* «انسان تکنیک‌زده که پیشرفته هم هست در فکر تصرف در همه چیزی است که جز اوست و غیر اوست و دیگری است.»
* «'''آیندهٔ بشر در گرو این نیست که تکنیک را کنار بگذارد؛ تکنیک روح زندگی امروز است و روز به روز گسترش می‌یابد.»'''
* «'''بشر به این مسئله رسیده است که «نمی توان تکنیک را کنار گذاشت» و «نمی توان همچنان اسیر تکنیک ماند» اما هنوز راه درست و مشخصی نیافته است که تکنیک در اختیار انسان قرار گیرد نه انسان در اختیار تکنیک.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۱ ژوئن ۲۰۱۴/ ۲۱ خرداد ۱۳۹۳؛ «در رونمایی از خشت اول کتاب ''ثبت احوال بافت یزد''» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1281.html|عنوان=قوم فاقد هویت، دستخوش حوادثی می‌شود که در اختیار او نیست|تاریخ=۲۱ خرداد ۱۳۹۳|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «ما اعتراض و انتقاد داریم اما اصل نظام را قبول داریم و نمی‌خواهیم آن اعتراض‌ها و انتقادها به اصل نظام لطمه بزند. متأسفانه تنگ نظری‌هایی وجود دارد که نظام را در یک دیدگاه محدود خلاصه می‌کنند و هر کسی خلاف آن حرف بزند، می‌گویند نظام تضعیف شد؛ در حالی که این محدود کردن دید دربارهٔ نظام بزرگترین ضربه به آن است.»
* «نه قصد داشتم و نه دارم و نه زمینه‌اش فراهم است که به قدرت بازگردم...ما نسلی هستیم که نباید دیگر به قدرت بازگردیم اما دوست داریم ارزشها و معیارها حفظ شود و شخصیت‌هایی که نسبت به نظام، آرمانها و سرنوشت ایران دغدغه بیشتری دارند روی کار بیایند و برای این موضوع تلاش می‌کنیم.»
* «انقلابی که ما به آن اعتقاد داریم متعلق به همه است و هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید این انقلاب برای من است و دیگران سهمی ندارند.»
* «''جمهوری اسلامی'' به مسلمانان، شیعیان و یک گرایش خاص از [[شیعه]] اختصاص ندارد که بگوییم هرکس خلاف آن باشد، خارج از شهروندی جمهوری اسلامی است و هر کس [[قانون اساسی ایران|قانون اساسی]] را قبول دارد و در این چارچوب عمل می‌کند، ولو انتقاد داشته باشد، ''شهروند'' جمهوری اسلامی است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۶ ژوئن ۲۰۱۴/ ۲۶ خرداد ۱۳۹۳؛ «در دیدار با اعضای کانون زندانیان سیاسی قبل از انقلاب'» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1283.html|عنوان=داعش بلای جان دنیای اسلام شده است!|تاریخ=۲۶ خرداد ۱۳۹۳|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «هیچ راهی جز این نداریم که مردم با همهٔ گرایش‌ها حضور داشته باشند و در چارچوب انقلاب و [[قانون اساسی ایران|قانون اساسی]] فعالیت کنند نه اینکه فقط تفکرات غلطی که الان میدان‌دار شده‌اند اجازهٔ فعالیت داشته باشند. هر کسی می‌تواند فعالیت کند، فقط به شرط آنکه برانداز نباشد. به شرط اینکه تعریف درست، منطقی و حقوقی از براندازی مورد اهتمام و عمل حکومت باشد نه اینکه هر منتقد و حتی مخالف، برانداز به حساب آید و هرگونه رفتاری با او مجاز باشد.»
* «''' ''زنده باد مخالف من'' یک شعار نبود، یک واقعیت است. اگر مخالف من نباشد، من خودکامه می‌شوم. اگر مخالف من نباشد فکر من به نقطهٔ مقابل خود برخورد نمی‌کند و تکامل نمی‌یابد.'''»
* «'''ما نمی‌گوییم مخالفان ما را حذف کنید و ما باشیم، بلکه می‌گوییم آنها باشند و ما هم باشیم.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۶ ژوئن ۲۰۱۴/ ۴ شهریور ۱۳۹۳؛ «در دیدار اقشار مختلف مردم یزد و اطلاح‌طلبان این شهر» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1290.html|عنوان=سیدمحمد خاتمی: نمی‌توانیم منتظر باشیم تا دولت همه کار کند|تاریخ=۴ شهریور ۱۳۹۳|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «باید بین حقیقت احکام و برخی ذهنیت‌های عقب‌مانده فرق گذاشت… خیال نکنیم برخی عادت‌هایی که از قدیم مانده و رنگ تقدس گرفته، اینها اسلام است و باید در جامعه اجرا شود و اگر دیگر شقوق آن اجرا نشد هم مهم نیست.»
* «جهاد اسلامی اصلاً مبارزه با خشونت است؛ مبارزه با تجاوز به حقوق انسان است.»
* «جهاد ما جهاد دفاعی است یعنی آنجا که انسان مورد تجاوز قرار می‌گیرد و بمب می‌اندازند و سرکوب می‌کنند، مقاومت کردن و این مقاومت کردن زیباترین چیزی است که وجود دارد.»
* «مسلمان واقعی، اهل [[جنگ]] به معنای آغازگر جنگ نیست. مسلمان واقعی کسی نیست که بخواهد حقیقت اسلام را به برداشت‌ها و سلیقه‌های تنگ خود محدود کند و هر کس غیر از این باشد را نابود کند؛ این کاری است که امروز گروه‌های تروریستی به نام اسلام انجام می‌دهند.»
* «غرب تبلیغ می‌کند که [[اسلام]] یعنی خشونت و عدم تحمل و سر بریدن و کار به زندگی مردم نداشتن و چهرهٔ خشنی از اسلام نشان می‌دهند.»
* «[[نظام سیاسی ایران|جمهوری اسلامی]] الگویی غیر از الگویی است که [[داعش]]، [[طالبان]] و انسانهای آدم‌کش، متعصب و عقب‌مانده ارائه می‌دهند. جمهوری اسلامی بر اراده و [[آزادی]] و اندیشهٔ مردم استوار است و هدف آن بهبود وضعیت مادی و معنوی جامعه و حفظ و کرامت انسان است –هرانسانی با هر عقیده‌ای- به شرط آنکه دست به سلاح نبرد است. همه این را می‌خواهند و باید بکوشیم که این اجرایی شود.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۶ اوت ۲۰۱۴/ ۴ شهریور ۱۳۹۳؛ «در دیدار جمعی از آزادگان و ایثارگران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1291.html|عنوان=باید بدانیم چه می‌خواهیم و حاضر باشیم برای آن خواسته هزینه بدهیم|تاریخ=۴ شهریور ۱۳۹۳|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = Timche-ye-Qom4.JPG
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = [[ایرانی]] آن روحیه‌ای است که به پشتوانهٔ فرهنگ عظیمش با وجود همه رنج‌هایی که دیده، توانسته روی پای خود بایستد…
| image2 = Bazaar de Vakil, Shiraz, Irán, 2016-09-24, DD 55.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = این فرهنگ ریشه در گذشته دارد و شفقت، [[مهربانی]]، همزیستی و با هم بودن از خصوصیات این فرهنگ است.
}}
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Baghrah-e-Bahar.JPG|50px|بی‌قاب|چپ]][[فرهنگ]] از سویی پدیدآورندهٔ [[تمدن]] است و از سوی دیگر بازتابندهٔ تمدن است.|۳۱ اوت ۲۰۱۴/ ۹ شهریور ۱۳۹۳}}
* «'''[[فرهنگ]] از سویی پدیدآورنده [[تمدن]] است و از سوی دیگر بازتابندهٔ تمدن است.'''»
* «'''[[ایرانی]] آن روحیه‌ای است که به پشتوانهٔ فرهنگ عظیمش با وجود همه رنج‌هایی که دیده، توانسته روی پای خود بایستد.''' ایرانی توانسته مغول را در خود هضم کند و از روحیه توأم با خشونت مغول، مسجد گوهرشاد را بسازد. '''این فرهنگ ریشه در گذشته دارد و شفقت، مهربانی، هم زیستی و با هم بودن از خصوصیات این فرهنگ است.'''»
* «یهودی‌ستیزی و سامی‌ستیزی، هولوکاست و یهودکشی مختص فرهنگ غرب است. ما در فرهنگ ایرانی، مظلوم‌خواهی و تحمل و باهم بودن را داشتیم و این روحیه هم در متن [[فرهنگ]] [[ایرانی]] است و هم [[اسلام]] این را به ما داده است.»
* «'''ما ایرانیان وقتی به [[قرآن]] نگاه کردیم، دیدیم ۱۱۳ سوره با ''[[بسم الله الرحمن الرحیم]]'' آغاز می‌شود نه ''بسم الله المنتقم و الجبار''؛ اینها اسم [[خدا]]ست اما سوره‌هایش را با رحمن و رحیم آغاز می‌کند، یعنی جنبهٔ مهربانی و شفقت را یادآور می‌شود. ما فهمیدیم [[اسلام]] این را می‌گوید و روحیه اسلام، روحیه مهربانی است نه خشونت'''.»
* «این نقش‌ها [روی فرش‌های ایرانی] چنان در هم می‌روند و به هم نزدیک می‌شوند که با همه تنوع و کثرت، یک چیز دیده می‌شود. روح زیبای ایرانی در فرش ایرانی دیده می‌شود و پشت این تنوع و تکثر، یک وحدت فرهنگی نهفته است.»
* «[[فرهنگ]] [[شیعه|شیعی]] و [[اسلام]] به گونه‌ای که در [[ایران]] رواج یافته و آمیختگی با روح ایرانی، یک چهرهٔ آرام، صبور، متحمل و در عین حال ماندگار ایجاد کرده است. ایرانی با اینکه در طول تاریخ، شکست‌ها، رنج‌ها، حمله‌ها و قحطی‌ها دیده اما روحیه‌اش را حفظ کرده و نشکسته است؛ نگاهش به [[آینده]] بوده آن هم آیندهای زیبا که بر مهربانی، شفقت، محبت و دوستی استوار باشد. ایرانی همچنان که دوست داشته بین حکومت و مردم رفاقت و مهربانی وجود داشته باشد و حرمت مردم حفظ شود، علاقه دارد بین مردم ایران با دیگر ملل مهربانی وجود داشته باشد.»
* «افتخار می‌کنیم به ملت خودمان که اخلاق، شفقت و مهربانی و انسان‌دوستی را ارج گذاشته‌اند.»
* «ایرانیان در طول تاریخ، فراز و نشیب‌های زیادی را طی کرده‌اند و این فرهنگ ایرانیان بوده که آنها را حفظ کرده است؛ حتی آنچه که از بیرون آمده است در درون این فرهنگ شکل و فرم خاص خود را گرفته است و البته این تأثیرگذاری به جوامعی اختصاص دارد که تمدن‌آفرین هستند و ایران جزو چند کشور تمدن‌آفرین جهان است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۳۱ اوت ۲۰۱۴/ ۹ شهریور ۱۳۹۳؛ «در حاشیهٔ دیدار از نمایشگاه آثار دست‌بافتهٔ رضی میری» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1292.html|عنوان=روحیه اسلام، روحیه مهربانیست نه خشونت|تاریخ=۹ شهریور ۱۳۹۳|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «اصلاح‌طلبی دارای اصول و هویتی روشن است؛ هویت آن عبارت است از اسلام‌خواهی - و به‌خصوص حاکمیت عدالت و اخلاق – و جمهوری‌خواهی - به‌خصوص حاکمیت و معتبر بودن رأی و رضایت مردم.»
* «بشر به این نتیجهٔ مبارک رسیده است که [[انسان]] از آن جهت که انسان است -نه بر اساس جنسیت و نژاد و حتی [[دین]] و آیین خاص - دارای حق است و مهمترین حق، حقِّ حاکمیت بر سرنوشت است.»
* «اگر جامعه ناعادلانه شد، هر عنوان و ظاهری داشته باشد آن جامعه، جامعهٔ اسلامی نیست.»
* «اگر در جامعه‌ای عدل نباشد و کسانی در [[فقر]] به سر ببرند و کسانی دیگر شکم‌باره باشند و اگر حقِّ مظلوم پایمال شود، این جامعه و جمهوری اگر همهٔ ظواهر اسلامی را هم داشته باشد اما جامعه و جمهوری اسلامی نیست.»
* «از دید اصلاح‌طلبان، انقلاب ما اسلامی است اما اسلامی که ما می‌شناسیم تمام مردم اعم از مسلمان و غیرمسلمان را شهروند این کشور می‌داند. عدالت و اخلاق در جامعه و ملاک‌های جمهوریت در آن جایگاه واحد دارد.»
* «ما توسعه‌خواه و تحول‌خواه‌ایم و می‌گوییم مبنای کشور و همهٔ اختیارات و امکانات کشور برای یک گروه و جریان نباشد و البته نمی‌گوییم جریانات مخالف ما و حتی تندروی‌ها نباشند ولی در جای خود باشند نه صاحب کشور.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۷ سپتامبر ۲۰۱۴/ ۱۶ شهریور ۱۳۹۳؛ «در دیدار اعضای ''انجمن فرهنگ و سیاست'' دانشگاه‌های شیراز و علامه طباطبایی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1294.html|عنوان=استراتژی «تعامل» اصلاح طلبان به معنی توبه از هویت خود نیست|تاریخ=۱۶ شهریور ۱۳۹۳|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = Resist sign, Supreme Court news conference to call for the reversal of President Trump’s travel ban on refugees and immigrants from several Middle East countries (31777192164).jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = در دلِ جنگِ زشت، [[زیبایی]] نیز نهفته است و آن مقاومت و مقابله در برابر خشونت است.
| image2 = Rachel Corrie March 16 2003.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = اگر انسانهای بزرگ و از خود گذشته‌ای نباشند که در برابر خشونت‌گرایان بایستند، یک شبه زندگی بشر به جهنم تبدیل می‌شود.
