فرهنگ هلاکویی

فرهنگ هُلاکوئی نایینی (۱ سپتامبر ۱۹۴۴) جامعه‌شناس، اقتصاددان، روان‌شناس، نویسنده و روان‌درمانگر ایرانی ـ آمریکایی است.

فرهنگ هُلاکوئی

گفتاوردها

• «مهربانی وقتی است که من کار مفید و خوب را برای دیگری انجام می‌دهم و هیچ انتظار و توقع یا هیچ چشم داشتی از او ندارم حتی منتظر تشکر هم نیستم، و اگر جز این باشد فقط تجارت است و معامله.»
• راست گویی از مهمترین ویژگی‌های انسان سالم است و شخص سالم راستگویی را در تمام شرایط زندگی خواهد داشت یک انسان سالم به هیچ وجه با مسئله دروغ که در برخی جوامع وجود دارد کاری ندارد و اساساً دروغ مصلحت آمیز را در هیچ شکل و فرمی قبول ندارد. چون بدون تردید می‌توان برای هر دروغی یک مصلحتی را پیدا کرد.
• انسان نمی‌تواند با شک زندگی کند. اما با واقعیت و حقیقت سخت و تلخ می‌تواند.

کتاب «گفته‌هایی از فرهنگ هلاکویی»

مجموعه‌ای از گفته‌های دکتر هلاکویی در کتابی تحت عنوان «گفته‌هایی از فرهنگ هلاکویی» جمع‌آوری و چاپ شده‌است. گزیده‌ای از این کتاب در اینجا آمده‌است:

گفتارهای مرتبط با تربیت کودکان و نوجوانان

• «‬مادری می‌تواند به فرزند‪ ‬خود سلامتی بدهد که نخست خود را دوست داشته باشد.»
• «‬در آمریکا، پژوهش‌ها نشان می‌دهند که نوجوانان بیش از ماشین، پول یا روابط‌جنسی، می‌خواهند پدر و مادر از آنها راضی‬ ‫باشند.»
• «‬فرد با تنبیه تربیت نمی‌شود، بلکه پنهان‌کار و دروغگو می‌شود.»
• «‬هنگامی که از فرزند‪ ‬خود می‌خواهید برای دیگران نمایش بدهد، در بزرگسالی دائم به دنبالِ گرفتنِ توجه و تایید‪ ‬دیگران‬ ‫خواهد بود.»
• «‬من، پدر و مادری را ستایش می‌کنم که به فرزند‪ ‬خود به عنوانِ یک نعمت و مسئولیت نگاه می‌کند.»
• «‬با پذیرش وظیفه و مسئولیت، پدر و مادر می‌شویم نه با تولیدمثل.»
• «‬در بزرگسالی، حسادت به دیگران، ریشه در آسیب‌های دورانِ خردسالی دارد.»
• «‫‪ ۹۵‬درصد کودکان در سن سه سالگی به این نتیجه و باور می‌رسند که «خوب» نیستند.»
• «‬اگر کودکی به این نتیجه رسید که «من خوب هستم و دیگران بد» در بزرگسالی گاه تا مرز انجام جنایت پیش می‌رود.»
• «‬با فرمان «بکن» و «نکن» دائم به بچه‌ها، در بزرگسالی آنها را «برده» دیگران خواهید کرد.»
• «‬هیچ‌کس نمی‌تواند جایگزین یک پدر و مادر آگاه باشد، بچه‌ها را به دست پرستار و دیگران نسپارید.»
• «‬آموختنِ کار درست به بچه‌ها، مفیدتر از بازداشتن آنها از کار بد است.»
• «‬یکی از مکانیزم‌های فرار، تخیل در زمان بچگی است.»
• «‬هرگز نگویید تو بچهٔ بدی هستی، بگویید تو بچهٔ خوبی هستی که کار اشتباهی کرده‌ای.»
• «‬پدر و مادر از دست فرزندان خود خشمگین می‌شوند، ولی حق عصبانی شدن [یعنی رفتار خشونت‌آمیز] ندارند.»
• «‬‬بر خلاف بزرگسالان، یکی از علایم افسردگی در کودکان، پرجنب و جوش بودن دائم آنهاست.»
• «‬جوانان و نوجوانان با استفاده از مواد مخدر و مشروب، به گونه‌ای از جهان و جهانیان گریخته، به دنیای خیالی پناه می‌برند.»
• «‬تشنهٔ محبت بودن و نیاز به وابستگی دیگران، این خطر را دارد که جوان‌ها را به عضویت و همکاری با گروه‌های افراطی‬ ‫و یا غیرقانونی جلب کند.»
• «‬گاه آسیب شدید روانی در کودکی در اثر کمبود محبت پدر و مادر، آنان را در بزرگسالی به ارتباط دائم با پدر و مادر به امید‬ ‫جبران و گرفتن محبت می‌کشاند.»
• «‬بزرگترین خیانت والدین نسبت به بچه‌ها این است که تمام کارهای روزمره را برایشان انجام داده و آزادی و خلاقیت را از‬ ‫آن‌ها بگیرند.»
• «‫‪ ۲۰ ‬تا ۳۵ ماه فاصله بین تولد دو فرزند، برای بیشتر پدر و مادرها و خود بچه‌ها بهترین است.»
• «‬والدین برای بزرگ‌کردن و تربیت یک فرزند نیاز به اقوام، دوست و آشنا ندارند. آنها نیازمند آگاهی لازم در مورد پرورش و‬ ‫تعلیم و تربیت هستند.»
• «‬جلوه‌گری و نمایش، مرحلهٔ نخست جوانی است؛ زیرا جوانان فکر می‌کنند تمام مدت، دیگران به تماشای آنها نشسته‌اند.»
• «‫‪‬کودک انسانی در سنین بین ۲ تا ۵ سالگی از حیوانات و تاریکی، بین ۶ تا ۹ سالگی از حوادث طبیعی مانند سیل و باران، ‬بین ۹ تا ۱۲ سالگی از بیماری و مرگ و بین ۱۳ تا ۱۶ سالگی از قضاوت و نظر مردم بیم دارد و می‌ترسد.»
• «‬بازی قایم موشک یکی از بهترین راه‌ها برای عادت دادن کودک به بود و نبود والدین و آماده کردن او برای جدایی‌های‬ ‫لازم و موقت روزانه از آنها است.»
• «‬ما در حالی که خود در زندگی راضی و خوشحال نیستیم، به اشتباه مرتب به فرزند خود می‌گوییم «مثل من عمل کن».
• «‬کودک سالمی را در زمان تولد تحویل والدین می‌دهند و آنها با نادانی و نامهربانی او را ناقص و حتی بیمار تحویل جامعه‬ ‫می‌دهند.»
• «‬ورزش برای بعضی بچه‌ها از مدرسه مهمتر است و یکی از علل اصلی رشد مغز می‌باشد.»

