محمدرضا پهلوی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
ابرابزار
خط ۳:
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
 
خط ۱۴:
| image3 = Prince-Bernhard-Shah of Persia-Queen Farah-1970.jpg
| alt3 = Colored dice with checkered background
| caption3 = ما ملّتِ مستقلی هستیم که هیچ‌گونه احساسِ حقارتی در رویارویی با خارجی نداریم؛ چون خودمان را با هر کشور و ملّتِ دیگری از حیث حقوق برابر می‌دانیم، برای ما همکاری با ملت‌های دیگر آسان است... است…
| image4 = MohammadRezaPahlavi1977.jpg
| alt4 = Colored dice with checkered background
خط ۲۰:
| image5 = Shahvisits Shahpourpetrochemical.jpg
| alt5 = Colored dice with checkered background
| caption5 = اگر در خلیجِ فارس حتّی یک‌دانه ماهی هم پیدا نمی‌شد و یا یک چاهِ [[نفت]] نیز وجود نداشت و یا یک کشتی تجارتی رفت‌و‌آمدرفت‌وآمد نمی‌کرد، اگر هم جنوبِ ایران و خوزستان و منابع نفتِ ایران فقط تیغ‌زاری بود، باز هم وظیفهٔ ملّی ما ایجاب می‌کرد که از هر وجب خاکِ خود دفاع کنیم.
| image6 = Mohammadreza Pahlavi 1974 Asian Games.jpg
| alt6 = Colored dice with checkered background
خط ۲۹:
| image8 = Mohammad Pahlavi Coronation.jpg
| alt8 = Colored dice with checkered background
| caption8 = من هر قدر خودخواه باشم، خوب تشخیص می‌دهم که نیروی پادشاهی بر نیروی ملّی برپاست و پایه‌های تخت‌تخت-و‌و-اورنگِ پادشاهی بر قلب‌های مردم استوار است.
| image9 = Ford A4571 NLGRF photo contact sheet (1975-05-15)(Gerald Ford Library) (cropped).jpg
| alt9 = Colored dice with checkered background
خط ۴۰:
| align = left
| direction = vertical
| header =
| width = 250
| image1 = Mohmad reza pahlavi & princess Farahnaz Pahlavi.jpg
| alt1 = Colored dice with checkered background
| caption1 = بزرگی ملّت‌ها در این نیست که بتوانند در یک لحظه شهرها را ویران کنند و میلیون‌ها کودک و جوان و پیر را به‌هلاکت برسانند، بلکه بزرگی آنان در این است که بتوانند میلیون‌ها افراد بشر را از چنگال بیماری و بی‌سوادی و ترس و یأس و تهیدستی برهانند؛ تا انسان‌ها بتوانند در جهانی آزاد و آرام در جوار یکدیگر در صلح و صفا و محبت و صمیمیت زیست کنند.
| image2 = Mpr1963.jpg
| alt2 = Colored dice with checkered background
خط ۵۰:
| image3 = Mrpwr.jpg
| alt3 = Colored dice with checkered background
| caption3 = میهن‌دوستی یعنی حفظِ منافع ملّی است، و منافعِ ملّی وقتی حفظ می‌شود که کشور آباد باشد. اگر کشور ویران و مردم گرسنه باشند، چه منفعتی می‌ماند که آن‌آن را حفظ کنند.
| image4 = Shahanshah historical pressconference.jpg
| alt4 = Colored dice with checkered background
خط ۵۶:
| image5 = Shah-zahedi-haj.jpg
| alt5 = Colored dice with checkered background
| caption5 = هیچ دینی به‌مانند دین مبین اسلام این همه اصول اخلاقی را که همراه فعالیت‌های دنیایی بوده و با پیشرفت‌های زمانه هم سازگار باشد، در نظر نگرفته است.
| image6 = Mohammadreza shah & basketball.jpg
| alt6 = Colored dice with checkered background
| caption6 = من از اصطلاحِ «تیپِ جوان» خوشم نمی‌آید، زیرا آنچه مهم است فکر و روحیهٔ قوی و فعّال است و تنها سن در این میان اثری ندارد. بسا اشخاص هستند که شاید بیست و پنج شش سال بیشتر ندارند ولی صاحبِ جرئت و شهامت و قدرت و ابتکار نیستند، و چه بسا اشخاص مسن‌تری که ار هر حیث پاکدل و وطنخواه و شجاع هستند. قضاوت باید روی روحیه و شخصیّتِ افراد بشود نه روی سنِّ آن‌ها.
| image7 = Mrpmixedschool1955.jpg
| alt7 = Colored dice with checkered background
| caption7 = جامعه‌ای که باید آرزوی وجود آن را داشته باشیم، یک جامعه‌‌یجامعهٔ اخلاقی است که مجهز به قانون نوین و تمدنی که برای امروز نیاز است، باشد. وقتی جامعه‌ای دارای صفات اخلاقی راستگویی و پرهیزکاری و برابری بود و از سوی دیگر به علم و دانش هم مجهز شد، چنین جامعه‌ای خوشبخت و سعادتمند خواهد بود.
| image8 = Shahanshah8.jpg
| alt8 = Colored dice with checkered background
| caption8 = همیشه گفته‌ام و باز هم تکرار می‌کنم که پیشرفت واقعی هر کشور نیازمند روی‌آوری به اصول معنوی است. هر قدر هم که دنیا در مادیات پیشرفت کند، این پیشرفت بدون معنویت ندارد.
}}
 
== گفتاوردها ==
<small>متنِ پررنگ، متنی است که در زیرِ تصاویر بکاررفته است.</small>
<small>گفتاوردها بر پایهٔ تاریخ میلادی ترتیب شده است.</small>
 
=== ۱۹۴۴ ===
* «عظمت و شکوهِ مقامِ سلطنت مرتبط و وابسته به قدرت و عظمتِ ملّت است. هر قدر ملّت توانا و مقتدر باشد به همان اندازه نیز مقامِ سلطنت که نمایندهٔ قدرتِ ملّت است، قوی و معظّم خواهد بود.»
** <small>پیام نوروزی او، ۱/۱/۱۳۲۳</small>
 
=== ۱۹۴۷ ===
* «'''من هر قدر خودخواه باشم، خوب تشخیص می‌دهم که قدرتِ سلطنت متکّی بر قدرتِ ملّی است و پایه‌های تخت و اورنگِ پادشاهی بر قلوبِ مردم استوار است'''.»
سطر ۷۸ ⟵ ۸۱:
: «حکومت و سلطنت بر یک مُشتِ مردمِ فقیر و ضعیف و رنجور و محمروم از عدالت، موردِ رضایتِ خاطر من نبوده است و نخواهد بود.»
** <small>در پاسخ مجلس شورای ملّی، ۱۹/۳/۱۳۲۶</small>
 