}}
* «وقتی اساسِ رابطه خشونت شد، زمین به جهنم مبدل می‌شود؛ چنان‌که امروز به جهنم تبدیل شده است. صاحبان عالَم و هویّتِ بسته، دین، هنر، اندیشه و همهٔ دستاوردها و پدیده‌های مهم الهی و انسانی را در خدمت اوهام یا منافع خویش می‌گیرند.»
* «صاحبان هویت و عالَمِ بسته، تک‌گو هستند؛ چرا که دیگری را نفی و حذف می‌کنند. آنچه را که می‌بینند و می‌دانند اوهام سنگواره‌شدهٔ آنهاست، یا منافعی است که در تضاد با منافع دیگران تعریف می‌شود. آنها سخن نمی‌گویند، حذف می‌کنند. اگر قدرت دارند سرکوب و اشغال می‌کنند و به بردگی می‌کشند. اگر قدرت کمتری دارند، ترور می‌کنند. خشونت از اینجا زاده می‌شود.»
* «[[صهیونیسم]] نمایندهٔ و سخنگوی [[یهودیت|دین یهود]] نیست. [[داعش]]، نماینده و سخنگوی تمدن اسلامی و مسلمانان نیست؛ چنان‌که [[w:en:Neoconservatism|نومحافطه‌کاران]] نمایندهٔ تمدن غرب و فرهنگ [[مسیحیت]] نیستند.»
* «به نظر من، وجدان بشری امروز بیش از گذشته مشتاق گفت‌وگوست و از خشونت، ناامنی و تحقیر انسان بیش از گذشته به ستوه آمده است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۶ سپتامبر ۲۰۱۴/ ۲۵ شهریور ۱۳۹۳؛ «در هفتاد و نهمین نشست ماهانه بنیاد بارانی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1298.html|عنوان=داعش، صهیونیسم و نومحافظه کاران صلاحیت نمایندگی ادیان خود را ندارند|تاریخ=۲۵ شهریور ۱۳۹۳|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «'''در دلِ جنگِ زشت، زیبایی نیز نهفته است و آن مقاومت و مقابله در برابر خشونت است. اگر انسانهای بزرگ و از خود گذشته‌ای نباشند که در برابر خشونت‌گرایان بایستند، یک شبه زندگی بشر به جهنم تبدیل می‌شود.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۱ سپتامبر ۲۰۱۴/ ۳۰ شهریور ۱۳۹۳؛ «در بزرگداشت روز صلح در ''موزهٔ صلح تهران''» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1297.html|عنوان=خاتمی در بزرگداشت روز صلح: زشتی آفرینان را منزوی کنیم|تاریخ=۲۵ شهریور ۱۳۹۳|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «امروز باید فریاد [[صلح|صلح‌خواهی ما]] و اعتراض ما به [[جنگ]] در جهان بلند شود. چه جنگی که قدرت‌ها و دولتهای توسعه‌طلب راه می‌اندازند و چه جنگی که تروریست‌ها ایجاد می‌کنند.»
* «انقلاب ما ضدِّ افراط و خشونت است. ما آمده‌ایم که [[زندگی]] کنیم؛ خداوند و پیامبر، انسان را به زندگی دعوت کرده‌اند و [[زندگی]] در متن [[صلح]] میسر است.»
* «تجاوز ممنوع است چه به حقوق انسانها و چه به کشورهای دیگر .»
* «زندگی سرافرازانه این است که انسان بر سرنوشت خود حاکم باشد و نظام، نظام انسانی و مردمی باشد و قوی شویم که دیگران نتوانند به ما تجاوز کنند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۷ سپتامبر ۲۰۱۴/ ۵ مهر ۱۳۹۳؛ «دیدار با جمعی از ایثارگران، رزمندگان و جانبازان جنگ تحمیلی و خانواده‌ها و فرزندان شهدا» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1299.html|عنوان=امروز باید فریاد صلح خواهی و اعتراض ما به جنگ در جهان بلند شود|تاریخ=۶ مهر ۱۳۹۳|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «ما مسلمانان مستحق زندگی خوب هستیم و مستحق داشتن امنیت و آزادی – که از آن محرومیم - و مستحق داشتن جامعهٔ پیشرو در عرصه‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هستیم و امروز از آن محرومیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۳ اکتبر ۲۰۱۴/ ۲۱ مهر ۱۳۹۳/ ۱۸ ذی‌الحجه ۱۴۳۵؛ «مراسم عید غدیر خم» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1300.html|عنوان=شیعه و سنی برای نجات مسلمانان، علی (ع) را الگو قرار دهند|تاریخ=۲۱ مهر ۱۳۹۳|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «در کشوری که دین‌ها و مذاهب مختلف وجود دارند، ما نیازمندیم که [[علی ابن ابی‌طالب]] را مبنا و معیار قرار دهیم و دل‌هایمان را به‌هم نزدیک کنیم و از کین‌توزی، خشم، تعصب نابجا و ظاهرگرایی‌ها و خشونت‌ورزی که اوجش در [[داعش]] تجلی می‌کند، پرهیز کنیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۴ اکتبر ۲۰۱۴/ ۲۲ مهر ۱۳۹۳؛ «در هفتاد و دومین سالروز تولدش» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1301.html|عنوان=سیدمحمد خاتمی: از کین توزی، خشم، تعصب نابجا و ظاهرگرایی‌ها پرهیز کنیم|تاریخ=۲۲ مهر ۱۳۹۳|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
{{نقل قول۲|left| [[پرونده:Jannat.ul.Baqi - Madina - panoramio.jpg|200px|بی‌قاب|وسط]]می‌توان جامعه مدنی به معنی امروزش داشت و ریشه‌های آن را در ''مدینة النبی'' می‌توان پیدا کرد. در مدینة النبی ارزشها و اصولی بود که قالب‌هایش در آن زمان به آن شکل بود اما آن ارزشها ثابت است.{{سخ}}[[پرونده:Ile de France Quai d'Orsay banner.jpg|200px|بی‌قاب|وسط]] من دلم می‌خواهد آن ارزشها در جامعه مدنی و پیچیده امروز که نهادهای مدنی واسطه میان حکومت و جامعه هستند، مستقر بماند.|۲۶ نوامبر ۲۰۱۴/ ۵ آذر ۱۳۹۳}}
* «'''می‌توان جامعهٔ مدنی به معنی امروزش داشت و ریشه‌های آن را در ''مدینة النبی'' می‌توان پیدا کرد. در مدینة النبی ارزشها و اصولی بود که قالب‌هایش در آن زمان به آن شکل بود اما آن ارزشها ثابت است. من دلم می‌خواهد آن ارزشها در جامعهٔ مدنی و پیچیدهٔ امروز که نهادهای مدنی واسطه میان حکومت و جامعه هستند، مستقر بماند.'''»
* «ما نیازمند یک نوع تجددی هستیم که ریشه در سنت خود ما داشته باشد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۶ نوامبر ۲۰۱۴/ ۵ آذر ۱۳۹۳؛ «در دیدار جمعی از دانشجویان و استادان دانشگاه مفید» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1306.html|عنوان=نمی توان درهای کشور را به روی دنیا بست و پیشرفت هم کرد|تاریخ=۵ آذر ۱۳۹۳|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «آیا اندیشیده‌ایم که اگر [[مردمسالاری]] می‌خواهیم، فرهنگ و زمینهٔ این مردمسالاری در جان یکایک انسانهای جامعه هست؟ چرا نیست و علت آن چیست؟»
* «روح [[دین]]، روحی است که اگر وجود داشته باشد و به بینش [[معنویت|معنوی]] و [[عرفان]]ی توجه کنیم، می‌توانیم از [[علم]] به معنای امروزش بهترین استفاده را کنیم و از مشکل تک-ساحتی دیدن انسان و فقط به عقل ابزاری نگاه کردن و به عقلی که به رویهٔ زندگی می‌پردازد و آن سوی زندگی را یا نفی می‌کند یا از آن غافل می‌شود، در امان باشیم و بتوانیم به هویت خاص خود با وجود بهره بردن از علم توجه کنیم. ما کیستیم؟ از کجا آمده‌ایم و تا ندانیم از کجا آمده‌ایم نخواهیم دانست به کجا می‌رویم.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۸ نوامبر ۲۰۱۴/ ۲۷ آذر ۱۳۹۳؛ «در دیدار نمایندگان ۷۰ تشکل دانشجویی سراسر کشور» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1308.html|عنوان=دانشجویان، خود، جامعه و قدرت را نقد کنند|تاریخ=۲۷ آذر ۱۳۹۳|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «[[فقر]]، [[بیماری]] و عقب‌ماندگی سخت است اما اگر [[امید]] در دل ملتی باشد، سختی‌ها و دشواری‌های بزرگتر از آن را نیز از بین می‌برد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۹ دسامبر ۲۰۱۴/ ۲۷ آذر ۱۳۹۳؛ «مراسم شب یلدا» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1309.html|عنوان=خاتمی در شب یلدای چلچراغ: امیدوارم چراغ امید در دلها روشن باشد|تاریخ=۸ دی ۱۳۹۳|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «به پا خیزیم و طوفان [[جنگ]] و خشم و [[خون]] و تحقیر [[انسان]] را به نسیم [[مهربانی]] و همزیستی و [[عدالت]] و [[اخلاق]] تبدیل کنیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۳۱ دسامبر ۲۰۱۴/ ۱۰ دی ۱۳۹۳؛ «در پیام تبریک آغاز سال ۲۰۱۵ میلادی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1310.html|عنوان=پیام تبریک سال نو میلادی|تاریخ=۱۰ دی ۱۳۹۳|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
=== ۲۰۱۵ ===
<small>۱۱ دی ۱۳۹۳ - ۱۱ دی ۱۳۹۴</small>
{{نقل قول۲|left| [[پرونده:Manifestación en Isfahán, Irán, 2016-09-20, DD 90.jpg|200px|بی‌قاب|وسط]] مردم حق دارند و نه تنها حق سؤال دارند بلکه حق دارند بدون توسل به زور حکومت را تغییر دهند. حکومت بی‌حد، مختص حکومت استبدادی گذشته بوده است و امروز قانون اساسی ما مبنای نظم است و همه باید به قانون اساسی تن دهیم. |۸ فوریه ۲۰۱۵/ ۱۹ بهمن ۱۳۹۳}}
* «اگر به جای مدارا و محبت، نفرت و خشونت؛ به جای دیگردوستی، دیگرستیزی حاکم شود و آن که قدرتمندتر است، خشونت بیشتری را اعمال و از خشونت‌ورزانی که آنان را همسو با منافع خود می‌داند حمایت کند، آیا در دور باطل خشونت و سرکوب و تحقیر از یک‌سو و ترور و افراطی‌گری از سوی دیگر گرفتار نخواهیم شد؟»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۷ فوریه ۲۰۱۵/ ۲۷ دی ۱۳۹۳؛ «در نامهای به بان کی مون» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1311.html|عنوان=درخواست اقدام جدی توسط سازمان ملل متحد و سازمان‌های بین‌المللی|تاریخ=۲۷ دی ۱۳۹۳|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «مردم [[ایران]] می‌خواهند [[آزادی]]، توسعه و پیشرفت داشته باشند و ارزشهای دینی که مهمترین آن در عرصه حیات اجتماعی، اخلاق و عدالت است، بر جامعه حاکم باشد. خواست اصلاحی مردم ما آزادی، استقلال و پیشرفت توأم با ارزشهای الهی است.»
* «'''مردم حق دارند و نه تنها حق سؤال دارند بلکه حق دارند بدون توسل به زور حکومت را تغییر دهند. حکومت بی‌حد، مختص حکومت استبدادی گذشته بوده است و امروز [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران|قانون اساسی]] ما مبنای نظم است و همه باید به قانون اساسی تن دهیم.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;">۸ فوریه ۲۰۱۵/ ۱۹ بهمن ۱۳۹۳؛ «در دیدار جمع ایثارگران اصلاح‌طلب، آزادگان و خانواده‌های شهدا» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1313.html|عنوان=همه باید به آرمان‌های اصلی انقلاب بازگردیم|تاریخ=۱۹ بهمن ۱۳۹۳|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «[[ایران]] عزیز به همه نیروها و اندیشه‌ها و توان‌هایی که می‌توانند و باید در چارچوب [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران|قانون اساسی]] عمل کنند نیاز دارد و پیش و بیش از همه حاکمیت و نیز گروه‌ها و جریان‌های سیاسی باید به قانون و حقوق مردم و منافع ملی پایبند باشد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۶ فوریه ۲۰۱۵/ ۷ اسفند ۱۳۹۳؛ «پیام به نخستین کنگره سراسری حزب ندای ایرانیان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1318.html|عنوان=نخستین کنگره حزب ندای ایرانیان با پیام سید محمد خاتمی آغاز به کار کرد|تاریخ=۷ اسفند ۱۳۹۳|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «[[بهار]] فصل زایش و رویش است و هرساله تکرار می‌شود اما در عرصه حیات انسانی این تکرار به صورت پیدایش دوره‌هایی است که در هر دوره‌ای [[زندگی]] انسان کامل تر از دوره پیش است؛ ما آمده‌ایم تا زندگی کنیم؛ و به همین جهت، [[مرگ]] و [[خشونت]] و آنچه زندگی را بر انسانها تنگ و ناگوار می‌کند نفی می‌کنیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۹ مارس ۲۰۱۵/ ۲۹ اسفند ۱۳۹۳؛ «پیام به مناسبت آغاز سال ۱۳۹۴ هجری شمسی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1321.html|عنوان=نوروز نشانه روح زیباطلب، اعتدال جو و خوب ایرانی است|تاریخ=۲۹ اسفند ۱۳۹۳|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
{{نقل قول۲|left| [[پرونده:Tajamo_Moghabel_Vezarat_Olom9_(Cropped).jpg|200px|بی‌قاب|وسط]] جامعهٔ ما باید اول بتواند خود را و همدیگر را تحمل کند تا بتواند نظام مردمسالار را حاکم کند. جامعه فقط نباید [[آزادی]] را بخواهد بلکه بداند که برای این آزادی باید هزینه دهد و از آن دفاع کند. |۲۹ آوریل ۲۰۱۵/ ۹ اردیبهشت ۱۳۹۴}}
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =۲۰۱۵
| width = 250
| image1 = Islamic Association of Tehran University's General Council meet Mohammad Khatami - September 30, 2015 (Cropped).jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = انسان مطلوب انسانی است آگاه، آزاد و اخلاقی. مگر [[دین]] جز برای تربیت انسان آزاد، آگاه و اخلاقی آمده است؟ رسالت دین، انسان‌سازی است... اگر به نام دین با آزادی انسان مخالفت شود آن دین، دین انحرافی است؛ و اگر دینی رفتار غیراخلاقی را مجاز می‌داند، دین مطلوب خداوند نیست.
| image2 = Sh,s.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = منتقدان و شهروندان نباید از بیان نقد بترسند. نه می‌توان امنیت را به بهانه آزادی از بین برد و نه می‌توان آزادی را به بهانه امنیت محدود کرد.
| image3 = Assembly of Experts leadership in 2013.jpg
| alt3 = Colored dice with white background
| caption3 = اعتراض حق همه است و دولت، قوه قضاییه و دستگاه‌ها مصون از نقد نیستند.
| image4 = 6th Day - Green Condolence.jpg
| alt4 = Colored dice with white background
| caption4 =اگر حکومت و مردم، رابطهٔ خود را بر اساس اخلاق انسانی و اسلامی قرار ندهند و حکومت، نقد را براندازی بداند و سرکوب کند و مردم هم یا جناح‌های سیاسی، تخریب را به معنی نقد بدانند؛ از این طرف تخریب و از آن طرف سرکوب باشد، معلوم است نتیجه چه می‌شود.
| image5 = 4th Day - Guards in Action, Gandi St..jpg
| alt5 = Colored dice with white background
| caption5 =مقدس نیست امتی که [[ستم|مظلوم]] بدون لکنت زبان حقش را از ظالم نخواهد. بدون لکنت زبان! نه اینکه اگر به مسئول حرفی زدی، زندان در انتظارت باشد.
