فرهنگ هلاکویی
جامعهشناس و روانشناس ایرانی
فرهنگ هُلاکوئی نایینی[۱] (۱ سپتامبر ۱۹۴۴) جامعهشناس، اقتصاددان، روانشناس، نویسنده و رواندرمانگر ایرانی ـ آمریکایی است.
گفتاوردها
ویرایش- «مهربانی وقتی است که من کار مفید و خوب را برای دیگری انجام میدهم و هیچ انتظار و توقع یا هیچ چشم داشتی از او ندارم حتی منتظر تشکر هم نیستم، و اگر جز این باشد فقط تجارت است و معامله.»[۲]
- راست گویی از مهمترین ویژگیهای انسان سالم است و شخص سالم راستگویی را در تمام شرایط زندگی خواهد داشت یک انسان سالم به هیچ وجه با مسئله دروغ که در برخی جوامع وجود دارد کاری ندارد و اساساً دروغ مصلحت آمیز را در هیچ شکل و فرمی قبول ندارد. چون بدون تردید میتوان برای هر دروغی یک مصلحتی را پیدا کرد.[۳]
- انسان نمیتواند با شک زندگی کند. اما با واقعیت و حقیقت سخت و تلخ میتواند.[۴]
کتاب «گفتههایی از فرهنگ هلاکویی»
ویرایشمجموعهای از گفتههای دکتر هلاکویی در کتابی تحت عنوان «گفتههایی از فرهنگ هلاکویی» جمعآوری و چاپ شدهاست.[۵] گزیدهای از این کتاب در اینجا آمدهاست:
گفتارهای مرتبط با تربیت کودکان و نوجوانان
- «مادری میتواند به فرزند خود سلامتی بدهد که نخست خود را دوست داشته باشد.»
- «در آمریکا، پژوهشها نشان میدهند که نوجوانان بیش از ماشین، پول یا روابطجنسی، میخواهند پدر و مادر از آنها راضی باشند.»
- «فرد با تنبیه تربیت نمیشود، بلکه پنهانکار و دروغگو میشود.»
- «هنگامی که از فرزند خود میخواهید برای دیگران نمایش بدهد، در بزرگسالی دائم به دنبالِ گرفتنِ توجه و تایید دیگران خواهد بود.»
- «من، پدر و مادری را ستایش میکنم که به فرزند خود به عنوانِ یک نعمت و مسئولیت نگاه میکند.»
- «با پذیرش وظیفه و مسئولیت، پدر و مادر میشویم نه با تولیدمثل.»
- «در بزرگسالی، حسادت به دیگران، ریشه در آسیبهای دورانِ خردسالی دارد.»
- « ۹۵درصد کودکان در سن سه سالگی به این نتیجه و باور میرسند که «خوب» نیستند.»
- «اگر کودکی به این نتیجه رسید که «من خوب هستم و دیگران بد» در بزرگسالی گاه تا مرز انجام جنایت پیش میرود.»
- «با فرمان «بکن» و «نکن» دائم به بچهها، در بزرگسالی آنها را «برده» دیگران خواهید کرد.»
- «هیچکس نمیتواند جایگزین یک پدر و مادر آگاه باشد، بچهها را به دست پرستار و دیگران نسپارید.»
- «آموختنِ کار درست به بچهها، مفیدتر از بازداشتن آنها از کار بد است.»
- «یکی از مکانیزمهای فرار، تخیل در زمان بچگی است.»
- «هرگز نگویید تو بچهٔ بدی هستی، بگویید تو بچهٔ خوبی هستی که کار اشتباهی کردهای.»
- «پدر و مادر از دست فرزندان خود خشمگین میشوند، ولی حق عصبانی شدن [یعنی رفتار خشونتآمیز] ندارند.»
- «بر خلاف بزرگسالان، یکی از علایم افسردگی در کودکان، پرجنب و جوش بودن دائم آنهاست.»
- «جوانان و نوجوانان با استفاده از مواد مخدر و مشروب، به گونهای از جهان و جهانیان گریخته، به دنیای خیالی پناه میبرند.»