=== ۱۹۴۹ ===
* «یکی از بزرگترین خصوصیّاتِ [[ایران]] همانا توجّهِ این کشور به [[صلح]] است. علاقه و تأکید به صلح از سطورِ منظومه‌های حماسی ما می چِکَد و ادبیّاتِ ما از آن لبریز است. این فکر که [[دنیا]] یکی است و [[زندگی|حیاتِ]] هر فرد جزء ارجمندی در هستی مطلقِ کیهانِ بزرگ است، از فکرهای ویژهٔ سرزمین ماست.»
** <small>در پاسخِ بیاناتِ وزیر امور خارجهٔ آمریکا، واشنگتن؛واشینگتن؛ ۲۶/۸/۱۳۲۸</small>
 
=== ۱۹۵۰ ===
* «باید اصول ورزشی در همه حال با اصول شرافت و درستی و عظمت اخلاقی و سجایای جوانمردی که هر فردی در زندگی باید داشته باشد، توأم گردد.
سطر ۸۶ ⟵ ۹۱:
من به‌اندازه‌ای به این موضوع اهمیت می‌دهم که می‌خواهم کلیة ورزشکاران و جوانان، شرافت اخلاقی را در درجة اول برنامة زندگی و سرلوحة فعالیّت خود قرار دهند. کوچکترین انحراف در این مورد نباید بخشیده شود و لو آنکه مرتکب آن بزرگترین قهرمان باشد.»
** <small>در انجمن تربیت بدنی، ۲۵ تیر ۱۳۲۹</small>
* «من فطرتاً دارای روحیهٔ دموکراتیک هستم، ولی هنگامی که پای مصالح کشورم در میان باشد، می‌توانم مانندِ هر فردِ وطن پرستوطن‌پرست دیگر بسیار سختگیر باشم. من هرگز به کسانی که به مملکت خیانت کرده‌اند، رحم نمی‌کنم.»
** <small>از مصاحبهٔ او با نیویورک تایمز، ۵/۶/۱۳۲۹</small>
 
=== ۱۹۵۲ ===
* «هر قدر در کشوری قوانین کامل و قضّات وظیفه‌شناس باشند، باز مادام که ملّت پایبند اصول اخلاقی نباشد، چنان‌که باید بساط عدل و انصاف گسترده نخواهد شد.»
سطر ۹۳ ⟵ ۹۹:
* «من شخصاً یقین دارم که اگر هر فردی به تکالیف اسلامی عمل نماید و احکام آن را محترم شمارد، هم خود از فواید آن بهره‌مند می‌گردد و هم دیگران را منتفع می‌سازد؛ حقِّ کسی را پایمال نمی‌کند و دستگیری از ضعیف را شعار خود می‌داند.»
* <small> پیام به جشن مشروطیت، ۱۶ مرداد ۱۳۳۱</small>
 
=== ۱۹۵۳ ===
* «در آنچه مربوط به خود من است، هیچ‌گونه نظر کینه‌توزی ندارم و قلب صاف من کانون بغض نبوده و نخواهد بود. اما در مورد تجاوز به مقدسات ملی و قانون اساسی نمی‌توانم هرگز گذشت داشته باشم.»
سطر ۹۸ ⟵ ۱۰۵:
* «در آنچه مربوط به خودِ من است، هیچ گونه نظرِ کینه‌توزی ندارم و قلبِ صافِ من کانونِ بغض نبوده و نخواهد بود. امّا در موردِ تجاوز به مقدّساتِ ملّی و قانون اساسی، نمی‌توانم هرگز گذشت داشته باشم.»
** <small>پیامِ او به ملّتِ ایران هنگامِ بازگشت به کشور، پس از ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، به تاریخ ۱/۶/۱۳۳۲</small>
 
=== ۱۹۵۴ ===
* «طولی نخواهد کشید که مملکتِ ما از هر حیث با بالاترین و مترقّی‌ترین و خوشبخت‌ترین مللِ عالَم برابری کند، عدالتِ قضائی و اجتماعی و انصاف و مساوات در این مملکت کاملاً حکمفرما شود، و ایرانی بعد از مدّت‌ها زحمت و محنت، به آتیهٔ سعادتمندی برسد.»
سطر ۱۰۳ ⟵ ۱۱۱:
* «'''ما باید برای مردم خدمت کنیم و خوشی خود را برای مردم بدانیم، چون هر چه داریم از آن هاست. مردم دیگر نمی‌توانند به وعده-و-وعید زندگی کنند، بلکه واقعاً خدمتگزارانِ شایسته لازم دارند'''.»
** <small>در سلامِ عید غدیر، ۷/۵/۱۳۳۳</small>
 
=== ۱۹۵۶ ===
* «باید روح ایمان و فداکاری را که اولین درس مکتب اسلام است به فرد فرد مردم این مملکت که تشنة اصلاحات هستند به نحو احسن آموخت، زیرا تنها راهِ ترقی و عظمت هر ملتی مجاهدت و از خودگذشتگی افراد آن ملت است، و دین مبین اسلام در تمام شئون زندگی این درس بزرگ را به ما داده است.»
سطر ۱۱۴ ⟵ ۱۲۳:
 
=== ۱۹۵۷ ===
 
* «امروز یک قهرمان [[ورزش]] باید قهرمانِ [[اخلاق]] باشد. قهرمان ورزش کسی است که اگر هم به او توجّه کافی نشود، فقط روی عشق به ورزش به سوی ورزش پیش رود.»
** <small>در جمعِ اعضای شورای عالی تربیت بدنی، ۲۹/۱/۱۳۳۶</small>
* «امروزه بیش از هر وقت دیگری در تاریخ جهان این حقیقت مسلّم شده است که همة افراد بشر اعضای یک خانوادة بزرگ انسانی هستند و از کلیة جهات وابسته به یکدیگرند، بنابراین جز از راهِ حُسنِ تفاهم و تشریک مساعی صمیمانه، امکان زیستن ندارند.»
** <small>پیام به‌مناسبت آغاز هفتة سازمان برادری جهانی در ایران، ۲۷ بهمن ۱۳۳۶</small>
 
 
=== ۱۹۵۸ ===
* «شما جوانان، نگهبانان نیرومند سنن ناسیونالیستی ایران هستید. شما معماران بنای سعادت فردائید. برای تجدید مجد و عظمت ایران بکوشید و بدانید که هر جوان وطن‌خواه ایرانی می‌تواند به حمایت شخص من متکی باشد.»
** <small>پیام به‌مناسبت گشایش اولین برنامه رادیویی جوانان، ۵ مهر ۱۳۳۷</small>
 
