فضل‌الله توکل

فضل‌الله توکل، آهنگساز، ترانه سرا و نوازندهٔ سنتور اهل ایران است.

فضل الله توکل در اختتامیه پنجمین جشنواره همایون خرم - تالار وحدت تهران ۲۳ آذر ۱۳۹۷

گفتاوردها

۱۳۹۹

• «پدر من افسر ارتش و به موسیقی ایرانی بسیار علاقه‌مند بود و همواره اشتیاق داشت که من به موسیقی روی آورم؛ اما مادر من بر خلاف اینکه علاقه‌مند موسیقی بود، تمایلی به ورود من به این حوزه نداشت و بیشتر توجه او به تحصیلات من در رشته پزشکی بود.»
• «استاد تجویدی که خیلی محبت داشت، به من در همان اوایل آموزش و با توجه به سن و سال کمی که داشتم، حدود ۱۴ سال داشتم، مرا به ارکستر شماره ۲ رادیو دعوت کرد. در این ارکستر با بسیاری از بزرگان موسیقی ایران همکاری کردم و زیر بال و پر بزرگان موسیقی توانستم به پیشبرد اهداف موسیقایی ام بپردازم.»
• «سال‌های ۳۷-۳۶ بود که برنامه ساز سلو را روزهای سه شنبه در رادیو اجرای می‌کردم. یک روز آقای داود پیرنیا بعد از اجرای برنامه ساز سلو، من را به برنامه گلها دعوت کرد و به همین واسطه به اجرا در این برنامه پرداختم. اولین اثری که در برنامه گلها اجرا کردم گل‌های صحرایی شماره ۵ در دستگاه شور بود که بسیار مورد توجه واقع شد. پس از آن بود که برای تحصیل در رشته اقتصاد عازم انگلستان و شهر لندن شدم و همکاری ام با رادیو قطع شد تا اینکه پس از پایان تحصیلات مجدداً به رادیو بازگشتم و همکاری را تا سال ۱۳۵۷ ادامه دادم.»
• «از سال ۱۳۵۷ همکاری من و بسیاری از همکارانم به دلایل مختلفی با رادیو قطع شد و به نوعی توانستیم در این دوران استراحت و ایام باز نشستگی را تجربه کنیم، تا اینکه در سال ۱۳۷۲ استاد اسدالله ملک با من تماس گرفتند و پیشنهاد همکاری با رادیو را دادند، بنده هم پذیرفتم تا در کنار ایشان به همکاری مجدد بپردازم.»
• « طی سالهای ۴۶-۴۵ ملودی و ترانه، تصنیف «قهر و ناز» را ساختم. در آن ایام استاد اکبر گلپایگانی فقط به اجرای آواز می‌پرداختند و هرگز ترانه اجرا نمی‌کردند. یک روز به خدمت ایشان رسیدم و اثر «قهر و ناز» را نواختم، ایشان پس از پایان اجرا، برای اولین بار به جرگه خوانندگان تصنیف پیوستند که بسیار برای من افتخار بزرگی بود و پس از آن سفارشات مختلفی به سوی من روانه شد، که از این رهگذر افتخار داشتم تا با خلق بیش از ۱۰۰ اثر در خدمت بسیاری از خوانندگان برجسته تاریخ موسیقی باشم.»

۱۳۹۴

• «اصولاً ضمیمه موسیقی ایران شیرین نوازی است.»
• «در آن دوران جناب داوود پیرنیا برنامه گل‌ها را بسیار خوب و دقیق پی‌ریزی می‌کردند و از هنرمندان صاحبنام و صاحب سبک دعوت به عمل می‌آوردند. با این حال به اعتقاد من و برخلاف نظر برخی از دوستان پیرنیا را نباید مبتکر برنامه گل‌ها دانست بلکه او مؤلف این برنامه بود. ایشان این برنامه را آنچنان زیبا نوشت که بعد از سال‌های مدید از گذشت آن هنوز هم از ذهن و قلب مخاطبان این برنامه پاک نشده و در خاطرشان نقش بسته‌است.»
• «در آن برنامه (گلهای پیرنیا) یک هنری وجود داشت که در ساخته‌های بعدی یافت نشد. به هرحال یادمان نرود که در کارهای هنری نمی‌شود ادای کسی را درآورد و تقلید کرد و بعد هم موفق بود. هرکسی باید شخصیت خاص خودش را داشته باشد.»
• «جناب ابتهاج، شاعر بسیار فرهیخته‌ای هستند و خیلی هم دوستشان دارم اما فکر کنم برای کار مدیریتی آمادگی لازم را در آن کار (سرپرستی برنامه گلها) نداشتند.»
• «تقریباً در همه سبک‌های موسیقی کار نوشته‌ام از کار سنگین گل‌ها تا کارهای پاپ و موسیقی مردمی»
• «اگر امروزه جوانان نو‌آوری کنند و کار تازه‌ای را خلق کنند خوب است و من هم موافقم. اما کارهایی که در حال حاضر صورت می‌گیرد، صداهایی را به گوش مان می‌رساند که بیشتر بلبشو است تا خلاقیت. هیچ‌کس مقصد و جایگاه خودش را ندارد و بسیاری از آثار شبیه هرج و مرج شده و ادب در محاوره کلامی ما از بین رفته است. آیا این شعرهای بی‌محتوا که به عنوان ترانه به خورد مردم می‌دهند ترانه است؟ با این حال امیدوارم این راهی که در پیش گرفته‌اند به یک بن‌بست برسد تا ناچار شوند به ابتدا بازگردند.»

دربارهٔ او

• «۴۳ سال پیش در منزل زنده یاد فرهنگ شریف به خدمت فضل الله توکل رسیدم و این دیدار اولین آشنایی بنده با وی بود و جالب آن که از همان روزها ارادتم به این هنرمند بزرگ بیشتر شد. من از همان زمان نیز معتقد بودم صدای ساز او با صدای دیگر نوازندگان تفاوت دارد. به نظر من سبک و سیاق نوازندگی فضل الله توکل در کل محدوده ایران سبک و سیاقی منحصر به فرد است که باید او را مخترع یک سبک دانست.»
  • نادر گلچین
• «در جشنواره بیست ونهم موسیقی فجر، موسسه پیشکسوتان و دفتر موسیقی برنامه قدردانی از استاد فضل الله توکل را داشتند و بر همین اساس هم لوح و هدیه برای این استاد اماده شد. استاد توکل با وجود کهولت سن و بیماری در مراسم اختتامیه حاضر شدند و در ردیف جلو مستقر شدند. اقای نوربخش گفت من اجازه نمی دهم از اقای توکل تجلیل شود چون ایشان استاد نیستند و با بالا رفتن سن هنرمند، آن فرد، استاد نمی شود و شأن جشنواره اجازه نمی دهد از ایشان قدردانی شود. البته در ان جلسه برای این که استاد ناراحت نشوند، شخصا مسئولیت تجلیل نشدن را به عهده گرفتم تا استاد متوجه این بی مهری مدیر عامل خانه موسیقی ایران نشود. متاسفانه تجلیل از استاد هم انجام نشد.»
  • پیروز ارجمند