مهسا امینی

مهسا (ژینا) امینی (۱۳۷۹ – ۲۵ شهریور ۱۴۰۱) دختر ۲۲ ساله ایرانی بود که در ۲۲ شهریور ۱۴۰۱، در فاصله کوتاهی پس از دستگیری توسط گشت ارشاد در تهران، در اثر ضرب و جرح مأموران گشت ارشاد جمهوری اسلامی به کما رفت و بر اثر شدت جراحات ناشی از ضربات وارده در بیمارستان کسری تهران درگذشت. ضرب و جرح مهسا امینی توسط گشت ارشاد و به کما رفتن او، خشم عمومی مردم را در شبکه‌های اجتماعی در پی داشته‌است. هشتگ مهسا امینی در توییتر فارسی ترند شده و در کلاب هاوس اتاق‌های فراوانی با موضوع به کما رفتن مهسا امینی تشکیل شده‌است.

سیاستمداران

• ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور، که برای شرکت در اجلاس سران شانگهای در ازبکستان به سر می‌برد به وزیر کشور برای بررسی این حادثه دستور پیگیری داد. رئیسی، معاون امنیتی و انتظامی وزارت کشور را به عنوان مسئول رسیدگی به این حادثه کرد. همچنین به گزارش خبرگزاری ایسنا و نوشته آقای مهدی رحمتی در یک توییت، سید ابراهیم رئیسی در روز یکشنبه ۲۷ شهریور در طی تماس تلفنی با خانواده مرحومه مهسا امینی، گفت و گویی کرد. سید ابراهیم رئیسی در تماس با خانواده امینی گفت: «دختر شما همچون دختر خود من است و احساس من این است که این حادثه برای یکی از عزیزان خود من پیش آمده‌است. اینجانب را در مصیبت خود شریک، و همدرد غم و اندوهتان بدانید.
• مریم‌رجوی رهبر سازمان مجاهدین خلق ایران در پیامی اینطور نوشت: «اعلام عزای عمومی برای قتل وحشیانه دختر مظلوم. گشت زن ستیز ارشاد آخوندی باید منحل شود. زنان غیور ایران را به اعتراض در برابر این نیروی زن ستیز و پلید فرا می‌خوانم».
• رضا پهلوی در اینستاگرام خود نوشت: «دشمنی جمهوری اسلامی با زنان بر کسی پوشیده نیست.» و از مردم ایران خواست به هر شکلی که می‌توانند در مقابل این توحش بایستند و «پشتیبان زنان آزادیخواه ایران باشند. همچنین رضا پهلوی در سوگ و زنده نگه داشتن نام و یاد خانم مهسا امینی، دو روز یکشنبه و دوشنبه ۲۷ و ۲۸ شهریور را، عزای عمومی اعلام کرد.».
• انسیه خزعلی، معاون امور زنان رئیس‌جمهور، در توییتر با اشاره به جلسه‌ای با سردار اشتری، مسئولیت این اتفاق را بر عهدهٔ نهادهای قانون‌گذار دانست و نوشت: «در مرحله نخست در شوراهای قانون‌گذاری تمامی بایسته‌ها و اقتضائات انذاری جهت هرگونه مواجهه اجتماعی را مبسوط شرح داده‌ایم!»
• سید محمد خاتمی، رئیس‌جمهور پیشین جمهوری اسلامی ایران، در روز ۲۵ شهریور ۱۴۰۱ در حساب توئیترش نوشت: «آیا این فاجعه و رویدادهای پرتکرار مشابه آن کافی نیست که از این شیوه و رفتارهای خلاف قانون، منطق و شرع دست برداشته شود؟»
• علی مطهری، نایب‌رئیس پیشین مجلس، به پایگاه خبری جماران گفت: «نیروی انتظامی توضیح کاملی نمی‌دهد و انسان نمی‌فهمد واقعیت قضیه چه چیزی بوده، حوادثی مثل ماجرای مهسا امینی چهره‌ای مثل طالبان در دنیا از ما نشان می‌دهد.»
• رابرت مالی، نماینده دولت جو بایدن در امور ایران، مرگ مهسا امینی پس از جراحات وارد شده در بازداشت گشت ارشاد را «هولناک» توصیف کرد و ضمن ابراز همدردی با خانواده او گفت ایران باید به نقض حقوق اساسی زنان و خشونت علیه آنها پایان دهد.