* «رژیمِ ایران رژیمی است خیلی قدیمی، و مسلماً حکومتی که چندین هزار سال برقرار بوده و ادامه داشته، نمی‌تواند بر خلافِ میلِ ملّی مردم باشد. به همین جهت می‌بینید که ما در میانِ همهٔ طوفان‌ها استوار و محکم و مطمئن به کارها ادامه می‌دهیم و می‌کوشیم تا حداکثرِ آزادی‌ها را منهای آزادی در خیانت به مردم بدهیم.»
** <small>در میان نمایندگان مجلسین شورا و شورای ملی، ۴/۹/۱۳۳۷</small>
سطر ۱۳۹ ⟵ ۱۴۵:
* کشور ما با سابقة درخشان مدنی و فرهنگی خود و با مقام شامخی که پیوسته در عالم فکر و اخلاق داشته و از این حیث همیشه یک کانون فروزان معنویت بوده است، امروز در نشر و توسعة اصول عالیة اخلاق مسئولیت سنگین‌تر و خطیرتری را نسبت به دیگران به‌عهده دارد.»
* <small> پیام به شورای ایرانی انجمن برادری جهانی، ۱۳ آبان ۱۳۳۷</small>
 
* «هیچ مملکتی و هیچ ملتی بدون عیب و نقص وجود ندارد و طبعاً کشور ما هم خالی از عیب و نقص نیست. اما باید در کمال متانت و البته در جایی که لازم است با شجاعت و شهامت به تمام این جزئیات رسیدگی کنیم، کوچکترین عیب و نقص را در هرجا و هر دستگاهی وجود دارد، رفع نمائیم؛ در جهت محاسن اخلاقی قدم برداریم، روح ایمان و اخلاق را تقویت کنیم، خدمتگزاران را تشویق و تقصیرکاران را تنبیه نمائیم.»
* <small> در حضور نمایندگان مجلسین سنا و شورای ملی، ۱ مرداد ۱۳۳۷</small>
سطر ۱۶۸ ⟵ ۱۷۳:
* «فرزندان امروز ما سرنوشت فردای این کشور را به‌دست خواهند گرفت؛ بنابراین، باید از پدران و مادران ایرانی بخواهیم با شرکت دادن فرزندان خود در برنامه‌های تربیتی پیش‌آهنگی آنان را برای زندگی بهتری آماده سازند تا برای انجام وظیفه خطیری که طبیعت بر عهده آن‌ها قرار خواهد داد، مهیّا باشند.»
** <small>پیام به‌مناسبت روز پیش‌آهنگی، ۳ اردیبهشت ۱۳۳۸</small>
 
 
=== ۱۹۶۰ ===
سطر ۲۱۲ ⟵ ۲۱۶:
* «تا زمانی که سوء نیّت و عدم اعتماد و تلخی ناشی از تسلط‌ها و محرومیت‌ها که نتایج آن چیزی جز جنگ و ظلم و بدبختی نیست، در روح ملل و نمایندگان آن‌ها نفوذ داشته باشد؛ مسائل سیاسی به‌دشواری حل خواهد شد و اجرای تصمیمات سیاسی به سختی انجام خواهد گرفت و به آسانی مورد اعتراض واقع خواهد شد.»
** <small>سخنان در پاسخ به رنه ماهو، کاخ یوسنکو، پاریس، ۲۵ مهر ۱۳۴۰</small>
 
* «[[افسر]] باید دارای خصائل سه‌گانه باشد: فرمانده، پدر، مربی.
فرمانده، یعنی کسی که واحد مربوط به خود را دردست داشته و قلوب زیر دستان را جلب کند و طوری آن‌ها را عادت بدهد که یک نگاه تند آن‌ها را متأثر و به‌خطای خود متوجه کند.
سطر ۲۳۶ ⟵ ۲۳۹:
* «'''ما ملّتِ مستقلی هستیم که هیچگونه احساسِ حقارتی در مواجهه با خارجی نداریم، و چون خودمان را با هر کشور و ملّتِ دیگری از حیث حقوق مساوی می‌دانیم، برای ما همکاری با مللِ دیگر سهل و آسان است'''... ما احتیاج نداریم که از صبح تا شب به ملّتِ خودمان حسِّ کینه‌توزی و دشمنی با خارجی را تلقین کنیم، بلکه بالعکس احساسِ دوستی و همکاری را با دیگران، البتّه با حفظِ تمامِ منافعِ ملّی خودمان، تقویت کنی.»
** <small>در کنگرهٔ آمریکا، ۲۲/۱/۱۳۴۱</small>
* «ما امروز وقتی صحبت از وطن و مملکت می‌کنیم، منظورمان فقط یک اصلاحِ کتابی و یک چیزِ خشکی که تنها مربوط به گذشته و یا صرفاً عاملِ تحریکِ احساساتِ وطن پرستیوطن‌پرستی و عِرقِ ملیّت ما باشد، نیستو وقتی صحبت از وطن و آینده می‌کنیم، نظرمان مملکتی است که در دنیای امروز بتواند همگامِ پیشرفته‌ترین ممالکِ دنیا به زندگیِ پُرافتخارِ خود ادامه دهد.»
** <small>در میانِ دانشجویانِ ایرانی مقیم آنکارا، ۷/۸/۱۳۴۱</small>
* «ایمان و اعتقاد راسخ من به اصول حقّة اسلامی همواره بزرگترین راهنمای من در خدمت به ملت و مملکت بوده است.»
سطر ۲۵۲ ⟵ ۲۵۵:
* «سوابقِ ملّی ما و عظمتِ گذشتهٔ ما و رشدِ باطنی و عمیق ما و شایستگی مردم این سرزمین و همچنین ثروت‌های طبیعی و خدادادِ ما در واقع ما را ملزم و محکوم می‌کند که در زمرهٔ مللِ زنده و بزرگِ دنیا قرار بگیریم. برای تأمینِ این منظور می‌بایستی ما از هر جهت دوشادوشِ پیشرفته‌ترین ممالک دنیا قدم برداریم.»
** <small>در سلامِ عید غدیر، ۲۳/۲/۱۳۴۲</small>
=== ۱۹۶۳ ===
 
=== ۱۹۶۳ ===
* «ایمان و اعتقاد راسخ من به اصول حقّة اسلامی همواره بزرگترین راهنمای من در خدمت به ملت و مملکت بوده است.»
* <small> در سلام عید غدیر، ۲ خرداد ۱۳۴۱</small>
* «همیشه گفته‌ام و باز هم تکرار می‌کنم که پیشرفت واقعی هر کشور مستلزم توجه به اصول معنوی است و هر قدر هم که دنیا در زمینة مادیات ترقی کند بدون معنویت این ترقی ارزشی ندارد.»
* <small> در سلام عید غدیر، ۲ خرداد ۱۳۴۱</small>
=== ۱۹۶۴ ===
 