گفتارهای مرتبط با عشق و ازدواج

• «‬عشق و محبت‪ ‬واقعی بینِ زن و شوهر، یعنی این که من تو را که متفاوت هستی همچنان دوست دارم.»
• «‬هیچ رابطهٔ بد‪ ‬زناشویی با به دنیا آمدنِ کودک خوب نمی‌شود.»
• «‫‪‬ازدواج داروی هیچ دردی نیست، بخصوص درد‪ ‬تنهایی.»
• «‬بیشترِ افراد با شخصی ازدواج می‌کنند که بدترین ویژگیهای اخلاقی پدر یا مادرشان را دارد.»
• «‬فردی برای ازدواج آماده است که نخست خود را شناخته باشد.»
• «‬هیچ فردی قرار نیست هم‌درد دیگری باشد، بلکه بهتر است اگر می‌تواند داروی دیگری باشد.»
• «‬نادانی، ناتوانی، نیازمندی و نگرانی، شما را در یک رابطهٔ غلط‪ ‬زناشویی نگاه می‌دارد.»
• «‬اگر خود را دوست ندارید، نمی‌توانید دیگری را دوست داشته باشید.»
• «‬متاسفانه برخی فکر می‌کنند ازدواج معامله‌ای است که در آن "کم" باید داد و "زیاد" گرفت.»
• «‬ما گاه به دنبال یک همسر نیستیم، بلکه [دنبال] یک پرستار، مراقب یا پدر و مادر هستیم.»
• «‬همسر شما باید "نفر اول" زندگی شما باشد.»
• «‬حداقل ۵۰۰ ساعت گفتگو و حدود ۹ ماه رفت و آمد، برای تصمیم به ازدواج بین دو طرف لازم است.»
• «برخی از مادران برای دختران خود طالب شوهرانی هستند که میل و آرزوی خود آنها در‬ ‫زندگی بوده‌است.»
• «‬بشریت روی آسایش نخواهد دید مگر آن که بین زن و مرد تساوی برقرار شود.»
• «‬هیچ انسانی با ازدواج خوشبخت نمی‌شود، آدم خوشبخت با ازدواج، خوشبختی را تداوم می‌بخشد.»
• «‬هیچ زندگی نابسامانی با تولد بچه درست و بهتر نمی‌شود.»
• «‬آن روزی که نمی‌توانید برای عشق و علاقهٔ خود به فرد مقابل، دلایل موجه‌ای ارایه دهید، شما عاشق نیستید.»
• «‫‪"‬جدایی" به معنای "بی او" بودن است و تنهایی به معنای "هیچ‌کس" را نداشتن.»
• «‬تو خوب و زیبایی و من در آینه وجود تو بهتر و زیباتر می‌شوم، نام این عشق است.»
• «‬عشق را گدایی نکنید.»
• «‬عشق واقعی، بر پایهٔ شناخت دو طرف از یکدیگر استوار است که مبنای این شناخت، واقعیت و عقل است.»