- «تشنهٔ محبت بودن و نیاز به وابستگی دیگران، این خطر را دارد که جوانها را به عضویت و همکاری با گروههای افراطی و یا غیرقانونی جلب کند.»
- «گاه آسیب شدید روانی در کودکی در اثر کمبود محبت پدر و مادر، آنان را در بزرگسالی به ارتباط دائم با پدر و مادر به امید جبران و گرفتن محبت میکشاند.»
- «بزرگترین خیانت والدین نسبت به بچهها این است که تمام کارهای روزمره را برایشان انجام داده و آزادی و خلاقیت را از آنها بگیرند.»
- « ۲۰ تا ۳۵ ماه فاصله بین تولد دو فرزند، برای بیشتر پدر و مادرها و خود بچهها بهترین است.»
- «والدین برای بزرگکردن و تربیت یک فرزند نیاز به اقوام، دوست و آشنا ندارند. آنها نیازمند آگاهی لازم در مورد پرورش و تعلیم و تربیت هستند.»
- «جلوهگری و نمایش، مرحلهٔ نخست جوانی است؛ زیرا جوانان فکر میکنند تمام مدت، دیگران به تماشای آنها نشستهاند.»
- «کودک انسانی در سنین بین ۲ تا ۵ سالگی از حیوانات و تاریکی، بین ۶ تا ۹ سالگی از حوادث طبیعی مانند سیل و باران، بین ۹ تا ۱۲ سالگی از بیماری و مرگ و بین ۱۳ تا ۱۶ سالگی از قضاوت و نظر مردم بیم دارد و میترسد.»
- «بازی قایم موشک یکی از بهترین راهها برای عادت دادن کودک به بود و نبود والدین و آماده کردن او برای جداییهای لازم و موقت روزانه از آنها است.»
- «ما در حالی که خود در زندگی راضی و خوشحال نیستیم، به اشتباه مرتب به فرزند خود میگوییم «مثل من عمل کن».
- «کودک سالمی را در زمان تولد تحویل والدین میدهند و آنها با نادانی و نامهربانی او را ناقص و حتی بیمار تحویل جامعه میدهند.»
- «ورزش برای بعضی بچهها از مدرسه مهمتر است و یکی از علل اصلی رشد مغز میباشد.»
گفتارهای مرتبط با عشق و ازدواج
- «عشق و محبت واقعی بینِ زن و شوهر، یعنی این که من تو را که متفاوت هستی همچنان دوست دارم.»
- «هیچ رابطهٔ بد زناشویی با به دنیا آمدنِ کودک خوب نمیشود.»
- «ازدواج داروی هیچ دردی نیست، بخصوص درد تنهایی.»
- «بیشترِ افراد با شخصی ازدواج میکنند که بدترین ویژگیهای اخلاقی پدر یا مادرشان را دارد.»
- «فردی برای ازدواج آماده است که نخست خود را شناخته باشد.»
- «هیچ فردی قرار نیست همدرد دیگری باشد، بلکه بهتر است اگر میتواند داروی دیگری باشد.»
- «نادانی، ناتوانی، نیازمندی و نگرانی، شما را در یک رابطهٔ غلط زناشویی نگاه میدارد.»
- «اگر خود را دوست ندارید، نمیتوانید دیگری را دوست داشته باشید.»
- «متاسفانه برخی فکر میکنند ازدواج معاملهای است که در آن "کم" باید داد و "زیاد" گرفت.»
- «ما گاه به دنبال یک همسر نیستیم، بلکه [دنبال] یک پرستار، مراقب یا پدر و مادر هستیم.»
- «همسر شما باید "نفر اول" زندگی شما باشد.»
- «حداقل ۵۰۰ ساعت گفتگو و حدود ۹ ماه رفت و آمد، برای تصمیم به ازدواج بین دو طرف لازم است.»
- «برخی از مادران برای دختران خود طالب شوهرانی هستند که میل و آرزوی خود آنها در زندگی بودهاست.»
- «بشریت روی آسایش نخواهد دید مگر آن که بین زن و مرد تساوی برقرار شود.»
- «هیچ انسانی با ازدواج خوشبخت نمیشود، آدم خوشبخت با ازدواج، خوشبختی را تداوم میبخشد.»