=== ۱۹۶۴ ===
* «امروز چیزی که بیشتر [[کشور|در این مملکت]] لازم داریم این است که همه همدیگر را بفهمیم. کسی کسی را فریب ندهد و کسی به کسی دروغ نگوید، باطن و ظاهر همه یکی باشد.»
** <small>سخنان در بازدید اردوی دانشجویان، بابلسر، ۲۳ تیر ۱۳۳۴</small>
سطر ۲۷۴ ⟵ ۲۷۷:
* «[[شرق]] و [[غرب]] برای رسیدن به صلح راهِ دیگری جز توافق برای همکاری و همزیستی با یکدیگر ندارند. مردم جهان دیگر نمی‌توانند بدبختی‌های خود را ناشی از تقدیر و سرنوشت بدانند و اگر شکاف بزرگ بین جوامع فقیر و غنی تعدیل نشود این امر در بسیاری از کشورها منجر به خونریزی می‌گردد و راه را برای روی کار آمدن حکومت‌های استبدادی و دیکتاتوری هموار می‌سازد.»
** <small>مصاحبة مطبوعاتی، لس‌آنجلس، ۲۱ خرداد ۱۳۴۳</small>
 
=== ۱۹۶۵ ===
* «من تشنة قدرت نیستم که تنها به‌خاطر آن زندگی کنم. من روزی شانزده ساعت کار می‌کنم و هدفم اندوختن ثروت نیست، زیرا لااقل نود درصد از ثروت خود را تاکنون برای اصلاحات مملکتی واگذار کرده‌ام. علّت پیشرفت‌های اخیر ما نیز این است که من تنها به شخص خودم فکر نمی‌کنم. هرگاه شما به این مرحله از تفکر برسید و تنها منافع و مصالح کشورتان را در نظر بگیرید و به منافع شخص خودتان فکر نکنید، آنگاه است که پیروز می‌شوید.»
سطر ۲۸۱ ⟵ ۲۸۵:
* «یک جامعه مترقّی نمی‌تواند اختیارِ خود را به دستِ طبیعت بدهد، زیرا قوانینِ طبیعت بدونِ تغییر است، در حالی که شایستهٔ زندگی بشر حسابِ پیش بینی‌های دقیق است.»
** <small>در سلامِ عیدِ غدیر، ۴/۵/۱۳۳۵</small>
 
* «در سایة اصول و مفاهیم اسلام، روزگاری فروغ تمدن و فرهنگ اسلامی بر قسمت پهناوری از جهان پرتوافکن گشت و اگر امروز نیز روح واقعی این اصول و مفاهیم راهنمای ما باشد یقیناً پیروی از آن‌ها بار دیگر ملل مسلمان جهان را به ترقی کامل رهنمون خواهد شد.»
* <small> در پذیرای رسمی از پادشاه عربستان ۱۷ آذر ۱۳۴۴</small>
سطر ۲۹۸ ⟵ ۳۰۱:
* «عدالت اجتماعی در هر نقطه از جهان که برقرار شود به [[صلح]] گیتی کمک می‌کند. من قبول دارم که باید به پیشرفت‌های مادی دست یافت، اما این پیشرفت اگر بر اساس عدالت اجتماعی استوار نباشد، به صورت یک خطر بزرگ درخواهد آمد.»
** <small>سخنرانی به مناسبت دریافت دکترای افتخاری دانشگاه برزیل، ریو دو ژانیرو، ۱۷ اردیبهشت ۱۳۴۴</small>
 
=== ۱۹۶۶ ===
* «'''اگر در [[خلیج فارس|خلیجِ فارس]] حتّی یک‌دانه ماهی هم پیدا نمی‌شد و یا یک چاهِ [[نفت]] نیز وجود نداشت و یا یک کشتی تجارتی رفت و آمد نمی‌کرد، و اگر هم جنوبِ ایران و [[خوزستان]] و منابع نفتِ ایران فقط تیغزاری بود، باز هم وظیفهٔ ملّی ما ایجاب می‌کرد که از هر وجب خاکِ خود دفاع کنیم'''.»
سطر ۳۱۱ ⟵ ۳۱۵:
* «باید صراحتاً بگویم که هیچ‌چیز مرا راضی نخواهد کرد مگر آنکه ایران را در صفِّ اول ملل مترقی جهان ببینم.»
** <small>۲۸ مرداد ۱۳۴۵</small>
 
=== ۱۹۶۷ ===
* «'''[[زندگی]] زود می‌گذرد، و عمرِ هر کس پس از چند سال سپری می‌شود، ولی چه لذّتی از این بالاتر که [[انسان]] فکر کند در آن مدّتی که زنده بود و در روی زمین به سر بُرده است، یک عنصرِ مفید و یک خدمتگزار به [[جامعه]] و [[تمدن]] بوده است. '''»
سطر ۳۱۸ ⟵ ۳۲۳:
* «تنها هدفِ زندگی من، ارتقاء روزافزون کشور و ملّت ایران است، و آرزویی به جز این ندارم که استقلال و حاکمیت این مملکت را حفظ کنم و ملت ایران را به پای مترقی‌ترین و سعادتمندترین جوامع جهان برسانم وعظمت دیرینة این سرزمین و افتخارات تاریخی آن را تجدید کنم، در این راه در آینده نیز مانند گذشته حتی از بذل جان دریغ نخواهم داشت.»
** <small>۴ آبان ۱۳۴۶</small>
 
=== ۱۹۶۸ ===
* «ما در آروزی دنیایی هستیم که در آن همة اندیشه‌ها و نیروهای مثبت و خلاقانه، دور از جدایی‌های جغرافیایی و نژادی و مذهبی و زبانی، دست در دست یکدیگر داده و در لوای حقیقتی بالاتر از همة این جدایی‌ها، واحدی پدیدآورده باشند که پیش از هر چیز، مربوط به جامعة بشری باشد.»
سطر ۳۲۳ ⟵ ۳۲۹:
* «'''برای ما تمام ایرانیان از لحاظ حقوق یکسان‌اند و هیچ‌کس بر دیگری مزیّتی ندارد، زیرا [[خدواند]] همه را یکسان خلق فرموده است. اختلاف افراد فقط در کاری است که انجام می‌دهند و استعدادی که از خود نشان می‌دهند. کسی که استاد فیزیک است باید مفتخر باشد و مملکت هم به‌وجود او افتخار می‌کند، ولی حقوق چنین کسی در جامعه به‌عنوان یک فرد ایرانی از یک آبیار شبکة سدِّ سفیدرود بیشتر نیست.'''»
** <small>سخنرانی در کنفرانس بررسی مسائل آموزشی، رامسر، ۱۵ مرداد ۱۳۴۷</small>
 
