شیراز: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ویرایش 5.202.151.25 (بحث) به آخرین تغییری که Sonia Sevilla انجام داده بود واگردانده شد |
|||
خط ۱:
[[پرونده:Aramgah-e Hafez (Tomb of Hafez), Shiraz, Iran.jpg|thumb|left|220px|«خوشا تفرج نوروز خاصه در شیراز// که برکند دل مرد مسافر از وطنش» [[سعدی]]]]
'''[[W:شیراز|شیراز]]'''
اولین بار نام شیراز در لوح گلی ایلامی متعلق به ۴۰۰۰ سال پیش آورده شده و به نام شهر [[شعر]] و [[شراب]] و [[گل]] و [[بلبل]] شهرت یافته‌است. شیراز در عرض جغرافیایی ۳۰ درجه و ۲۵ دقیقه و طول جغرافیایی ۳۷ درجه و ۲۹ دقیقه در جلگه‌ای به طول ۴۰ و عرض ۳۰ کیلومتر قرار دارد. مساحت شیراز ۱۲۶۸ کیلومتر مربع، ارتفاع آن از سطح دریا ۱۵۴۰ متر و دارای جمعیتی بالغ بر ۱٬۵۰۰٬۰۰۰ نفر است.
== [[گفتاورد]] ==
* «آهنگ و لحن صدای شیرازی‌ها جذابیت و لطف خاصی دارد که بسیار مطبوع و دل‌نشین است.»
** ''[[لارنس لاکهارت]]، شهرهای نامی ایران''
* «ارباب سیر و تواریخ این بلده طیبه را به واسطه کثرت مراقد امام‌زادگان و مدفن اولیاء و بزرگان و جمعیت ارباب حال و کمال از فضلا و درویشان، برج اولیاء
** ''[[تذکره دلگشا]]، علی‌اکبر نواب شیرازی متخلص به [[بسمل]]''
* «بیشه‌های زیاد، مرکبات، و درخت‌ها و باغات متعدد و مختلف، میوه‌جات و تاکستان‌های با شکوه و گلکاری‌های رنگارنگ حیرت‌آور باهم مخلوط گردیده و منظره‌های شگفت‌انگیزی را جلوه‌گر می‌کند.»
خط ۱۷:
* «در مشرق‌زمین هیچ شهری از لحاظ زیبایی بازارها و باغ‌ها و خوشکلی مردم به پایه [[دمشق]] نمی‌رسد مگر شیراز.»
** ''[[ابن بطوطه]]''
* «شیراز شهر بزرگ فارس، شهری است باشکوه و با عظمت که والیان، آنجا منزل می‌کنند و آن را وسعتی است تا آنجا که در این شهر خانه‌ای نیست مگر آنکه صاحب‌خانه را بوستانی است دارای همه میوه‌ها و [[گل
** ''[[کتاب‌البلدان]]، احمد ابن ابی یعغوب، ترجمه محمدابراهیم آیتی''
* «شیرازی‌ها مردمانی بلندنظر و سخی‌الطبع هستند. با کمال خوش‌رویی و میل قلبی مهمان را به سفره خود می‌پذیرند و با روی گشاده از او پذیرایی می‌کنند.»
خط ۳۱:
* «شیراز، [[تهران]]، [[رشت]] و [[سنندج]] سکولارترین شهرهای ایران هستند، اما گرایش به سکولاریسم در [[زاهدان]]، [[یزد]]، [[مشهد]] و [[قم]] کمترین است. از نظر فردگرایی هم ساکنان شیراز، رشت، تهران و مشهد بیشترین تمایل را به فردگرایی نشان می‌دهند، اما این گرایش در زاهدان، یزد، [[کرمان]] و [[سمنان]] حداقل است. [[بندرعباس]]، سمنان، یزد و [[بوشهر]] بیشتر از دیگر مراکز استان‌ها، ارزش‌های خانوادگی را مهم می‌دانند، اما این ارزش‌ها در [[ساری]]، [[ارومیه]]، [[کرمانشاه]] و [[همدان]] کمتر اهمیت دارند.»