گفتارهای مرتبط به رفتار با دیگران

• «‬در این دنیا هیچ‌کس ارزش آن را ندارد که شما خود را به خاطرِ او نابود کنید، حتی اگر انسانِ خیلی خوبی باشد.»
• «‫‪‬ما به این دنیا فقط برای پرستش یا پرستاری از دیگران نیامده‌ایم.»
• «‬رویِ پایِ خود بایستید و از هیچ‌کس انتظار نداشته باشید.»
• «‬روزی که بخواهید مردم شما را بیشتر و بهتر از آنچه هستید بدانند و بپذیرند، از پا درمیاید.»
• «‬اگر خود را دوست ندارید، دیگران را هم نمی‌توانید دوست داشته باشید.»
• «‬با بدی نمی‌توان بدی را در دیگران از بین برد.»
• «‬زمانی که شما دیگران را بیرحمانه نردبانِ ترقیِ خود می‌کنید، در آینده از فرازِ آن سقوط خواهید کرد.»
• «‬هرکس بهتر است و شاید باید کارِ خوب، درست و مناسبِ خود را بکند، اگر موجبِ شادی و رضایت‪ ‬دیگران شد چه بهتر‬ ‫ولی اگر نشد باید همچنان کارِ خود را انجام بدهد.»
• «‬درد دل را باید پیش متخصص برد، نه دوست و خویشاوند.»
• «‬من در صورتی باید به شما کمک کنم که شما بخواهید، وگرنه این کمک نیست، تجاوز به حقوق شماست.»
• «‬به بهانهٔ بیانِ حقیقت یا ر‪‬ک‌بودن، نمی‌توان به حریم و حقوقِ دیگران تجاوز یا اظهارِنظر و عقیده کرد.»
• «‬برخی از افراد گاه وقتی احساس می‌کنند که در بالا نیستند، دیگری را به پایین می‌کشند که همسطح باشند.»
• «‬چشمی که مداوم برای دریافت‪ ‬ کمک به دیگران نگاه می‌کند، عاقبت کور خواهد شد.»
• «‬انتظار و توقع از دیگران، فرد را از پای درمی‌آورد.»
• «‬هرگاه فرد چه از نظرِ ظاهر یا شخصیت و …، همواره خود را با دیگران مقایسه کند، بیمارگونه در دورانِ کودکی مانده‬ ‫است.»
• «‬هیچ‌کس برای کمک نمی‌آید، به خود تکیه کنید.»
• «‬در تمام زندگی، سعی و کوشش برخی از افراد بر این است که به دیگران بگویند من خوب هستم.»
• «‬فرد مهربان، در برابر مهر خود به دیگری، منتظر پاسخ نمی‌ماند.»
• «‬هر روز از خود بپرسید برای دیگران چه کاری را بدون چشم‌داشت انجام داده‌اید.»
• «‬ما کار دیگران را بد، غلط و اشتباه می‌نامیم در حالی که خود بارها عین همان کارها را انجام داده‌ایم.»
• «‬"‬برد" شما، همیشه برابر با "باخت" دیگری نیست. در همکاری، هردو طرف برنده هستند.»
• «‬نگرانِ حرف و قضاوت مردم نباشید.»
• «‬به دیگران "برچسب" نزنید. مادرزن، مادرشوهر، آمرکایی، ایرانی، به تنهایی به معنای خوب یا بد بودن انسان‌ها نیست.»
• «‬نه به نابودی دیگران معتقد باشید و نه از دیگران برای خود بت بسازید.»
• «‬افراد تنها، به علت اضطراب و وسواس، نظری غیرواقعی به دیگران دارند و هیچ‌کس را مفید و مناسب برای معاشرت با‬ ‫خود نمی‌دانند.»
• «‬خود و دیگران را بپذیرید و دوست داشته باشید تا تنها نباشید.»
• «‬من آزادی افکار دارم ولی آزادی گفتار و رفتار ندارم.»
• «‬ما که همواره با خود اختلاف‌نظر داریم، چگونه ممکن است با دیگران اختلاف‌نظر نداشته باشیم.»