=== ۱۹۷۴ ===
* ''مصاحبه گر'':اعلی حضرتا، جنابعالی بر چه اساسی پیش بینی می‌کنید که ایران در طولِ زندگی یک نسل یکی از پنج کشورِ پیشرفتهٔ جهان خواهد شد؟
* «انرژی، پیشتکارِ ملّت و پیشوایی ما. البتّه شمار اندکی هستند که اعتراض می‌کنند. حالا تصوّر کنید که ایرانیان، اگر ایرانی باشند، پس از آن همه کاری که برای کشور انجام داده‌ایم علیه رهبرشان بپاخیزند! این است پیشوایی حقیقی که ما در کشورِ خود داریم. همه با دل و جان پشتِ سرِ پادشاهِ خود قرار دارند.»
** <small>مصاحبه با گاردین، ۱۹ ژانویه ۱۹۷۴</small>
 
=== ۱۹۷۵ ===
* «آن‌هایی که به رستاخیز نمی‌پیوندند باید از هواداران حزب توده باشند. این خائنان یا باید به زندان بروند و یا اینکه همین فردا کشور را ترک کنند ... [ سخنِ روزنامه‌نگار:چنین بیانی با پیشیبانی اعلی حضرت از نظامِ دوحزبی به شدّت مغایر است.] «آزادی اندیشه! آزادی اندیشه! دموکراسی، دموکراسی! با پنج سال اعتصاب و راهپیمای خیابانیِ پشتِ هم ! ... دموکراسی؟ آزادی؟ این حرف‌ها یعنی چه؟ ما هیج کدام از آن‌ها را نمی‌خواهیم.»
** <small>کیهان انترناسیونال، ۸ مارس، ۱۹۷۵، همچنین نقل قول شده توسط فیتزجرالد"Giving the Shah what he wants" ص۸۲</small>
 
=== ۱۹۷۶ ===
* «آن‌هایی را که کار نمی‌کنند دُمشان را می‌گیریم و مثلِ [[موش]] بیرون می‌اندازیم. '''کسی که کارش را به درستی انجام نمی‌دهد، نه تنها به وجدان بلکه به وظیفهٔ میهنی خود هم خیانت می‌کند'''.»<ref>Historic Interview with His Imperial Majesty ". keyhan international , 26 October 1976</ref>
سطر ۳۳۵ ⟵ ۳۴۴:
 
=== ۱۹۷۹ ===
* «انقلاب ملت ایران نمی‌تواند مورد تأیید من به عنوان پادشاه ایران و به‌به عنوان یک فرد ایرانی نباشد.»<ref>https://www.youtube.com/watch?v=UrKBzJm5GrA</ref>
* «من آگاهم که بنام جلوگیری از آشوب و هرج و مرج این امکان وجود دارد که اشتباهات گذشته و فشار اختناق تکرار شود.{{سخ}}
من آگاهم که ممکن است بعضی احساس کنند که بنام مصالح و پیشرفت مملکت و با ایجاد فشار این خطر وجود دارد که سازش نامقدس فساد مالی و فساد سیاسی تکرار شود و اما من بنام پادشاه شما که سوگند خورده‌ام که تمامیت ارضی مملکت، وحدت ملی و مذهب شیعه اثنی عشری را حفظ کنم، بار دیگر در برابر ملت ایران سوگند خود را تکرار می‌کنم و متعهد می‌شوم که خطاهای گذشته هرگز تکرار نشود، بلکه خطاها از هر جهت نیز جبران گردد.{{سخ}}
متعهد می‌شوم که پس از برقراری نظم و آرامش در اسرع وقت یک دولت ملی برای آزادیهای اساسی و انجام انتخابات آزاد، تعیین شود تا قانون اساسی که خون‌بهای انقلاب مشروطیت است به‌صورت کامل به مرحله اجرا در آید، من نیز پیام انقلاب شما ملت ایران را شنیدم.»<ref>https://www.youtube.com/watch?v=UrKBzJm5GrA</ref>
* «من از همه شما هموطنان عزیزم می‌خواهم تا به ایران فکر کنید. همه به ایران فکر کنیم. در این لحظات تاریخی بگذارید همه با هم به ایران فکر کنیم. بدانید که در راه انقلاب ملت ایران علیه استعمار، ظلم و فساد من در کنار شما هستم؛ و برای حفظ تمامیت ارضی وحدت ملی، و حفظ شعائر اسلامی و برقراری آزادی‌های اساسی و پیروزی و تحقق خواست‌ها و آرمان‌های ملت ایران همراه شما خواهم بود.»<ref>https://www.youtube.com/watch?v=UrKBzJm5GrA</ref>
* «در ایران امروز، نه حکومتی بمفهوم واقعی آن وجود دارد، و نه دولتی. آنچه امروز در ایران می‌گذرد، یک جریان ضد انقلابی است بمنظور نابودی همهٔ دستآوردهای ملی. بجای آن تمدن بزرگ، که من برای مملکتم خواسته بودم، امروز ایران بجانب وحشت بزرگ می‌رود، و آنچه من در پایان این راه می‌بینم، متأسفانه، واقعیتی باز هم وحشت انگیزتر است، یعنی تبدیل ایران به "ایرانستان"».
** ''مصاحبه مطبوعاتی''، ۱۳ جون ۱۹۷۹<ref>مصاحبه مطبوعاتی. مکزیک. ۱۳ جون ۱۹۷۹</ref>
 
