شیخ فضل‌الله نوری: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۲۷:
* «شیخ فضل‌الله از لحاظ علم و آراستگی به کمال، معروف و فقیه جامع و کامل … مجتهد سرشناس و عالمی متبحر… و از لحاظ اجتهاد برتر از دیگران بود»<ref>انقلاب ایران، [[ادوارد براون]]، ترجمه احمد پژوه</ref>
* «روزی که مشار الیه (شیخ فضل‌الله) در خانه آقای طباطبایی بود، در مجلس در ضمن مذاکره گفت ملای سیصد سال قبل به کار امروز نمی‌خورد. شیخ در جواب گفت: خیلی دور رفتی بلکه ملای سی سال قبل به درد امروز نمی‌خورد. ملای امروز باید عالم به مقتضیات وقت باشد، باید مناسبات دول را نیز بداند.»<ref>تاریخ بیداری ایرانیان، ناظم الاسلام کرمانی، ص ۲۵۶</ref>
* '''محمداسماعیل رضوانی''': «شیخ فضل‌الله مقام اجتهاد داشت و این مقام بر همه کس مسلم بود، به طوری که حتی سرسختترین دشمنان او نیز نتوانستند عظمت علمی او را انکار کنند و حتی بسیاری او را از بهبهانی و طباطبایی و امثال آن دو برتر می‌دانستند. در بحبوحه انقلاب (مشروطه) آنچه امکان داشت به این پیرمرد، به دروغ یا راست، افتراء و تهمت زدند؛ اما هیچ‌کس منکر مقام علمی او نشد.» <ref>انقلاب مشروطیت ایران، دکتر '''محمداسماعیل رضوانی'''، ص ۱۹۹</ref>
* سيدمحمدعلی شوشتری كه در حوزه‌ی علميه شيخ و در چند دوره‌ي وكالت مجلس نيز شركت داشته، وي را «در حوزه‌ي درس ميرزای شيرازی بزرگ بر همه‌ي فضلا مقدم» خوانده و مي‌نويسد: «نوری… از نظر دانش و فضل در رشته‌ي اصول استاد درجه‌ي اول و در فقه محقق تام كه نظرياتش مورد استناد فقهاي ديگر قرار مي‌گرفت و يا در رشته‌ي حكمت و كلام كسي را ياراي مجادله و يا بحث با ايشان نبود و در ساير رشته‌هاي ادبي و ضروري، جامع جميع كمالات بوده است.»<ref>حاشيه‌ي فلسفي بر «شواهد الربوبيه» ملاصدرا فيلسوف مشهور كه به طور كامل به سال 1281 هجري توسط شيخ بازنويسي شده است.</ref>
* ميرزا محمدعلی معلم حبيب‌آبادی، شيخ فضل‌الله را «از اجله‌ي علما معقول و منقول و داراي برخي از علوم غريبه» مي‌داند كه «پس از تحصيلات و مراجعت از عتبات به تهران، از معاريف علماي آن شهر گرديد و مرجعيت و رياسي مهم به هم رسانيد»<ref>حاشيه بر «فرائد الاصول» شيخ مرتضي انصاري كه در سال 1327، 29 رجب به خط شيخ فضل‌الله به پايان رسيده است</ref>
* ضياءالدين دري اصفهاني از تاريخ‌نويساني كه عصر شيخ را درك كرده، معلومات وي را «منحصر و محدود به فقه و اصول تنها» نمي‌داند، بلكه «قطع نظر از جنبه‌ي فقهاتي از بقيه‌ي علوم هم نظير علم تاريخ و جغرافيا كه غالب فقها از اين دو علم بي‌بهره مي‌باشند، اطلاع كافي داشته است و حتي در اين اواخر، از مرحوم ميرزا جهانبخش منجم به فراگيري علم نجوم و اسطرلاب مي‌پرداخت. من عرض كردم جناب آقا! در اين آخر عمر براي چه علم نجوم تحصيل مي‌كنيد؟ فرمود: من از اين علم چون بهره نداشتم و اين مسأله براي من، يعني براي اهل علم كليتاً بد است كه … بي‌بهره باشند. بميرم و اين علم را بدانم بهتر است يا بميرم و ندانم…»<ref>رساله‌ي تحقيقي و اصولي «قاعده ضمان اليد» كه در مقدمه‌ي آن اجازه‌ي اجتهادي و تقريض فقيه بزرگ و مشهور شيعه قرن سيزدهم، ميرزا حبيب‌الله رشتي آمده و از شيخ فضل‌الله با اوصافي همچون «عالم رباني، علم حقّاني، مجتهد ماهر، متبحر كامل، جامع منقول و معقول …» ياد مي‌كند.</ref>
* شيخ محمد حرزالدين از علماي برجسته‌ي زمان شيخ فضل‌الله، وي را «علمي از اعلام اسلام، حامل رايت حق و ايمان و بزرگترين پيشواي ديني كه با بي‌دينان و زشتكاران در مي‌ستيزيد و از انحراف بازشان مي‌داشت.»