گفتارهای مرتبط با شادی و خوشبختی

• «‬خوشبخت فردی‌ست که کنترلِ ذهنِ خویش را دارد.»
• «‬بسیاری ترجیح می‌دهند بدبخت باشند و مردم آنها را خوشبخت بدانند، تا خوشبخت باشند و مردم آنها را بدبخت بدانند.»
• «‬در زندگی بیشتر از آنچه می‌گیرید، بدهید، تا زندگی را برده باشید.»
• «‬رنجی که موجب مرگ نشود، مولّد‪ ‬گنج است.»
• «‬تار و پود دنیایی که در آن زندگی می‌کنیم، درد و رنج است.»
• «‬انسان سالم، خوبِ خود است و اهمیت ندارد که از دیگران بهتر باشد.»
• «‬اگر شغلی دارید که آن را واقعاً دوست دارید ثروتمندی هستید که هرگز کار نکرده‌اید.»
• «‫‪‬خوشبختی یعنی کنترل لحظه به لحظهٔ خودآگاه.»
• «‬برای شادی دیگران دست به کار غلط و اشتباه نزنید.»
• «‬از پس هر خنده یک گریه نیست، بلکه از پس هر گریه، یک گریهٔ دیگر خواهد بود.»
• «‬من اگر در طول زندگی به یک‌چهارم اهدافی که برای آنها کار کرده‌ام برسم، خوشحال و سپاسگزار خواهم بود.»

گفتارهای مرتبط با بیماری‌های روانی

• «‬نگرانی و اضطراب، جوهرِ حافظه را خشک می‌کند.»
• «‬گاه دارودرمانی معالجهٔ قطعی بیماری روانی نیست و فقط علایم و نشانه‌ها را از میان می‌برد یا کنترل بیماری را موجب‬ ‫می‌شود، همانند یک عینک که برای بهتر کردن دید چشم از آن استفاده می‌شود ولی بیماری را بهبود نمی‌بخشد.»
• «‬در برخورد با بیماری‌های روانی، پیشنهاد خویشاوندان و دوست، مسئله‌ای را حل نمی‌کند، از متخصص و پزشک باید یاری‬ ‫گرفت.»
• «‬بسیاری مردمانِ گرفتار و بیمار می‌گویند یا من و عقیدهٔ من یا هیچ.»
• «‬انسان گرفتار و بیمار همواره به دنبال اختلاف‌ها و تضادها است.»
• «‬انواع بیماریهای «روان‌تنی» همانند میگرن، آسم، دردهای ماهیچه، بیماری‌های جهاز هاضمه و بیماری‌های پوستی، به‬ ‫اضطراب مربوط هستند.»
• «‫۹۹ ‬درصد مردم در ۹۹ درصد تاریخ مانند کودک تا ۸ سالگی، همچنان وابسته و معتاد به دیگران باقی مانده‌اند.»
• «‬اگر از درماندگی و بیچارگی دیگران لذت می‌برید، در نهان گرفتار خشم و عصبانیت هستید.»
• «‬فکر بد، غلط و منفی موجب احساس بد شده و زمینهٔ اصلی و اساسی در بروز بسیاری از بیماریهای روانی است.»
• «‬به نظر می‌رسد که افراد مضطرب معمولاً به علیت و واقعیت، عدد و زمان، توجه ندارند. در نتیجه، گذشته و حال و آینده را‬ ‫درهم می‌آمیزند و درصد احتمال اتفاقات را کم و زیاد کرده، گیج و ناتوان، قادر به تصمیم‌گیری نیستند.»