** ''[http://www.sharghdaily.ir/News/69951/خبر گزارش روزنامهٔ شرق]''
* «شیراز
** ''[[علی لاریجانی]]''
* «
** ''[[فرانک میرقهاری]]''
== سفرنامه ==
شیراز مرکز حکومت فارس است. شیراز در گذشته یکی از زیباترین و دلپذیرترین شهرهای ایران بوده
سفر نامه گاسپار دروویل ۱۸۱۹. م
نجیب زاده‌ای اسپانیولی به نام «دن گارسیاد سیلوایه فیگوه را» در سال ۱۶۱۴. م همزمان با پادشاهی شاه عباس صفوی و به فرمان فیلیپ سوم پادشاه اسپانیا به ایران می‌آید و در راه سفر خود به اصفهان به شهر لار وارد می‌شود و حاکم لار با چهارصد سوار و با ساز و دهل به استقبال او می‌آیند و اما هنگام ورود به شیراز حاکم شهر استقبال با شکوه تری از او می‌کند دن گارسیا در سفر نامه خود شیراز را به زیبایی والنسیا و قرطبه تشبیه می‌کند و می‌گوید باغهای اطراف آن فوق‌العاده زیباست و در ادامه سفر خود به سمت اصفهان از تخت جمشید نیز بازدید می‌کند و این ویرانه‌ها اعجاب او را برمی‌انگیزد و با دقت و علاقه‌مندی زیادی به وصف جزئیات آنها می‌پردازد به عقیده دن گارسیا این ویرانه‌های با عظمت با شکوهتر از اهرام مصر و زیباتر از معابد یونان است و می‌گوید: «در اینجا هنر و عظمت به وحدتی همیشگی رسیده است» و حتی در توصیف اصفهان می‌گوید باغات اطراف شهر زیبا بود ولی به پای باغهای شیراز نمی‌رسید.
ایران از دید سیاحان اروپایی ص ۱۹۰
نوشته دکتر حسن حوادی
اگر یک پادشاه سزاوار نامی بزرگ باشد کریم خان می‌تواند ادعا کند که این عنوان را به خود اختصاص داده است این پادشاه بزرگ پس از آنکه قدرت را به دست گرفت تمام هم و غم خود را به آبادانی شیراز معطوف نمود و از طرفی نیز با ابداع و تدوین قوانین تازه در جهت رفاه و بهبود مردم سرزمین ایران اقداماتی به عمل می‌آورد. او چند قصر در شیراز و حومه آن احداث کرد. مساجد و بقاع متبرکه را تعمیر و مرمت کرد و با ایجاد شاهراه‌ها، شیراز را به دیگر نواحی اطراف مرتبط نمود و کاروانسراهای مخروبه را دوباره بازسازی کرد او همچنین ترتیبی اتخاذ کرد تا تمام تجار و بازرگانان و مسافرین در قلمرو ایران بتوانند آزادانه فعالیت و رفت و آمد نمایند. کریم خان در قلمرو فرمان‌روایی خود بزرگوار و آزاداندیش بود و در خلال زمامداریش چندین ساختمان به منظور تأسیسات صنعتی جهت اشتغال به کار بیکاران و محرومین ایجاد نمود او حتی نسبت به کسانی که چند بار به جانش سوء قصد کردند عفو و بخشش نشان داد و با اینکه دوستان و درباریانش به شدت طالب مجازات آنها بودند ولی کریم خان نسبت به آنها نرمی و ملایمت نشان می‌داد. او از توسعه و گسترش تجارت و بازرگانی حمایت می‌کرد و از این طریق به افزایش ثروت و رفاه مردم کشورش کمک می‌نمود. هرگز دیده نشده بود که بحثی از کریم خان به میان آید و مردم شیراز برای شادی روح او طلب آمرزش و مغفرت ننمایند یا اشکشان جاری نگردد. از زمان مرگ کریم خان تا کنون سه سال می‌گذرد ولی مردم هنوز خاطره او را گرامی می‌دارند. من این مطالب را از سرداران سپاه و دیگر افرادی که باوی حشر و نشر داشتند شنیده‌ام.
سفرنامه ویلیام فرانکلین ۱۷۸۷. م
سرهارفورد جونز بریج آخرین ملاقات خود را با لفطعلی خان زند که در سال ۱۷۹۱. م انجام گرفته این چنین شرح می‌دهد:
افتخار یافتم که در یک چادر ژنده و محقر همراه با وی روی یک نمد بنشینم. تقوا و عزت نفسش او را در نزد رعایا و زیر دستانش عزیز و محترم تر می‌ساخت. شجاعت و پایمردی و خویشتن داری که در هنگام بلا و بدبختی از خود نشان می‌داد مضمون تصنیف و ترانه‌هایی است که تا زبان فارسی زنده است ممکن است باقی بماند. در دوران عزت و کامکاری، جوانمرد و خوش‌برخورد بوده ودر ایام مصیبت و بدبختی به اندازه‌ای بزرگوار و با شکوه بود، که طبیعت بشری کمتر قادر به تحمل آن خواهد بود. چنین موجود ارزشمندی که مایه امید و آرزو و مباهات کشورش بود به وسیله خیانت شخص پستی که به غلط مورد اعتمادش بود «ابراهیم خان کلانتر» گرفتار شد … اگر تمام این‌ها تقدیر و مشیت الهی است ما نمی‌توانیم در محکمه خداوند دادخواهی نمائیم ولی اجازه داریم آن را به دیده عبرت بنگریم.