شخصیت‌ها

• حامد اسماعیلیون که خود خانواده‌اش را در شلیک سپاه به هواپیمای اوکراینی از دست داده‌است نوشت: «جمهوری کثافت، فاسد و آدمکش اسلامی»
• راجر واترز خواننده، ترانه‌سرا، و آهنگ‌ساز انگلیسی گروه پینک فلوید در ویدیویی که در اینستاگرام منتشر کرد گفت: «آیت‌الله‌ها ممکن است به من بگویند که به تو ربطی ندارد. کشور خودمان است، دین خودمان است. خودمان می‌دانیم چه‌کار کنیم. اما شما در اشتباه هستید. به من ارتباط دارد چون من انسانم و به حقوق بشر معتقد هستم و مهسا امینی هم حقوق انسانی دارد. او هیچ کاری هم با نگرش شما به خدا و قوانینی که ممکن است وجود داشته باشد نداشت … مهسا امینی خواهر من است. او باید امروز زنده باشد … من خیلی خیلی خیلی عصبانی هستم و می‌توانم درک کنم که چرا مردم در تهران و استانبول بسیار عصبانی هستند و همه جای دنیا مردم به کشته شدن بی‌دلیلانهٔ زن جوان بی‌نوا اعتراض خواهند کرد این قتل من را یاد خواهر دیگرمان ندا می‌اندازد که چند سال پیش در اعتراضات جنبش سبز کشته شد.»
• علی دایی، اسطوره فوتبال ایران و جهان، هم در واکنشی دربارهٔ درگذشت مهسا امینی نوشت: «چه به روزگار این سرزمین آوردید؟ دخترم می‌پرسد چه اتفاقی افتاده. چه پاسخی دارم. به کدامین گناه؟»
• اصغر فرهادی، کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس با انتشار عکسی از مهسا امینی در صفحه اینستاگرامش نوشت: «ما خودمان را به خواب زده‌ایم در برابر این ظلم بی‌پایان. ما شریک این جنایتیم.»
• مونا برزویی، شاعر و ترانه‌سرا، در روز ۲۴ شهریور ۱۴۰۱ با انتشار عکسی از مهسا امینی در حساب توئیترش نوشت: «از شماها چه‌کس سنگِ اول به او زد!؟ تا در آوارِ او، جنگلِ من بسوزد!»
• لیه رمینی، بازیگر آمریکایی، در توییتر خود نوشت: «این اقدام در هر حالتی غیرقابل قبول است، اما این واقعیت که او به خاطر حجاب نامناسب دستگیر شد آن را وحشتناک‌تر می‌کند. لطفاً در هم‌رسانی نام و داستان او به من بپیوندید.»
• علی کریمی، ستاره فوتبال ایران، نیز با انتشار تصویر خانم امینی روی تخت بیمارستان، نوشت: «کاوه آینده ایران‌زمین زن است.»
• فاطمه معتمدآریا، بازیگر در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «چه جنایتی بالاتر از کشتن دختران بی‌گناه این سرزمین است، به چه حقی، کدام جانی، حامی این جنایات است؟»
• ترانه علیدوستی بازیگر سینما نیز در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «لعنت به این اسارت». همچنین شخصیت‌هایی چون آناهیتا همتی، ریحانه پارسا، سوسن پرور، هومن ایرانمنش و جمعی از زنان بازیگر ایرانی،سنت دیرینه و رسوم ایران باستانی گیسو بران را به یاد مهسا امینی، انجام دادند.
• فرزاد فرزین، بازیگر و خواننده ایرانی نیز در پستی دربارهٔ حال بد مردم و مرگ مهسا امینی نوشت: «من فرزند این خاک و جزو مردم این سرزمین هستم. سالهای سخت جنگ، تحریم، فشار اقتصادی، هوای آلوده، اختلاسها و… رو تو همین جامعه دیدم و حس کردم. وقتی حال مردم خوب باشه حال من هم خوبه و وقتی بد باشه من هم غمگینم و حالا حال این مردم بد است. از روز اول این اتفاق مرگ #مهسا_امینی همه ناراحت شدیم و مردم اعتراض دارند. آیا جواب این مردم رو با خشونت باید داد؟ هیچ مسئله ای با خشنوت حل نخواهد شد. صدای مردم رو بشنوید. این مردم رنج کشیده سزاوار زندگی خوب و بی دغدغه هستند. از ابتدای مسیر کارم بارها از ایران و برای سربلندی ایران خواندم و همواره با شرف زندگی کردم و در کنار مردم کشورم بوده و خواهم بود که هر چه دارم از مردم سرزمینم دارم.»