=== ۱۹۸۰ ===
* «بجای این که من می‌کوشیدم تا به مردم ایران بگویم که شما می‌توانید بکمک شخصیت خود، قدرت خود، و منابع ملی خویش، یک ملت درجه اول در جهان باشید، امروز، به این مردم تلقین می‌شود که: شما ملتی فقیر و صغیر و مستعضف هستید و حق چنین بلند پروازی‌هایی را ندارید. برای تحقق این مطلب، تمامی نیروگاه‌ها را بستند، کارخانه‌ها را از کار انداختند، برنامه‌های عمرانی را متوقف کردند. زیرا اینها می‌خواهند ایران کشوری فقیر باشد تا آسانتر بتوان بر آن حکومت کرد. کشوری که، مردم سرزمین اش، در عین ثروتمندی، از گرسنگی بمیرند.
** ''مصاحبه با نیوو یورک تایمز''
* «هفت سال تمام، علیه ناسیونالیسم ایران و علیه خود من، با انتشار ۳۴۰ نشریه و رسانه، تبلیغ بسیار وسیعی در سطح جهانی صورت گرفت؛ و این عظیمترین جنگ تبلیغاتی بود که بعد از جنگ دوم جهانی همه شاهد آن بوده‌اند. همه مراکز خبری چپ و راست، علیه من و کشورم بسیج شدند. این پیوند جهان سرمایه داری و جهان کمونیست، مسلماً از پدیده‌های جالب عصر ماست.»
** ''مصاحبه با مجله «اکتبر» در مصر'' ۱۹۸۰
* «هزینه این همه تبلیغات، این همه روزنامه، این همه کتاب، این همه گزارش از کجا تأمین می‌شود. اما این را بدانند که هدف من، ساختن یک ایران درجه یک است؛ و در این تلاش، ما نه تنها با کمونیسم داس و چکش، نه تنها با «یونیون جک»، و نه تنها با کمونیسم تازه رسیده اسلامی، بلکه با سازمانها و تشکیلات دیگری هم درگیریم که در آینده ثابت خواهد شد…»
** ''مصاحبه با مجله «اکتبر» در مصر'' ۱۹۸۰
 
=== ''مأموریت برای وطنم، ۱۹۶۱'' ===
* «کسانی که با دهقانان ما محشور بوده‌اند در این گفته همداستان اند که روستائیان ایران بالفطره مردمی باهوش و سریع‌الانتقال اند و برای فراگرفتنِ دقایقِ فنّی و معلوماتِ نوین شوقِ فراوان دارند.»
** <small>از کتاب «مأموریت برای وطنم»</small>
سطر ۳۵۳ ⟵ ۳۷۲:
** <small>از «مأموریت برای وطنم»</small>
 
=== ''به‌سوی تمدن بزرگ'' ===
* «نظام شاهنشاهی ایران، نظامی است که از روز نخست با موجودیت و هویت ملّی ایرانی پیوند خورده است و استحکام و استمرار آن، از شگفتی‌های تاریخ است.»
** <small>در «به‌سوی تمدن بزرگ»، بخش سوم، در راه تمدن بزرگ</small>
سطر ۳۶۲ ⟵ ۳۸۱:
* «در فرهنگ ایرانی، شاهنشاهی ایران بعنی واحد جغرافیایی و سیاسی ایران به‌اضافة هویّتِ خاصِّ ملّی و همة ارزش‌های تغییرناپذیری که این هویّت ملّی را به‌وجود آورده‌اند.»
** <small>در «به‌سوی تمدن بزرگ»، بخش سوم، در راه تمدن بزرگ</small>
 
=== ''انقلاب سفید'' ===
* «ما جوانان ورزشکار خود را از اینکه احیاناً در مسابقات جهانی برنده نشوند ملامت نمی‌کنیم، ولی از ایشان می‌خواهیم که حتماً با قصد برنده شدن و با روحیه و ایمانی که لازمة چنین اراده‌ای است در این مسابقات شرکت جویند و تا آخرین ثانیه با غیرت و انضباط و غرور ملّی نبرد کنند.»
** <small>در کتاب «انقلاب سفید»</small>
* جهش انقلاب ایران حقاً می‌باید پرورش استعداهای جسمانی جوانان ایرانی را به حدِّ اعلی در بردربر گیرد و فرزندان شهرها و روستاها در این مورد از امکاناتی کاملاً مساوی برخوردار گردند و احتیاجات ورزشی کشور از حیث وسائل کار و میدان‌های ورزش و باشگاه‌ها کاملاً تأمین گردد. جوانان وزشکار ما حتّی در شرایطی غالباً نامساعد شایستگی و توانایی خود را در صحنه‌های مسابقات بین‌المللی نشان داده‌اند و جامعة انقلابی امروز ما می‌باید ترتیبی دهد که این شرایط از هر حیث به صورت شرایطی مساعد و پرورنده درآیند.»
** <small>در کتاب «انقلاب سفید»</small>
 
=== پاسخ به تاریخ ===
* «انتظار من این است که ایران در طول یک نسل، یکی از سربلندترین کشورهای جهان شود. ایران تا سیزده سال دیگر، به سطح فعلی کشورهای اروپایی خواهد رسید و طی ۲۵ سال آیندهمحمآنها پیشی خواهد گرفت. هدف نهایی من ایجاد یک ایران درجهٔ یک است که در آن ملتی مرفه، سربلند، آزاد، و متکی به خویش زندگی کند. من هیچوقت رسیدن ایران را به بالاترین قله‌ها، امری غیرممکن ندیده‌ام….».
* «امروز، بعضی‌ها مرا سرزنش می‌کنند که چرا با اعمال قدرت و بکار گیری شدت، مقررات حکومت نظامی را بدقت اجرا نکردیم و امنیت را به هر قیمتی که می‌شد، به کشور بازنگرداندم. مسلماً این کار عملی بود، ولی به چه قیمت؟ امروز به من گفته می‌شود که یقیناً اجرای چنین تصمیمی، بمراتب کمتر از دوران خونین هرج و مرج کنونی، تلفات در برمی‌داشت. پاسخ من این است: که یک پادشاه حق ندارد تاج و تخت خود را بقیمت ریختن خون هم میهنان اش حفظ کند. یک دیکتاتور می‌تواند، اما پادشاه دیکتاتور نیست<ref>محمد رضا شاه پهلوی. پاسخ به تاریخ</ref>
 
== درباره ==
=== از او دربارهٔ دیگران ===
* «[[کورش]]! شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه هخامنشی، شاه ایران زمین، از جانب من، شاهنشاه ایران، و از جانب ملت من، بر تو درود باد...باد… در این لحظه پرشکوه تاریخ ایران، من و همه ایرانیان، همه فرزندان این شاهنشاهی کهن که دوهزار و پانصد سال پیش بدست تو بنیاد نهاده شد، در برابر آرامگاه تو سر ستایش فرود می‌آوریم و خاطره فراموش نشدنی تو را پاس می‌داریم همه ما در این هنگام که ایران نو با افتخارات کهن پیمانی تازه می‌بندد، ترا بنام قهرمان جاودان تاریخ ایران، به نام بنیانگذار کهنسال‌ترین شاهنشاهی جهان، به نام آزادی بخش بزرگ تاریخ، به نام فرزند شایسته بشریت، درود می‌فرستیم.»
** <small>سخنرانی او در پاسارگاد جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران</small><ref>http://fa.wikisource.org/wiki/سخنرانی_محمدرضا_شاه_پهلوی_پاسارگاد_جشن‌های_۲۵۰۰_ساله_شاهنشاهی_ایران</ref>
 