خوانده، مي‌نويسد: او «اديب و شاعر بود و اشعاري به زبان تازي و پارسي از وي روايت شده است. در ميان علماي تهران، از چهره‌هاي برجسته‌اي بود كه با حكام و رجال حكومتي مقتدر ستمگر، مخالفت مي‌نمود.»<ref>ديوان «اشعار»، مجموعه‌اي كوچك از سروده‌هاي مختلف فارسي و عربي كه به «نوري» تخلّص مي‌نموده است.[43] (نمونه‌اي از آن اشعار در مقدمه‌ي كتاب «شاخه طوبي» ميرزا حسين نوري و چند قصيده در پايان «ديوان اشعار» مرحوم ميرزا محمدتقي شيرازي، ج6، 135ق درج شده است).</ref>
* سيدمحمدمهدی موسوی اصفهانی كاظمی، شيخ فضل‌الله را «از كبار علماي مجتهدين و اجلا فقها و محدثين و ادبا جامعين و ناصر دين مبين… در تهران مدرس شهير و در ايران مرجع كبير»<ref>«بياض»، حاوي اوراد و اذكار و ادعيه و يادداشت‌هاي شخصي شيخ</ref>
* «شيخ مردي بود، اولاً احتياجي به گرفتن مال از ديگران به سبب آنكه در مازندران علاقه‌ي ملكي و درآمد منظم داشت، نداشت. ثانياً خوب درس خوانده بود و تا زماني كه زن و فرزند هم داشت، در عتبات درس مي‌خواند و خيلي خوب مراتب اجتهاد را گذرانده بود. ثالثاً باهوش و با حضور ذهن بود و اغلب در موقع ترسيم مهرش به اوراق قبل از آنكه به ثبت‌هاي خود رجوع كند، از خاطره‌اش كمك مي‌گرفت و حاصل خاطراتش در اين امور با آنچه ثبت شده بود، مطابقت داشت. رابعاً به سبب اينكه كمي متعيّن زندگي مي‌كرد و باسواد و مجتهد جامع الشرايط شناخته شده بود، تمام رجال و اولياي امور و پادشاهان و اقران و امثالش به او به نظر اعزاز و احترام نگاه مي‌كردند. اين اوصاف او را فردي ممتاز و لازم الاحترام نموده بود. اين صفت را هم بايد اضافه نمايم كه بسيار در ابراز عقايدش شجاع و بي‌باك بود مطلقاً از اين لحاظ مانند روحانيان معاصرش، محافظه‌كار نبود و ملاحظه‌ي قدرت روز را نمي‌نمود…»<ref> مجله‌ي وحيد، شماره14، سال 14، اسفند 1355</ref>
== گزیده سخنان و نوشته‌های ولایت فقیه دربارهٔ شیخ فضل‌الله نوری (دارای منبع)
* [[سید روح‌الله خمینی]]: «اینکه من می‌گویم، آقایان اهل سنت هستند، آقایان متشیّعین هم هستند، علمای استان مازندران هم هستند، علمای اهل سنت هم هستند، خطاب من به همه علمای سرتاسر کشور [است]، از علمای اهل سنت و از علمای اهل تشیع و همه مراجع اسلام وهمه ملت اسلام، این ملتی که از اول قیامش برای اسلام بود، برای قرآن بود، این ملتی که در طول چندین سال، تقریباً دو ده ه و اخیراً چند سال، آن قدر زحمت کشیدند، آن قدر تحمل بلیّات کردند، و آن قدر جوان دادند و آن قدر خانمانشان به باد فنا رفت، اینها با صراحت گفتند که ما جمهوری اسلامی می‌خواهیم. جمهوی اسلامی معنایش این است که رژیم، رژیم اسلامی باشد؛ حکومت، حکومت اسلامی باشد، و قوانین، قوانین اسلامی. شما خوب [است] به قانون سابق هم یک نظری بکنید. قانون سابق که در صدر مشروطیت تصویب شده بود به وسیله ملت، ومتمم قانون را، با جدیت مرحوم '''شیخ فضل‌الله نوری'''، به آن ضم کردند و ملت به او رأی دادند، شما بیایید به آن قانونی که سابق بود و حالا برای او می‌خواهید سینه بزنید، و رفیق شفیق شما آن وقت که می‌خواست آشوب کند و در ایران بود، قبل از فرارش، می‌گفت بیایید به قانون عمل کنید! خوب، شما هم به این قانون عمل کنید. این قانون می‌گوید که: هر قانونی که بر خلاف اسلام است قانون نیست. پس قوانین باید قوانین اسلامی باشد.»
* سید روح‌الله خمینی: «تمام اینها را به آنها بد گفتند! آن روزنامه جبه ه ملی را پیدا بکنید: میرزای شیرازی را متهم کرده به دروغگویی! شیخ فضل‌الله را این قدر فحش داده! جرم شیخ فضل‌الله بیچاره چه بود؟ جرم شیخ فضل‌الله این بود که قانون باید اسلامی باشد. جرم شیخ فضل‌الله این بود که احکام قصاص غیرانسانی نیست، انسانی است.»
سطر ۱۴۸ ⟵ ۱۵۵:
* سید علی خامنه‌ای «ملتی که در شهر تهران ایستادند و تماشا کردند که مجتهد بزرگی مثل شیخ فضل‌الله نوری را بالای دار بکِشند و دم نزدند؛ دیدند که او را با اینکه جزو بانیان و بنیانگذاران و رهبران مشروطه بود،»<ref>بیانات در دیدار کارگزاران نظام - ۱۳۸۴/۰۸/۰۸</ref>