نهادهای سیاسی و مدنی

• «انجمن صنفی معلمان کُردستان، شعبه سقز و زیویه» با انتشار بیانیه‌ای ضمن محکوم کردن کشتن ژینا امینی «دختر ۲۲ سالهٔ کُرد سقزی» و با اشاره به مرگ شلیر رسولی دیگر زن کُرد که چند روز قبل در یک اقدام به تجاوز جان خود را از دست داده‌بود، نوشت: «به کدامین گناه باید ژینا امینی رهسپار کلاس توجیه و ارشادی گردد که او را به آستانهٔ مرگ و نیستی می‌کشاند؟»، «اینجا کجاست که جان انسان در حراجی همیشگی‌ست؟!» و «آنان که مدعی نظم و امنیت و حفظ جان و مال مردمان هستند، اکنون دیگر جان‌ستان و عامل اصلی ناامنی گشته‌اند!»

جامعه

ساعاتی پس از مرگ او گروهی از مردم در اعتراض به قتل او در نزدیکی بیمارستان کسری استان تهران تجمع کرده و شعارهای «مرگ بر دیکتاتور»، «گشت ارشاد گشت کشتار» و «می‌کشم می‌کشم، کسی که خواهرم کشت» سردادند. این اعتراضات با سرکوب و بازداشت معترضان مواجه شد.

همچنین برخی مردم در خیابان‌ها صدای بوق خودروهایشان را به نشانه اعتراض به صدا درآوردند. پس از خاکسپاری مهسا امینی در صبح روز شنبه ۲۶ شهریور ۱۴۰۱ مصادف با اربعین حسینی در آرامستان آیچی شهر سقز استان کردستان با جمعی زیاد از مردم شهر سقز استان کردستان، مردم دست به تجمعات اعتراضی زدند و به گزارش سازمان حقوق بشری «هه‌نگاو»، نیروی‌های پلیس نیروی انتظامی، دو شخص پسر زیر ۱۸ سال و ۱۸ سال و سه زن به نام‌های کیان درخشان و محمد پارسا صحت و نچیروان معروفی را که پیشتر، هویت آنها مشخص و احراز با این نام‌ها شده بود، با ضرب گلوله، مجروح و زخمی کردند. حال پس از این اتفاق و پس از ترند شدن هشتگ میلیونی نام مرحومه مهسا امینی در اینستاگرام، هشتگ‌هایی با نام این دو شخص نوجوان به نام‌های کیان درخشان و محمد پارسا صحت در اینستاگرام ترند شده‌است. در اعتراضات به مرگ مهسا امینی پس از خاکسپاری مرحومه، ۶ نفر بازداشت و دست کم ۱۳ نفر مجروح شدند. همچنین، مرکز همکاری احزاب کردستان با انتشار فراخوانی از مردم این استان خواست تا «در اعتراض به سیاست‌های ضد بشری رژیم اسلامی و به ویژه قتل زنان و قتل‌های اخیر»، روز دوشنبه ۲۸ شهریور اقدام به اعتصاب عمومی کرده و از رفتن به محل کار خود خودداری کنند. حال پس از قتل مهسا امینی، مردم و خانواده‌ها از تنهایی بیرون رفتن دخترانشان به شدت می‌ترسند و می‌گویند که شاید نفر بعدی که برایش در اینستاگرام یا توییتر، هشتگ میلیونی ترند می‌شود، فرزندان ما باشند. همچنین بر روی سنگ قبر یادبود مهسا امینی که در آرامستان آیچی شهر سقز استان کردستان دفن شده‌است، این جمله به گویش کردی، نوشته شده‌است: «ژینا جان، تو نمی‌میری، نامت یک رمز (نماد) برای همه ما، می‌شود.». تا ظهر روز یکنشبه ۲۷ شهریور ماه، در اعتراضات مربوط به مرگ مهسا امینی، دست کم ۳۸ نفر در شهر سقز استان کردستان بر اثر شلیک مستقیم گلوله توسط نیروی انتظامی پلیس، مجروح شده و ۱۳ نفر بازداشت شده‌اند و تنها ۵ نفر به دلیل وخامت حال و وضعیت جسمانی به مراکز درمانی شهر تبریز استان آذربایجان شرقی،منتقل شدند.