}}
* «'''جامعهٔ ما باید اول بتواند خود را و همدیگر را تحمل کند تا بتواند نظام [[دموکراسی|مردمسالار]] را حاکم کند. جامعه فقط نباید [[آزادی]] را بخواهد بلکه بداند که برای این آزادی باید هزینه دهد و از آن دفاع کند.'''»
* «اگر مردم ما همگی آزادی و استقلال و پیشرفت را بخواهند و برایش هزینه دهند، هیچ قدرتی نمی‌تواند در برابر آنها بایستد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۹ آوریل ۲۰۱۵/ ۹ اردیبهشت ۱۳۹۴؛ «در جمع دانشجویان و اصلاح‌طلبان قم» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1328.html|عنوان=تامین آزادی‌های اساسی موجب تقویت اخلاق می‌شود|تاریخ=۹ اردیبهشت ۱۳۹۴|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «نقض، زیر پا گذاشتن و دهن کجی به [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران|قانون اساسی]] در کشور ما رایج شده است؛ باید مسئلهٔ اجرای قانون اساسی با جدیت تحقق پیدا کند و به‌ویژه در زمینه تأمین امنیت جامعه و تفکیک نکردن امنیت نظام از امنیت مردم باید اهتمام شود.»
* «'''اعتراض حق همه است و دولت، قوه قضاییه و دستگاه‌ها مصون از نقد نیستند''' ولی برخی روش‌های به‌کار گرفته شده و اعمال فشارهای عجیب و عبور از حدود قانون وجود دارد که اگر با نقض‌کنندگان برخورد جدی شود تا حدودی جلوی این کار گرفته خواهد شد.»
* «اگر آگاهی نباشد و کسی خیر را نشناسد، کار او اخلاقی نیست و اگر آگاهی باشد اما آزادی عمل نباشد و انسان‌هایی بندهٔ هوس خویش یا اسیر هوای قدرتهای جبار خودخواه باشند، هرچه علم هم داشته باشند چون انگیزهٔ آنها هوس یا ترس است، این عمل اخلاقی نیست.»
* «'''انسان مطلوب انسانی است آگاه، آزاد و اخلاقی. مگر دین جز برای تربیت انسان آزاد، آگاه و اخلاقی آمده است؟ رسالت دین، انسان‌سازی است.'''»
* «اگر دینی مبلغ جهالت و نافی آگاهی باشد، مطمئن باشید که دین خدا نیست. '''اگر به نام دین با آزادی انسان مخالفت شود آن دین، دین انحرافی است؛ و اگر دینی رفتار غیراخلاقی را مجاز می‌داند، دین مطلوب خداوند نیست.'''»
* «اگر تاریخ به این نتیجه رسیده است که [[مردمسالاری]] پرفایده‌ترین و کم‌هزینه‌ترین سامان حکومتی و اجتماعی است این را باید یک مرحلهٔ کمالی تاریخ بشر دانست. البته به شرطی که ''دموکراسی'' را عین ''لیبرال دموکراسی'' ندانیم می‌توان حکومت دموکراتیک با محتوای دینی و اسلامی داشت. البته به شرط اینکه تلقی از اسلام، اسلامی باشد که با معیارهای اصلی و مقومات مردمسالاری ناسازگاری نداشته باشد.»
* «از افتخارات ماست که انقلاب اسلامی در میان همه شیوه‌های حکومتی به ''جمهوری اسلامی'' رسید و امام بر آن تأکید داشتند.»
* «'''منتقدان و شهروندان نباید از بیان نقد بترسند. نه می‌توان امنیت را به بهانه آزادی از بین برد و نه می‌توان آزادی را به بهانه امنیت محدود کرد.'''»
* «معلمان و مربیان ما تصور نکنند اگر دانش‌آموزان را فقط مجبور به حفظ ظواهر کنند کار خوبی است بلکه باید آنها را از دورن، اخلاقی بار بیاورند و چهرهٔ زیبای اسلام را بشناسانند.»
* «من به صراحت می‌گویم: [[یمن]] حیاط خلوت هیچ قدرتی نیست، مردم رشید یمن به نمایندگی از هیچ قدرتی جز قدرت خودشان بپا نخاسته‌اند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۰ مه ۲۰۱۵/ ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۴؛ «در دیدار سالیانه فرهنگیان و جمعی از معلمان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1329.html|عنوان=زمزمه تجزیه کشورهای منطقه خطرناک است|تاریخ=۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۴|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «[[اسلام]]ی که در جمهوری اسلامی است، نه تنها سازگار با جمهویت است بلکه مؤید و تقویت‌کننده آن است؛ اسلامی که با آزادی و حقوق مردم سازگار نباشد و رأی آنها را جدی نگیرد، این اسلام با جمهوری اسلامی مطابقت ندارد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۴ ژوئیه ۲۰۱۵/ ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۴؛ «در دیدار اعضای هیات موسس مجمع ایثارگران انقلاب اسلامی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1330.html|عنوان=اکثریت قاطع مردم دلواپس سرنوشت این کشور هستند/ حل مسئله هسته‌ای خواست قاطع ملی است|تاریخ=۱۳ تیر ۱۳۹۴|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «چه اهمیتی دارد که خبر و عکس یک نفر منتشر شود یا نشود و برای من هم مسئله مهمی نیست و اگر خیلی اهل دنیا هم باشم، با توجه به وجود شبکه‌های مجازی معلوم نیست این کار به ضرر من باشد.»
* «برای من خبرنگار تداعی دو عنوان است؛ آزادی و آگاهی یعنی خبرنگار را مظهر بیان آزاد مطالب و طرح آزاد مطالب و عامل اصلی اعتلا و بالابردن آگاهی در جامعه می‌دانم.»
* «افکار عمومی اگر سالم باشد و رشد یابد، سازوکارهای حکومت و جامعه مناسب خواهد بود و اگر افکار عمومی مغشوش و ناراحت باشد حتی به صورت ظاهراً دموکراتیک ممکن است قدرتهایی افکار عمومی را بدزدند و روی کار بیایند و برخلاف مصالح مردم کار کنند.»
* «مشکل ما با [[اسرائیل]] اخلاقی است و اگر بنا بود اشغال و سرکوب منشأ مشروعیت شود امروز می‌بایست [[نازیسم]] و [[هیتلر]] بر [[فرانسه]] حاکم باشد. اشغال نمی‌تواند منشأ مشروعیت باشد.»
* «در مقابل خشونت‌گرایی و سلطه‌طلبی از یک سو و رادیکالیسم و خشونت‌گرایی در برابر خشونت از سوی دیگر باید منطق‌گرایی، اصول‌گرایی و ارزش‌گرایی را جایگزین کرد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۹ اوت ۲۰۱۵/ ۱۸ مرداد ۱۳۹۴؛ «در دیدار با جمعی از فعالان رسانه‌ای در روز خبرنگار» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1332.html|عنوان=سیدمحمد خاتمی طرح مسئله کرد: آیا جهان در حال تغییر پارادایم است؟|تاریخ=۱۸ مرداد ۱۳۹۴|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «جنگ در منطق انسان‌هایی که اهل زندگی هستند و به‌خصوص متدینان و مسلمانان - که خداوند آنها را فراخوانده است که زندگی کنند- به عنوان مقاومت در مقابل متجاوز و در مقابل کسانی است که می‌خواهند زندگی دیگران را بگیرند.»
* «شهروند نظام جمهوری اسلامی، مسلمان باشد یا غیرمسلمان باشد، عقیده داشته باشد یا نداشته باشد، تا وقتی پایبند به قانون است و نظم را بهم نمی‌زند، یک شهروند است و با دیگران برابر است حال هر دینی می‌خواهد داشته باشد.»
* «ببینید هم اکنون چقدر بداخلاقی و خشونت و فحش دادن و تهمت زدن در جامعه وجود دارد. [[میرحسین موسوی|یک نفر]] دستش از همه جا کوتاه است و اجازه ندارد، بعد هر نسبتی به او داده می‌شود و برخورد با او توجیه می‌شود… بیاییم هر کس را نمی‌پسندیم، به او عنوان‌های ناجور و نسبت‌های ناروا بدهیم و از آن طرف هم نگذاریم و حق ندهیم دفاع کند؟ این چه اخلاقی است؟»
* «می‌خواهیم رابطهٔ افراد با یکدیگر بر اساس [[اخلاق]] باشد نه اینکه بپریم به همدیگر.»
* «'''اگر حکومت و مردم رابطه خود را بر اساس اخلاق انسانی و اسلامی قرار ندهند و حکومت، نقد را براندازی بداند و سرکوب کند و مردم هم یا جناح‌های سیاسی، تخریب را به معنی نقد بدانند، از این طرف، تخریب و از آن طرف، سرکوب باشد، معلوم است نتیجه چه می‌شود.''' چنین رفتاری نه اسلامی است و نه انسانی. ما انقلاب کردیم که مردمسالاری حاکم شود. جامعهٔ ما امروز مشکلاتی دارد.»
* «اینکه بر آزادی اندیشه تأکید می‌کنیم به معنی آزادی ولنگاری نیست بلکه آزادی فکر و بیان و آزادی نقد است که می‌تواند مانع فساد شود. مطبوعات آزاد و تقویت آنها بزرگترین عامل جلوگیری از فساد است. با نگاه به آینده دست به دست هم دهیم و با فساد مبارزه کنیم.»
* «'''مقدس نیست امتی که مظلوم بدون لکنت زبان حقش را از ظالم نخواهد. بدون لکنت زبان! نه اینکه اگر به مسئول حرفی زدی، زندان در انتظارت باشد.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۹ اوت ۲۰۱۵/ ۱۸ مرداد ۱۳۹۴؛ «در دیدار جمعی از آزادگان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1333.html|عنوان=این همه تفرقه در سال همدلی یعنی چه؟|تاریخ=۲۸ مرداد ۱۳۹۴|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «همهٔ دانش‌ها زادهٔ اندیشه‌اند و دانشمند باید سالم باشد و بتواند خوب فکر کند.»
* «[[دانشگاه]] پادگان نیست و دانشگاه جایگاه آزادی فکر است و استاد باید بتواند آزادانه، فکر کند و آزادانه فکر خود را بیان کند و دانشجو نیز همین‌طور و نظام هم باید توقع داشته باشد که دانشگاه در چارچوب قانون حرکت کند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۳ اوت ۲۰۱۵/ ۱ شهریور ۱۳۹۴؛ «در دیدار جمعی از پزشکان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1334.html|عنوان=دیدار جمعی از پزشکان با سید محمد خاتمی به مناسبت روز پزشک
|تاریخ=۱ شهریور ۱۳۹۴|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «استبداد و استبدادزدگی تاریخی مثل تاس لغزانی است که اگر غفلت کنیم هم حاکمان و هم مردم را درون خود می‌کشد ولی اگر بزرگترین حرکت‌های ضداستعماری وجود داشته باشد، اما متوجه این آسیب نباشیم، استبداد حتی به شکل خطرناک تری بازتولید می‌شود. به هر حال این را بدانید که استبداد را در دوران جدید نمی‌توان از استعمار جدا کرد.»
* «دانشجو ذاتاً اهل فکر و آزادی‌خواه است و مدرن فکر می‌کند –البته نه آنکه مدرنیته را به طور کامل می‌پذیرد- و نیز نسبت خود را با قدرت، عدم وابستگی به قدرت می‌داند حتی اگر حمایت کند دانشجو کارمند دولتی یا فرمانبر نظامی نیست.»
* «ما نمی‌گوییم جز ما کسی در عرصه نباشد اما می‌گوییم کسی که پایگاهش چند میلیون بیشتر نیست و یک اقلیتی که سعی می‌کند همه را حذف کند و بگوید من معیار و ملاک نظام هستم، پذیرفتنی نیست و ما می‌گوییم تو هم باش؛ ولی نظام و انقلاب و مملکت متعلق به همه است نه یک طیف خاص.»
* «من از [[حقوق بشر]] دفاع می‌کنم اما مدعیان حقوق بشری که در [[فلسطین]] از هر جنایتی حمایت می‌کنند اما جاهای دیگر هر مسئله‌ای را بزرگ می‌کند، معتقدم این بازی است و خیانت به حقوق بشر است.»