* سید علی خامنه‌ای «این روشنفکران به جای اینکه دنبال دستگاه عدالت باشند و یک ترکیب ایرانی و یک فرمول ایرانی برای ایجاد عدالت به وجود آورند، مشروطیت را سر کار آوردند. نتیجه چه شد؟ نتیجه این شد که این نهضت عظیم مردم که پشت سر علما و به نام دین و با شعار دین خواهی بود، بعد از مدت بسیار کوتاهی منتهی به این شد که شیخ فضل‌الله نوری را - که این شهید بزرگوار همین‌جا مدفون است - در تهران به دار کشیدند.»<ref>«درسهای مشروطه» از نگاه حضرت آیتالله سید علی خامنه‌ای - ۱۳۸۹/۰۵/۱۴</ref>
* سه سال قبل از این فتوا (حکم تحریم تنباکو) نیز در سؤال و جوابی که بین شهید شیخ فضل الله نوری و میرزای بزرگ شیرازی در مورد سد نفوذ اقتصادی اجانب و بلاد کفر در آن زمان به ویژه روس و انگلیس از طریق تحریم مواردی چون قند و چاهی و غیره، صورت پذیرفته بود، ایشان آن را از باب سیاست و مصالح عامه برشمرده و تکلیف اصلی را بر دوش دولت و مسلمانان صاحبان نفوذ دانسته بودند و مردم را به تحریم کالاهای بیگانه تشویق کردند. جالب اینجاست که این عالم مجاهد بزرگ، نقش دولت را علیرغم نقش مردم، مهم تر و تعیین کننده تر می داند: «در عهده ی هر دو [دولت و ملت] است که به اعانت یکدیگر دین و دنیای عباد را حراست کرده... و با تقاعد و کوتاهی از یکی امر، معوق و رعیت به امثال این بلاها [تسلط کفار بر اقتصاد مسلمین] مبتلا می شوند و چونکه از ملت جز گفتن و تحریص و تخویف و تهدید، امری دیگر برنمی آید و انفاذ و اجرا با دولت است؛ تا از دولت کمال همراهی را نبیند، اقدام نمی تواند نمود و اگر ببیند که به تکلیف لازم خود اقدام دارد و درصدد بیرون آمدن از عهده ی آن کماینبغی می باشد البته ملت آنچه را شایسته ی اوست خواهد کرد و چگونه نکند؟» <ref>جستاری کوتاه بر ریشه های یک حکم: چرا واردات کالاهای مشابه داخلی حرام است؟, khamenei.ir
</ref>
* سید علی خامنه‌ای «در خطبه دوم نماز جمعه نیز با اشاره به افتتاح مجلس شورای ملی اظهار داشتند: هفتهای که گذشت هفته شروع دمکراسی واقعی در ایران بود، اما در اینجا باید مطلبی را به یاد ملت بیاورم و آن خاطره شهادت شیخ فضل‌الله نوری است که ۶۷ سال قبل که در راه مشروطیت کمال سعی را کرده بود در برابر کسانی که حضور اسلام و روحانیت را در متن ارگانهای حکومتی به حال خود خطر می‌دانستند در سن ۷۰ سالگی در همین میدان توپخانه این عالم را به دار آویختند که البته کسانی خون گریستند و کسانی هم دست زدند و البته کسی نگفت که او را به جرم مسلمان بودن می‌کشیم بلکه او را ضد مشروطه قلمداد کردند و این تجربه همیشه بوده است که هر گاه بخواهند شتابندگان به سوی حکومت عدل اسلامی را متوقف سازند او را به کهنه پرستی و ضدیت با آرمانهای دمکراتیک متهم می‌کنند».<ref>نظر آیت الله خامنه‌ای دربارهٔ دلیل شهادت شیخ فضل‌الله نوری - روزشمار تاریخ انقلاب -۰۹ خرداد 1393</ref>
* سید علی خامنه‌ای «شیخ فضل‌الله نوری می‌گفت مجلس ما مجلس شورای اسلامی است ولی مخالفین وی می‌گفتند مجلس شورای ملی، شیخ فضل‌الله می‌گفت من با ملی بودن مخالف نیستم ولی ملت ما مسلمانند و می‌خواهند که مجلس از قوانین اسلام تبعیت کند».<ref>نظر آیت الله خامنه‌ای دربارهٔ دلیل شهادت شیخ فضل‌الله نوری - روزشمار تاریخ انقلاب - 09 خرداد 1393</ref>
سطر ۱۷۱ ⟵ ۱۸۰:
'''فهرست هزار و چهارصد شخصیت -''' اسامی بخشی از '''دوستانش، استادان، شاگردان، بزرگان''' و هم زمانان شیخ فضل‌الله نوری که اکنون در قید حیات نیستند و در مورد '''آگاهی''' و '''دانش''' و '''مقام علمی''' وی نوشته و یا سخن گفته‌اند:
۱-سیّد روح‌الله مصطفوی موسوی [[خمینی]] (خاندان با بیش از ۱۴۰۰ سال شجره نامه)، ۲-میرزای شیرازی (سید محمدحسن حسینی شیرازی '''استاد''' نوری)، ۳-[[میرزا حسین نوری]] (حسین محدث نوری دایی و پدر همسر و '''استاد''' اولیه نوری)<ref>«مستدرك الوسائل» ميرزاحسين نوري، يكي از مجموعه‌هاي بزرگ حديث شيعه، كه در تهران با نظارت و يا تحشيه‌ي شیخ فضل‌الله نوری منتشر گرديد.</ref>،
۴-سید محمدکاظم طباطبایی یزدی،<ref>رضا بردستانی، سیّد و شیخ فضل‌الله نوری در عصر مشروطه، پیشوای مطلق، شرحی برکتاب «فراتر از روش آزمون و خطا»</ref> ۵-آقا محسن عراقی (حاج آقامحسن سلطان آبادی)، ۶-شیخ عبدالکریم حائری یزدی ('''شاگرد''' نوری) بنیانگذار حوزهٔ علمیهٔ قم، ۷-سید علی سیستانی جد سید علی سیستانی (خراسانی)، ۸-محمدحسین کاشفالغطاء، ۹-میرزا حبیبالله رشتی، ۱۰-علی اکبر بروجردی فرزند جمال الدین محمد بروجردی فرزنداسد الله مجتهد بروجردی مشهور به حجة الاسلام، ۱۱-میرزا ابوالقاسم امین الشرع خویی برادر امام جمعه خویی، ۱۲-سید حسین طباطبایی قمی مشهور به حاج آقا حسین قمی خاندان سید حسینی ('''شاگرد''' نوری) زعامت حوزه علمیه خراسان و مرجعیت عامه بعد از درگذشت سید ابوالحسن اصفهانی و احیا کننده حوزه علمیه نجف،<ref>ویکی شیعه_سید حسین طباطبایی قمی</ref>