- «هیچ زندگی نابسامانی با تولد بچه درست و بهتر نمیشود.»
- «آن روزی که نمیتوانید برای عشق و علاقهٔ خود به فرد مقابل، دلایل موجهای ارایه دهید، شما عاشق نیستید.»
- «"جدایی" به معنای "بی او" بودن است و تنهایی به معنای "هیچکس" را نداشتن.»
- «تو خوب و زیبایی و من در آینه وجود تو بهتر و زیباتر میشوم، نام این عشق است.»
- «عشق را گدایی نکنید.»
- «عشق واقعی، بر پایهٔ شناخت دو طرف از یکدیگر استوار است که مبنای این شناخت، واقعیت و عقل است.»
گفتارهای مرتبط به رفتار با دیگران
- «در این دنیا هیچکس ارزش آن را ندارد که شما خود را به خاطرِ او نابود کنید، حتی اگر انسانِ خیلی خوبی باشد.»
- «ما به این دنیا فقط برای پرستش یا پرستاری از دیگران نیامدهایم.»
- «رویِ پایِ خود بایستید و از هیچکس انتظار نداشته باشید.»
- «روزی که بخواهید مردم شما را بیشتر و بهتر از آنچه هستید بدانند و بپذیرند، از پا درمیاید.»
- «اگر خود را دوست ندارید، دیگران را هم نمیتوانید دوست داشته باشید.»
- «با بدی نمیتوان بدی را در دیگران از بین برد.»
- «زمانی که شما دیگران را بیرحمانه نردبانِ ترقیِ خود میکنید، در آینده از فرازِ آن سقوط خواهید کرد.»
- «هرکس بهتر است و شاید باید کارِ خوب، درست و مناسبِ خود را بکند، اگر موجبِ شادی و رضایت دیگران شد چه بهتر ولی اگر نشد باید همچنان کارِ خود را انجام بدهد.»
- «درد دل را باید پیش متخصص برد، نه دوست و خویشاوند.»
- «من در صورتی باید به شما کمک کنم که شما بخواهید، وگرنه این کمک نیست، تجاوز به حقوق شماست.»
- «به بهانهٔ بیانِ حقیقت یا رکبودن، نمیتوان به حریم و حقوقِ دیگران تجاوز یا اظهارِنظر و عقیده کرد.»
- «برخی از افراد گاه وقتی احساس میکنند که در بالا نیستند، دیگری را به پایین میکشند که همسطح باشند.»
- «چشمی که مداوم برای دریافت کمک به دیگران نگاه میکند، عاقبت کور خواهد شد.»
- «انتظار و توقع از دیگران، فرد را از پای درمیآورد.»
- «هرگاه فرد چه از نظرِ ظاهر یا شخصیت و …، همواره خود را با دیگران مقایسه کند، بیمارگونه در دورانِ کودکی مانده است.»
- «هیچکس برای کمک نمیآید، به خود تکیه کنید.»
- «در تمام زندگی، سعی و کوشش برخی از افراد بر این است که به دیگران بگویند من خوب هستم.»
- «فرد مهربان، در برابر مهر خود به دیگری، منتظر پاسخ نمیماند.»
- «هر روز از خود بپرسید برای دیگران چه کاری را بدون چشمداشت انجام دادهاید.»
- «ما کار دیگران را بد، غلط و اشتباه مینامیم در حالی که خود بارها عین همان کارها را انجام دادهایم.»
- «"برد" شما، همیشه برابر با "باخت" دیگری نیست. در همکاری، هردو طرف برنده هستند.»
- «نگرانِ حرف و قضاوت مردم نباشید.»
- «به دیگران "برچسب" نزنید. مادرزن، مادرشوهر، آمرکایی، ایرانی، به تنهایی به معنای خوب یا بد بودن انسانها نیست.»
- «نه به نابودی دیگران معتقد باشید و نه از دیگران برای خود بت بسازید.»
- «افراد تنها، به علت اضطراب و وسواس، نظری غیرواقعی به دیگران دارند و هیچکس را مفید و مناسب برای معاشرت با خود نمیدانند.»
- «خود و دیگران را بپذیرید و دوست داشته باشید تا تنها نباشید.»