گفتارهای مرتبط با جامعه، فرهنگ و تاریخ

• «‬ما از فرهنگی آمده‌ایم که گفته‌اند: هر که می‌خواهی باش ولی خودت نباش.»
• «‬اگر می‌خواهید کشوری را نابود کنید، یک فیلسوف یا یک روحانی را به فرماندهی برگزینید.»
• «‬سیاستمداران و برخی از روحانیون، حرمت و ارزش و اهمیتی برای مردم قایل نیستند. اولی آنها را مجرم و دومی آنها را‬ ‫گناهکار می‌داند ولی هر دو مردم را مستوجب مجازات می‌دانند.»
• «‬رهبران سیاسی و مذهبی به دنبال ایدیولوژی و قدرت هستند نه آرمانخواهی و عدالت.»
• «‫‪‬ایدیولوژی یعنی مجموعه‌ای از همه چیزهای خوب و بد و درست و غلط که با سفسطه و مغلطه، یکدست و هماهنگ به‬ ‫نظر می‌رسد.»
• «‬نباید از یک یا دو حادثه، قانون کلی ساخت. جنایتکار بودنِ یک فرد از فلان شهر نشانهٔ جنایتکار بودن تمام اهالی آن‬ ‫شهر نیست.»
• «‫‪‬هرگاه فرد مسئله را نمی‌تواند حل کند، از نادانی و ناتوانی، آن را به قضا و قدر، سرنوشت، شیطان یا دیگران نسبت‬ ‫می‌دهد.»
• «‬در جهانِ امروز، درصد‪ ‬کمی خوب و درست و درصد کمتری بد و غلط وجود دارد؛ زیرا جهانِ ما بیشتر جهانِ تفاوت است.»
• «‬ما لباس ۵ سال پیش را به خاطر مد نبودن نمی‌پوشیم ولی فرهنگ کهنهٔ ۵ هزار سال پیش را همچنان حفظ می‌کنیم.»
• «‬گناه را محکوم کنید نه گناهکار را.»
• «‬هیچ‌کس نمی‌خواهد «باشد» می‌خواهد «داشته باشد».
• «‬تاریخ بشریت، تاریخِ جهل، جنگ و بیماری بوده‌است؛ نه رشد، پیشرفت و آموزش صحیحِ درست.»
• «‬ما در طول تاریخ، با حس، هوش و تخیل و تجربه زندگی کرده‌ایم نه با علم و عقل.»

گفتارهای مرتبط به خویشتن

• «‬نخست خود را بسازید، سپس به دیگران یاری دهید.»
• «‬بیشترِ افراد، بزرگترین دشمنِ خویش هستند.»
• «‬از نظر علمی، ضمیر ناآگاه، منفی را نمی‌فهمد و نمی‌پذیرد. پس به جایِ نگران نباش باید گفت: آرام باش.»
• «‬برخی برای فرار از مسئولیت و انجام وظیفه، همواره به یادآوری و بیان مسایل و مشکلات و درد و رنج‌های گذشته‬ ‫می‌پردازند.»
• «‬رنج بردن فضیلت نیست، ما برای رنج بردن به این دنیا نیامده‌ایم.»
• «‬نخست از خود مراقبت کنید سپس از دیگران.»
• «‬ما بیش از این که از رفتار دیگران آسیب ببینیم، از افکار و عقاید غلط بد و منفی خود صدمه و زیان می‌بینیم.»
• «‬انسان موجود ناقصی است که همیشه خطا و اشتباه کرده و خواهد کرد.»
• «‬در انسان، رفتار، برابر با هویت و شخصیت نیست.»
• «‬خود را «همه دان» و «همه توان» فرض نکنید.»
• «‬هرگاه فرد در برخود با مسایل اساسی، به جای عقل، تحت تأثیر تجربه، پیشنهاد، حدس، گمان، تقلید، تلقین، تخیل، هیجانات‬ ‫و یا احساسات عمل می‌کند، دچار مشکل می‌شود.»
• «‬بیشتر از ۸۵ درصد وجود انسان، ناآگاه است.»
• «‬ما موجوداتی ناقص هستیم، از شکست و اشتباه، احساس بد نکنید.»
• «‬گاه فرد، برای دیگران بد نمی‌خواهد ولی برای خود بد می‌خواهد.»
• «‬علم، مطالعه، ورزش، موسیقی، هنرهای دستی مانند نقاشی، حفظ مطالب، تغذیه درست، خواب و استراحت کافی و تجربیات‬ ‫مطلوب، به رشد عقل کمک می‌کند.»
• «‬خودت را دوست بدار، تا دیگران نیز تو را دوست داشته باشند.»
• «‬وقتی شما به عقاید من حمله می‌کنید، این به معنای حمله به خود من نیست.»

