علیرضا شاپور شهبازی
باستان‌شناس و تاریخ‌نگار ایرانی
علیرضا شاپور شهبازی (۱۳ شهریور ۱۳۲۱ – ۲۵ تیر ۱۳۸۵) باستان‌شناس، تاریخ‌نگار، نویسنده و متخصص در باستان‌شناسی دوران ایران هخامنشی و استاد دانشگاه‌های شیراز، تهران، هاروارد، کلمبیا، گوتینگن و اورگن شرقی و بنیان‌گذار بنیاد تحقیقات هخامنشی در سال ۱۳۵۲ بود. شهبازی یکی از مهم‌ترین پژوهشگران مطالعات ایران باستان بود که در سطح بین‌المللی، اعتبار و شهرت فراوانی داشت.
گفتاوردها
ویرایش- درباره کوروش بزرگ
- «با آمدن کوروش یک دورهٔ دراز تاریخی به پایان رسید؛ دوره‌ای که سرشار از مردمان ویرانگر و تبهکار و خونخواران درنده‌خوی و سنگدل بود. دوره‌ای که جان انسان و مقام او ارزشی نداشت. با آمدن او دورهٔ نوینی آغاز گشت؛ دورهٔ صلح و سازش، همداستانی و همراهی و ارزش نهادن به حقوق و عواطف انسانی. دوره‌ای که قانون و داد را پا برجای کرد و ارزش انفرادی و اجتماعی مردم را نمایان ساخت.»
- شاپور شهبازی، کوروش بزرگ، ۴۰۷.
- «این پیشوای فرزانه خوب می‌دانست که برای چه به جهان آمده بود و مأموریت تاریخی‌اش را به نیکی انجام داد.»
- شاپور شهبازی، کوروش بزرگ، ۴۰۸.
- «کورش نه تنها به دورانی سیاه و خون‌آلود پایان داد، بلکه قلب‌ها و فرهنگ‌ها را به هم نزدیک و خویشاوند ساخت. مردم ایران، یونان، هند و بین‌النهرین را با هم آشنا کرد و مایهٔ آن شد که فرهنگ و افکار آنان با هم برخورد کند و پیشرفت نماید. به مردمان فهماند که ارزش آزادی، برابری و همکاری واقعی تا چه پایه است ... از همه مهم‌تر، او بود که به جهانیان یاد داد باید انسان را ارجمند شمرد و با فرهنگ کرد، نه اینکه خوار داشت و گردن زد. چون خودش معنی انسانیت و شفقت را نیک می‌دانست، می‌کوشید آن را به دیگران نیز بفهماند. با آنکه دستش برای انجام هر کار ستمگرانه‌ای باز بود، یکی از مردان تاریخی و فرمانروایان توانایی است که بر دامن پاکی و انسانیت، لکه‌ای به جای نگذارد.»
- شاپور شهبازی، کوروش بزرگ، ۴۰۸ و ۴۰۹.
درباره او
ویرایش- «دکتر شهبازی همیشه به من تذکر می‌داد که یادم نرود که اول من یک ایرانی هستم و بعد یک محقق و در قبال تاریخ و فرهنگ این کشور مسئولم؛ با این‌حال هرگز دید شوونیستی و نژادپرستانه و غیرمعقول دربارهٔ ایران باستان نداشت. جای بسی تأسف است که چنین دانشمند برجسته‌ای را از دست داده‌ایم.»
- تورج دریایی. «یادی از دکتر علیرضا شاپور شهبازی». مجله بخارا (تهران)، ش. ۵۵ (مهر و آبان ۱۳۸۵). بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۲.
- «آقای شهبازی یکی از معدود مورخان ایرانی بودند که با روش‌شناسی تاریخ و تاریخ‌نگاری، آشنایی علمی و تحصیلات آکادمیک داشتند و در کارهایشان برخلاف خیلی چیزهایی که در ایران و خارج از ایران درمی‌آید، این نکته مشهود است. ایشان نه تنها با منابع مکتوب ایران، بلکه منابع غربی و منابعی که از یونان و روم باستان دربارهٔ ایران به دست آمده بود آشنایی کامل داشتند و همهٔ آن‌ها را در کارهایشان به کار می‌بردند.»
- کامیار عبدی. «ابراز نگرانی از تأثیرات ناشی از درگذشت شاپور شهبازی در آیندهٔ علم باستان‌شناسی در ایران: مصاحبه با کامیار عبدی». رادیو فردا، ۳۱ مرداد ۱۳۸۵. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۲. بازبینی‌شده در ۱ اوت ۲۰۱۱.
- «بی‌گمان درگذشت زود هنگام ایشان، ضایعه‌ای جبران‌ناپذیر برای جامعهٔ فرهنگی کشور و شیفتگان تاریخ و هویت ایران شمرده خواهد شد.»
- طالبیان محمدحسین. «پدر راستین تخت جمشید». روزنامهٔ سرمایه، ۲۹ تیر ۱۳۸۵. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۲. بازبینی‌شده در ۲۸ اکتبر ۲۰۱۲.
- «شهبازی سال‌های طولانی به تحصیل و مطالعه در داخل و خارج ایران پرداخت که نتیجهٔ آن ارائهٔ مقالات و کتب بسیار است. تلاش وی به شناسایی ایران در دنیا منجر شد، شناختی که وی از ایران به دنیا داد تا آن روز بی‌سابقه بود.»
- منصور رستگار فسایی. «تخت جمشید میزبان چهلمین روز درگذشت شاپور شهبازی شد». خبرگزاری میراث فرهنگی، ۵ شهریور ۱۳۸۵. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۵ مارس ۲۰۱۶.
منابع
ویرایش- شاپور شهبازی، علیرضا. کوروش بزرگ: زندگی و جهانداری بنیادگذار شاهنشاهی ایران. چاپ اول. تهران: انتشارات دانشگاه پهلوی، ۱۳۴۹.