۱۳- میرزا محمدحسین نائینی اصفهانی،<ref>بررسی تطبیقی آرای علامه نایینی و شیخ فضل‌الله نوری خبرگزاری فارس</ref><ref>ولایت فقیه (میرزای نائینی و مرحوم نوری) - دبیرخانه کنگره آخوند خراسانی</ref><ref>اندیشه سیاسی شیخ فضل‌الله نوری و [[میرزای نائینی]]</ref>
سطر ۲۰۷ ⟵ ۲۱۷:
۵۵-محمد صادقی (گلوبندگ چال حصار) تهرانی،<ref>آیت الله کاشانی در آینه خاطرات آیت الله صادقی تهرانی</ref><ref>«سیره سیاسی آیتالله کاشانی درآیینه خاطره‌ها» درگفت وشنود با آیت الله دکتر محمد صادقی تهرانی گفت:بعد از من دورآقای خمینی جمع شوید!</ref>
۵۶-اعتمادالسلطنه وزیر انطباعات عهد ناصری، ۵۱-علامه میرزا محمدخان قزوینی (تهرانی) ('''شاگرد''' نوری) فرزند عبدالعلی بشاریاتی آبیِکی قزوینی از دانشمندان قزوین،
۵۷-محمدحسن شریعت سنگلجی تهرانی ('''شاگرد''' نوری) فرزند شیخ حسن شریعت،<ref>مختصری در مورد آیت الله العظمی محمد حسن شریعت سنگلجی</ref>
<ref>سیری بر «کلید فهم قرآن» / دشواریهای فهم کتابالله از منظر شریعت سنگلجی</ref> ۵۸-عباس اقبال آشتیانی،
۵۹-سید محسن زمان سادات آل کبود گروس بیجار غدیری ('''شاگرد''' نوری)،<ref>شهادتنامه حاج سید حسن زمانی ۵۶ ساله نقل القول از حاج محمد ابراهیم فقیهی ۸۱ ساله نقل القول از آقا سید محسن (زمان) یکصدو پنج ساله از سادات صحیح النصب که زادگا هش در روستای آل کبود گروس، … درزمان مشروطه در منزل آقا شیخ شهید فضل‌الله نوری بوده‌اند که با دستگیری آن بزرگوار و برخورد بد دژخیمان اجنبی به منزل شیخ بزرگوار هجوم آورده وتعدادی از طلاب در محضر آن شهید ولا مقام بودیم که مورد کتک کاری قرار گرفتیم و این جانب از ناحیه چشم دچار آسیب شدم …</ref>
سطر ۲۵۶ ⟵ ۲۶۷:
۱۱۱- شیخ ابوتراب (۱۲۷۸–۱۳۷۵) فرزندان ملامحمدتقی آل برغانی (آل طالقانی) قزوینی<ref>برغانی، آل، از خاندانه‌ای مشهور علمی و زعمای مذهبی قزوین و برغان و اعتاب مقدسه، از ابتدای قرن یازدهم تا پایان قرن سیزدهم. این خاندان به آل طالقانی نیز شهرت داشته و در ده‌های پایانی قرن سیزدهم، بعد از شهادت شیخ محمدتقی در ۱۲۶۳، به آل شهیدی و آل شهیدی صالحی و آل علوی شهیدی مشهور شده است (محمدصالح برغانی، مقدمه صالحی، ج ۱، ص ۱۱٫۱) , معرفی خاندان برغانی از امامان جمعه قزوین</ref><ref>مرحوم استاد ابوالحسنی: ابوتراب قزوینی نویسنده تذکرة الغافل</ref> ('''شاگرد''' نوری)،
۱۱۲-سید اسماعیل صدر اصفهانی،
۱۱۳-شیخ
<ref> ۱۳۶۴- ۱۱۴-ضیاء الدین دری اصفهانی (مدرس فلسفه و علوم عقلی در تهران)،<ref>همان.</ref>
۱۱۵- سیدمحمود روحانی بحرانی رشتی،
۱۱۶-حمدحسن شیخ کبیر بابلی،<ref>ناطق نوری: کنگره علمای واقف مازندران</ref>
۱۱۷-سید حسن بحرالعلوم رشتی (خاندان سادات مدنی تولمی گیلانی، متوّفای ۱۳۹۷ قمری) فرزند سید حسین بحرالعلوم فرزند علامه سید عبدالباقی رشتی،<ref>آیت الله شیخ شعبان دیوشلی را بهتر بشناسیم</ref>
۱۱۸-آقامیر بحرالعلوم رشتی (خاندان سادات مدنی تولمی گیلانی، وکیل العلمای گیلان در مجلس اول شورای ملی) فرزند شریف العلمای رشتی،<ref>مقبره رشتی‌ها در حرم حضرت معصومه/ مسئولین نگذارند آثار علما از بین برود + زندگینامه شریف العلمای رشتی، مرتضی عبدالهی</ref><ref>تبارشناسی خاندان سادات مدنی تولمی, میثم عبدالهی</ref>
۱۱۹-شیخ علی علم الهدی فومنی گیلانی (متوّفای ۱۳۷۰ قمری) ('''شاگرد''' نوری)،<ref>همان</ref>
۱۲۱-سید ابراهیم فناء توحیدی (پدر میر سید محمد محیط طباطبائی زواره ای اصفهانی) ('''شاگرد نوری''')<ref>غلامرضا گلی زواره, مجله پاسدار اسلام مرداد 1384 - شماره 284 امام خمینی و انقلاب مشروطه</ref>
'''اعضای هیئت مصلحین حوزه (جمع اسپهبدان)''':
۱۵۸-حاج سید نورالدین حسینی الهاشمی در شیرازی،
۱۷۰ و ۱۷۱-آیت الله‌های دوقلو: سیدمهدی اخوان مرعشی و سیدکاظم اخوان مرعشی فرزند سیدمحمد باقر مرعشی فرزند سیدعلی مرعشی از نوادگان سلطان شاه اسماعیل صفوی،
سطر ۲۷۳ ⟵ ۲۸۸:
