مصطفی فرزانه

مصطفی فرزانه همچنین مشهور به ماکسیم فِری فرزانه (۲ ژوئیه ۱۹۲۹- ۲۰ جولای ۲۰۲۲) (۱۱ تیر ۱۳۰۸– ۲۹ تیر ۱۴۰۱)) نویسنده، کارگردان و فیلمساز ایرانی-فرانسوی است. زادهٔ تجریش، دانش‌آموختهٔ رشتهٔ حقوق از دانشگاه تولوز فرانسه و رشتهٔ کارگردانی و فیلمبرداری از ایدک، پاریس. از ۱۹۵۷م/ ۱۳۳۶ش فعالیتش را در سینما به عنوان دستیار کارگردان آغاز کرد و مستقلًا از ۱۹۵۸م/ ۱۳۳۷ش با ساخت فیلم کوتاه و مستند. مؤسسهٔ تولید فیلم پارس پرودکسیون را در پاریس به سال ۱۹۵۹م/ ۱۳۳۸ش تأسیس کرد. فیلم‌های بسیار کوتاه و بلند را کارگردانی نمود. از اعضای مؤسس تلویزیون ملی ایران و مدیر تولید فیلم در ماه‌های نخست تا افتتاح رسمی آن در مارس ۱۹۶۷/ فروردین ۱۳۴۶ بود. نوشته‌هایش را با نام «م. فرزانه» و «م. ف» و فیلم‌هایش را با نام «فری فرزانه» امضا کرده‌است.

گفتاوردها

• … جزیره ای که در فاصلهٔ کمی از یک جزیرهٔ دیگر به اسم خارکو و میان آب لا جوردی، شفاف و کم‌عمق و پر از صدف و ماهی و مرجان قرار داشت و چشم را نوازش می‌کرد. خارک بی‌نهایت فقیر می‌نمود و در کنار دنیای صنعتی جزیره، که خانه‌های زیبا و تأسیسات نفتی داشت، غریبه بود. کشتی‌های چند هزارتنی در کنار اسکله‌های عظیم لنگر انداخته بودند و ملوانانشان از آنها پیاده نمی‌شدند. از آنجا که فیلمبرداری از مردم محلی و حتی کارمندان کنسرسیوم را منع کرده بودند، برای نقل سرگذشت خارک من از آثار کهن که بیشرتشان در گورستان و یک غار بر جای مانده بود استفاده کردم… اوایل بهار هوا گرم و شرجی بود
• فیلمی به کارگردانی احمد فاروقی راجع به شهر تهران تهیه کرده بودیم. گفتند: مگر شما مسئول این فیلمها نیستید؟ گفتم چطور شده؟ - «آبرو برای مملکت نمانده.» - چه بی‌آبرویی‌ای می‌بینید؟ - «پیاده‌روهای خاکی… زن‌های چادری… آیا این است تهران؟» من هاج و واج ماندم که: مگر از جایی جز تهران فیلمبرداری شده‌است؟ زن چادر به سر در پیاده‌روی آسفالت‌نشدهٔ تهران راه می‌رود، که واقعیت است. فاروقی که از خودش در نیاورده. - «نه خیر؛ این چیزها را نشان ندهید. آبرو برایمان باقی نمانده.»
  • نوامبر ۲۰۲۰/ آبان ۱۳۹۹؛ مصاحبهٔ رضا حائری با او برای ویژه‌نامه‌اش، چاپ «هاشور»