سید جمال‌الدین اسدآبادی: تفاوت میان نسخه‌ها

* «کسی که ادعا دارد که دین اسلام به سختی و دشواری دستور می‌دهد نه سهولت و آسانی و به ضرر امر صادر می‌کند نه به نفع، قضاوت کورکورانه کرده خیلی دروغ گفته استگفته‌است.»

* «آزادی خواهیآزادی‌خواهی یک آرزو است. تحصیل آن کار و پیکار می‌خواهد و انسان را وادار به پذیرش قربانی و ایثار و قبول خطرها و مشکلات می‌گرداند.»

* «کثرت مویدان دعوتگر و یا دعوت بدون علم و دانش و دعوای صحت آن دست‌آوردی ندارد و موجب ذلت است؛ و شمار کمی از مویدان و پیروان دعوت و تبلیغ بر مبنا و اساس علم مقام و منزلت دارند و دعوت دوام هم می‌کند.»

* «بیشترین زمامداران مشرق زمین در موقفی قرار دارند که اگر یکی از آنها در عمیق‌ترین چاه بردگی انداخته شود و لقب‌های بزرگی مجرد، و بدون محتوای او حفظ گردد بی تفاوتبی‌تفاوت مانده دنیا را برای خود جنت می‌پندارد .»

* «مرد ادیب در مشرق زمین می‌میرد اما زنده است و زنده است گرچه مرده استمرده‌است .»

* «فارسها این مردم را افغان نامیده‌اند؛ به این علت که هنگامی که آنان در زمانهای قدیم توسط بخت النصر اسیر شده بودند بسیار آه و ناله و فریاد و شیون می‌کردند. از اینرو نام "افغان" که در زبان فارسی معنای ناله وفریاد می‌دهد آز آن زمانها (یعنی از زمان بخت النصر شاهنشاه بابل باستان؛ حدود سه هزار سال قبل) بر آنان اطلاق می‌شده استمی‌شده‌است .»

* «عوام فارسی به زبان عامیانه این مردم را " اوغان" می‌نامند که مشابه نام " پتان" است که از طرف هندوان بر آنان اطلاق می‌شده. اما بعضی از طوایف افغانی مثل ساکنین قندهار و غزنی خود را پشتون و یا پشتانه می‌خوانند؛ و بعضی هم مثل ساکنین نواحی خوست؛ کورم و باجور خود را پختون و پختانه نا میده‌اند .»

* «از دقت در همخوانی و همگونی این الفاظ در میا بیم که همهٔ این کلمات دارای ریشهٔ واحدی هستند که عبارت از همان کلمه افغان (اوغان و یا پتان) است. گفته می‌شود که اصل این کلمه از ریشهٔ "پختان " و پشتان " است که بطور صحیح از کلمه باشتان (باشتین) اخذ شده که نام قریهٔ از قرات نیشابور است؛ و یا ممکنست از کلمهٔ " بشت " نام یکی از شهرهای خراسان قدیم اخذ شده باشد؛ و با حروف الف و نون که علامت جمع در زبان فارسی است ترکیب شده استشده‌است. احتمال می‌رود که افغانها در اصل در این شهر سکونت داشته‌اند وبعد آنجا را ترک کرده به نواحی دیگر منتشر شده‌اند. از طرفی حرف واو در کلمات پشتو و یا پختو مثل یای عربی علامت نسبت مکانی است؛ که در این حالت گویا علامت جمع (ون) به هدف اختصار حذف شده استشده‌است .»

* «سال‌ها پیش، بیرون شهر استخر، پرستشگاهی بزرگ بود که مسافران به هنگام شب از ترس تاریکی به درون آن پناه می‌بردند؛ ولی هرکس به درون آن می‌رفت، به طرز مرموزی می‌مرد. کم‌کم همه مسافران از این پرستشگاه ترسیدند و هیچ‌کس پروای آن را نداشت که شب را در آن جا بگذراند. تا سر انجام مردی که از زندگی بیزار و خسته شده بود ولی اراده‌ای نیرومند داشت به درون پرستشگاه رفت. صداهایی سهمگین و هراس انگیزهراس‌انگیز از هر گوشه بر خاستبرخاست که او را به مرگ تهدید می‌کرد؛ ولی مرد نترسید و فریاد زد: ((پیش آیید که از زندگی خسته شده‌ام!))با همین فریاد، یک باره صدای انفجاری بزرگ برخاست و طلسم پرستشگاه شکسته شد و از شکاف‌های دیوارهایش گنجینه‌های پنهان معبد پیش پای مرد فرو ریخت. بدین سان، آشکار شد که آنچه مسافران را می‌کشت، ترس از خطری موهوم بود. بریتانیای کبیر، چنین پرستشگاه بزرگی است که گمراهان چون از تاریکی سیاسی بترسند به درون آن پناه می‌برند و آن گاه اوهام هراس انگیزهراس‌انگیز ایشان را از پای در می‌آورددرمی‌آورد. می‌ترسم روزی مردی که از زندگی نومید شده ولی همتی استوار دارد به درون این پرستشگاه برود و یکباره در آن فریاد نومیدی برآورد. سپس دیوارها بشکافد و طلسم اعظم بشکند.»

* «پدرم به من زندگانی را هدیه کرده که در آن با برادرانم علی و محروس شریک هستم، اما سید جمال الدین به من حیات را بخشیده استبخشیده‌است که در آن با محمد (ص)، ابراهیم، موسی، عیسی، و ...… شریک هستم»

* «آزادی اندیشه او، منش بزرگ و مهر آمیز او، اثنای محاورات مان مرا متقاعد ساخت که در برابرم یکی از آشنایان دانشمند قدیمم، چون ابن سینا، ابن رشد و یا یکی از آن بی ایمانان بزرگ که پنج قرن میراث روح انسانی را عرضه کردند، دوباره زنده گردیده استگردیده‌است»

* «شیرگر، زادگاه سید جمال الدین است، ولی سید چون به شاگردان عربی و ترکی و یا غربیان یا ایرانیان می‌گفت که مولد من اسدآباد کنر افغانستان است، مرادش همین شیر گر است که دری زبانان این جایاین‌جای را اسدآباد گفته‌اند و اکنون فقط نام پشتوی آن باقی‌مانده استباقی‌مانده‌است. زیرا در تمام این نواحی کنر و کامه، ‏مردم به زبان پشتو تکلم می‌نمایند و اسدآباد فقط ترجمه شیر گر پشتو است. ‏»