۱۷۴-حاج سید احمد شهرستانی فرزند حاج سید علی اصغر شهرستانی احیا کننده حوزه و مدرسه علمیه شیخ فضل‌الله نوری (خاندان با بیش از ۱۴۰۰ سال شجره نامه)،
۱۸۰-سید جواد حسینی خامنه‌ای مشهور به سیدجواد تبریزی فرزند سید حسین خامنه‌ای،<ref>شاگرد حاج سید احمد شهرستانی احیا کننده حوزه و مدرسه علمیه شیخ فضل‌الله نوری (نور)</ref>
۱۸۱-شهید محمدجواد باهنر کرمانی<ref>رجایی نیوز : (ریشه شناسی) آشنایی با تاریخچه حوزه علمیه کهنسال تهران/ معرفی مدارس علمیه تهران و علمای مرتبط با آن/ نقش برجسته حوزه تهران در آغاز مبارزات سیاسی از نهضت تنباکو و مشروطه تا انقلاب اسلامی + تصاویر</ref>
۱۸۲-شهید سید محمد حسینی بهشتی اصفهانی (تولد محله لُنبان اصفهان)،<ref>همان.</ref>
۱۸۳-شهید محمدعلی رجایی قزوینی،<ref>همان.</ref>
۱۸۴-شهید محمد منتظری نجف آبادی اصفهانی،
۱۸۵-شهید محمد مفتح معروف به شهید مفتح فامنینی همدانی،
۱۸۶-شهید مصطفی چمران،
۱۹۰-سید عبدالکریم هاشمی نژاد مازندرانی، ۹۲-سید علیمحمد دستغیب شیرازی (پنجمین شهید محراب)، ۱۳۴-مصطفی مسجدجامعی تهرانی، ۱۹۳-سید حبیب الله طاهری گرگانی فرزند سید کاظم اَسترابادی،<ref>خاطرات آیتالله حبیبالله طاهری گرگانی، غلامرضا خارکوهی گرگانی (گلستانی)</ref>میرزا هاشم (پردمه) آملی لاریجانی فرزند میرزا محمد نوهٔ سیّدمحسن نبویِاشرفی،
۱۹۴-محمدمهدی امزنجانی امی مازندرانی، ۱۹۵-سید ابوالفضل ابن الرضا برقعی قمی،<ref>سید جمال الدین و شیخ نوری، برقعی، ما به نقل از فاجعه قرن</ref>
۱۹۶-شهید مرتضی مطهری (فریمان)
۱۹۷-سید جلال الدین میری آشتیانی،<ref>بخشی از زندگی علامه آشتیانی بهروایت خودش - خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)- "حاج شیخ مهدی مازندرانی"، که در معقول از شاگردان "آقا میرزا حسن کرمانشاهی " و "آقا میرشهاب الدین تبریزی" و در منقول از شاگردان "حاج شیخ فضل الله نوری" و آقا "سیدعبدالکریم مدرس" و "آقا سیدمحمد کاظم یزدی" و "شیخ الشریعه اصفهانی" بود.</ref>
۱۹۶-سیداحمد خسروشاهی تبریزی فرزند سیدمحمد خسروشاهی فرزند سیدعلی خسروشاهی فرزند سیدابوالحسن خسروشاهی، ۱۹۷-میراسدالله مدنی دهخوارقانی آذرشهری تبریزی (دومین شهید محراب)، ۱۴۲-حسین غفاری آذرشهری تبریزی،<ref>مجلس بزرگداشت شهید آیت الله غفاری برگزار می‌شود-خبرگزاری رسا یای مسجد شیخ فضل‌الله نوری در پشت ساختمان شهرداری تهران از دیگر اقدامات شهید آیت الله غفاری در این مدت بود.</ref>
سطر ۲۸۵ ⟵ ۳۰۶:
۲۰۰-[[سید علی خامنه‌ای]] خراسانی (خاندان با بیش از ۱۴۰۰ سال شجره نامه)،
۲۰۲-سیدعلی حسینی سیستانی (خراسانی)،<ref>فتوای جلوگیری از هرگونه دخل و تصرف در خانه شیخ فضل‌الله نوری</ref>
۲۰۳-حسین وحید خراسانی،<ref>فتوای جلوگیری از هرگونه دخل و تصرف در خانه شیخ فضل‌الله نوری</ref>
۲۰۴-لطف‌الله صافی گلپایگانی،<ref>گفتگوی منتشرنشده با آیتالله صافی؛ تهمتی که روشنفکران به شیخ شهید زدند</ref>
۲۰۵-شهید فتنه ۸۸<ref>خانم دکتر سیدی منذر مقاله «روایتی از یک مواجه ه دیرین با انحراف و التقاط» در گفتوشنود با همسر استاد علی ابوالحسنی (منذر) , بارها او را به مرگ تهدید کردند، روزهایی که بر ما می‌گذرد، تداعیگر سالروز رحلت یکی از مدافعان نامدار و غیور حریم ایمان و اندیشه دینی است.</ref>علی ابوالحسنی تهرانی معروف به مُنذِر،
<ref>اندیشه سبز، زندگی سرخ: زمان و زندگی شیخ فضل الله نوری - علی ابوالحسنی</ref>
<ref>دیده بان، بیدار!: دیدگاهها و مواضع سیاسی و فرهنگی شیخ فضل الله نوری - علی ابوالحسنی</ref>
<ref>کالبدشکافی چند شایعه درباره شیخ فضل الله نوری: فروش مدرسه چال به بانک استقراضی، رشوه گیری از شاه و امین السلطان و... - علی ابوالحسنی</ref>
<ref>شیخ فضل الله نوری و مکتب تاریخ نگاری مشروطه - علی ابوالحسنی</ref>
<ref>آیت الله حاج میر سید احمد طباطبایی، برادر سید محمد طباطبایی، پیشگام در امر "تاسیس"و "تصحیح"مشروطیت - علی ابوالحسنی</ref>
۲۰۶-علامه علی دوانی کازرونی،<ref>محمدحسن رجبی در گفتگو با مشرق؛ کتاب ممنوعهای که پس از 50 سال چاپ شد/ آغازگر تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی چه کسی بود</ref><ref>نهضت روحانیون ایران در ۵ مجلد، ناشر: مرکز اسناد انقلاب اسلامی - تهران</ref>