گفتارهای مرتبط به زندگی سالم

• «‬در لحظه و حال زندگی کنید، نه در غم و خشم گذشته و ترس از آینده.»
• «‬کار، برای زندگی بهتر است، نه زندگی برای کار بیشتر.»
• «‬بپذیرید که زندگی سخت و مشکل است؛ قبول وجود محرومیت و محدودیت در زندگی، به فرد قدرت ادامه زندگی می‌دهد.»
• «‬پذیرش مسئولیت، همانند درجه حرارت بدن، از حد متعادل که گذشت، چه بیشتر یا کمتر، ایجاد بیماری و حتی مرگ‬ ‫می‌کند.»
• «‬درد کشیدن و رنج بردن فضیلت نیست.»
• «‬به میزانی که خوب و درست زندگی کرده‌اید، از مرگ نمی‌ترسید.»
• «‬عدالت و انصاف، رهایی و آزادی، واقعیت و حقیقت، محبت و عشق، حرمت و حیثیت، پنج اصل اخلاق هستند.»
• «‬در دنیا تنها باید با «جنگ» جنگید و دیگر هیچ.»
• «‬در انسان، رشد عقل به صورت خودکار انجام نمی‌شود بلکه باید آن را به وجود آورد و رشد داد.»
• «‬رنج بیکاری، از رنج هر کاری بیشتر است.»
• «‬قانون طبیعت، ظلم است. تنها انسان است که می‌تواند در دنیای خود عدالت برقرار کند.»
• «‬با بدی جنگ نکنید. خوبی را بسازید.»
• «‬پول در زندگی، وسیله است نه هدف.»
• «‬انسان سالم، نه فرمان می‌دهد و نه فرمان می‌برد، نه قربانی می‌کند و نه قربانی می‌شود.»

گفتارهای متفرقه

• «‬غلط‪ ‬مفید بهتر از درست‪ ِ‬بی‌فایده است.»
• «‬ریشهٔ اصلیِ دروغ، ترس است.»
• «‬واقعیت، جایِ بحث ندارد، ولی عقیده، جای گفتگو دارد.»
• «‬نباید تفاوت و اختلاف را غلط و بد دانست.»
• «‬با درد‪‬ دل، هیچ مشکلی حل نمی‌شود.»
• «‬تا مظلوم هست، ظلم و ظالم در جهان خواهد بود.»
• «‬گاه فردی برای فرار از زندان خانهٔ پدری و به امید آزادی، بدون تحقیق ازدواج می‌کند، غافل از این که به زندان دیگری‬ ‫وارد شده‌است.»
• «‫‪"‬باید" واژهٔ خطرناکی است، با استفاده زیاد از آن خود یا دیگران را در قفس و زندانی می‌کنید.»
• «‬به اشتباه، یکی از مکانیزم‌های برخورد با "تنهایی"، کارکردن دائم و بیش از حد است.»
• «به خاطر انتظار نابجای دیگران نباید احساس گناه کرد.»
• «‬هنگامی که فرد به خواب عمیق فرو می‌رود، صبح، خواب‌های دیده شده را به یاد نمی‌آورد.»
• «‬اگر فراموش نکنیم، در واقع نبخشیده‌ایم.»
• «‬اگر نمی‌توانید خاطرهٔ بد را فراموش کنید، می‌توانید سم و زهر آن را در ذهن کم یا پاک کنید.»
• «‬افرادی که بهرهٔ هوشی بیشتری دارند، بیشتر دچار ترس از مرگ و تنهایی می‌شوند. مگر آنکه آن را برای خود حل کرده‬ ‫باشند.»
• «‬برخی از انسان‌ها، احتمال و امکان را با قاطعیت و قطعیت یکی می‌دانند.»
• «‫‪"‬توحشِ تخصص" زمانی است که ما در رشته‌ای تخصص گرفته‌ایم، ولی خود را در همهٔ امور متخصص می‌دانیم.»
• «‬در هنگام مرگ، تنها پشیمانی انسان از خدمت و محبت نکردن به دیگران است.»
• «‬اگر حسودان و دشمنانی ندارید، حتماً طرفداران و دوستانی هم ندارید، چون کار درست و خوب و مهمی هم انجام نداده‌اید.»
• «‬می‌خواهیم امروز هرچه زودتر بگذرد تا فردا را هم سریعتر پشت سر بگذاریم و سپس نالان و پریشان می‌شویم که چرا مرگ‬ ‫نزدیک می‌شود.»