- «من آزادی افکار دارم ولی آزادی گفتار و رفتار ندارم.»
- «ما که همواره با خود اختلافنظر داریم، چگونه ممکن است با دیگران اختلافنظر نداشته باشیم.»
گفتارهای مرتبط با شادی و خوشبختی
- «خوشبخت فردیست که کنترلِ ذهنِ خویش را دارد.»
- «بسیاری ترجیح میدهند بدبخت باشند و مردم آنها را خوشبخت بدانند، تا خوشبخت باشند و مردم آنها را بدبخت بدانند.»
- «در زندگی بیشتر از آنچه میگیرید، بدهید، تا زندگی را برده باشید.»
- «رنجی که موجب مرگ نشود، مولّد گنج است.»
- «تار و پود دنیایی که در آن زندگی میکنیم، درد و رنج است.»
- «انسان سالم، خوبِ خود است و اهمیت ندارد که از دیگران بهتر باشد.»
- «اگر شغلی دارید که آن را واقعاً دوست دارید ثروتمندی هستید که هرگز کار نکردهاید.»
- «خوشبختی یعنی کنترل لحظه به لحظهٔ خودآگاه.»
- «برای شادی دیگران دست به کار غلط و اشتباه نزنید.»
- «از پس هر خنده یک گریه نیست، بلکه از پس هر گریه، یک گریهٔ دیگر خواهد بود.»
- «من اگر در طول زندگی به یکچهارم اهدافی که برای آنها کار کردهام برسم، خوشحال و سپاسگزار خواهم بود.»
گفتارهای مرتبط با بیماریهای روانی
- «نگرانی و اضطراب، جوهرِ حافظه را خشک میکند.»
- «گاه دارودرمانی معالجهٔ قطعی بیماری روانی نیست و فقط علایم و نشانهها را از میان میبرد یا کنترل بیماری را موجب میشود، همانند یک عینک که برای بهتر کردن دید چشم از آن استفاده میشود ولی بیماری را بهبود نمیبخشد.»
- «در برخورد با بیماریهای روانی، پیشنهاد خویشاوندان و دوست، مسئلهای را حل نمیکند، از متخصص و پزشک باید یاری گرفت.»
- «بسیاری مردمانِ گرفتار و بیمار میگویند یا من و عقیدهٔ من یا هیچ.»
- «انسان گرفتار و بیمار همواره به دنبال اختلافها و تضادها است.»
- «انواع بیماریهای «روانتنی» همانند میگرن، آسم، دردهای ماهیچه، بیماریهای جهاز هاضمه و بیماریهای پوستی، به اضطراب مربوط هستند.»
- «۹۹ درصد مردم در ۹۹ درصد تاریخ مانند کودک تا ۸ سالگی، همچنان وابسته و معتاد به دیگران باقی ماندهاند.»
- «اگر از درماندگی و بیچارگی دیگران لذت میبرید، در نهان گرفتار خشم و عصبانیت هستید.»
- «فکر بد، غلط و منفی موجب احساس بد شده و زمینهٔ اصلی و اساسی در بروز بسیاری از بیماریهای روانی است.»
- «به نظر میرسد که افراد مضطرب معمولاً به علیت و واقعیت، عدد و زمان، توجه ندارند. در نتیجه، گذشته و حال و آینده را درهم میآمیزند و درصد احتمال اتفاقات را کم و زیاد کرده، گیج و ناتوان، قادر به تصمیمگیری نیستند.»
گفتارهای مرتبط با جامعه، فرهنگ و تاریخ
- «ما از فرهنگی آمدهایم که گفتهاند: هر که میخواهی باش ولی خودت نباش.»
- «اگر میخواهید کشوری را نابود کنید، یک فیلسوف یا یک روحانی را به فرماندهی برگزینید.»
- «سیاستمداران و برخی از روحانیون، حرمت و ارزش و اهمیتی برای مردم قایل نیستند. اولی آنها را مجرم و دومی آنها را گناهکار میداند ولی هر دو مردم را مستوجب مجازات میدانند.»
- «رهبران سیاسی و مذهبی به دنبال ایدیولوژی و قدرت هستند نه آرمانخواهی و عدالت.»