۲۰۷-جعفر سبحانی تبریزی فرزند حاج شیخ محمد حسین سبحانی خیابانی<ref>کتاب تنهای شکیبا</ref><ref>تجلیل آیت الله سبحانی از مرحوم ابوالحسن. پیام آیت الله سبحانی به مناسبت نکوداشت مرحوم حجت الاسلام والمسلمین علی ابوالحسنی «منذر» که در مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) قم برگزار شد به صورت تصویری پخش شد.</ref><ref>نقش مؤثر آیتالله میلانی در انقلاب بر کسی پوشیده نیست/ علما حِصن اسلام هستند</ref>
<ref>مرجعیت دژ اسلام است</ref><ref>آیت‌الله‌العظمی سبحانی دربارهٔ جدیدترین اثر مؤسسه کتاب‌شناسی شیعه:آیتالله حاج میرزا حسن‌آقا مجتهد؛ مجتهدی عالی‌مقام و مجاهدی شجاع</ref>
، ۲۰۸-احمد جنتی اصفهانی (تولد محله لادان اصفهان)<ref>روزنامه جوان: آیتالله جنتی دومین مظلوم انقلاب است</ref>
▲، ۲۰۸-احمد جنتی (لادان) اصفهانی، ۲۰۹-صادق اردشیر آملی لاریجانی، ۲۱۰-سید ابراهیم رئیس‌السادات (نوغانی مشهدی خراسانی) معروف به ابراهیم رئیسی،<ref>معاونت آیتالله علی قدوسی نهاوندی تهرانی (اولین دادستان کل انقلاب اسلامی) فرزند ملا احمد قدوسی از مجتهدان عصر وهمشاگرد شیخ نوری</ref><ref>توصیه حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی به معتکفین؛ کتاب‌های اخلاقی و شرح حال علما را مطالعه کنید.</ref>
، ۲۰۹-صادق اردشیر آملی لاریجانی،<ref>استادیار ذبیح‌الله نعیمیان مراجعه به مقالات و سخنرانیهای شماره ۳۰۸ (ذبیح‌الله نعیمیان) در لیست</ref>
۲۱۰-سید احمد علم الهدی خراسانی (نماینده ولی فقیه در خراسان رضوی، مجلس خبرگان رهبری)
۲۱۱-سیّد موسی شبیری (حسینی) زنجانی،<ref>سخنان سید موسی شبیری زنجانی دربارهٔ شیخ فضل‌الله نوری در مکمل کتاب تنهای شکیبا</ref><ref>گزیده الکلام…؛ حکایتی از حاج [[میرزا حسین نوری]] (دایی و استاد اولیه و پدر همسر شیخ نوری)</ref><ref>تحریم راه جبل</ref><ref>بررسی جایگاه پیاده‌روی اربعین در گفتگو با آیت الله العظمی شبیری زنجانی؛ پیاده‌روی اربعین حسینی نشانه عظمت تشیع است</ref><ref>سه روضه مهم در سامرا، روضه در منزل حاج [[میرزا حسین نوری]] (دایی و استاد اولیه و پدر همسر شیخ نوری)</ref><ref>مستدرک حاجی نوری حاجی نوری (دایی و استاد اولیه و پدر همسر شیخ نوری)</ref><ref>منشآتِ ابن طاوس</ref><ref>آرزو داشتم در پیاده‌روی اربعین حسینی شرکت کنم.</ref><ref>توصیه حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی دامت برکاته به معتکفین، قرآن و سیره اهل بیت علیهم السلام را مطالعه کنید</ref><ref>با جاری فرات (چهارم محرم)</ref>
۲۱۲-سعید جلیلی خراسانی (دفاع مقدس-عملیات کربلای ۵ و ...)،
<ref>امروز هرکه انتقاد فرهنگی و اجتماعی کند به جناح گرایی سیاسی متهم می‌شود. سخنرانی ۱۶ مرداد ۱۳۹۴</ref>
<ref>سخنرانی ۱۹ مهر ۱۳۹۴</ref><ref>سخنرانی ۵ اسفند ۱۳۹۴</ref><ref>جلسه دوازدهم درس، ۹ آبان ۱۳۹۵</ref><ref>سخنرانی ۲۰ آذر ۱۳۹۴</ref>
سطر ۳۰۹ ⟵ ۳۳۸:
۲۲۳-غلامعلی حداد عادل،<ref>حداد عادل: «منذر» چهره حقیقی فردوسی را ترسیم کرد/ نسبت به تاریخ بی توجهیم</ref>
۲۲۴-محمدحسین رجبی دوانی،<ref>رجبی دوانی: سیر علوم انسانی در ایران از ابتدا تا کنون، سیری توأم با غفلت بوده</ref><ref>محمدحسن رجبی در گفتگو با مشرق؛ کتاب ممنوعهای که پس از 50 سال چاپ شد/ آغازگر تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی چه کسی بود</ref>
۲۲۵-موسی نجفی (مسجد شاهیان) اصفهانی،<ref>دروغ‌هایی که روشنفکران به شیخ فضل‌الله نوری بستند</ref><ref>بررسی دروغهای روشنفکران دربارهٔ شیخ فضل‌الله نوری</ref><ref>علل و عوامل مظلومیت و شهادت شیخ فضل‌الله نوری - دکتر موسی نجفی ـ موسی فقیه حقانی</ref><ref>تاریخ مشروطه، روزنامه وطن امروز</ref><ref>جریانشناسی نهضت مشروطیت</ref><ref>سه بٌرش مٌهم از انقلاب اسلامی</ref><ref>انقلاب اسلامی، پُست مدرن نیست یک عهد جدید است</ref>
<ref>کتاب حکم نافذ آقا نجفی, تالیف دکتر موسی نجفی</ref><ref>خانه بیداری اسلام یویژه نامه شیخ فضل الله نوری : موسی نجفی اصفهانی, ذبیح‌الله نعیمیان, دکتر بتول یوسفی, محمدعلی فولادگر, غلامعلی جزینی</ref> ۲۲۶-شیخ مهدی انصاری قمی (غروی نائینی منوچهری اصفهانی)،<ref>مهدی انصاری. شیخ فضل‌الله و مشروطیت. تهران، امیر کبیر، 1369</ref><ref>ادامه جریانی که شیخ فضل‌الله را اعدام کرد، هنوز هم وجود دارد/ شیخ شهید، علمای نجف را به وادی مشروطهخواهی کشاند</ref><ref>مجتهدی که صد سال پیش زبان فرانسه می‌دانست، حجت الاسلام والمسلمین حاج شیخ مهدی انصاری - مشرق نیوز 21 آوریل 1393</ref>