سطر ۳۹۳ ⟵ ۴۱۸:
| image1 = Statue of Shah Revolution.jpg
| alt1 = Colored dice with white background
| caption1 = این یک سؤال اساسی است که از خود بپرسیم ما برای چه چیزی انقلاب کرده‌ایم و چرا علیه رژیم شاه به خیابان‌ها ریختیم و آن را سرنگون کردیم...کردیم… مشکل مردم استبداد رژیم شاه، نبودن آزادی، وجود زندانیان سیاسی، آزاد نبودن مطبوعات و بیان و عدم انتخابات آزاد بود... بود…. ~[[صادق زیباکلام]]
| image2 =Iranian Revolution in Shahyad Square.jpg
| alt2 = Colored dice with white background
| caption2 = ای آقای شاه! ای جناب شاه! من به تو نصیحت می کنم...می‌کنم… من میل ندارم که یک روز اگر بخواهد تو بروی، همه شکر کنند...کنند… نصیحت مرا بشنو. ~[[سید روح‌الله خمینی]]
}}
* «ایران، مرهون شایستگی شاه در اداره امور کشور است. او توانسته ایران را به صورت جزیره ثبات در یکی از پرآشوب‌ترین نقاط دنیا درآورد. این تجلیلی است از شما اعلی حضرت و رهبری شما و احترام و ستایش عمیقی که ملت به شما دارد. نظر ما در مسایل مربوط به امنیت نظامی متقابل با هیچ کشوری به اندازه ایران نزدیک نیست و من نسبت به هیچ رهبری مانند شاه این همه احساس حق‌شناسی عمیق و دوستی صمیمانه ندارم.»
** ''[[جیمی کارتر]]''
* «حالت مردی را داشت که یک عمر عاشق زنی بوده، همه چیز را برای آن زن گذاشته و بعد احساس کرده که آن زن دیگر به او مهری ندارد و به او وفادار نیست.»
** ''[[آنتونی پارسونز]]''
* «فکر می‌کنم شخصیت شاه به هرحال یکی از مهمترین شخصیت‌های منطقه در قرن بیستم بوده است. سقوط او بدون شک آغاز یک حرکت و تغییر بسیار بسیار مهم در تمام منطقه بوده است، یعنی آغاز اسلام به اصطلاح رادیکال سیاسی، ایجاد جمهوری اسلامی و پیامدهای دیگری که واقعاً کل جغرافیای سیاسی منطقه را تغییر داد. به همین خاطر احساس من این بود و هست که شناخت شاه در واقع شرط بسیار مهمی برای شناخت بلایی است که بر سر ایران در سی و چند سال اخیر آمده و شناخت تحولاتی است که در منطقه اتفاق افتاده و می‌افتد.».
** ''[[عباس میلانی]]'' <ref>http://persian.aawsat.com/2013/08/article4510</ref>
* «ریشه‌های انقلاب، یعنی علت اینکه انقلاب به این شکل متحقق شد، ریشه در تغییرات مثبت و تغییرات منفی و سیاست‌های درست و سیاست‌های نادرستی داشت که شاه اتخاذ کرد، یعنی اگر شاه سیاست‌های متفاوتی اتخاذ می‌کرد، چه بسا که ما انقلاب اسلامی نمی‌داشتیم و مقاومتی که در سی و چند سال اخیر علیه جمهوری اسلامی شده، مقاومتی که جنبش زنان به عنوان پیش قراول جنبش دموکراتیک علیه استبداد مذهبی کرده، مقاومتی که طبقه متوسط کرده، مقاومتی که دانشجویان و شهرنشین‌ها کردند، همه اینها در واقع ریشه در همان مقاومت‌ها و تحولاتی دارد که در دو دهه آخر دوران شاه آغاز شد. آن کنش‌ها، آن تلاش‌ها برای ایجاد یک جامعه آزادتر و دموکراتیک‌تر، متأسفانه به یک استبداد مذهبی انجامید ولی آن نیروها کماکان به جای خود هستند و سعی می‌کنند که این امید محقق نشده دموکراسی را در ایران محقق کنند.».
** ''[[عباس میلانی]]''<ref>http://persian.aawsat.com/2013/08/article4510</ref>
* «'''این یک سؤال اساسی است که از خود بپرسیم ما برای چه چیزی انقلاب کرده‌ایم و چرا علیه رژیم شاه به خیابان‌ها ریختیم و آن را سرنگون کردیم...کردیم… مشکل مردم استبداد رژیم شاه، نبودن آزادی، وجود زندانیان سیاسی، آزاد نبودن مطبوعات و بیان و عدم انتخابات آزاد بود.'''»
** ''[[صادق زیباکلام]]''<ref>http://www.mashreghnews.ir/fa/news/211003/زیباکلاممشکل-مردم-استبداد-رژیم-شاه-بودهدایتخواهرابطه-با-آمریکا-در-مسیر-براندازی-است</ref>
* «محمدرضا پهلوی در حقیقت خود را قربانی توطئه قدرت‌های جهانی می‌دانست. از همان ابتدای اوج‌گیری اعتراضات مردمی در سال‌های ۵۷–۵۶ شاه معتقد بود که دست خارجی‌ها در حال بحران‌سازی علیه وی و حکومت وی هستند.»
سطر ۴۱۲ ⟵ ۴۳۷:
* «علی امینی آخرین دولت مرد رژیم شاه بود که جسارت نه گفتن به وی را داشت و می‌توانست به صراحت به وی اعلام کند که اعلی‌حضرت مسیری را که طی می‌کنید، اشتباه است.»
** ''[[صادق زیباکلام]]''<ref><nowiki>http://tarikhirani.ir/fa/news/4/bodyView/288/0/زیباکلام:.شاه.سال.۴۲.سقوط.کرد.نه.۵۷.html</nowiki></ref>
* «در انقلاب تنها راس فروریخت و بقیه آن سالم ماند. آنچه که بود نارضایتی گسترده از شاه و حلقه اطرافیان وی بود. اما آنچه که مهم بود این بود که شاه نخواسته بود این نارضایتی را ببیند...ببیند… اگر شاه عزم و اراده خود برای مقاومت را از دست نداده بود انقلاب به پیروزی نمی‌رسید. حتی می‌توانست در ۲۲ بهمن هم جلوی انقلاب را بگیرد.»