- «ایدیولوژی یعنی مجموعهای از همه چیزهای خوب و بد و درست و غلط که با سفسطه و مغلطه، یکدست و هماهنگ به نظر میرسد.»
- «نباید از یک یا دو حادثه، قانون کلی ساخت. جنایتکار بودنِ یک فرد از فلان شهر نشانهٔ جنایتکار بودن تمام اهالی آن شهر نیست.»
- «هرگاه فرد مسئله را نمیتواند حل کند، از نادانی و ناتوانی، آن را به قضا و قدر، سرنوشت، شیطان یا دیگران نسبت میدهد.»
- «در جهانِ امروز، درصد کمی خوب و درست و درصد کمتری بد و غلط وجود دارد؛ زیرا جهانِ ما بیشتر جهانِ تفاوت است.»
- «ما لباس ۵ سال پیش را به خاطر مد نبودن نمیپوشیم ولی فرهنگ کهنهٔ ۵ هزار سال پیش را همچنان حفظ میکنیم.»
- «گناه را محکوم کنید نه گناهکار را.»
- «هیچکس نمیخواهد «باشد» میخواهد «داشته باشد».
- «تاریخ بشریت، تاریخِ جهل، جنگ و بیماری بودهاست؛ نه رشد، پیشرفت و آموزش صحیحِ درست.»
- «ما در طول تاریخ، با حس، هوش و تخیل و تجربه زندگی کردهایم نه با علم و عقل.»
گفتارهای مرتبط به خویشتن
- «نخست خود را بسازید، سپس به دیگران یاری دهید.»
- «بیشترِ افراد، بزرگترین دشمنِ خویش هستند.»
- «از نظر علمی، ضمیر ناآگاه، منفی را نمیفهمد و نمیپذیرد. پس به جایِ نگران نباش باید گفت: آرام باش.»
- «برخی برای فرار از مسئولیت و انجام وظیفه، همواره به یادآوری و بیان مسایل و مشکلات و درد و رنجهای گذشته میپردازند.»
- «رنج بردن فضیلت نیست، ما برای رنج بردن به این دنیا نیامدهایم.»
- «نخست از خود مراقبت کنید سپس از دیگران.»
- «ما بیش از این که از رفتار دیگران آسیب ببینیم، از افکار و عقاید غلط بد و منفی خود صدمه و زیان میبینیم.»
- «انسان موجود ناقصی است که همیشه خطا و اشتباه کرده و خواهد کرد.»
- «در انسان، رفتار، برابر با هویت و شخصیت نیست.»
- «خود را «همه دان» و «همه توان» فرض نکنید.»
- «هرگاه فرد در برخود با مسایل اساسی، به جای عقل، تحت تأثیر تجربه، پیشنهاد، حدس، گمان، تقلید، تلقین، تخیل، هیجانات و یا احساسات عمل میکند، دچار مشکل میشود.»
- «بیشتر از ۸۵ درصد وجود انسان، ناآگاه است.»
- «ما موجوداتی ناقص هستیم، از شکست و اشتباه، احساس بد نکنید.»
- «گاه فرد، برای دیگران بد نمیخواهد ولی برای خود بد میخواهد.»
- «علم، مطالعه، ورزش، موسیقی، هنرهای دستی مانند نقاشی، حفظ مطالب، تغذیه درست، خواب و استراحت کافی و تجربیات مطلوب، به رشد عقل کمک میکند.»
- «خودت را دوست بدار، تا دیگران نیز تو را دوست داشته باشند.»
- «وقتی شما به عقاید من حمله میکنید، این به معنای حمله به خود من نیست.»
گفتارهای مرتبط به زندگی سالم
- «در لحظه و حال زندگی کنید، نه در غم و خشم گذشته و ترس از آینده.»
- «کار، برای زندگی بهتر است، نه زندگی برای کار بیشتر.»
- «بپذیرید که زندگی سخت و مشکل است؛ قبول وجود محرومیت و محدودیت در زندگی، به فرد قدرت ادامه زندگی میدهد.»
- «پذیرش مسئولیت، همانند درجه حرارت بدن، از حد متعادل که گذشت، چه بیشتر یا کمتر، ایجاد بیماری و حتی مرگ میکند.»