* «نمی‌شود هر کسی انتقادی دارد را بگوییم توطئهٔ بیگانه است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱ سپتامبر ۲۰۱۵/ ۱۰ شهریور ۱۳۹۴؛ «در دیدار جمعی از پزشکان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1335.html|عنوان=جنبش دانشجویی، سیاست را علمی نقد کند نه حزبی|تاریخ=۱۰ شهریور ۱۳۹۴|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
{{نقل قول۲|left| [[پرونده:Iran University of Science and Technology Central Library 02.JPG|100px|بی‌قاب|راست]]فکر کردن، راه حل دادن و آسیب‌شناسی و انتقاد کردن از وظایف دانشجوست. دانشگاه و دانشجویی که نتواند نقد کند مرده است.|۲۷ سپتامبر ۲۰۱۵/ ۵ مهر ۱۳۹۴}}
{{نقل قول۲|left| [[پرونده:03مجموعه کاخ گلستان.jpg|150px|بی‌قاب|چپ]] نوعاً انسانها اسیر تعصبات خود هستند حال اینکه چگونه کسی از تعصبات و توهمات خود بیرون می‌آید و نوآور می‌شود به دو شکل است؛ یا از دین کناره‌گیری می‌کند یا اینکه از دل دین، اصل را قبول می‌کند و فروع را استنباط می‌کند. اگر در طول تاریخ دین حفظ شده همین نوآوران و نواندیشان دینی بوده‌اند که توانسته‌اند دین را حفظ کنند.|۶ دسامبر ۲۰۱۵/ ۱۵ آذر ۱۳۹۴}}
* «[[قدرت]]، انسانها را به بردگی می‌کشد یعنی کسی که قدرت دارد، می‌خواهد که همه ی انسانها تابع او باشند، در مقابل او هیچ اراده‌ای نباشد، ارادهٔ برتر او باشد و او تصمیم بگیرد. در مقابل هیچ مسئله‌ای هم مسئول نباشد بنابراین همه چیز را ابزاری نگاه می‌کند. اگر دین را مانع خود بداند، به حذف دین در عرصه اجتماعی می‌پردازد و اگر قدرت حذف دین را نداشته باشد، به تحریف دین و تبدیل دین به ابزاری در خدمت قدرت می‌پردازد. به اخلاق نیز به همین صورت نگاه می‌کند. اخلاق نیز همان است که قدرت را تأیید و تقویت کند، فریب و دروغ اگر سبب منسجم‌تر و با ثبات‌تر شدن قدرت شود، مجاز است و نیز اگر لازم باشد که قدرت برای حفظ خود به دروغ و تزویر توسل پیدا کند، آن را هم انجام می‌دهد یعنی کار ضد اخلاقی به نام اخلاق انجام می‌شود یعنی ریا.»
* «فرق [[دانشگاه]] با پادگان در چیست؟ در پادگان اگر فرماندهی و فرمانبری نباشد، اصلاً پادگان نیست. در زمان نظام وظیفه، به ما می‌گفتند ارتش چرا ندارد و وقتی مطلبی گفته شد باید انجام داد. اما دانشگاه باید تحلیل کند، بفهمد، کار کند البته باید به مسایل مختلف بپردازد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۳ سپتامبر ۲۰۱۵/ ۲۲ شهریور ۱۳۹۴؛ «در دیدار اعضای انجمن فرهنگ و سیاست دانشگاه شیراز» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1336.html|عنوان=تلاش می‌کنم اصلاح‌طلبان در انتخابات یک حرف بزنند|تاریخ=۲۲ شهریور ۱۳۹۴|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «'''فکر کردن، راه حل دادن و آسیب‌شناسی و انتقاد کردن از وظایف دانشجوست. دانشگاه و دانشجویی که نتواند نقد کند مرده است.'''»
* «ما افتخار می‌کنیم که فقط در دورهٔ جمهوری اسلامی است که جنگی رخ داده اما یک وجب از خاک این کشور به دست دشمن نیفتاده است. ما به دفاع مقدس افتخار می‌کنیم و به موازین اصیل جمهوری اسلامی پای‌بندیم، اگر در درون اختلاف داریم اختلافات خانوادگی ماست و اجازه نمی‌دهیم بیگانه در آن دخالت کند و همه در برابر دخالت و نفوذ بیگانه می‌ایستیم، اما ما می‌خواهیم در داخل هم مستقل، پیشرو و آزاد باشیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۷ سپتامبر ۲۰۱۵/ ۵ مهر ۱۳۹۴؛ «در دیدار اعضای انجمن اسلامی دانشگاه تهران و علوم پزشکی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1339.html|عنوان=دانشگاه و دانشجویی که نتواند نقد کند مرده است|تاریخ=۵ مهر ۱۳۹۴|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «هنر و فضیلت در کم‌آزاری و وفاداری و نرم‌خویی و نرنجیدن و نرنجاندن است. این ویژگی‌ها در هر کس که باشد ستودنی است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۲ اکتبر ۲۰۱۵/ ۵ مهر ۱۳۹۴؛ «در مراسم زادروز تولدش» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1341.html|عنوان=خاتمی در گردهمایی دوستدارانش سیدمحمد خاتمی به مناسبت زادروز وی: برویم به سوی همدلی و همراهی بیشتر|تاریخ=۲۰ مهر ۱۳۹۴|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «اگر مردم دادگری را نخواهند داد تحمیلی دوام ندارد.{{سخ}} اگر مردم به حقوق خود اعتقاد نداشته باشند و حاکمیت خود بر سرنوشت خود را باور نداشته باشند به هیچ وجه نمی‌توانید دموکراسی را به آنها بدهید و اگر بدهید نیز بسیار لرزان است و ممکن است به سرعت از آن سوءاستفاده شود.{{سخ}} انسان باید رشد و آگاهی یابد و به اراده خود برای استقرار حق و عدالت و خوبی و زیبایی بپا خیزد. این دیدگاه اسلامی نسبت به انسان است.»
* «باید بتوانیم با رجوع به منابع فکری و هویت ذهنی و فکری و شخصیت یک انسان برجسته، او را کشف کنیم و درک کنیم که اگر امروز بود چه می گفت و چه می کرد.»
* «جنگ و ترور دو روی یک سکه هستند و زمانی رخ می‌دهد که ''من'' در برابر ''دیگری'' قرار می‌گیرد و اثبات خود را در نفی دیگری می‌بیند.»
* «'''نوعاً انسانها اسیر تعصبات خود هستند حال اینکه چگونه کسی از تعصبات و توهمات خود بیرون می‌آید و نوآور می‌شود به دو شکل است؛ یا از دین کناره‌گیری می‌کند یا اینکه از دل دین، اصل را قبول می‌کند و فروع را استنباط می‌کند. اگر در طول تاریخ دین حفظ شده همین نوآوران و نواندیشان دینی بوده‌اند که توانسته‌اند دین را حفظ کنند.''' نوآوران نه تنها به دین لطمه نزدند بلکه سبب تقویت دین و توانمندی‌های آن در عرصه تاریخ شده‌اند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۶ دسامبر ۲۰۱۵/ ۱۵ آذر ۱۳۹۴؛ «در بازدید از موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1345.html|عنوان=امام موسی صدر الگویی است که امروز بیش از دیروز به او نیاز داریم|تاریخ=۱۵ آذر ۱۳۹۴
|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
=== ۲۰۱۶ ===
<small>۱۱ دی ۱۳۹۴ – ۱۲ دی ۱۳۹۵</small>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =۲۰۱۶
| width = 250
| image1 =Aref poster for 2016 election (Cropped).jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = اصلاح یعنی پذیرش وضع موجود و تلاش برای بهبود تدریجی این وضع به صورت مسالمت‌آمیز. می‌خواهم از این فراتر بروم و بگویم اصلاح و اصلاحات، [[سرشت]] [[تاریخ]] [[بشر]]ی است؛ یعنی جوهر و گوهر تاریخ بشر.
| image2 = Ayatollah Khamenei coming to vote in 2016 election (Cropped).jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = کسانی بودند که ''جمهوری'' را بدعت می‌دانستند و می‌خواستند با [[سید روح‌الله خمینی|امام]] به عنوان ''خلیفهٔ مسلمین'' بیعت کنند اما امام ''جمهوری اسلامی'' را بدعت نمی‌دانست و بر جمهوری تأکید داشت. مطمئن باشید جریاناتی مثل [[داعش]] و [[طالبان]] از [[سید روح‌الله خمینی|امام]] و [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب اسلامی]] ناراحتی بیشتری دارند تا از [[آمریکا]] و [[اسرائیل]].
}}
* «'''اصلاح یعنی پذیرش وضع موجود و تلاش برای بهبود تدریجی این وضع به صورت مسالمت‌آمیز. می‌خواهم از این فراتر بروم و بگویم اصلاح و اصلاحات [[سرشت]] [[تاریخ]] [[بشر]]ی است یعنی جوهر و گوهر تاریخ بشر…'''»
* «'''کسانی بودند که ''جمهوری'' را بدعت می‌دانستند و می‌خواستند با [[سید روح‌الله خمینی|امام]] به عنوان خلیفهٔ مسلمین بیعت کنند اما امام ''جمهوری اسلامی'' را بدعت نمی‌دانست و بر جمهوری تأکید داشت. مطمئن باشید جریاناتی مثل [[داعش]] و [[طالبان]] از امام و [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب اسلامی]] ناراحتی بیشتری دارند تا از [[آمریکا]] و [[اسرائیل]].'''»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۶ آوریل ۲۰۱۶/ ۲۸ فروردین ۱۳۹۵؛ «در نخستین جلسه بنیاد باران در سال ۱۳۹۵ش» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1357.html|عنوان=سید محمد خاتمی: اصلاحات سرشت تاریخ بشری است/ انتخابات اخیر غلبه عقلانیت و تدبیر در جامعه بود|تاریخ=۲۸ فروردین ۱۳۹۵|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «[[انسان]] مرکب از دو استعداد ''انگاره'' و ''انگیزه'' است که این دو تشکیل‌دهندهٔ اساس وجود آدمی هستند.»
* «[[انسان]] باید خودش فکرش را به کار بگیرد و حقیقت را کشف کند. پیامبران گفته‌اند فکر کن؛ برو کشف کن و به حقیقت و زیبایی و خیر برس و به آن عمل کن. بعضی فکر می‌کنند با وجود [[دین]] دیگر نیازی به فکر کردن نیست و دین به جای آنها فکر کرده است در حالی که این طور نیست و دین به [[فکر کردن]] تشویق می‌کند.»
* «تفاوت [[یکتاپرستی|انسان موحد]] و [[خداناباوری|غیرموحد]] در فکر کردن و فکر نکردن نیست بلکه یکی فکر می‌کند و به نتایجی می‌رسد و دیگری هم فکر می‌کند، منتهی انسان الهی همهٔ پدیده‌ها و فرایندها را آیتِ آن حقیقت زیبای مطلق می‌داند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۴ مه ۲۰۱۶/ ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۵؛ «در دیدار جمعی از فرهنگیان به مناسبت روز معلم» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1360.html|عنوان=سیدمحمد خاتمی: حمایت از دولت تلاش برای رفع مشکلات اقتصادی است|تاریخ=۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۵|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 =
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = هویت [[انسان]] به [[اندیشه]] است و اندیشه فقط در فضای [[آزادی]] و آزادگی بروز و ظهور می‌کند.
| image2 = Musée Rodin de Meudon 04.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = برای اینکه بتوانید فکر کنید، خلاقیت داشته باشید، پرسش را پاسخ دهید و تلاش و تحقیق کنید، باید [[آزادی]] باشد.
| image3 = Hyde Park, Memorial Pond (6603542073).jpg
| alt3 = Colored dice with white background
| caption3 =اگر آزادی نبود، اندیشه نیست و اگر اندیشه نبود، [[زندگی]]، زندگی انسانی نیست.
}}
* «حرف و هدف ما حذف دیگران نیست. ما وجود خود را در حذف دیگران تعریف نمی‌کنیم. یکی از مشکلات ما وجود جریاناتی بود که خود را در نفی دیگران اثبات می‌کردند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۷ مه ۲۰۱۶/ ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۵؛ «در دیدار تشکلهای دانشجویی سراسر کشور» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1362.html|عنوان=خاتمی: مجلس دهم، دولت را برای تحقق وعده‌هایش یاری کند|تاریخ=۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۵|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «حادثه‌ها و شخصیت‌ها را باید با توجه به شرایط زمانی و مکانی مورد بررسی و ارزیابی قرار داد و شأن تاریخی امور این جهانی، این را ایجاب می‌کند.»
* «[[انسانها]] در شرایط ویژه زمانی و مکانی برمی‌آیند و رشد می‌کنند و تحت تأثیر شرایط‌اند. البته انسانهای بزرگ در عین حال که ناگزیر از شرایط تأثیرپذیرند، این کامروایی را نیز می‌یابند که در تغییر شرایط مؤثر باشند و اگر عنصر خیر در شخصیت آنان غلبه داشته باشد شرایط به‌سوی خیر تغییر می‌کند و استیلای عنصر شر بر وجود آنها وضع را از آنچه هست بدتر می‌کند. به هر حال جدال (دیالکتیک) بین شرایط، و اندیشه و اراده انسانهای ممتاز امری است که نمی‌توان آن را انکار کرد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۸ ژوئن ۲۰۱۶/ ۲۹ خرداد ۱۳۹۵؛ «پیام به نشست ''شریعتی و دوران ما''» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.bonyadbaran.com/news/هنر-بزرگ-شریعتی-نزدیک-کردن-زبان-اهل-فکر/|عنوان=هنر بزرگ شریعتی نزدیک کردن زبان اهل فکر و روشنفکری با زبان توده بود|تاریخ= ۲۹ خرداد ۱۳۹۵|اثر=بنیاد باران}}</ref>
* «'''هویت [[انسان]] به [[اندیشه]] است و اندیشه فقط در فضای [[آزادی]] و آزادگی بروز و ظهور می‌کند.''' پرسش به سادگی مطرح می‌شود و پاسخ تلاش می‌شود آزادانه جست‌وجو شود. حال این تلاش یا خلاقیت ذهن خود انسان یا گرفتن از دیگران است.»
* «'''برای اینکه بتوانید فکر کنید، خلاقیت داشته باشید، پرسش را پاسخ دهید و تلاش و تحقیق کنید، باید [[آزادی]] باشد. اگر آزادی نبود، اندیشه نیست و اگر اندیشه نبود، [[زندگی]]، زندگی انسانی نیست.'''»