۲۲۷-حاجی زاده امام جمعه ایزدشهر (دبیر کنگره بزرگداشت شیخ فضل‌الله نوری)،<ref>کنگره شیخ فضل‌الله نوری برگزار می‌شود. کنگره بزرگداشت شیخ فضل‌الله نوری یازدهم مرداد ماه در ایزدشهر استان مازندران برگزار می‌شود.</ref>
سطر ۳۸۶ ⟵ ۴۱۶:
۳۴۳-احمد شجونی فومنی گیلانی (عضو جامعه وعاظ تهران)،
۳۴۴-مهدی محمدی پور آبادانی،
۳۴۵-علی فتح الله زاده (نمایشگاه دائمی مشروطه و شیخ فضل الله نوری ،رئیس اداره پاسخگویی و خدمات فرهنگی حرم کریمه اهل بیت)،<ref>برپایی نمایشگاه دائمی مشروطه و شیخ فضل الله نوری در صحن امام رضا علیه السلام, رئیس اداره پاسخگویی و خدمات فرهنگی آستان مقدس حضرت معصومه(س): به دنبال ارتقای بینش دینی زائران در خدمات فرهنگی هستیم</ref>
۳۴۶-محمد علی آفرین اهوازی،
۳۴۷-شیخ هادی قبادی بایگانی،<ref>شهید شیخ فضل‌الله نوری و مشروطه مشروعه</ref>
سطر ۵۲۹ ⟵ ۵۵۹:
۴۹۱-منوچهر محمدی کرمانی (شورایعالی انقلاب فرهنگی، مدیریت گروه روابط بینالملل دانشگاه تهران، هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی و …)،<ref>گفتوگو با دکتر منوچهر محمدی: چرا انقلاب فرانسه از بین رفت و انقلاب اسلامی ماندگار شد؟ , معرفی کتاب: انقلاب اسلامی در مقایسه با انقلابهای فرانسه و روسیه</ref>
۴۹۲-رضا غلامی تهرانی (مؤسس و رئیس مرکز پژوهشهای علوم انسانیِ اسلامی صدرا)
<ref>اقتصاد مقاومتی سابقه ای ۱۵۰ ساله در تاریخ کشور دارد</ref><ref>اقتصاد مقاومتی یعنی یک اقتصاد پیشرفته اسلامی و دانش محور</ref>،
۴۹۳-مرتضی علویان مازندرانی،<ref>مروری بر زندگی، فعالیتها و اندیشه‌های آیت الله شیخ فضل‌الله نوری، رواق اندیشه، شمارهٔ 7</ref>
۴۹۴-علی درگاهی (مدیریت مساجد و هیئتهای تشکلهای مردمی)،
سطر ۵۵۲ ⟵ ۵۸۲:
۵۸۰-سعید جلیلی خراسانی (دفاع مقدس-عملیات کربلای ۵، سومین دبیر شورای عالی امنیت ملی، عضو شورای راهبردی روابط خارجی و …)،<ref>گفتاری خواندنی از سعید جلیلی دربارهٔ فتنه-سعید جلیلی</ref>
۵۸۲-سید حمید روحانی (زیارتی مهدیشهری سمنانی)،<ref>خبرگزاری رسا - یادواره شهید شیخ فضل‌الله نوری و 80 شهید محله مصلی اصفهان</ref><ref>عبرت‌ها و پندهای تاریخ ما</ref>
۵۸۷-محمدتقی مصباح یزدی (رئیس مؤسسهٔ علمی پژوهشی امام خمینی، همچنین رئیس شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت و ...)
۵۸۸-غلامحسین محسنی اژه‌ای اصفهانی،
۵۸۹-سید احمد علم الهدی خراسانی (نماینده ولی فقیه در خراسان رضوی، مجلس خبرگان رهبری)
۵۹۰-محمدحسن رحیمیان اصفهانی (نماینده ولی فقیه مسجد مقدس جمکران)،
۵۹۱-سید ابوالحسن رفیعی قزوینی (معروف به علامه رفیعی) فرزند سید ابراهیم (ذریه سید میرزا محمد زمان طالقانی قزوینی)،
سطر ۵۸۰ ⟵ ۶۱۳:
۶۱۷-سعید یزدانی (معاون فرماندار نور)،
۶۱۸-سیدمحمدرضا غیاثی کرمانی (طرزی راوری کرمانی)،
۶۱۹-روح الله فاطمی نسب (مدیر امور رسانه و اطلاع رسانی آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه(س)، غرفه شهید شیخ فضل الله نوری در حرم مطهر)،<ref>رونمایی ازغرفه شیخ فضل الله نوری در حرم حضرت معصومه(س)</ref>
۶۲۰-فرود نودهی (مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی)،
۶۲۱-علی مصائبی (معاون فرهنگی پژوهشی و آموزشی اداره کل تبلیغات اسلامی استان زنجان، مدیر کل جدید اوقاف آذربایجان شرقی)،<ref>شیخ فضل‌الله نوری یکی از بارزترین شخصیتهای دینی در ۱۰۰ سال اخیر</ref>
سطر ۶۹۷ ⟵ ۷۳۱:
۷۶۵-غلامعلی جزینی اصفهانی (خانه بیداری اسلامی)
۷۶۶-علی قهرمانی،<ref>منظومه اخلاقي تشويق العارفين نوشته علامه محمد تقی نوری ([[W:محمدتقی نوری مازندرانی|محمدتقی نوری مازندرانی]] پدر بزرگ مادری شیخ فضل‌الله نوری) با مقدمه و تحقيق علی قهرمانی</ref>
۷۶۷-غلامرضا گلی زواره ای اصفهانی،<ref>مجله پاسدار اسلام مرداد 1384 - شماره 284 , امام خمینی و انقلاب مشروطه</ref>
۷۶۸-محمد صادق مهرابی (مدیرکل تبلیغات اسلامی فارس)،
۷۶۹-حسین مفید (پایگاه مجلات تخصصی نور, مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی)،<ref>منبع:حسین مفید, مجله سفینه.تابستان ۱۳۸۵٫شماره۱۱ , باورداشت امامت – مهدویت در مکتب سامراء</ref>