شیراز دارای شش دروازه است ولی کوچه‌های شهر به قدری تنگ و باریک است که هنگامی که الاغی با محموله‌ای از چوب عبور می‌کند راه عبور سواره را مسدود می‌نماید ولی من هیچگاه اشعار حافظ را فراموش نمی‌کنم که می‌گوید:
شیراز وآب رکنی آن باد خوش نسیم
عیبش مکن که خال رخ هفت کشور است
مسافرینی که قبل از ویرانی و حمله آغا محمدخان از شیراز دیدن کرده‌اند هیچ‌کدام از آثار و بناهای مجلل شیراز سخنی نمی‌گویند هربرت «Herbeert» که همراه توماس شرلی «Thomas sherley» به شیراز سفر کرده بود می‌گوید که مساحت شیراز در حدود هشت یا نه مایل است و پانزده مسجد درآن وجود دارد که در یکی از مساجد آن دو مناره بلند به چشم می‌خورد. دکتر فریر «Fryer» می‌نویسد شیراز دارای چند بازار چه زیبا می‌باشد. بازار وکیل با آجر ساخته شده و در نوع خود یکی از بهترین شاهکارهای زمان خویش به حساب می‌آید. یک گروه محافظ شبانه از بازار حراست می‌نماید و هر کالائی جای جداگانه‌ای مخصوص به خود را دارد که مشتری برای تهیه و خرید آن می‌داند به کدام قسمت مراجعه نماید نمای خارجی مسجد جامع شهر نیز بسیار زیباست و معمولاً مانند سایرعمارات و بناهای شرقی آیاتی با خظ عربی بر روی آن نوشته شده است. شهر شیراز به چندین محله تقسیم می‌شود و هر محله به وسیله یک نفر کدخدا اداره می‌شود که حقوقی از این بابت دریافت نمی‌نماید. کدخدا درباره مسایل عمومی با ریش سفیدان و افراد متنفذ محله مشورت می‌نماید و به طور مرتب جریان وقایع روزمره رابه اطلاع حاکم می‌رساند. کدخدایان معمولاً مدافع و پشتیبان طبقه ضعیف و کم‌بضاعت هستند.
سفر نامه ادوارد اسکات وارینگ ۱۸۰۲. م
اشعار سعدی و حافظ و فردوسی در ایران به طرز خاصی مورد توجه است و کمتر کسی پیدا می‌شود که چندین بیتی از این شاعران را به خاطر نداشته باشد زبان فارسی بسیار غنی وخوش آهنگ است از این رو برای شعرگفتن بسیار مناسب است. این نظریه را خاور شناسان در گزارشهای خود تأیید نموده‌اند. سرویلیام جونز یکی از با ارزش‌ترین خاور شناسان برای ولتر تأسف می‌خورد که چرا زبان فارسی نمی‌دانسته است. سعدی یکی ازشاعران پرآوزاه است که ایرانی‌ها او را سلطان الشعرا لقب داده‌اند. ایرانیان بسیار ناصحانه سخن می‌گویند زیرا اشعارشان سرشار از پند و اندرز است و عباراتی از آنها بصورت امثال و حکم رواج یافته است.