* «[[زندگی]] انسانی این است که در آن به جای جنگ-و-ستیز، گفتوگو و در گفتوگو و به جای وهم و مسایل دیگر، منطق باشد و در عمل هم قانون وجود داشته باشد. اگر قانون در جامعه نباشد، هرج-و-مرج می‌شود یا دیکتاتوری و استبداد.»
* «مسئله من این است که با [[تروریسم|ترور]] بدون تبعیض باید برخورد کرد وگرنه اگر با تبعیض برخورد شود، با ترور نمی‌توان مبارزه کرد.»
* [با اشاره به کودتای نافرجام در ترکیه] «به کارگیری زور علیه قانون، آدم‌کشی برای اینکه جریان خاصی برود و جریان خاص دیگری بیاید و گرفتن حق انتخاب از مردم، فاجعهٔ بزرگی است. حال هر جایی می‌خواهد باشد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۸ ژوئیه ۲۰۱۶/ ۲۸ تیر ۱۳۹۵؛ «در جمع عده‌ای از نخبگان و دانشگاهیان خوزستان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1364.html|عنوان=کودتای ترکیه زنگ خطری برای همه کشورهاست|تاریخ=۲۸ تیر ۱۳۹۵|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «در فضای بسته، نقد به صورت اعتراض و پرخاش درمی‌آید در حالی که نقد، پرخاش و ناسزاگویی نیست و به معنی جدا کردن سره از ناسره است و دیدن آنچه هست و ارزیابی کردن خوب و بد که لُبِّ آزادی همین است.»
* «برای استقرار [[مردمسالاری]] سازگار با [[دین]]، باید بلوغ فرهنگی متناسب با آن داشته باشیم. اصلاح‌طلبان واقعی باید این فرهنگ را گسترش دهند و باید این را تبدیل به گفتمان کنیم.»
* «وقتی می‌گوییم ''حکومت اسلامی'' منظور این نیست که [[قدرت]] به عنوان یک امر مقدس است که نباید نقد شود یا پاسخگو نباشد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۸ اوت ۲۰۱۶/ ۱۸ مرداد ۱۳۹۵؛ «در دیدار جمعی از اهالی مطبوعات، رسانه‌ها و فعالان رسانه‌ای در فضای مجازی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1365.html|عنوان=سیدمحمد خاتمی: نقد در فضای بسته به صورت اعتراض و پرخاش در می‌آید|تاریخ=۱۸ مرداد ۱۳۹۵|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «[[خشونت]] در هنگامی رخ می‌دهد که شما دیگری را غریبه به حساب بیاورید و موضوعیت خودتان را در نفی آن دیگری ببینید یا تسلیم محض کردن او و طبعاً در این موقعیت، ابزاری که شما دارید و به کار می‌برید، ابزار خشونت و زور است. دیگری را قبول نکردن یا نابودی و حبس او را خواستن یا یکسره در مقابل خواسته‌های خود او را تسلیم خواستن، زمینه خشونت را بوجود می‌آورد.»
* «[[خشونت]] را حتی با خشونت نمی‌توان از میان برداشت و باید دیگری را به رسمیت شناخت.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۲ اوت ۲۰۱۶/ ۱ شهریور ۱۳۹۵؛ «در دیدار جمعی از آزادگان و ایثارگران دفاع مقدس» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1366.html|عنوان=سیدمحمد خاتمی: باید بتوانیم در میان خود گفت وگو و همدیگر را تحمل کنیم|تاریخ=۱ شهریور ۱۳۹۵|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «یک وقتی من گفتم که جامعهٔ مدنی ما ریشه در ''مدینة النبی'' دارد؛ بعضی‌ها اعتراض کردند که می‌خواهی همان جامعه و سبک آنجا را اینجا پیدا کنی؟ گفتم نه. یک ارزش‌هایی وجود داشت که آن ارزشها در دنیای امروز اگر پیاده شود ممکن است خیلی از مشکل‌ها حل شوند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۷ سپتامبر ۲۰۱۶/ ۶ مهر ۱۳۹۵؛ «در جمع اعضای حزب همبستگی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1368.html|عنوان=سیدمحمد خاتمی: باید چتری فراگیرتر داشته باشیم|تاریخ=۶ مهر ۱۳۹۵
|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:5th Global Forum Vienna 2013 (8514647147).jpg|100px|بی‌قاب|چپ]][[پرونده:Nasca's handshake (14561594455).jpg|100px|بی‌قاب|راست]][[تمدن|تمدنها]] اصالتی در جایگاه خود دارند و می‌توانند به جای مقابله با هم گفتوگو کنند. تمدنها رابطهٔ دیالکتیکی دارند و از هم تأثیر می‌پذیرند و در تحول یکدیگر نقش دارند.{{سخ}}ما از نظر مدنی از فرهنگ غالب بسیار متأثر هستیم اما از نظر فرهنگی ما بسیار متفاوت و تأثیرگذار هستیم.|۱ اکتبر ۲۰۱۶/ ۱۰ مهر ۱۳۹۵}}
* «[[صلح]] این است که بدون سلاح صلح شود یعنی انسانها از صمیم قلب بپذیرند که همدیگر را تحمل کنند و در کنار هم باشند.»
* «می‌خواهیم مبنای کار ما [[محبت]] و [[مهربانی]] باشد و بداخلاقان و کینه‌توزان و نفرت‌پراکنان در جامعه منزوی باشند؛ به‌خصوص کسانی که این نفرت‌پراکنی را به نام ارزشهای انقلاب انجام می‌دهند.»
* «تلاشم این است که در باقی‌ماندهٔ کوتاه عمر بتوانم از انقلاب و از اسلامی که در دل انقلاب بود، دفاع کنم؛ البته این دفاع و این گفتن برای آنهایی که به انقلاب و اسلام کینه‌توزانه می‌نگرند، تأثیر ندارد.»
* «باید همه انتقاد را بپذیرند. اگر انتقاد نباشد، فساد در جامعه گسترده می‌شود.»
* «آنچه در تاریخ بشر بیشتر غلبه داشته، [[جنگ]] بوده است نه [[صلح]]. امروز هم که فضا فضای جنگی است، اگر از صلح صحبت می‌کنند، صلح مسلح است. صلح این است که بدون سلاح صلح شود یعنی، انسانها از صمیم قلب بپذیرند که همدیگر را تحمل کنند و در کنار هم باشند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۸ سپتامبر ۲۰۱۶/ ۷ مهر ۱۳۹۵؛ «در دیدار ایثارگران، جانبازان و آزادگان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1369.html|عنوان=سیدمحمدخاتمی: نباید بگذاریم بداخلاقی‌ها به نام انقلاب و ارزشها نوشته شود|تاریخ=۷ مهر ۱۳۹۵|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «'''[[تمدن|تمدنها]] اصالتی در جایگاه خود دارند و می‌توانند به جای مقابله با هم گفتوگو کنند. تمدنها رابطهٔ دیالکتیکی دارند و از هم تأثیر می‌پذیرند و در تحول یکدیگر نقش دارند.'''»
* «'''ما از نظر مدنی از فرهنگ غالب بسیار متأثر هستیم اما از نظر فرهنگی ما بسیار متفاوت و تأثیرگذار هستیم.'''»
* «من اصلاح‌طلبی را پایبندی به انقلاب اسلامی و حاصل این انقلاب یعنی جمهوری اسلامی می‌دانم. در طول تاریخ سنت‌گریزان و سنت‌پرستان نتوانستند در جامعه نقش مثبتی ایفا کنند و مانع از اصلاح‌طلبی و رشد جامعه شدند اما اصلاح‌طلبان هم دین را می‌خواهند و هم آزادی را بنابراین از جمهوری اسلامی که حرمت و کرامت انسان در آن جایگاه دارد، دفاع می‌کنند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱ اکتبر ۲۰۱۶/ ۱۰ مهر ۱۳۹۵؛ «در دیدار اعضای انجمن فرهنگ و سیاست دانشگاه شیراز» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1370.html|عنوان=سیدمحمد خاتمی: دانشجویان با آرامش و اعتدال پیش بروند و اولویت‌ها را تشخیص دهند|تاریخ=۱۰ مهر ۱۳۹۵|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «اصلاح‌طلبی جریانی است که حرکت جامعه را درک می‌کند که خواستار آزادی و استقلال و پیشرفت است و این خواست تاریخی خود را در بستر هویت دینی خود می‌خواهد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۳ اکتبر ۲۰۱۶/ ۱۲ مهر ۱۳۹۵؛ «در دیدار با اعضای شورای مرکزی انجمن اسلامی دانشگاه تهران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1371.html|عنوان=سیدمحمدخاتمی: اصلاح طلبان با حفظ هویت خود تعامل کنند|تاریخ=۱۲ مهر ۱۳۹۵|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «[[عدالت]] خیلی مهم است و اگر عدالت، نهادن حق در جای خودش تعریف شود، بزرگترین حق و ارزنده‌ترین حق، حقِ حاکمیت انسان بر سرنوشت است که دنیای غرب می‌گوید حق طبیعی است و من می‌گویم حق الهی است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۸ نوامبر ۲۰۱۶/ ۱۸ آبان ۱۳۹۵؛ «در دیدار مدیرعامل و تنی چند از مدیران و اعضای تحریریه خبرگزاری کار ایران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1372.html|عنوان=سیدمحمدخاتمی پیشنهاد کرد: تشکیل کمیسیون مشترک جناح‌های چپ و راست برای همفکری|تاریخ=۱۸ آبان ۱۳۹۵|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «انسانها نوعاً در بند روزمرّگی گرفتارند، ما همه می‌خوریم و می‌آشامیم، سر ساعت به کار می‌رویم و سر ساعت بر‌می‌گردیم و در چارچوب عادت روابط خود را تنظیم می‌کنیم و ... و کم هستند کسانی که با آگاهی و اختیار از بند روزمرّگی رهائی یابند و زندگی را در فرازی بالاتر تجربه کنند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۶ دسامبر ۲۰۱۶/ ۱۶ آذر ۱۳۹۵؛ «پیام به مناسبت روز دانشجو» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/note.html|عنوان=سیدمحمدخاتمی در پیامی به مناسبت روز دانشجو عنوان کرد: رسالت امروز دانشجویان، نقد درست و سنجیده از "قدرت"|تاریخ=۱۶ آذر ۱۳۹۵|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «دریغ و درد که جهان امروز، از بیداد و تبعیض و خون و خشونت و تحقیر انسان سرشار است و افسوس که مدعیان پیروی از پیامبران رأفت و محبت و همزیستی به خشونت‌گرانی مبدل شده‌اند که در تاریخ نظیر ندارند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۴ دسامبر ۲۰۱۶/ ۴ دی ۱۳۹۵؛ «پیام به مناسبت زادروز [[عیسی|عیسی مسیح]]» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1375.html|عنوان=دریغ و درد که جهان امروز، از بیداد و تبعیض و خون و خشونت و تحقیر انسان سرشار است|تاریخ=۴ دی ۱۳۹۵|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
=== ۲۰۱۷ ===
<small>۱۲ دی ۱۳۹۵ – ۱۱ دی ۱۳۹۶</small>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Javier Carricajo painting.jpg|150px|بی‌قاب|راست]] [[پرونده:Layal Abboud - Plaza Palace Ceremony - Beiurut - July 2015 - Lebanon 16.jpg|150px|بی‌قاب|چپ]] من هنرمندان را به خاطر [[هنر]] دوست دارم و هنر را به خاطر [[انسان]]؛ چون معتقدم یکی از مهمترین شئونی که انسان و انسانیت و امتیاز انسانیت را نشان می‌دهد، هنر است و انسان است که فقط می‌تواند هنرمند باشد و هنرمند در واقع کار خدایی می‌کند؛ می‌آفریند، آنچه نیست و آنچه باید باشد.|۱۴ فوریه ۲۰۱۷/ ۲۶ بهمن ۱۳۹۵}}
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =۲۰۱۷
| width = 250
| image1 = Javad Jalali (10).jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = «توسعه همواره باید همراه با عدالت و تلاش برای تأمین عدالت اجتماعی در جامعه باشد.»{{سخ}} «عدالت بی‌توسعه یعنی توسعهٔ فقر.»
| image2 = Israel your greed isn't worth our children's lives.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = [[اسرائیل|رژیم صهیونیستی]] سرزمین‌هایی را اشغال و مردم را بیرون کرده و حکومت و دولت تشکیل داده‌است و از دنیا توقع دارد که این را به مشروعیت بشناسند؟
| image3 = Israel - stop the Bombing of Gaza - Takver.jpg
| alt3 = Colored dice with white background
| caption3 = این یک اصل غیراخلاقی، غیرانسانی است و مخالفت ما، مخالفت با این بداخلاقی برای جلوگیری از جا افتادن این اصل نادرست در دنیاست… که اشغال و سرکوب می‌تواند منشأ مشروعیت باشد.
}}
* «'''من هنرمندان را به خاطر [[هنر]] دوست دارم و هنر را به خاطر [[انسان]]؛ چون معتقدم یکی از مهمترین شئونی که انسان و انسانیت و امتیاز انسانیت را نشان می‌دهد، هنر است و انسان است که فقط می‌تواند هنرمند باشد و هنرمند در واقع کار خدایی می‌کند؛ می‌آفریند، آنچه نیست و آنچه باید باشد.'''»
* «هنرمند باید در فضای آزاد آنچه را که در قلب و دلش است، بیافریند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۴ فوریه ۲۰۱۷/ ۲۶ بهمن ۱۳۹۵؛ «در حاشیهٔ بازدید از یک نمایشگاه هنری» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1379.html|عنوان=هتر و بیشتر باید به هنرمندان توجه می‌شد|تاریخ=۲۶ بهمن ۱۳۹۵|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «با هم بودن به این معنی نیست که یکی همهٔ باورها و اصول و ارزش‌هایش را به نفع دیگری کنار بگذارد و از هویت خود تهی شود. این با هم بودن می‌تواند و باید با حفظ باورها باشد و تکیه بر مشترکات شود، این به نفع کشور و منافع و اصول و ارزشهای اصلی انقلاب است و فضا را برای حضور امن همه در صحنه فراهم می‌آورد.»