۷۷۱-حجت‌الاسلام عبداللهی (پژوهشگر تاریخ اسلام و انقلاب، محقق دفتر مطالعات تاریخ)،<ref>حضور در مقبره شیخ فضل الله نوری و روایتگری تاریخ مشروطه, آیتالله نوری‌همدانی در دیدار کاروان طلبگی «روایت فتنه»</ref>
۷۷۲-هادی خادم الحسینی (مداح اهل‌بیت)،<ref>همان.</ref>
۷۷۳-محمد عبداللهی،<ref>شهید آیتالله آقامیر بحرالعلوم رشتی و نقش او در مشروطه</ref>
۷۷۴-محمدتقی سهرابی‌فر،<ref>نگاهی به مدرنیته با عینک دینی</ref>
۷۷۵-رسول برگی،<ref>حجت الاسلام والمسلمین برگی در گفتگو با ائل: بیایید به جای نه به حج بگوییم نه به بازارهای عربستان/ وقتی زن تازه مسلمان شده روس به بازارهای ایران افسوس می خورد</ref>
۷۷۶-علی‌اکبر کریمی،<ref>علی‌اکبر کریمی دانشجوی دکتری پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه جستاری کوتاه بر ریشه‌های یک حکم؛ چرا واردات کالاهای مشابه داخلی حرام است؟</ref>
۷۸۱-حسن رحیم‌پور ازغدی مشهدی خراسانی،
۷۹۶-سیدیاسر جبرائیلی،<ref>سیدیاسر جبرائیلی، چرا لیبرال‌ها دنبال آشتی با نظامند؟</ref>
۷۹۷-سید محمد جواد علوی طباطبائی بروجردی (تولیت مسجد اعظم)،<ref>سلسله بیانات اخلاقی حضرت آیت الله علوی بروجردی (مدظله العالی) در شرح دعای مکارم الاخلاق، آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی نمونه معالی اخلاقی است</ref>
سطر ۸۵۸ ⟵ ۹۰۲:
۹۷۸-علی همتی (هیئت موسس جبهه مردمی نیروهای انقلاب)،<ref>همان.</ref>
۹۷۹-رضا نجابت (هیئت موسس جبهه مردمی نیروهای انقلاب)،<ref>همان.</ref>
۹۹۰-محمدرضا
۹۹۱-فرشته حشمتیان (هیئت موسس جبهه مردمی نیروهای انقلاب)،<ref>همان.</ref>
۹۹۲-منیره نوبخت (هیئت موسس جبهه مردمی نیروهای انقلاب)،<ref>همان.</ref>
سطر ۸۶۷ ⟵ ۹۱۱:
۹۹۷-محمد نبی حبیبی (هیئت موسس جبهه مردمی نیروهای انقلاب)،<ref>همان.</ref>
۹۹۸-ابوالقاسم جراره (هیئت موسس جبهه مردمی نیروهای انقلاب)،<ref>همان.</ref>
۱۰۱۰-مهدی بابایی (مسئول سازمان بسیج شهرداری تهران، مسجد شیخ فضل الله نوری)<ref>مسئول سازمان بسیج شهرداری تهران خبر داد: مسجد شیخ فضل الله آماده پذیرایی از پرسنل معتکف شهرداری تهران، مکان مسجد شیخ فضل الله نوری خیابان بهشت سازمان بسیج شهرداری تهران</ref>
۱۰۰۱-دکتر سیمین دانشور شیرازی (نخستین رئیس کانون نویسندگان ایران)،▼
۱۰۱۱-حاج مجید محمد سمنانی،<ref>همان.</ref>
۱۰۰۲-جعفر ناصری دولت‌آبادی اصفهانی (بنیاد علمی فرهنگی هاد)،▼
۱۰۱۲-سید مهدی حسینی،<ref>همان.</ref>
۱۰۰۳-علی اصغر زارعی (جانشین سازمان پدافند غیرعامل کشور)<ref>به گزارش ایرنا سخنرانی علی اصغر زارعی شامگاه سه شنبه در همایش تجلیل از مقام دانشجو و برپایی کرسی آزاد اندیشی در سازمان تبلیغات اسلامی خوزستان</ref>، ▼
۱۰۱۳-حجت الاسلام رضایی،<ref>همان.</ref>
۱۰۰۴-مجتبی شاکری فرح آبادی تهرانی (عضو شورای اسلامی شهر تهران)،▼
۱۰۱۴-حجت الاسلام ابوالقاسمی،<ref>همان.</ref>
۱۰۰۵-سید عباس صالحی مشهدی خراسانی،<ref>سخنرانی روز۲۲ بهمن در شهرستان نور</ref>▼
۱۰۱۵-حاج حسین هوشیار،<ref>همان.</ref>
۱۰۰۶-سید رضا تقوی دامغانی سمنانی (ریاست شورای سیاستگذاری ائمه جمعه)،<ref>با حضور حجت الاسلام والمسلمین سید رضا تقوی صورت گرفت؛ رونمایی از یادمان عالم شهید شیخ نمر باقر النمر (ره) در پاکدشت</ref>▼
۱۰۱۶-مجید محمودیان،<ref>همان.</ref>
۱۰۰۷-روح‌الله عباسپور (نمایندهٔ دورهٔ نهم مجلس شورای اسلامی و سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، عضو ارشد جبهه مردمی انقلاب اسلامی)،<ref>در نشست هماندیشی اعضای جبهه مردمی انقلاب اسلامی در بندرعباس برگزار شد، گفتوگو با کدخدا جز گستاختر شدن آن دستاوردی نداشت</ref>▼
۱۰۱۷-حاج کاظم غفارنژاد،<ref>همان.</ref>
۱۰۱۸-حاج موسی علی نژاد،<ref>همان.</ref>
۱۰۱۹-حجت الاسلام گواهی،<ref>همان.</ref>
۱۰۲۰-حاج مصطفی خورسندی،<ref>همان.</ref>
۱۰۲۱-حاج موسی علی نژاد،<ref>همان.</ref>
۱۰۲۲-سیدمحمّدباقری پور مشهدی (مدیریت مؤسّسه فرهنگی هدایت، پایگاه اینترنتی هُدانِت)<ref>شهادت عالم مجاهد و مبارز مشروطه خواه آيت اللَّه "شيخ فضل اللَّه نوري" (13رجب1327 ق)</ref>
▲
▲
▲
▲
== نمونه شعر شیخ فضل‌الله نوری ==
| |||