** ''[[صادق زیباکلام]]''<ref><nowiki>http://tarikhirani.ir/fa/news/4/bodyView/288/0/زیباکلام:.شاه.سال.۴۲.سقوط.کرد.نه.۵۷.html</nowiki></ref>
* «خیلی واضح بود که شاه گرفتار مصدق شده بود. مصدق کسی که قیام کرد تا کشورش را آزاد کند و انحصارهای که در آنجا بود حذف کند. مصدق کسی بود که قیام کرد که نفوذِ بیگانگان را حذف کند. مصدق کسی که یک انقلاب را در ایران برای ملّت ایران رهبری کرد، مصدق کسی که شاه توانست با همکاری استعمار، بر او و بر قیامش چیره شود. شبحِ او همواره در برابرِ شاه در هر زمان می‌ایستاد ... گرفتاری مصدّق این بود که شاهِ ایران را از اینکه همواره خود را درونِ نفوذِ بیگانه قرار دهد، دور کند؛ و اگر شاهِ ایران خود را به ثمنِ بخس فروخت، امّا ممکن نیست ملّتِ ایران خود را به طلا و یا به همهٔ گنج‌های دنیا بفروشد.»
** ''[[جمال عبدالناصر]]'' ۲۶/۰۷/۱۹۶۰<ref>http://nasser.bibalex.org/Speeches/browser.aspx?SID=914&lang=ar</ref>
* «رفتن شاه، پیروزی نیست بلکه طلیعه پیروزی است؛ و البته این طلیعه را من به ملت ایران تبریک عرض می‌کنم؛ و باید توجه داشته باشند که همان طوری که طلیعه پیروزی است، طلیعه خلع سلطه اجانب است‏.»
سطر ۴۳۲ ⟵ ۴۵۷:
* «اصول دموکراسی و آزادی در تضاد بنیادی با این رژیم و با وجود خود شاه هستند؛ لذا هیچ مصالحه ممکنی با وی وجود ندارد.»
** ''[[سید روح‌الله خمینی]]'' <small>در مصاحبه با لوسین ژرژ، روزنامه لوموند، ۶ مه ۱۹۷۸ م. (۱۶/۲/۱۳۵۷)</small><ref>http://www.imam-khomeini.ir/fa/n22261/سرویس_های_اطلاع_رسانی/تاریخ/نخستین_مصاحبه_مطبوعاتی_امام_خمینی_س_</ref>
* « آقا! من به شما نصیحت می کنم؛می‌کنم؛ '''ای آقای شاه! ای جناب شاه! من به تو نصیحت می کنم؛می‌کنم؛''' دست بردار از این کارها. آقا! اغفال دارند می کنندمی‌کنند تو را، '''من میل ندارم که یک روز اگر بخواهد تو بروی، همه شکر کنند''' .... اگر دیکته می دهندمی‌دهند دستت و می گویندمی‌گویند بخوان، در اطرافش فکر کن '''نصیحت مرا بشنو''' .... ربط ما بین شاه و اسرائیل چیست که سازمان امنیت می گویدمی‌گوید: از اسرائیل حرف نزنید...نزنید… مگر شاه اسرائیلی است؟»
** ''[[سید روح‌الله خمینی]]'' <ref>http://www.imam-khomeini.ir/fa/k1/سرویس_های_اطلاع_رسانی/s9/تاریخ/n2476/آقا!_من_به_شما_نصیحت_می_کنم؛_ای_آقای_شاه!_ای_جناب_شاه!</ref>
* «به موجب قوانین بین‌المللی و اسلامی، اگر شاه از یک کشور دیگر تقاضای پناهندگی سیاسی کرده بود، این کشور حق نداشت شاه را پس بدهد، لکن چون شاه مخلوع تقاضای پناهندگی نکرده است، ایران کاملاً حق دارد استرداد او را مطالبه کند و بخواهد کلیه ثروت او به ایران انتقال پیدا کند، زیرا آنچه شاه دارد متعلق به ملت ایران است و لاغیر. در حال حاضر شاه یک دزد است که به موجب قوانین اسلامی، باید دست او را قطع کرد، زیرا او در شرایطی بود که می‌توانست دزدی نکند و کرده است.»
** ''[[معمر قذافی]]''<ref>http://passionofanna.wordpress.com/2011/11/10/گفت-و-گوی-تاریخی-منصور-تاراجی-با-قدافی/</ref>
* «اگر شاه می‌دانست اسدالله علم بعدها در آینده می‌خواهد چنین خاطراتی را بنویسد، دستش را قطع می‌کرد!»
** ''[[خسرو معتضد]]''<ref>http://www.ibna.ir/fa/doc/tolidi/203066/زيباكلام-نگاهی-شاه-حاوی-واقعیت-هایی-درباره-معتضد-کتاب-تطهیر-چهره</ref>
* «من بر جنازه شاه نماز خواندم و پشیمان نیستم. شاه انسان مسلمانی بود و نماز خواندن بر جنازه مسلمان هیچ گونه اشکال شرعی ندارد...ندارد… من کار اشتباه یا خلاف شرعی انجام ندادم و شاه تا زمان فوت انسانی مسلمان بود، در ضمن خود آیت الله خمینی فتوایی دارد مبنی بر اینکه نماز خواندن بر جنازه مسلمان حتی اگر گناهکار هم باشد اشکالی ندارد»
** ''[[سید طالب رفاعی]]''<ref>http://www.jamnews.ir/detail/News/113980</ref><ref>http://tarikhirani.ir/fa/news/30/bodyView/4542/0/طالب.الرفاعی:.من.شاه.را.دفن.کردم.html</ref>
* «عظمت [[صنایع دفاعی ایران|قدرت نظامی ایران]] گرچه برای هر ایرانی غرورانگیز است لیکن شگفت‌آور نیست زیرا با موقعیت جهانی که کشور ما تحت رهبری‌های شاهنشاه گرانقدرمان به دست آورده است، جز وجود ایرانی نیرومند و قدرتمند نمی‌توان آن تصور و یا قبول نمود.»
** ''[[ویدا داودی]]'' <ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.ical.ir/index.php?option=com_mashrooh&view=session&id=24649&Itemid=38409.pdf| عنوان =مشروح مذاکرات > مجلس شورای ملی > دوره بيستبیست و چهار > جلسه هفتاد و دو| تاریخ = ۲۵/۳/۱۳۵۵ش | ناشر = [[مجلس ایران|مجلس شورای ملی]]، دورهٔ ۲۴ جلسه ۷۲}}</ref>
* «او مردی کامل، لجوج و سازش‌ناپذیر بود و نسبت به آنچه برای مقام و موقعیت خود او و کشور بی‌تعارف باشد، حساسیت نشان می‌داد.»
** ''[[والری ژیسکار دستن]]'' در ''قدرت و زندگی''
سطر ۴۵۷ ⟵ ۴۸۲:
{{ویکی‌پدیا}}
{{پانویس|۲}}
{{پانویس}}
{{ترتیب‌پیش‌فرض:پهلوی، محمدرضا}}
[[رده:شاهان ایران]]