* «در جامعهٔ ما فرهنگ تحمل و مدارا و با هم بودن به دلیل وجود استبدادزدگی تاریخی هنوز ضعیف است و هنوز فرهنگ تحمل دیگری در جامعه وجود ندارد. [[فرهنگ]] [[دموکراسی]] این است که خودت را با وجود دیگری اثبات کنی نه در نفی دیگری.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۸ فوریه ۲۰۱۷/ ۳۰ بهمن ۱۳۹۵؛ «در دیدار اعضای انجمن اسلامی دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1380.html|عنوان=نگذاریم افکار عمومی که الان به زیان رئیس جمهور آمریکا و تاحدودی به نفع ماست، تغییر کند|تاریخ=۳۰ بهمن ۱۳۹۵|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «[[حزب]] لازمهٔ یک جامعه و نظام مردمسالار است و [[مردمسالاری]] بدون حزب، ناقص و ابتر است و حزب سبب تقویت مردمسالاری و بسط و کارآمدی آن خواهد شد. این دو با هم هستند و نمی‌شود اینها را از یکدیگر جدا کرد.»
* «[[اسلام]] یکی و دین خدا و حقیقت یکی است و ما همه یگانه‌پرستیم اما آیا برداشت‌ها و تلقی‌های ما هم از اسلام یکی است؟»
* «روح اسلام، [[اخلاق]] است چه در زمینهٔ فردی و چه در زمینهٔ عملی.»
* «اگر در جامعه [[عدالت]] نباشد، [[آزادی]] هم پایدار نمی‌شود.»
* «اگر [[عدالت]] باشد امنیت هم خواهد آمد. عدالت بین مردم و حکومت اعتماد ایجاد می‌کند و این اعتماد متقابل دولت و مردم است که اصل و رکن امنیت است. اگر این اعتماد نباشد بهترین سخت‌افزارها و سامان‌ها و سازمان‌ها را هم داشته باشید، همیشه در معرض خطر هستید و ممکن است یک حادثه‌ای پیش بیاید که در نتیجه همه چیز را به‌هم بریزید.»
* «توسعه باید صورت بگیرد ولی این '''توسعه همواره باید همراه با عدالت و تلاش برای تأمین عدالت اجتماعی در جامعه باشد.'''»
* «'''[[عدالت]] بی‌توسعه یعنی توسعهٔ [[فقر]].'''»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۶ فوریه ۲۰۱۷/ ۸ اسفند ۱۳۹۵؛ «در دیدار اعضای حزب اتحاد ملت» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1381.html|عنوان=سیدمحمد خاتمی: زمینه‌ای فراهم شود که نفرت‌ها به همدلی‌ها و تقابل‌ها به مشارکت‌ها تبدیل شود|تاریخ=۸ اسفند ۱۳۹۵|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «[[دنیا]] بد نیست اما اینکه دنیا مراد [[انسان]] باشد، بد است و دنیایی خوب است که برای همه خوب باشد. سرنوشت ما نیز در همین دنیا تعیین می‌شود.»
* «این امر درخور بررسی است که پیدایش افراط و نوعی فاشیسم در متن تمدن جدید، خود نشانه خلاهایی نیست که تمدن جدید و نظامات برآمده از آن دارند؟»
* «یک‌بار جهان در اواسط [[قرن بیستم]] این تجربه را داشت که [[فاشیسم]] و [[نازیسم]] قدرت گرفتند و جریان راست، خشونت‌گرا و اقتدارگرای مخالف حقوق انسان با سوار شدن بر احساسات توده‌ها روی کار آمد و امروز دوباره شاهدیم که نوعی خشونت‌گرایی بسیار بی‌مهار و لجام‌گسیخته در حال ظهور است که البته این مربوط به یک فرد که روی کار می‌آید، نمی‌شود؛ بلکه بدنهٔ جوامع امروز مستعد پیدایش و روی کار آمدن این افراد است و این افراط‌گرایی نشان‌دهندهٔ بحرانی است که در متن دنیای جدید وجود دارد.»
* «در مقابل [[w:en:Arrogance|استکبار]]، [[w:en:Oppression|استضعاف]] است. استکبار با ضعیف، ناتوان و حقیر کردن انسان و پایمال کردن حقوق دیگران استوار می‌شود. اگر ما انسانی فکر می‌کنیم آن هم انسانِ الهی باید بدانیم اسلام ضداستکباری است و با مفهوم و مصداق استکبار مخالف است.»
* «اینکه افرادی به خاطر [[فقر]] و برای تأمین زندگی به بدترین فسادها و فحشاها تن بدهند، برای هیچ انسانی قابل قبول نیست به ویژه از نگاه شیعی.»
* «در دنیای امروز امواج اسلام‌ستیزی وجود دارد و خشونت‌گرایانِ افراط‌گرا میدان‌دار مبارزه با [[اسلام]] هستند و آنها اسلام را تربیت‌کنندهٔ [[تروریسم]] می‌دانند<small>؛ اگرچه متأسفانه نمونه‌هایی از ترور و خشونت را در دنیای اسلام می‌بینیم اما این از روح دین به‌دور است</small>. امروز کسانی این تفکراسلام‌سیتزی را راه انداخته‌اند که خود بدترین جریانات خشونت‌گرا را در جهان راه انداخته‌اند و گاهی برای بیرون کردن رقیب از صحنه، تروریست‌ها را تقویت کردند اما بعد خود گرفتار این تروریست‌ها شدند.»
* «[[w:en:Resistance movement|مقاومت]]، ایستادگی در برابر [[خشونت]] است؛ مقاومت دست به ترور و خشونت نمی‌زند بلکه برای [[صلح]] در برابر متجاوزان می‌ایستد و مقاومت می‌کند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۵ مارس ۲۰۱۷/ ۱۵ اسفند ۱۳۹۵؛ «در دیدار جمعی از اعضای ادوار انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1383.html|عنوان=بشر امروز به سوی صلح و گفت وگو حرکت می‌کند|تاریخ=۱۵ اسفند ۱۳۹۵|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «ملت ما قربانی تجاوز و ترور است و این جامعه خود به خود بزرگترین مخالف با تجاوز و اشغالگری است.»
* «حمایت جمهوری اسلامی از مظلومان [[فلسطین]] در درجهٔ اول حمایت اخلاقی و روحی است و در واقع این حمایت یعنی مخالفت با تجاوز و اشغالگری؛ و مخالف این اصل خطرناک است '''که اشغال و سرکوب می‌تواند منشأ مشروعیت باشد.'''»
* «'''[[اسرائیل|رژیم صهیونیستی]] سرزمین‌هایی را اشغال و مردم را بیرون کرده و حکومت و دولت تشکیل داده‌است و از دنیا توقع دارد که این را به مشروعیت بشناسند. این یک اصل غیراخلاقی، غیرانسانی است و مخالفت ما مخالفت با این بداخلاقی برای جلوگیری از جا افتادن این اصل نادرست در دنیاست.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۴ مارس ۲۰۱۷/ ۲۴ اسفند ۱۳۹۵؛ «در دیدار جمعی از خانواده‌های شهدا» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1384.html|عنوان=سیدمحمد خاتمی: بزرگترین خواست شهدا حاکمیت جمهوری اسلامی با همه ابعادش است|تاریخ=۲۴ اسفند ۱۳۹۵|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:Blue mosque minaret.jpg|120px|بی‌قاب|راست]] [[پرونده:Interior Light, Sana'a, Yemen (11643425843).jpg|90px|بی‌قاب|چپ]] آمیختن [[علم]] با [[w:en:Value (ethics)|ارزشها]]ست که [[زندگی]] را ارزشمند می‌کند.|۴ آوریل ۲۰۱۷/ ۱۵ فروردین ۱۳۹۶}}
* «مصیبت‌هایی که جوامع و حکومتهای ضدارزشی با استفاده از علم ایجاد کردند قابل قیاس با جوامع کم‌علم نیست، بنابراین ارزش و دانش باید در کنار هم باشند و رابطه قابل فهم و معقولی بین آنها برقرار شود.»
* «'''تلفیق [[علم]] با [[w:en:Value (ethics)|ارزشها]]ست که [[زندگی]] را ارزشمند می‌کند.'''»
* «اگر دین را اینچنین ببینیم که در مقابل دنیای انسان و آزادی، حرمت و کرامت انسانی و عدالت قرار بگیرد، طبیعی است که زدگی از دین پیدا می‌شود و ما در اسلام چنین چیزی را قبول نداریم.»
* «ما از منافع [کشور] خود کوتاه نمی‌آییم اما این امر به معنی استقبال از تنش نیست بلکه با انتخاب روش درست می‌توان منافع را حفظ کرد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۴ آوریل ۲۰۱۷/ ۱۵ فروردین ۱۳۹۶؛ «در جمع اعضای هیأت علمی دانشگاهها» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1385.html|عنوان=سیدمحمدخاتمی: مجلس کار نظارتی خود را فقط به یک نماینده واگذار نکند|تاریخ=۱۵ فروردین ۱۳۹۶|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «دین خدا جاودانه است و اصل دین کهنگی و نویی ندارد، اما اندیشه انسان کهنگی و نویی دارد. باید بدانیم با کدام پیش فرض‌ها به سراغ دین خدا می‌رویم و چگونه آنها را استنباط می‌کنیم و چگونه می‌توانیم به پرسش‌های زمانه پاسخ دهیم و برای رفع نیازهای تازه به راهکارهایی از اسلام برسیم.»
* «[[سکولاریسم]]، [[w:en:Antireligion|دین‌ستیزی]] نیست؛ ولی دین را از عرصهٔ حیات اجتماعی انسان بیرون می‌کند، حتی برخی سکولارها و استوانه‌های تجدد برای دین خیلی هم احترام قائل‌اند ولی می‌گویند دین نباید در عرصهٔ حیات اجتماعی دخالت کند و حاکمیت باید به دست عقل انسانی باشد و هم در تشخیص امور، درست و نادرست و هم در تشخیص بایدها و نبایدهای زندگی جمعی، دین نباید نقشی داشته باشد.»
* «در سراسر تاریخ [[اسلام]]، شما ستیزی با ادیان دیگر را نمی‌بینید.»
* «باید متوجه تفاوت بین [[اسلام]]ی باشیم که در [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب اسلامی ما]] بود و ملت ما آن را خواست، و اسلام‌های دیگری که مطرح می‌شود که به نوعی در برابر اسلامِ انقلاب اسلامی قرار می‌گیرد؛ یعنی اسلام خشونت‌گرای واپسگرا.»
* «در منطقه گرفتار جریان‌های واپس‌گرایِ ارتجاعیِ خشونت‌گرایِ عقب‌مانده از زمان هستیم و غرب همین جریانها را به عنوان نمونه‌هایی ذکر می‌کند و آن را خطری می‌داند که باید با آن مبارزه کرد و جالب آنکه بزرگترین حملهٔ آنها به ایرانی است که اسلامش منادی جمهوری اسلامی است.[...] غربیها از یک طرف برای رسیدن به اهدافشان به جریان‌های ارتجاعیِ واپسگرا کمک می‌کنند و از طرف دیگر با بزرگ جلوه دادن خطر اینها حمله خود را متوجه جایی می‌کنند که جریان ارتجاعی با آن دشمن است.»
* «در [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب اسلامی ما]]، ''جمهوری اسلامی'' مطرح شد؛ جمهوریت به معنای امروزی کلمه از دستاوردهای بزرگی است که بشر در تمدن جدید به آن رسیده‌است.»
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:The Western World.png|300px|بی‌قاب|وسط]] راهبرد کلی ما در برابر غرب اینگونه باید باشد:نقد و پذیرش و نه نفی کامل آنها، نه آنچنان که واپس‌گرایان انجام می‌دهند و نیز ایستادگی در برابر وجهه سیاسی غرب که به صورت استعمار بروز و ظهور کرده‌است.|۲۲ آوریل ۲۰۱۷/ ۲ اردیبهشت ۱۳۹۶}}
* «[[اسلام]]ی که ما به آن تأکید داریم، در عرصهٔ اجتماعی، خواستار [[w:en:Republic|جمهوری]] است؛ [[w:en:Islamic republic|جمهوری اسلامی]].»
* «ما باید به‌شدت پافشاری کنیم بر اینکه [[اسلام]] مورد نظر ما اصلاً قصد بازگشت به دوران ماقبل تجدد ندارد و اتفاقاً به پساتجدد می‌اندیشد.»
* «اگر ما معتقدیم فکر اسلامی دارای مبانی محکم و قوی است، باید بتواند با غربی که مبانی فکری خود را دارد، گفتوگو کند. [[گفت‌وگوی تمدنها]]، اینجاست که معنا پیدا می‌کند.»
* «'''راهبرد کلی ما در برابر غرب اینگونه باید باشد:نقد و پذیرش و نه نفی کامل آنها، نه آنچنان که واپس‌گرایان انجام می‌دهند و نیز ایستادگی در برابر وجهه سیاسی غرب که به صورت استعمار بروز و ظهور کرده‌است.'''»
* «باید جنبهٔ فکری و ارزشی غرب از جنبهٔ سیاسی و استعماری غرب، جدا شود.»
* «ما معتقدیم اصل دین جاودانه است و کهنه و نو ندارد، اما اندیشهٔ انسانها، نو و کهنه می‌شود.»
* «ما باید بدانیم که با کدام پیش‌فرض‌ها سراغ دین خدا می‌رویم و چگونه آنها را استنباط می‌کنیم و چگونه می‌توانیم به پرسش‌های زمانه پاسخ دهیم و به مسایلی بپردازیم که هر لحظه نو می‌شوند و سؤالاتی تازه را مطرح می‌کنند.»
* «ما در برابر غرب، به نقد آن می‌اندیشیم، نه به نفی آن، حالا هم می‌گویم ما به نفی سنت نمی‌اندیشیم، چون سنت، پایهٔ هویت ماست، اما به نقد سنت می‌اندیشیم.»