- «درد کشیدن و رنج بردن فضیلت نیست.»
- «به میزانی که خوب و درست زندگی کردهاید، از مرگ نمیترسید.»
- «عدالت و انصاف، رهایی و آزادی، واقعیت و حقیقت، محبت و عشق، حرمت و حیثیت، پنج اصل اخلاق هستند.»
- «در دنیا تنها باید با «جنگ» جنگید و دیگر هیچ.»
- «در انسان، رشد عقل به صورت خودکار انجام نمیشود بلکه باید آن را به وجود آورد و رشد داد.»
- «رنج بیکاری، از رنج هر کاری بیشتر است.»
- «قانون طبیعت، ظلم است. تنها انسان است که میتواند در دنیای خود عدالت برقرار کند.»
- «با بدی جنگ نکنید. خوبی را بسازید.»
- «پول در زندگی، وسیله است نه هدف.»
- «انسان سالم، نه فرمان میدهد و نه فرمان میبرد، نه قربانی میکند و نه قربانی میشود.»
گفتارهای متفرقه
- «غلط مفید بهتر از درست ِبیفایده است.»
- «ریشهٔ اصلیِ دروغ، ترس است.»
- «واقعیت، جایِ بحث ندارد، ولی عقیده، جای گفتگو دارد.»
- «نباید تفاوت و اختلاف را غلط و بد دانست.»
- «با درد دل، هیچ مشکلی حل نمیشود.»
- «تا مظلوم هست، ظلم و ظالم در جهان خواهد بود.»
- «گاه فردی برای فرار از زندان خانهٔ پدری و به امید آزادی، بدون تحقیق ازدواج میکند، غافل از این که به زندان دیگری وارد شدهاست.»
- «"باید" واژهٔ خطرناکی است، با استفاده زیاد از آن خود یا دیگران را در قفس و زندانی میکنید.»
- «به اشتباه، یکی از مکانیزمهای برخورد با "تنهایی"، کارکردن دائم و بیش از حد است.»
- «به خاطر انتظار نابجای دیگران نباید احساس گناه کرد.»
- «هنگامی که فرد به خواب عمیق فرو میرود، صبح، خوابهای دیده شده را به یاد نمیآورد.»
- «اگر فراموش نکنیم، در واقع نبخشیدهایم.»
- «اگر نمیتوانید خاطرهٔ بد را فراموش کنید، میتوانید سم و زهر آن را در ذهن کم یا پاک کنید.»
- «افرادی که بهرهٔ هوشی بیشتری دارند، بیشتر دچار ترس از مرگ و تنهایی میشوند. مگر آنکه آن را برای خود حل کرده باشند.»
- «برخی از انسانها، احتمال و امکان را با قاطعیت و قطعیت یکی میدانند.»
- «"توحشِ تخصص" زمانی است که ما در رشتهای تخصص گرفتهایم، ولی خود را در همهٔ امور متخصص میدانیم.»
- «در هنگام مرگ، تنها پشیمانی انسان از خدمت و محبت نکردن به دیگران است.»
- «اگر حسودان و دشمنانی ندارید، حتماً طرفداران و دوستانی هم ندارید، چون کار درست و خوب و مهمی هم انجام ندادهاید.»
- «میخواهیم امروز هرچه زودتر بگذرد تا فردا را هم سریعتر پشت سر بگذاریم و سپس نالان و پریشان میشویم که چرا مرگ نزدیک میشود.»
منابع
ویرایش- ↑ نسخهٔ پایاننامهٔ دکتر فرهنگ هلاکوئی در جامعهشناسی از دانشگاه یوتا، ۱۹۷۴
- ↑ آرشیو سخنان در فیسبوک
- ↑ آرشیو سخنان در اینستاگرام
- ↑ فیسبوک رسمی دکتر هلاکویی به نقل از کتاب «گفتههایی از فرهنگ هلاکویی»
- ↑ کتاب «گفتههایی از دکتر فرهنگ هلاکویی»، نویسنده: پریوش سیم ورز، انتشارات: شرکت کتاب، سال انتشار: ۲۰۰۹، تعداد صفحات: ۲۰۴