منصوره اتحادیه

منصوره نظام‌مافی اتحادیه (۱۹۳۳، تهران) تاریخ‌نگار، مؤلف و استاد دانشگاه ایرانی است.

گفتاوردها

• «از انقلاب مشروطه ۱۰۹ سال می‌گذرد و هنوز هم می‌توان دربارهٔ آن حرف جدیدی زد مثل فرانسوی‌ها که در دویستمین سال انقلابشان آن را دیگربار تبیین کردند. اما مشروطه به یک معنا انقلاب بود. جامعه ایران در این انقلاب تغییر کرد؛ اگرچه در مقاله‌ای خانم لمبتون معتقد است که مشروطه ایران، انقلاب نبود. چون همان طبقه قدرت و حکومت را ادامه دادند و از عین‌الدوله منفور و رجال سابق مثال می‌زند. بله اگر مشروطه را از این منظر نگاه کنیم، جامعه زیرورو نشد. اما دستاوردهای انقلاب، چون مجلس شورای ملی، قانون اساسی، مطبوعاتی که جزء زندگی مردم شد، احزاب سیاسی، هرچند که نقش آن‌چنانی نداشتند، مدرنیزاسیون که جزء نهاد دولت شد، مسئله زنان و… نشان می‌دهد که مشروطه انقلاب بود»
• «همیشه می‌گوییم روس‌ها و انگلیس‌ها به نهضت مشروطه ما صدمه زدند اما از نقش عثمانی‌ها غفلت می‌کنیم، در اینکه دو کشور روسیه و انگلیس حتی از محمدعلی‌شاه حمایت کردند و هرچه در توان داشتند علیه مشروطه به‌کار بردند؛ شکی نیست اما ترکیه عثمانی نیز نقش مهمی در این اتفاقات داشته که تاکنون هیچ کجا به آن پرداخته نشده است. حتی در کتابی که نویسنده آمریکایی در این‌باره نوشته و اظهار داشته که ایران دو سال قبل از عثمانی به مشروطه دست یافته بود، ولی هیچ سند و بررسی‌ای دربارهٔ نقش این کشور در وقایع مشروطه صورت نگرفته است. یا در دوره مجلس اول شورای ملی، وقتی آذربایجان شلوغ می‌شود، عثمانی است که کار را به جنگ می‌کشاند. برای همین دولت فرمانفرما را به آنجا می‌فرستد. چون فرمانفرما هم در آنجا نفوذ داشته و هم کشور عثمانی را می‌شناخت و البته پول و قشون هم در اختیار داشت. یا در مجلس سوم، که همزمان با جنگ جهانی اول بود دموکرات‌ها تمایل به روس و انگلیس داشتند اما عده دیگر مشتاق همکاری با ایران و عثمانی بودند و به همین دلیل دولت را استیضاح می‌کنند؛ چون جلوی ترک‌ها را گرفته بود»
• «برای بررسی بهتر مشروطه باید همه شهرها و همه رجال سیاسی آن دوره را در ظرف زمانی آن موقع مورد بررسی قرار داد. ما رجال سیاسی و سیاست‌مدارهای خود را نمی‌شناسیم. حتی متوجه نمی‌شویم وقتی کابینه‌ها در مجلس شورای ملی تغییر می‌کرد ۹۰ درصد افراد با کمی جابه‌جایی ثابت می‌ماندند. باید کارهای پژوهشی جدید با نگاه و مسئله روز دربارهٔ مشروطه و پیچیدگی‌هایش صورت بگیرد. آن وقت روشن می‌شود که چرا مشروطه اتفاق افتاد».
• «تاریخ علمی است که می‌تواند به اندازه اتم خطرناک باشد، چراکه ممکن است جنگ راه بیندازد و گمراه کننده باشد. اینکه بگویم ما اشتباه کردیم، کافی نیست. اشتباه در تاریخ جایز نیست. هنوز نمی‌توانیم تاریخی از ایران بنویسم که خارجی‌ها به آن رفرنس دهند و هنوز باید به کتاب خارجی‌ها ارجاع کنیم»