سفر نامه گاسپاردروویل ۱۸۱۹. م
قدمت شیراز اگر چه به دلیل متون مختلف تاریخی و مدارک باستان‌شناسی نیازی به توضیح و تفسیر ندارد اما باید گفت که نام شیراز ظاهراً در الواح ایلامی مکشوف در تخت جمشید به صورت shira-si-ish «شیرازی ایش» آمده است و نشان می‌دهد که در عهد هخامنشی این شهر دایر و در آنجا کارگران مشغول کار واحداث بنایی بوده و از خزانه دستمزد دریافت می‌کرده‌اند. تدسکو حدس می‌زد که نام این شهر از دو کلمه sher «خوب» +raz «همیشه رز = درخت انگور» گرفته شده است. مسلمانان در زمان خلافت عمر بن خطاب، هنگام محاصره اصطخر محل شیراز را اردوگاه خویش قرار داده بودند. در قرن چهارم شیراز یک فرسخ وسعت داشت و دارای بازارهای تنگ و پر جمعیت بود و هشت دروازه داشت. عضدالدوله دیلمی در این شهر قصر، بیمارستان و کتابخانه بزرگی بنا کرد. نخستین کسی که باروی شیراز را ساخت و آن را مستحکم کرد صمصام الدوله پسر عضدالدوله بود. در نیمه قرن هشتم که آن بارو خراب شد و محمود شاه اینجو آن را مرمت کرد و برج‌های آجری بر آن افزود. شیراز چند مسجد داشت: اول جامع عتیق که آن را عمرو بن لیث صفاری در نیمه دوم قرن سوم ساخته بود و حمدا… مستوفی درباره آن می‌گوید «آن مقام هرگز از ولی خالی نبوده و بین محراب و منبر دعا را اجابت بود». دوم مسجد نو که آن را اتابک سعد بن زنگی در نیمه دوم قرن ششم بنا کرده … ابن بطوطه جهانگرد مراکشی در بازدید از شیراز از پنج نهری که در شهر می‌گذرد تمجید کرده که یکی از آنها نهر رکناباد است که از چشمه‌ای در پای کوهی موسوم به قلعه کوچک برمی‌خاسته و حوالی آن بوستانی دلکش بوده است و قبر سعدی از نیم قرن پیش از ورود ابن بطوطه به شیراز در آغوش آن بوستان جای داشته است و مردم بسیاری به زیارت آن می‌شتافتند حوض‌های مرمری زیبایی برای رختشویی در آن واقع بود که سعدی آنها را ساخته بود. شیراز در کنار رود بزرگی قرار ندارد و چنان‌که گفته شده نهرهای آن به سمت خاور جریان یافته و به در یاچه‌ای که در چند فرسخی شیراز است فرومی‌روند.
نقل از کتاب سرزمین‌های خلافت شرقی نوشته لسترنج
== [[ضرب‌المثل]] ==
سطر ۱۰۴ ⟵ ۸۳:
:در گوشه‌های مسجد، میخانه، خانقاه
:ویرانه‌ای - هنوز اگر هست -
:از دیر، یا
:شیراز را همیشه بگردیم.
:با سالخوردگان بنشینیم
:لای کتاب‌های کهن را
:ده، صد، هزار بار
** ''[[فریدون مشیری]]'' <small>بازتابِ نفسِ صبحدمان (کلیات اشعار فریدون مشیری)، جلد دوم، نشر چشمه، ۱۳۸۳ش، ص۱۰۹۵، «خورشیدِ یک غزل»</small>
* «آخر ای باد صبا بویی اگر می‌آری// سوی شیراز گذر کن که مرا یار آنجاست»
سطر ۲۰۱ ⟵ ۱۷۹:
== اشعار محلی و عامیانه ==
* «از اینجا تا به شیراز لاله کاشتم// میون لاله‌ها سیبی گذاشتم// جلودار، رد میشی سیبم نچینی// که اسم یار جونیم روش نوشتم»
* «اگر بختم به من دمساز باشه// در دولت به رویم باز باشه// برم شیراز و دلداری بگیرم// که شهر [[عشق|عاشقی]] شیراز باشه»
* «به قربون سر هر [[کازرون|کازرونی]]// که شیرازی نداره مهربونی// اگر خواهی ببینی مهربونی// برو یه ول بگیر از کازرونی»
* «تو در لاری و من از [[لار]] سیرم// تو در شیراز و من در گرمسیرم// بخور از آب رکنی نوش جونت// که من از آب رکنی بی‌نصیبم»
* «تو که ناز ناز میری منم می‌یایم// بلندپرواز میری منم می‌یایم// بلندپرواز میری در شهر شیراز// تو که شیراز میری منم می‌یایم»
* «خداوندا ندارم بال پرواز// دل بازی‌گوشم جامونده شیراز// میون حوض فلکه، ساعت [[گل]]// میون دلگشا و بُنگ بلبل//میون رودخونهٔ خشک بی‌آبش// که از توش رد می‌شم بی منت پل»