{{نقل قول۲|left|[[پرونده:P La Liberte.png|150px|بی‌قاب|وسط]] یک [[w:en:Revolution|انقلاب]] موفق، دو مرحله دارد: یکی مرحلهٔ تخریب است، یعنی از بین بردن نظامی که بوده. خیلی از انقلاب‌ها در همین مرحله متوقف می‌شوند و گمان می‌کنند رسالت‌شان همواره تخریب است. با اینکه آن رژیم رفته، باید دشمن را بیافرینیم و همیشه در حال تخریب باشیم. در حالی که مرحلهٔ مهم‌ترِ انقلاب، مرحلهٔ ساختن است.|۲۲ آوریل ۲۰۱۷/ ۲ اردیبهشت ۱۳۹۶}}
* «اجتهاد و نوآوری در بینش خود نسبت به دین خود، مسئله‌ای است که باید همواره مورد توجه ما باشد.»
* «یکی از محورهای اصلاح‌طلبی و تعهد فکری یک مسلمان، این است که بگوید اسلام آینده و اسلام پساتجدد، نه اسلام پیشاتجدد، چون تاریخ بشر سیری داشته، در این سیر به تجدد رسیده‌است، گرچه این تجدد پایان تاریخ نیست.»
* «اسلام پیشاتجدد نه ممکن است و نه اگر ممکن باشد، مفید است.»
* «اگر ما نقدی داریم، به خلاها و مشکلاتی است که این تمدن [غرب] با آن روبرو است. خود غربیها به این مشکلات توجه کردند، ما هم می‌توانیم از بیرون به آن نگاه کنیم و نقص‌ها و عیب‌ها را ببینیم و به پساتجدد بیاندیشیم. به مرحله‌ای که همه دستاوردهای تمدن غرب را داشته باشیم و مشکلات و خلاهای آن را حذف کرده باشیم. این مرتجعان و واپس‌گرایان و تنگ‌نظران هستند که به پیشاتجدد می‌اندیشند.»
* «'''انقلاب موفق، دو مرحله دارد: یکی مرحله تخریب است، یعنی از بین بردن نظامی که بوده. خیلی از انقلاب‌ها در همین مرحله متوقف می‌شوند و گمان می‌کنند رسالت‌شان همواره تخریب است. با اینکه آن رژیم رفته، باید دشمن را بیافرینیم و همیشه در حال تخریب باشیم. در حالی که مرحلهٔ مهم‌ترِ انقلاب، مرحلهٔ ساختن است.'''»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۲ آوریل ۲۰۱۷/ ۲ اردیبهشت ۱۳۹۶؛ «در یکصدودهمین نشست تخصصی ماهانه بنیاد باران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.bonyadbaran.com/news/به-دنبال-اسلام-پساتجدد-هستیم،-نه-اسلام/|عنوان=به دنبال اسلام پساتجدد هستیم، نه اسلام پیشاتجدد|تاریخ=۲ اردیبهشت ۱۳۹۶|اثر=بنیاد باران}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1386.html|عنوان=سیدمحمد خاتمی: ما به پساتجدد می‌اندیشیم نه بازگشت به ماقبل تجدد|تاریخ=۷ اردیبهشت ۱۳۹۶|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «شوراها در جامعهٔ مدنی مهمترین و گسترده‌ترین نهادی است که می‌تواند فراگیر باشد و خود مردم نقش حاکمیتی در بخش‌هایی از جامعه داشته باشند.»
* «ما زنان و جوانان شایسته بسیاری داریم. چه زمانی قرار است به آنها نوبت بدهیم؟»
* «بین نسل اول انقلاب و نسل جوان چنان فاصله‌ای افتاده‌است که نمی‌توانیم اصلاً همدیگر را درک کنیم.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲ مه ۲۰۱۷/ ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۶؛ «در دیدار با اعضای شورای‌عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1387.html|عنوان=سیّدمحمّد خاتمی: به زنان و جوانان فرصت حضور در شوراها داده شود/مصلحت مردم کشور به تداوم دولت روحانی است|تاریخ=۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۶|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «باز هم [[انتخابات]] و انتخابی دیگر و انتخاب‌هایی دیگر.»
* «... می‌خواهم در حضور مردم یک شهادت بدهم و خداوند منّان را بر درستی این شهادت شاهد بگیرم: دولت آقای روحانی دولت موفقی بوده‌است…»
* «با روحانی راهی را آغاز کرده‌ایم و به نیمه راه رسیده‌ایم، مسائلی را حل کرده‌ایم و مسائل بزرگتری را باید حل کنیم و با او این راه دشوار را ادامه بدهیم. مشکلات با برنامه و با تدبیر و با بهره‌گیری از امکانات موجود و ایجاد امکانات بیشتر حل خواهد شد.»
* «هیچگاه نباید فریب شعارهای واهی و بی‌اساس را برای رفع مشکلات خورد.[...]ما باید با تدبیر مسائل را حل بکنیم.»
* «می‌آییم و به روحانی رأی می‌دهیم، برای آزادی در اندیشه، منطق در گفتوگو، قانون در عمل و استیفای حقوق شهروندی و پیاده‌شدن عدالت اجتماعی و اقتصادی در جامعه‌مان.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۱۴ مه ۲۰۱۷/ ۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۶؛ «پیام تصویری برای [[w:انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۹۶)|دوازدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری ایران]]» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1388.html|عنوان=این‌بار این شمایید که باید تَکرار کنید، تَکرار رأی به روحانی عزیز|تاریخ=۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۶|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
<small>۱۹ مه ۲۰۱۷/ ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۶؛ [[w:انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۹۶)|انتخابات ریاست‌جمهوری ایران، دورهٔ دوازدهم]]، پیروزی ۵۸٫۵٪ حسن روحانی با ۲۳٬۵۴۹٬۶۱۶ میلیون رأی.</small>
* «رنج بزرگ دنیای ما از فقدان [[اخلاق]] و [[نیایش]] و [[معنویت]] در زندگی بشر امروز است؛ دنیازدگی بشر امروز و بداخلاقی ناشی از دنیازدگی فاجعه‌های بزرگی آفریده‌است.»
* «همه از قول پیامبر شنیده‌ایم که برای تتمیم و کامل کردن مکرمت‌های اخلاقی برانگیخته شده‌است و چه دردی بالاتر از اینکه به نام دینِ این پیامبر، انواع و اقسام جنایت‌ها و بداخلاقی‌ها صورت می‌گیرد.»
* «هرگونه تلقی که از اخلاق داشته باشیم -چه وظیفه‌گرا، چه نتیجه‌گرا، چه هر رویکرد دیگری به اخلاق- شرط تحقق اخلاق و اخلاقی بودن جامعه، «آزادی» است و اگر انسانی به زور وادار به کار نیک شود، کار او اخلاقی نیست. عمل اخلاقی باید با آزادی کامل انتخاب شود و نیز اخلاق در جامعه و در رابطه با دیگری معنا پیدا می‌کند.»
* «مهربانی، وفای به عهد، راستی و پاکی، همه اینها در صورتی تحقق می‌یابد که انسان در جامعه و با دیگری در رابطه باشد. انزوای از جامعه که لازمه آن احیاناً ترک کارهای غیراخلاقی است، اقدامی اخلاقی نیست زیرا انسان باید در بطن جامعه حضور داشته باشد تا اخلاق تحقق یابد.»
* «برای تحقق اخلاق باید از زمین بالاتر بیاییم، نه این که زمین را ترک کنیم.»
* «انسان شاید بیش از آنکه به «اندیشه» و «عقلانیت» انسان باشد، به «اخلاق»، انسان است. اخلاق اختصاص به انسان دارد و ادیان الهی نیز برای تحقق اخلاق در جامعه آمده‌اند.»
* «اخلاق در صورتی تحقق می‌یابد که انسان از خودش فراتر و بالاتر رود و از دنیا و زندگی و از پایبند بودن به زمین، رها شود.»
* «اگر لازمه اخلاق، این است که انسان از خود فراتر و بالاتر بیاید و خودِ مجازی و محدود کننده و موهوم را رها کند، نیایش مهمترین راهیست که می‌تواند انسان را به این درجه برساند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۳ ژوئن ۲۰۱۷/ ۲ تیر ۱۳۹۶؛ «هشتمین دوره جایزه اخلاق و نیایش در آیینه پژوهش، کتابخانهٔ ملی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1393.html|عنوان=شرط تحقق اخلاق و اخلاقی بودن جامعه، «آزادی» است|تاریخ=۲ تیر ۱۳۹۶|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «وقتی که [[انسان]] خودش را بازیابی می‌کند آن وقت می‌شود انسان اخلاقی، اخلاقی که پیامبران خدا به خصوص پیامبر اکرم برای تکمیل کرامت‌های اخلاق آمده‌اند.»
* «اگر وادار به کار نیک شوید و مجبور شوید که [[کار نیک]] انجام بدهید، این عمل، اخلاقی نیست. اخلاق این است که کار نیک را براساس اختیار خود انتخاب کنید، یعنی آزاد باشید بتواند کار بد بکنید و نکنید یا بتوانید کار نیک نکنید و انجام بدهید. شرط اخلاقی بودن عمل، آزاد بودن انسان است.»
* «حکومت هم در اسلام برای این است که [[اخلاق]] در [[جامعه]] وجود داشته باشد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۵ ژوئن ۲۰۱۷/ ۴ تیر ۱۳۹۶ </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1394.html|عنوان=واکنش سیدمحمد خاتمی به حاشیه‌های راهپیمایی روز قدس و توهین به رئیس‌جمهوری|تاریخ=۴ تیر ۱۳۹۶|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «امتیاز [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب ما]] نسبت به جنبش‌ها و رویکردهایی که با دین نسبتی نداشته یا در مقابل آن بوده‌اند و حتی بسیاری از حرکتها و جنبش‌هایی که به نام اسلام به خصوص در یک قرن اخیر بوده‌است، این است که در عرصهٔ حیات اجتماعی ''جمهوری اسلامی'' را پیشنهاد کرده‌است و در صدد استقرار آن برآمده است.»
* «در عرصه اجتماعی وقتی از اسلام صحبت می‌کنیم، اسلامی است که با حقوق انسان، با حق حاکمیت انسان بر سرنوشت، برحقوق شهروندی با عدالت و… سازگار است و اسلام جمهوری اسلامی چنین اسلامی است.»
* «وقتی از جمهوری اسلامی سخن می گوئیم یعنی اینکه اسلام فقط رابطه میان خدا و بنده را مشخص نمی‌کند بلکه علاوه بر آن نسبت به صحنه زندگی این جهانی، روابط انسانها با یکدیگر، انسان با طبیعت و … نیز نظر دارد.»
* «[[سکولاریسم]] بر این باور است که دین نباید در عرصه حیات اجتماعی و زندگی این جهانی دخالت داشته باشد و ما و شما [...] بر این باوریم که اسلام در همه عرصه‌ها چون قانونگذاری، اجراء و … نیز نظر دارد و نظر آن باید مراعات شود.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۴ ژوئیه ۲۰۱۷/ ۲ مرداد ۱۳۹۶؛ «دیدار با اعضاء شورای مرکزی انجمن اسلامی دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1396.html|عنوان=دیدار با اعضاء شورای مرکزی انجمن اسلامی دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی|تاریخ=۲ مرداد ۱۳۹۶|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «مخالفت با استبداد، مخالفت با حاکمیت بی‌مهار یک گروه یا اشخاص خاص بر جامعه و رسیدن به این دستاورد مهم که حکومت و حاکمیت نمایندهٔ مردم و مورد رضایت مردم و برآمده از خواست و ارادهٔ مردم باشد، اصولی است که مورد درخواست ملت ما بوده‌است و در کنار آنریال مخالفت با استعمار و دخالت بیگانه در سرنوشت و مخالفت با عقب‌ماندگی هم بوده‌است.»
* «هیچ حرکتی به سوی [[آزادی]] یا [[دموکراسی]] یا استقلال و پیشرفت به ثمر نمی‌رسد، مگر اینکه نسبتی با دین و مایهٔ هویت فرهنگی جامعه داشته باشد.»
* «اصلاحات، آزادی، استقلال و پیشرفت را براساس سنت و دین خودمان می‌خواهد و قائل به اجتهاد و نوآوری در سنت و رسیدن به درکی منطبق با این خواست‌های تاریخی و خواست‌های ملی است.»
* «نباید فهم نوآورانه و تازه از دین را به مفهوم کنار گذاشتن اصول دین دانست.»
* «[[جمهوری]] یعنی جامعه‌ای که حکومتش برآمده از ارادهٔ آزاد انسانها، رأی انسانها و مسؤول در مقابل انسان‌هاست و اصل و محور خود انسانها هستند و در آن حقوق شهروندی و عدالت باید رعایت بشود… و قید ''[[اسلامی]]'' برای جمهوری یعنی این که ما هویتی داریم، سابقه ای داریم، گذشته‌ای داریم… تحول ایجاد نخواهد شد مگر این که مردم با باور و انگیزه خود در آن شرکت داشته باشند.»
* «جمهوریت باید سازگار با معیارهار اصلی دین که قوام فرهنگ جامعه و مایه سنت وابسته به آن است باشد.»
* «[[دشمن]] ما فقط [[آمریکا]] نیست.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۷ اوت ۲۰۱۷/ ۱۶ مرداد ۱۳۹۶؛ «در جمع نمایندگان ادوار مجلس شورای اسلامی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1397.html|عنوان=نظر رهبری، خواست مردم و مصالح ملی در کابینه جدید رعایت شود|تاریخ=۱۶ مرداد ۱۳۹۶|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «جمهوری مقوّمات و پایه‌های اساسی دارد. آنها را باید شناخت و طبعاً اسلام هم اصول و معیارهایی دارد. در عرصهٔ اجتماعی وقتی می‌گوییم جمهوری اسلامی نمی‌توانیم قرائتی را به نام اسلام عرضه کنیم که با پایه‌های جمهوری ناسازگار باشد و بعد بگوییم چون اسلام را قبول داریم، آزادی مردم، رای مردم، مسوولیت حکومت در مقابل مردم و حقوق شهروندی را قبول نداریم.»
* «اگر می‌خواهیم اسلام را در عرصهٔ اجتماعی نگه داریم، اگر مخالف سکولاریسم هستیم و می‌گوییم دین در عرصه حیات اجتماعی برای انسان برنامه دارد و دخالت می‌کند، حتماً باید دین را به گونه‌ای درک کنیم که با معیارهایی که اقتضای زمان و مکان روزگار و نیاز زمان و مکان ماست و نتیجهٔ تکامل تاریخی انسان -چه در غرب و چه در شرق- است، سازگار باشد.»