** [[بیژن سمندر]]، شیراز گل بهترو
* «خدایا پر بده پرواز گیرم// دم دروازه شیراز گیرم// اگر شیرازیان با من نسازند// جلو [[اسب]] شاه‌طهماسب گیرم»
* «خدایا یار من کو؟ یار من کو؟// به شیراز می‌روی سوغات من کو؟// به شیراز می‌روی سوغات بفرس// سرانداز گلی با نار بفرس»
* «خوش اومد یارک جونیم خوش اومد// خوش اومد [[گل]] به مهمونیم خوش اومد// خوش اومد گل به بشقاب، زر به مثقال// بلندبالای شیرازیم خوش اومد»
* «دم دروازهٔ شیراز چه تنگه// بیاض گردن باقر بلنده// همه گویند که شاهون خلعتی داد// ندونم خلعت شاهون چه رنگه»
* «دم دروازهٔ شیراز نشینم// سیه‌چشمون درآیند مو ببینم// سیه‌چشمون درآیند گله گله// رقم دارم که سرگله‌ش بگیرم»
* «دوتا دلبر بودیم هم‌عهد و هم‌راز// نفاق افتاد نگارم رفت شیراز// بیا با دُو سلامم را برسون// که شاید بازگردد دلبرم باز»
* «دوتا [[کبوتر|کفتر]] بودیم هردو خوش‌آواز// شبا در لونه و روزا به پرواز// الهی خیر نبینه مرد صیاد// که او، تای مرا برده به شیراز»
* «ز [[جهرم]] اومدم شیراز میرم// سبکبار اومدم پربار میرم// الهی شهر شیراز تش بگیره// که بایار اومدم بی‌یار میرم»
* «[[اصفهان|صفاهونم]]، صفاهونم چه جایی// که هر یاری گرفتم بی‌وفا بی// بشم یک‌سر بتازم تا به شیراز// که در هر منزلش صد آشنا بی»
* «عجایب دختری دیدم نمدمال// نمد برکولش و می‌رفت کربال// مرو کربال همش کک است و [[پشه|پخشه]]// برو شیراز که [[گل]]ها می‌درخشه»
* «عجب آب و هوایی داره شیراز// پسین دلگشایی داره شیراز// پسین «دلگشا» و صبح [[سعدی]]// عجب شاه چراغی داره شیراز»
* «قد و بالات به سرو ناز مونه// دو چشمونت به چشم [[شاهین|باز]] مونه// لب و دندون شیرینی که داری// به شربت‌خونه شیراز مونه»
* «قطاری بسته‌ای بالای شالت// به شیراز رفته‌ای [[گل]] در کنارت// به شیراز رفته‌ای منزل بگیری// همون پروردگار پشت و پناهت»
* «[[کبوتر]] می‌کنی پرواز، پرواز// از اینجا یک‌سره تا شهر شیراز// بگو با دلبر افسون‌گر من// که از بهر جدایی چاره‌ای ساز»
* «میگن کُمین نیسی ولی من بازم// سفره شیرازو بَرَت میندازم// اشکنه رُبّی، دوپیازه آلو// کوفته هولو، خوروش بادمجون کُودو// شکرپلو- ای وَر- شیش انداز- اُووَر// یخنی اُووَرتر، نون شیراز اُووَر»
** ''[[بیژن سمندر]]، شیراز گل بهترو''
* «ول من شوهر چی‌دار می‌خواد// دوتاگوشش دوتا گوشوار می‌خواد// من مسکین نمی‌گیره دماغش// ول شیرازی و پولدار می‌خواد»
== زلزله شیراز ==
* «از قیامت خبری می‌شنوی، ساکنان این دیار به رای‌العین دیدند که شیراز در آراستگی عروس شهرها و در طراوت صفا غیرت جنت‌الماوی بود تل خاکی است.»
** ''[[تذکره دلگشا]]، علی‌اکبر نواب شیرازی''
* «چنان کوفت بر خاک دور سپهر// که مهر از غبارش بپوشید چشم// مگر چشم اختر ضیا خواستی// ز خاکش فلک توتیا خواستی»
** ''[[تذکره دلگشا]]، علی‌اکبر نواب شیرازی''
* «چه‌پرسی چه‌گویم که این سال چیست// سی و نه فزون از هزار و دویست// به خاک‌اندر آمد یکی زلزله// جهان روز محشر شد از ولوله// ز شیراز آن رشک گلگشت حور// بساط نشاط و سرای سرور// چه شیراز، آن خاک رامش‌فزا// همه جای شادی و عیش و نوا// چه شیراز، آن باغ مینو سرشت// زمان خزانش بهار بهشت// از آن شهر بازار و ایوان و کاخ // بجا ماند دشتی همه سنگلاخ»
** ''[[وصال شیرازی]]''
== پیوند به بیرون ==
{{ناتمام}}
{{ویکی‌پدیا}}
[[رده:شهرها]]
| |||