* «اگر دین خدا جاودانه است که هست، باید بتواند پرسش‌ها و نیازهای همهٔ زمان‌ها و مکان‌ها را جواب بدهد و امروز مقتضای زمان، مکان و پرسش و نیاز جامعه این است که حکومت از آن مردم و برآمده از مردم و مسوول در برابر مردم است و مردم می‌توانند هروقت که اراده کنند بدون توسل به زور حکومت را جابه‌جا کنند. این نتیجهٔ تکامل جامعهٔ بشری است.»
* «عدالتی که روح تعلیمات انبیا و پیامبران است، برای ما مهم است و باید با همهٔ وجود خشممان برانگیخته شود از اینکه به یک دختر معصوم تجاوز کنند که ممکن است ریشه‌های آن در فقر باشد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۹اوت ۲۰۱۷/ ۱۸ مرداد ۱۳۹۶؛ «دیدار با جوانان اصلاح‌طلب یزدی» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1398.html|عنوان=جوانان را برای عرصه‌های مختلف مدیریتی آماده کنیم|تاریخ=۱۸ مرداد ۱۳۹۶|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «ایثارگری یعنی هدف والا داشتن و برای آن هدف از خواست‌های خود و حتی جان خود گذشتن.»
* «بسیاری از امکانات کشور هدر رفت؛ نمی‌گویم همه آنها با سوءنیت بود اما منابع هدر رفت. اتفاقاتی افتاد که نمی‌خواهم تعبیر خیانت به کار ببرم اما این چیزی نیست که جامعه ما می‌خواست.»
* «ما کشور پیشرفته و امن و مقتدر می‌خواهیم و کسانی باید مسؤول باشند که بتوانند راحتی و فکرشان را برای کار بگذارند و فداکاری کنند.»
* «هویت می‌تواند پایه خشونت شود و می‌تواند باعث لطافت جامعه شود. اگر هویتِ من به گونه ای تعریف شود که اثبات آن در نفیِ دیگری باشد، حتماً به جنگ و تعارض و خشونت می‌کشد.»
* «هویت ایثارگری، هویت گذشت از خود به نفع دیگری است؛ این یعنی محبت و وحدت و خیر در جامعه. اگر همه فقط منافع خود را در نظر بگیرند، تعارض و جنگ و تزویر و برخورد و جهل ایجاد می‌شود اما ایثار از خود گذشتن برای دیگری است.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۰ اوت ۲۰۱۷/ ۲۹ مرداد ۱۳۹۶؛ «دیدار با جمعی از آزادگان، ایثارگران و جانبازان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1400.html|عنوان= «رفع حصر» تقاضای سیدمحمد خاتمی به نمایندگی از آزادگان و آحاد ملت از مقام معظم رهبری|تاریخ=۲۹ مرداد ۱۳۹۶|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «ما اسلام را در عرصهٔ حیات اجتماعی باید به گونه‌ای بفهمیم که با جمهوریت سازگار باشد»
* «امروز معتقدم که مهم ترین رسالت انقلابی ما ساختن ایرانی آباد، آزاد و مستقل است؛ آزاد به معنی تام کلمه، مستقل به معنی تام کلمه و پیشرو و آباد به معنی تام کلمه. هرکس در این زمینه کار کند، انقلابی است. »
* « نقد غیر از تخریب و ناسزا گفتن و سرهم کردن مطالب درست و نادرست و انتقام‌گیری از افراد یا گروه‌هاست. نقد دیدن واقعیت‌هاست، خوب‌ها و بدها. تلاش برای تقویت خوب ها و از بین بردن ضعف‌هاست. »
** <span style="color:#a1a1a1;">۶ سپتامبر ۲۰۱۷/ ۱۵ شهريور ۱۳۹۶؛ « در دیدار با اعضای حزب ندای ایران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1401.html|عنوان=سیدمحمد خاتمی: نخبگان ما به جای دعوا بر سر قدرت، به فکر ارتقای فرهنگ جامعه باشند|تاریخ=۱۵ شهريور ۱۳۹۶|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «سبک زندگی دینی به گونه‌ای که پیامبر و بزرگان دین داشتند، سبک زندگی اولاً اخلاقی و ثانیاً تعاملی است و این بخصوص در درون یک جامعه و یک ملت نیاز است.»
* «باید تعصبات نابجا را کنار گذاشت و دیگری را تحمل کرد. انسانی که در جامعه زندگی می‌کند یعنی با دیگری زندگی می‌کند بنابراین باید دیگری را پذیرفت و با او گفت وگو کرد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۱ سپتامبر ۲۰۱۷/ ۳۰ شهريور ۱۳۹۶؛ « در دیدار دانشجویان شیراز و اعضای انجمن فرهنگ و سیاست» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1402.html|عنوان=سیدمحمد خاتمی: باید تعصبات نابجا را کنار گذاشت و دیگری را تحمل کرد|تاریخ=۳۰ شهريور ۱۳۹۶|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «مطمئن هستم که آینده متعلق به کسانی است که عدالت را با احترام به انسان و انسانیت و صلح و مهربانی را به جای ستیز و خشونت پاس می‌دارند.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۳ سپتامبر ۲۰۱۷/ ۱ مهر ۱۳۹۶؛ « پیام به مناسبت گرامیداشت هفته دفاع مقدس و گفت‌وگوی تمدنها و فرهنگ‌ها» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1403.html|عنوان=آینده متعلق به کسانی است که عدالت، صلح و مهربانی را پاس می‌دارند|تاریخ=۱ مهر ۱۳۹۶|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «ما (روحانیون) انقلاب نکردیم و این مردم بودند که با توجه به قدرت و اتحاد و انسجامی که داشتند، انقلاب کردند و در آن مقطع نیز شخصیتی مثل امام خمینی(ره) به عنوان حکیمی که رهبری این انقلاب را بر عهده داشت، یک نظام جمهوری را پیشنهاد داد که در تضاد با اسلامیت نبود و در واقع تعریف او از مبانی اسلام اینچنین بود.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲0 دسامبر ۲۰۱۷/ ۲۹ آذر ۱۳۹۶؛ «دیدار با اعضای شورای مرکزی مجمع روحانیون مبارز کاشان» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1410.html|عنوان=سیدمحمد خاتمی: از رای به آقای روحانی پشیمان نیستیم و قاطعانه حمایت می‌کنیم|تاریخ=۱ مهر ۱۳۹۶|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
=== ۲۰۱۸ ===
{{multiple image
| align = left
| direction = vertical
| header =۲۰۱۸
| width = 250
| image1 = Protests in Tehran by Fars News 04.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = این نارضایتی لحظه به لحظه، اتحاد جامعه را می‌گسلد. همه دشمن یکدیگر تلقی می‌شوند. در جامعه، دایرهٔ خودی و غیرخودی ایجاد کرده‌ایم و لحظه به لحظه دایرهٔ خودی را تنگ کردیم… تا جایی این دایره تنگ می‌شود که دیگر کسی در آن نمی‌گنجد جز یک جریان پرمدعایی که امکانات دارد و مسوولیت ندارد.
| image2 = Protests in Tehran by Fars News 05.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = با روش‌های سخت‌افزاری نمی‌توان امنیت را در این کشور برقرار کرد و مهمترین عامل امنیت ایجاد اعتماد متقابل بین حاکمیت و مردم است.
}}
<small>۱۱ دی ۱۳۹۶ – ۱۰ دی ۱۳۹۷</small>
* «جمهوری اسلامی حاصل انقلاب ماست و ما از جمهوری اسلامی در برابر هر موضوع دیگری دفاع می‌کنیم؛ نه جامعه ما تاب براندازی و آشوب و انقلاب دیگری دارد و نه به صلاح این کشور است و نه طبع جامعه ما می‌پذیرد.»
* «مصلحت نظام ما، جامعه ما، تاریخ و موقعیت استراتژیک و مادی و معنوی ما ایجاب می‌کند که نظام جمهوری اسلامی داشته باشیم یعنی جمهوریت داشته باشیم و از اسلام بهره گرفته باشیم؛ اسلام متناسب با جمهوری.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۲۱ ژانویه ۲۰۱۸/ ۱ بهمن ۱۳۹۶؛ «در دیدار با اعضای انجمن مدرسین دانشگاهها» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1414.html|عنوان=سیدمحمد خاتمی با اعضای انجمن مدرسین دانشگاهها دیدار کرد|تاریخ=۱ بهمن ۱۳۹۶|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «هویت مردم ایران، اسلامی است و خیلی از این مردم نمی‌خواهند اسلام به عنوان مایهٔ هویت جامعه از بین برود. جای آن قرار است چه بیاید؟ فرهنگ ما، تاریخ ما، ادب ما، عرفان ما همهٔ اینها آمیخته با دین است منتهی باید دین را به گونه‌ای فهمید که بتواند جوابگوی مطالبات روز جامعه باشد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۷ فوریه ۲۰۱۸/ ۱۸ بهمن ۱۳۹۶؛ «در دیدار انجمن اسلامی جامعه پزشکی ایران» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1415.html|عنوان=سیدمحمد خاتمی: اصلاح‌طلبان بر «نفی فقر» و «نفی فساد» پایمردی کنند|تاریخ=۱۸ بهمن ۱۳۹۶|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
* «'''این نارضایتی لحظه به لحظه، اتحاد جامعه را می گسلد یعنی همه دشمن یکدیگر تلقی می شوند. در جامعه دایره خودی و غیر خودی ایجاد کرده‌ایم و لحظه به لحظه دایره خودی را تنگ کردیم.''' این امر اعتماد میان حاکمیت و جامعه را کاهش می دهد و این عامل بزرگی برای به هم خوردن امنیت ملی و سقوط جامعه ماست...[...] '''تا جایی این دایره تنگ می شود که دیگر کسی در آن نمی‌گنجد جز یک جریان پرمدعای که امکانات دارد و مسوولیت ندارد'''.»
* «جمهوری اسلامی یعنی چه و آیا ما با گذشت زمان به معیارهای جمهوری نزدیک یا دور شدیم؟ آیا گفتمانی که به‌طور رسمی بعد از امام آمده گفتمان جمهوریت است؟ چقدر از جمهوری اسلامی دور شدیم؟»
* «'''با روش‌های سخت‌افزاری نمی‌توان امنیت را در این کشور برقرار کرد و مهمترین عامل امنیت ایجاد اعتماد متقابل بین حاکمیت و مردم است''' و اگر این لطمه ببیند خطر اصل موجودیت نظام را تهدید خواهد کرد.»
** <span style="color:#a1a1a1;">۶ مارس ۲۰۱۸/ ۱۵ اسفند ۱۳۹۶؛ «در دیدار با جمعی از نمایندگان مجلس» </span><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khatami.ir/fa/news/1418.html|عنوان=سیدمحمد خاتمی در دیدار جمعی از نمایندگان مجلس: بزرگترین نماینده مطالبات مردم باشید|تاریخ=۱۵ اسفند ۱۳۹۶|اثر=وب‌سایت سید محمد خاتمی}}</ref>
== نوشتارهای وابسته ==
{{جعبه پیوند به پروژه‌های خواهر
|نویسنده= سید محمد خاتمی
|ویکی‌واژه= no
|ویکی‌نسک= no
|ویکی‌گفتاورد=no
|ویکی‌نبشته= پدیدآورنده:سید محمد خاتمی
|ویکی‌انبار= Category:Mohammad Khatami
|ویکی‌گزارش= رده:سید محمد خاتمی
|ویکی‌گونه=no
}}
* [[سید روح‌الله خاتمی|روح‌الله خاتمی]]
* [[زهره صادقی]]
* [[محمدرضا خاتمی]]
* [[فاطمه خاتمی]]
* [[اکبر هاشمی رفسنجانی]]
* [[میرحسین موسوی]]
* [[حسن حبیبی]]
* [[محمدرضا عارف]]
* [[محمود هاشمی شاهرودی]]
* [[مهدی کروبی]]
* [[محمود احمدی‌نژاد]]
* [[حسن روحانی]]
* [[گفتگوی تمدنها]]
* [[اصلاح‌طلبان ایران]]
* [[ریاست‌جمهوری ایران]]
== پیوند به بیرون ==
* [http://www.khatami.ir/ وب‌سایت سید محمد خاتمی]
* [http://www.bonyadbaran.com/ بنیاد باران]
* [http://rouhanioon.com/ سایت رسمی مجمع روحانیون مبارز]
* [https://www.britannica.com/biography/Mohammad-Khatami «محمد خاتمی» (بریتانیکا)]
* [http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2009/02/200928161948353851.html پروفایل «محمد خاتمی» (الجزیره انگلیسی)]
* [http://themuslim500.com/profile/mohammad-khatami «عالی‌جناب محمد خاتمی» (''پانصد مسلمان تأثیربخش'')]
* [http://www.alwasatnews.com/writers/writer-15670.html صفحهٔ مقالات خاتمی در روزنامهٔ ''الوسط''، بحرین (به عربی)]
== منابع ==
<div style="height: 450px;width; 75%; overflow: auto; padding: 4px;text-align:right; solid 2px;" title="braglist - zum scrollen"; >
{{پانویس|۳|اندازه=ریز}}
</div>
{{ترتیب‌پیش‌فرض:خاتمی، محمد}}
{{رئیس‌جمهوران ایران}}
[[رده:افراد زنده]]
[[رده:سید محمد خاتمی|*]]
[[رده:اهالی ایران]]
[[رده:اهالی اردکان]]
[[رده:فقیهان ایرانی]]
[[رده:سیاستمداران ایرانی]]
[[رده:نمایندگان مجلس ایران]]
[[رده:وزیران ایرانی]]
[[رده:نویسندگان ایرانی]]
[[رده:روزنامه‌نگاران ایرانی]]
[[رده:دانشگاهیان ایرانی]]
[[رده:رئیس‌جمهورهای ایران]]
[[رده:کتابداران ایرانی]]
[[رده:مقاله‌نویسان]]
[[رده:صلح‌طلبان]]
| |||